Agballigi ti Sao ni Jehova!
“Rimmang-ay a sipipigsa unay ket nagballigi ti sao ni Jehova.” —ARAMID 19:20.
1. Aniat’ saklawen daytoy a panagadal iti librot’ Biblia nga Aramid dagiti Apostol?
NI Jehova linuktannat’ ruangan ti trabaho. Ni Pablo, nga “apostol kadagiti nasion,” nangnangruna nga indauluanna ti trabaho. (Roma 11:13) Wen, no ituloytay nga adalen ti Aramid dagiti Apostol matakkuatantay ti iraramanna kadagiti nakaay-ayat a misionero a panagbaniaga.—Aramid 16:6–19:41.
2. (a) Kasano a nagserbi ni apostol Pablo kas mannurat a pinaltiingan ti Dios idi agarup 50 K.P. inggat’ 56 K.P.? (b) Aniat’ napasamak bayat a binendisionan ti Dios ti ministerio da Pablo ken dagiti dadduma pay?
2 Ni Pablo ket mannurat a pinaltiingan ti Dios. Idi agarup 50 K.P. inggat’ 56 K.P., insuratna ti 1 ken 2 Tesalonica idi addat’ Corinto, ti Galacia manipud iti dayta met la a siudad wenno idi addat’ Antioquia ti Siria, ti 1 Corinto idi addat’ Efeso, ti 2 Corinto idi addat’ Macedonia, ken ti Roma idi addat’ Corinto. Ket bayat a binendisionan ti Dios ti ministerio ni Pablo ken dagiti dadduma, “rimmang-ay a sipipigsa unay ket nagballigi ti sao ni Jehova.”—Aramid 19:20.
Manipud Asia Nagpa-Europa
3. Kasano a nangisaad da Pablo ken dagiti kakaduana iti nagsayaat nga ulidan no iti panagpaidalan iti nasantuan nga espiritu?
3 Ni Pablo ken dagiti kakaduana nangteddat’ ulidan no iti panagpaidalan iti nasantuan nga espiritu. (16:6-10) Nalabit babaen kadagiti nangngegda a paltiing, tagtagainep, wenno sirmata, linapdan ti espiritu ida a nangasaba iti distrito ti Asia ken ti probinsiat’ Bitinia, nga idi agangay dimteng ti naimbag a damag kadakuada. (Aramid 18:18-21; 1 Pedro 1:1, 2) Apay a linapdan ti espiritu ti immun-una nga ipapanda? Mammano idi dagiti trabahador, ket idaldalan ti espiritu ida kadagiti nabungbunga a tay-ak sadi Europa. Kasta met itatta, no malapdan dagiti Saksi ni Jehova iti maysa a teritoria, mangasabada iti sabali a lugar, nga ammoda nga iturongto ida ti espiritu ti Dios kadagidiay marakarnero.
4. Aniat’ reaksionda iti sirmata ni Pablo maipapan iti taga Macedonia nga agpatpatulong?
4 Ni Pablo ken dagiti kakaduana ‘linabsanda’ ti Misia, rehion ti Asia Menor, kas pagmisioneruan. Gaput’ maysa a sirmata, nupay kasta, nakita ni Pablo ti maysa a lalaki a taga Macedonia nga agpatpatulong. Gapuna dagiti misionero dagdagusda a nagpa-Macedonia, rehion ti Balkan Peninsula. Umarngi iti dayta, adu a Saksi ti iturturong ti nasantuan nga espiritu tapno agserbi ita kadagiti lugar a dakkel ti pakasapulan kadagiti mangiwaragawag iti Pagarian.
5. (a) Apay a makuna a nagballigi ti sao ni Jehova idiay Filipos? (b) Kasano a kas ken Lidia dagiti adu nga agdama ita a Saksi?
5 Nagballigi ti sao ni Jehova idiay Macedonia. (16:11-15) Ti Filipos, a kolonia nga ad-adda a Romano dagiti umilina, agparang a mammano dagiti agindeg a Judio sa awan sinagogana. Gapuna dagiti kakabsat napanda iti “disso a pagkararagan” iti igid ti karayan idiay ruar ti siudad. Natakkuatanda sadiay da Lidia, mabalin a Judio a proselita a taga Tiatira, siudad ti Asia Menor a nalatak gaput’ pagtina a negosioda. Nagilako kadagiti purpura a tina wenno tela ken kawes a kastat’ kolorda. Idi nabautisaran ni Lidia ken ti sangakabbalayanna, napalalot’ reggetna a nangpadagus kadakuada gapuna insurat ni Lucas: “Impapilitna kadakami.” Agyamantay kadagiti kasta a kakabsat a babbai itatta.
Guardia a Nagbalin a Manamati
6. Kasano a ti aramid dagiti demonio intagadnat’ pannakaibalud da Pablo ken Silas idiay Filipos?
6 Nalabit nakaunget ni Satanas gaput’ naespirituan nga irarang-ay sadi Filipos, ta ti aramid dagiti demonio inyegna ti pannakaibalud da Pablo ken Silas. (16:16-24) Adu nga aldaw a sinursurot ida ti balasang nga adda “demoniona a mammadles” (iti literal, “espiritu ni python”). Mabalin a ti demonio imbagina ni Pythian Apollo, dios a kunada a pinatayna ti serpiente a managan pyʹthon. Pinabaknang daytoy a balasang dagiti appona gaput’ laingna nga agipadles. Ay ket, siguro imbagana kadagiti mannalon ti tiempo a panagmulada, ti tiempo a panagasawa dagiti babbalasang, ken ti disso a pangbirukan dagiti minero iti balitok! Sinursurotna dagiti kakabsat sana impukpukkaw: “Dagitoy a tao adipen ida ti Dios a Kangatuan Unay, isuda a mangipakpakaammo kadakayo ti dalan ti pannakaisalakan.” Nalabit daytoy ti imbaga dagiti demonio kenkuana tapno agparang a nadiosan ti paltiingna, ngem dagiti demonio awan kalinteganda a mangiwaragawag ti maipapan ken Jehova ken ti saganana para iti pannakaisalakan. Idi nautoyan ni Pablo iti pananggargarina kadakuada, gapu iti nagan ni Jesus pinaruarna ti demonio. Gapu ta naappog ti negosioda, ginuyodda da Pablo ken Silas idiay plasa, sada sinaplit ida. (2 Corinto 11:25) Idi kuan imbaludda ida sada intul-ong dagiti sakada. Dagita nga instrumento mabalinda a pagkayangen dagiti sakada, ket napalalo nga ut-ot ti parnuayenda.
7. Ti pannakaibalud da Pablo ken Silas idiay Filipos nakabendisionan dagiti siasino ken kasano?
7 Daytoy a pannakaibalud nagbanag a bendision iti guardia ti pagbaludan agraman iti pamiliana. (16:25-40) Idi ngalay ti rabii nagkararag da Pablo ken Silas ken nagkantada ti pangdayaw iti Dios, a siguradoda nga isu ket kaduada. (Salmo 42:8) Iti apagapaman, nagginggined ket naluktan dagiti ridaw ken nawarwar amin a kawar ta dagitoy naikapetda kadagiti auanan wenno pader. Nagamak ti guardia a madusa iti ipapatay gaput’ itataray dagiti baludna. Dandaninan patayen ti bagina idi nagpukkaw ni Pablo: “Dika ranggasan ta bagim, ta addakam amin ditoy!” Idi inruarna da Pablo ken Silas, dinamagna no kasano a maisalakan. “Mamatika ken Apo Jesus,” kastat’ sungbat. Apaman a nangngegna ti sao ni Jehova, “isu ken ti sangakabbalayanna nagbautisarda a di nagtaktak.” Anian a rag-o ti imbunga dayta!
8. Aniat’ aksion dagiti mahistrado ti Filipos, ket ania koma idit’ ibungana no bigbigenda iti saklang ti publiko ti kamalida?
8 Iti sumuno nga aldaw, imbilin dagiti mahistrado a luk-atanda da Pablo ken Silas. Ngem kinunan Pablo: ‘Sinaplitdakami a didakam binista, idinto ta umilikam ti Roma, sadakam imbalud. Ita paruarendakam aya iti nalimed? Bay-anyo ta umaydakam iruar.’ Ta no bigbigen a silalatak dagiti mahistrado ti kamalida, nalabit agkitakitdanton a mangsaplit ken mangibalud kadagiti dadduma a Kristiano. Gapu ta dida mabalin a pagtalawen dagiti umili a Romano, immay dagiti mahistrado ket dinawatda ti ipapanaw dagiti kakabsat, ngem sada la pimmanaw kalpasan a pinaregtada dagiti kapammatianda. Ti kasta a panaginteres isut’ mangtignay iti Manarawidwid a Bagi ken dadduma pay nga agbambaniaga a pannakabagi a sumarungkar ken mangpakired iti ili ti Dios iti intero a daga.
Nagballigi ti Sao ni Jehova idiay Tesalonica ken Berea
9. Ania a metodo, nga us-usaren ita dagiti Saksi ni Jehova, ti inusar ni Pablo a ‘nangilawlawag ken nangipaneknek’ a ti Mesias nagsagaba ken nagungar kadagiti natay?
9 Nagballigi ti saot’ Dios idiay Tesalonica, ti kabisera ti Macedonia ken kangrunaan a puertona. (17:1-9) Sadiay nakirinnason ni Pablo kadagiti Judio, “inlawlawagna ken pinaneknekanna” a ti Mesias masapul nga agsagaba santo agungar kadagiti natay. (Inaramid ni Pablo dayta babaen ti panangidiligna kadagiti padto ken dagiti pasamak a natungpal, kas ar-aramiden dagiti Saksi ni Jehova.) Gapuna, dagiti Judio, adu a proselita, ken dadduma pay dagidiay namati. Idi dadduma a managimon a Judio ti nagderraaw ngem dida nabirukan da Pablo ken Silas, impanda ni Jason ken dadduma a kakabsat iti saklang dagiti agtuturay ti siudad sada inakusar ida iti sedision, ulbod a pammabasol a pangak-akusarda ingga ita iti ili ni Jehova. Nupay kasta, pinalubosanda dagiti kakabsat kalpasan a namataudda ti “umdas a fiansa.”
10. Iti ania a sentido a dagiti Judio idiay Berea ‘siaannad nga inusigda’ dagiti Kasuratan?
10 Simmaruno a napan da Pablo ken Silas idiay siudad ti Berea. (17:10-15) Sadiay ‘siaannad nga inusig’ dagiti Judio dagiti Kasuratan, kas idagdagadag dagiti Saksi ni Jehova kadagiti tao itatta. Dagidi taga Berea dida nagduaduaan ni Pablo ngem agsukimatda tapno paneknekanda a ni Jesus isut’ Mesias. Ti resultana? Adu a Judio ken dadduma a Griego (nalabit proselita) ti nagbalin nga adalan. Idi dagiti Judio a taga Tesalonica dinuroganda dagiti masa, dagiti kakabsat intuloddan Pablo idiay puerto, a sadiay dadduma a kaduana nalabit nagluganda iti barko a nagpa-Piraus (moderno-aldaw a Piraiévs), puerto a siudad ti Atenas.
Nagballigi ti Sao ni Jehova idiay Atenas
11. (a) Kasano a situtured a nangasaba ni Pablo idiay Atenas, ngem asinodat’ nangsuppiat kenkuana? (b) Aniat’ impasimudaag dagiti dadduma idi kinunada a “tarabitab” ni Pablo?
11 Natured a panangasaba ti naited idiay Atenas. (17:16-21) Gaput’ nakuna ni Pablo maipapan ken Jesus ken iti panagungar, nakisuppiat dagiti pilosopo kenkuana. Adda dagidi Epicureano, a nangidagadag iti linglingay. Adda met dagiti Stoico, a nangigunamgunam iti bukod a disiplina. ‘Ania ti kayat a sawen daytoy a tarabitab?’ kastat’ inyimtuodda. Ti “tarabitab” (no literal, “agtuktok ti bukel”) ipapanna a ni Pablo kasla billit nga agtuktok ti bukel ken agipadawat ti pannakaammo ngem awan siribna. Dadduma kinunada: “Kasla agipabpablaak kadagiti ganggannaet a didiosen.” Serioso idi daytoy, ta napapatay ni Socrates gaput’ kasta a pammabasol. Idin impanda ni Pablo iti Areopago (Turod ni Mars), a nalabit nakaangayan ti korte suprema iti napariir a lugar iti denna ti Acropolis.
12. (a) Aniada nga aspeto ti nasayaat a panagbitla iti publiko ti naiparangarang iti palawag ni Pablo idiay Areopago? (b) Aniada a punto ti inruar ni Pablo maipapan iti Dios, ket aniadat’ resultana?
12 Ti palawag ni Pablo idiay Areopago ket ekselente nga ulidan ti maysa nga addaan epektibo nga introduksion, lohikal a salaysay, ken makakumbinsir nga argumento—a maisursuro iti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro dagiti Saksi ni Jehova. (17:22-34) Kinunana a dagiti taga Atenas mas relihiusoda ngem dagiti dadduma. Ket no adda pay altarda a “Maipaay iti Dios a Di Ammo,” a siguro tapno awan mapaluksawda a didiosen! Nadakamat ni Pablo ti Namarsua nga “iti maymaysa a tao inaramidna a pagtaudan dagiti amin a nasion dagiti tao” ket “imbilinna dagiti naituding a tiempo ken dagiti beddeng ti pagtaenganda,” a kas iti tiempo a pannakaparut dagiti Canaanita. (Genesis 15:13-21; Daniel 2:21; 7:12) Daytoy a Dios masarakan, “ta kaputotannatayo met,” kunan Pablo, kas panangtukoyna iti panamarsua ni Jehova ken inadawna dagiti dumadaniwda a da Aratus ken Cleanthes. Gapu ta kaputotannatay ti Dios, ditay koma ipapan a ti perpekto a Namarsua ket maysa nga idolo a gapuanan ti imperpekto a tao. Pinalabas idi ti Dios ti kasta a kinaignorante ngem itan ibagbaganan iti sangatauan nga agbabawida, yantangay adda intudingna nga aldaw a panangukomna iti tao babaen iti Dinutokanna. Yantangay ni Pablo ket “iwarwaragawagna ti naimbag a damag ni Jesus,” ammo dagidi dumdumngeg a ni Kristo ti tuktukoyenna nga Ukom. (Aramid 17:18; Juan 5:22, 30) Karurod dagiti Epicureano ti maipapan iti panagbabawi, ket dagiti Griego a pilosopo maakseptardat’ maipapan iti imortalidad ngem saan no maipapan iti ipapatay ken panagungar. Masinunuo, a kas kadagiti adu ita a di mangikankano iti naimbag a damag, kinuna dagidi dadduma: ‘Denggendakanto pay manen iti sabali a tiempo.’ Ngem ni hues a Dionisio ken dagiti dadduma pay namatida.
Nagballigi ti Saot’ Dios idiay Corinto
13. Kasano a sinuportaran ni Pablo ti kasapulanna iti ministerio, ket aniat’ masarakantay a kapada dayta ita?
13 Ni Pablo nagpa-Corinto, kabisera ti probinsia ti Acaya. (18:1-11) Nasarakanna sadiay da Aquila ken Priscila, a simmangpet sadiay idi imbilin ni Claudio Cesar a tumalaw amin a di Romano a Judio idiay Roma. Tapno adda gastosenna iti ministeriona, nagaramid ni Pablo kadagiti tolda a kaduana dagitoy Kristiano nga agassawa. (1 Corinto 16:19; 2 Corinto 11:9) Narigat a trabaho ti panangputed ken panangdait iti nasikkil a tolda a dutdot ti kalding. Umarngi met, dagiti Saksi ni Jehova parnuayenda ti material a kasapulanda babaen iti sekular a panggedanda, ngem ti kangrunaan a trabahoda isu ti ministerio.
14. (a) Gaput’ di agsarday nga ibubusor dagiti Judio idiay Corinto, aniat’ inaramid ni Pablo? (b) Kasano a naipasigurado ken Pablo nga isut’ masapul nga agtalinaed idiay Corinto, ngem kasano a maidaldalan ti ili ni Jehova itatta?
14 Dagidi Judio sadi Corinto sinupringda ni Pablo idi inwaragawagna ti Kinamesias ni Jesus. Gapuna pinampagna ti pagan-anayna tapno awan basolnan kadakuada sana inyusuat ti gimong iti balay ni Tito Justo, nalabit maysa a Romano. Adu (agraman ken Crispo a dati nga opisial a manangaywan iti sinagoga agraman sangakabbalayanna) dagiti nagbalin a bautisado nga adalan. No nagpangadua idi ni Pablo nga agtalinaed idiay Corinto gaput’ ibubusor dagiti Judio, nagawan ti duaduana idi kinuna ti Apo kenkuana sigun iti sirmata: ‘Dika agbuteng. Ituloymo ti agsao, ta siak kaduaenka ket awan tao a mangdangran kenka. Adu ti taok ditoy a siudad.’ Gapuna intultuloy ni Pablo nga insuro ti saot’ Dios sadiay, iti agdagup makatawen ket kagudua. Nupay saan itan nga umaw-awat ti ili ni Jehova kadagiti sirmata, agpada a ti kararag ken panangiturong ti nasantuan nga espiritu isut’ tumulong kadakuada a mangeddeng met a nainsiriban kadagiti mangapektar iti intereses ti Pagarian.
15. Aniat’ napasamak idi insaklangda ni Pablo ken Proconsul Galion?
15 Dagiti Judio insaklangda ni Pablo ken Proconsul Junio Galion. (18:12-17) Pinaruarda a di legal ti panangaskasaba ni Pablo—ulbod nga akusasion dagiti Griego a klero ita kadagiti Saksi ni Jehova. Ammo ni Galio nga awan dakes a nakabasolan ni Pablo, sa ammona a dagiti Judio dida isaksakit ti Roma ken ti lintegna, gapuna pinagtalawna ida. Idi a ni Sostenes a kabbaro a turayen ti sinagoga ket sinaplit dagiti immaribungbong, di nakibiang ni Galion, ta impapanna a daydiay kasla lider ti derraaw a nangkontra ken Pablo naapitna ti gunggonana.
16. Apay a maipalubos a kiskisan ni Pablo ti ulona a nainaig iti maysa a kari?
16 Nanipud iti Ageano a puerto ti Cencrea naglayag ni Pablo a nagpa-Efeso, siudad ti Asia Menor. (18:18-22) Sakbay ti panagbiahena ‘kiniskisanna ti ulona, ta adda karina.’ Saan a nadakamat no dayta a kari ni Pablo ket naaramid sakbay a nagbalin a pasurot ni Jesus wenno daytoy ti panangrugi wenno panagngudo dayta a kari. Dagiti Kristiano awandan iti sidong ti Linteg, ngem daydi ket inted ti Dios ken nasantuan, ket awan pagdaksanna ti kasta a kari. (Roma 6:14; 7:6, 12; Galacia 5:18) Idiay Efeso, nakirinnason ni Pablo kadagiti Judio, nga inkarina nga agsublinto no ipalubos ti Dios. (Natungpal dayta a kari kalpasanna.) Ti isusublina idiay Antioquia ti Siria isut’ nagnguduan ti maikadua a panagbaniagana kas misionero.
Nagballigi ti Sao ni Jehova idiay Efeso
17. Maipapan iti bautismo, ania nga instruksion ti masapul idi ni Apolo ken dagiti dadduma?
17 Din nagbayag inyusuaten ni Pablo ti maikatlo a panagbaniagana kas misionero (c. 52-56 K.P.). (18:23–19:7) Kabayatanna idiay Efeso, ni Apolo insursuronat’ maipapan ken Jesus isuna laeng ta bautismo la ni Juan a mangisimbolo iti panagbabawi kadagiti basol a maibusor iti tulag ti Linteg ti ammona. Da Priscila ken Aquila “impalawagda kenkuana a naan-anay pay ti dalan ti Dios,” a nalabit inlawlawagda a ti pannakabautisar ken Jesus ket saklawenna ti pannakaipabatok ti maysa iti danum ken awatenna ti naibukbok a nasantuan nga espiritu. Kalpasan a naangay ti bautismo iti nasantuan nga espiritu idi Pentecostes 33 K.P., amin a nabautisaran iti pammautisar ni Juan masapul idi a mabalbaliwan a mabautisaran iti nagan ni Jesus. (Mateo 3:11, 16; Aramid 2:38) Idi kuan idiay Efeso, agarup 12 a Judio a lallaki a datin a nabautisaran ken Juan “nagpabautisarda iti nagan ni Apo Jesus” a daytoy laeng ti nabaliwan a bautismo a nairekord kadagiti Kasuratan. Idi impatay ni Pablo ti imana kadakuada, inawatda ti nasantuan nga espiritu ken dua a namilagruan a pakailasinan nga inanamongan ti langit ida—panagsao kadagiti dila ken panagipadto.
18. Nangasabaan ni Pablo idi adda idiay Efeso, ket aniadat’ resultana?
18 Pudno nga okupado unay ni Pablo idi idiay Efeso, siudad nga addaan agarup 300,000 nga umili. (19:8-10) Ti templona para ken diosa nga Artemis ket maysa kadagiti pito a pagsidsiddaawan ti kadaanan a lubong, ket ti teatrona makalaon ti 25,000. Idiay sinagoga, ni Pablo ‘nagusar iti pangallukoy’ babaen kadagiti makakumbinsir nga argumento ngem pimmanaw idi a dagiti dadduma inuy-uyawda Ti Dalan, wenno wagas a panagbiag a naibasar iti pammati ken Kristo. Iti unos ti dua a tawen, inaldaw a nagbitla ni Pablo idiay auditorium ti eskuelaan ti Tirano, ket nagsaknap “ti sao” iti intero a distrito ti Asia.
19. Aniat’ naangay idiay Efeso a nagresulta ti ‘irarang-ay ken panagballigi ti sao ni Jehova’ sadiay?
19 Ti Dios impakitanat’ anamongna iti trabaho ni Pablo babaen iti pannakabalinna a mangagas ken mangpaksiat kadagiti demonio. (19:11-20) Ngem dagiti pito nga annak ni Sceva a kangrunaan a padi dida napaksiat ti demonio nupay inusarda ti nagan ni Jesus, ngamin dida inrepresentar ti Dios ken ni Kristo. Sinugat pay ida daydi lalaki a nagunggan ti demonio! Daytoy ti namagbuteng kadagiti umili, ket “naidaydayaw ti nagan ni Apo Jesus.” Dagidiay nagbalin nga adalan tinubngardat’ panangalagadda kadagiti okulto ket iti saklang ti publiko pinuoranda dagiti libroda a masinunuo a naglaon kadagiti tanamitim ken pormula ti salamangka. “Iti kasta,” insurat ni Lucas, “rimmang-ay a sipipigsa unay ket nagballigi ti sao ni Jehova.” Itatta, tumulong met dagiti adipen ti Dios a mangluk-at kadagiti tao manipud demonismo.—Deuteronomio 18:10-12.
Di Agballigi ti Relihiuso nga Ibubusor
20. Apay a nagariwawa dagiti managpanday ti pirak idiay Efeso, ket kasano a timmalna dayta?
20 Masansan a sarangten dagiti Saksi ni Jehova dagiti narungsot a derraaw, ket kasta met idi dagiti Kristiano sadi Efeso. (19:21-41) Bayat nga immadu dagiti manamati, nalugi da Demetrio ken dadduma pay a managpanday iti pirak gapu ta bimmassiten ti nanggatang kadagiti pirak nga altarda a para iti aduan-suso nga Artemis a diosa ti kinabunga. Gaput’ panangdurog ni Demetrio, dagiti nagderraaw innalada da Gayo ken Aristarco a kakadua ni Pablo ket impanda ida idiay teatro, ngem di pinalubosan dagiti disipulo a sumrek sadiay ni Pablo. Uray dagiti turayen ti piesta ken ay-ayam nagpakaasida kenkuana a dina koma irisgo ti bagina. Iti agarup dua nga oras, inyikkis dagiti nagderraaw: “Dakkel ni Artemis dagiti taga Efeso!” Idi agangay, ti sekretario ti siudad (a nangipangulo iti gobiernot’ munisipio) kinunana a dagiti managpanday mabalinda ti sumaklang iti prokonsul, a naautorisaran a manghuesio, wenno ti kasoda mabista babaen iti “regular a gimong” dagiti umili. Ta no saan, isaklang ti Roma dagiti nakiraman itoy di regular a gimong gaput’ panagariwawada. Idi nasaonan, pinagawidna idan.
21. Kasano a binendisionan ti Dios ti trabaho ni Pablo, ket kasanona a bembendisionan ti trabaho dagiti Saksi ni Jehova itatta?
21 Ti Dios tinulonganna ni Pablo a sumaranget kadagiti nagduduma a suot ket binendisionanna dagiti reggetna a tumulong kadagiti tao a mangilaksid iti relihiuso a kamali sada abrasaen ti kinapudno. (Idiligyo ti Jeremias 1:9, 10.) Anian a yamantayo ta kasta met laeng ti panangbendision ti nailangitan nga Amatay iti trabahotayo! Gapuna, ita a kas idi immuna a siglo, ‘rumangrang-ay ken agbalballigi ti sao ni Jehova.’
Kasanoyo a Sungbatan?
◻ Aniat’ ulidan nga insaad ni Pablo no iti panangakseptarnat’ panangidalan ti nasantuan nga espiritu?
◻ Ania a metodo, nga us-usaren pay laeng dagiti adipen ni Jehova, ti inusar ni Pablo a ‘nangilawlawag ken nangpaneknek’ kadagiti banag?
◻ Aniat’ nagpadaan ti reaksionda iti bitla ni Pablo idiay Areopago ken ti panangasaba dagiti Saksi ni Jehova?
◻ Kasano a sinuportaran ni Pablo ti kasapulanna iti ministerio, ket aniat’ kapadana daytoy ita?
◻ Kas iti inaramidna iti trabaho ni Pablo, kasanot’ panangbendision ti Dios iti trabaho dagiti Saksi ni Jehova itatta?
[Dagiti ladawan iti panid 16, 17]
Nagballigi ti sao ni Jehova idiay
1. Filipos
2. ken 3. Atenas
4. ken 6. Efeso
5. Roma
[Credit Line]
Ladawan No. 4: Manley Studios