“Nagtultuloy a Rimmang-ay . . . ti Sao ni Jehova”

1-4. Ania a narigat a situasion ti napasaran ni Pedro, ken ania ti mariknam no sika ti adda iti kasasaadna?

NANAKLAANG a nagrikep ti nagdakkel a ruangan apaman a nakastrek ni Pedro. Isu ket naikawar iti dua a guardia a Romano bayat nga iturturongda idiay seldana. Mano nga oras, nalabit aldaw pay ketdi, a nagib-ibtur ken inur-uray ni Pedro no ania ti mapasamak kenkuana. Awan ti sabali a makitana no di ti diding, rehas, kawar, ken dagiti guardia.

² Nakaam-amak ti damag a dimmanon ken Pedro. Determinado ni Ari Herodes Agripa I a mangpapatay kenkuana.a Kinapudnona, maidatag ni Pedro iti publiko kalpasan ti Paskua. Ti pannakasentensiana iti ipapatay ket agserbi kas sagut a mangparagsak kadagiti tattao. Saan a basta pangta laeng dayta. Ni Santiago, a maysa kadagiti pada ni Pedro nga apostol, ket nabiit pay a pinapapatay daytoy nga agturay.

³ Iti uneg ti nasipnget a pagbaludan, ania ti pampanunoten ni Pedro iti rabii sakbay ti naituding nga aldaw a pannakapapatayna? Malaglagipna ngata ti imbaga kenkuana ni Jesus tawtawen sakbayna a dumtengto ti aldaw a mabariksan ni Pedro ken maiturong iti saanna a kayat—iti ipapatayna? (Juan 21:18, 19) Nalabit pampanunoten ni Pedro no dimtengen dayta a tiempo.

⁴ Ania ti mariknam no addaka iti kasasaad ni Pedro? Adu ti mapukawan iti namnama no maipasidongda iti kasta a kasasaad. Ngem para iti pudpudno a pasurot ni Jesu-Kristo, talaga kadi nga awanen ti namnama iti kasta a situasion? Ania ti masursurotayo iti reaksion ni Pedro ken dagiti padana a Kristiano idi naipasangoda iti pannakaidadanes? Kitaentayo.

5, 6. (a) Apay ken kasano a minaltrato ni Ari Herodes Agripa I ti kongregasion Kristiano? (b) Apay a ti ipapatay ni Santiago ket maysa a pannubok iti kongregasion?

⁵ Kas naammuantayo iti napalabas a kapitulo daytoy a publikasion, naragsakan unay ti kongregasion Kristiano idi nakomberte ti Gentil a ni Cornelio ken ti pamiliana. Ngem naklaat la ketdi dagiti di manamati a Judio idi naammuanda nga adu a Judio a Kristiano ken saan a Judio ti nawaya itan nga agdaydayaw a sangsangkamaysa.

⁶ Ni Herodes, a maysa a nasikap a politiko, nakitana daytoy kas gundaway tapno maay-ayona dagiti Judio, isu a minaltratona dagiti Kristiano. Awan duadua a nadamagna a nasinged unay idi ni apostol Santiago ken ni Jesu-Kristo. Gapuna, “pinapatayna iti espada ni Santiago a kabsat ni Juan.” (Ara. 12:2) Anian a pannubok dayta iti kongregasion! Maysa ni Santiago kadagiti tallo a nakakita iti panagbalbaliw ti langa ni Jesus ken ti dadduma pay a milagro a saan a naimatangan dagiti dadduma nga apostol. (Mat. 17:1, 2; Mar. 5:37-42) Ni Jesus inawaganna da Santiago ken ti kabsatna a ni Juan iti “Annak ti Gurruod” gapu iti bumarbara a kinaregtada. (Mar. 3:17) Idi napapatay ni Santiago, napukawan ti kongregasion iti natured, matalek a saksi ken maipatpateg nga apostol.

7, 8. Ania ti inaramid ti kongregasion idi naibalud ni Pedro?

⁷ Kas iti ninamnama ni Agripa, naay-ayo dagiti Judio iti pannakapapatay ni Santiago. Dayta ti ad-adda a nangpatured kenkuana isu a kayatna nga isaruno ni Pedro. Kas nadakamat kadagiti immuna a parapo daytoy a kapitulo, impaarestona ni Pedro. Ngem mabalin a nalagip ni Agripa a simimilagro a nawayawayaan idi dagiti apostol a naibalud, kas nadakamat iti Kapitulo 5 daytoy a libro. Tapno ngarud sigurado a saan a makalibas ni Pedro, isu ket naikawar iti dua a guardia sa adda 16 a guardia nga agsisinnublat nga agbantay iti aldaw ken rabii. No makalibas ni Pedro, dagidiay a guardia ti aglak-am iti sentensiana. Iti kasta a narigat a kasasaad, ania ti mabalin nga aramiden dagiti padana a Kristiano?

⁸ Ammo ti kongregasion no ania ti aramidenda. Kastoy ti mabasatayo iti Aramid 12:5: “Isu a nakabalud ni Pedro, ngem napasnek ti kongregasion a mangikarkararag kenkuana iti Dios.” Wen, sipapasnek ken naimpusuan nga inkararaganda ti ipatpategda a kabsat. Saanda a naupay iti ipapatay ni Santiago ken saanda met nga impapan nga awan kaes-eskanna ti panagkarkararagda. Napateg ken Jehova dagiti kararag. Sungbatanna dagita no la ket ta maitunos iti pagayatanna. (Heb. 13:18, 19; Sant. 5:16) Maysa daytoy a napateg a leksion para kadagiti Kristiano ita.

 9. Ania ti masursurotayo iti ulidan nga impasdek dagiti kapammatian ni Pedro no maipapan iti panagkararag?

⁹ Adda kadi am-ammom a kapammatiam nga agpaspasar kadagiti pannubok? Mabalin nga agsagsagabada gapu iti panangidadanes, panangiparit ti gobierno, wenno natural a kalamidad. Apay a dimo iraman ida kadagiti kararagmo? Nalabit adda pay am-ammom nga agpaspasar iti saan unay a nakadkadlaw a pakarigatan, kas iti parikut iti pamilia, pannakaupay, wenno dadduma pay a karit iti pammatida. No agmennamennaka sakbay nga agkararagka, mabalin nga adda mapanunotmo a sumagmamano a tattao a mabalinmo nga inaganan bayat a makisaritaka ken Jehova, ti “Managdengngeg iti kararag.” (Sal. 65:2) Kinapudnona, kasapulam ti kararag dagiti kakabsatmo inton sika met ti makapasar iti rigat.

10, 11. Deskribirem no kasano a nakaruar ni Pedro iti pagbaludan babaen ti tulong ti maysa nga anghel ni Jehova.

¹⁰ Madandanagan ngata ni Pedro iti narigat a kasasaadna? Ditay ammo, ngem kabayatan ti maudi a rabiina iti pagbaludan, naimas ti turogna iti nagbaetan dagiti dua a naridam a guardia. Sigurado nga ammo daytoy a matalek a lalaki nga aniaman ti mapasamak iti kabigatanna, isu ket natalged iti ima ni Jehova. (Roma 14:7, 8) Mabalin a saan a ninamnama ni Pedro nga adda nakaskasdaaw a mapasamak. Pagammuan ta adda naraniag a lawag a nangsilnag iti seldana. Adda anghel a nakatakder sadiay, a nabatad a saan a makita dagiti guardia, ket dagus a riniingna ni Pedro. Nawarwar ken nagtinnag lattan dagiti kawar iti imana, dagiti kawar a kas man la saan idi a mapugsat!

¹¹ Imbaga ti anghel ti agsasaruno nga aramiden ni Pedro: “Darasem ti tumakder! . . . Agsaganaka ken isuotmo dagiti sandaliasmo. . . . Isuotmo ti makinruar a badom.” Dagus a nagtungpal ni Pedro. Kamaudiananna, kinuna ti anghel: “Surotennak,” ket kasta ti inaramid ni Pedro. Rimmuarda iti selda, linabsanda dagiti guardia nga agbambantay iti ruar, sa siuulimek a nagturongda iti dakkel a ruangan a landok. Kasanoda ngata a makaruar iti dayta? No pinampanunot man dayta ni Pedro, naammuanna a dagus ti sungbat. Idi nakadanonda iti ruangan, naglukat dayta a “bukbukodna.” Nagpartak dagiti pasamak. Idi nakaruardan, napanda iti maysa a kalsada, sa nagpukawen ti anghel. Nabati sadiay ni Pedro ket naamirisna a saan a sirmata laeng ti napasamak no di ket talaga a nakaruaren iti pagbaludan!—Ara. 12:7-11.

12. Apay a makaliwliwa nga utoben ti panangispal ni Jehova ken Pedro?

¹² Saan kadi a makaliwliwa nga utoben ti di nakedngan a pannakabalin ni Jehova a mangispal kadagiti adipenna? Ni Pedro ket imbalud ti maysa nga ari a supsuportaran ti kabibilgan pay laeng a gobierno iti intero a lubong. Ngem ni Pedro ket nagna laeng a rimmuar iti pagbaludan! Pudno a saan a mangar-aramid ni Jehova kadagiti kasta a milagro agpaay kadagiti amin nga adipenna. Saanna nga inaramid ti kasta a milagro iti kaso ni Santiago; ken idi agangay, saannan nga inaramid ti kasta a milagro ken Pedro idi matungpalen dagiti sinao ni Jesus maipapan iti daytoy nga apostol. Saan a mangnamnama dagiti Kristiano ita iti namilagruan a pannakaispal. Ngem laglagipentayo a saan a nagbalbaliw ni Jehova. (Mal. 3:6) Ken mabiiten nga usarenna ti Anakna a mangruk-at kadagiti minilion a tattao manipud iti pagbaludan a pakaipisokan ti amin a tao, nga isu ni patay. (Juan 5:28, 29) Mapabilegtayo iti kasta unay no utobentayo dagiti kasta a kari no masubok ti pammatitayo ita.

13-15. (a) Ania ti reaksion dagiti miembro ti kongregasion nga adda idiay balay ni Maria idi simmangpet ni Pedro? (b) Ania itan ti nakaiturongan ti libro nga Aramid, ngem ania ti agtultuloy nga inaramid ni Pedro kadagiti padana a Kristiano?

¹³ Nagtalinaed a sitatakder ni Pedro iti nasipnget a kalsada agingga a napanunotna no sadino ti papananna. Iti asideg, adda agnanaed a Kristiano a babai nga agnagan Maria. Agparang a ni Maria ket maysa a balo a medio nasaliwanwan ti biagna ta adda bukodna a balay a makalaon iti maysa a kongregasion. Isu ti ina ni Juan Marcos. Iti salaysay iti Aramid, daytoy ti damo a pannakadakamat ni Juan Marcos nga imbilang ni Pedro kas anakna idi agangay. (1 Ped. 5:13) Iti dayta a rabii, adu a miembro ti kongregasion ti napan idiay balay ni Maria tapno agkararagda a sipapasnek nupay adalemen ti rabii. Awan duadua nga ikarkararagda ti pannakawayawaya ni Pedro—ngem saanda nga inekspektar ti sungbat ni Jehova!

¹⁴ Nagtuktok ni Pedro iti ruangan iti makinsango a paraangan ti balay. Ti adipen a babai nga agnagan Roda—maysa a kadawyan a Griego a nagan a “Rosas” ti kaipapananna—ti napan iti ruangan. Kasla saan a mamati iti nangngegna. Timek ni Pedro dayta! Imbes a luktanna ti ruangan, daytoy a magagaran a babai pinanawanna ni Pedro a nakatakder iti kalsada sa nagtaray nga immuneg iti balay ket inkagumaanna a kombinsiren ti kongregasion nga adda ni Pedro idiay ruangan. Kinunada nga isu ket agmauyong, ngem impapilitna a pudno ti ibagbagana. Imbaga dagiti dadduma a no adda man nangngegna, mabalin a maysa dayta nga anghel a mangirepresentar ken Pedro. (Ara. 12:12-15) Kabayatanna, saan nga insardeng ni Pedro ti nagtuktok agingga a napanda iti ruangan ket linuktanda.

¹⁵ Iti ruangan, “nakitada [ni Pedro] ket nasdaawda”! (Ara. 12:16) Umariwawada gapu iti ragsakda ngem pinagulimek ida ni Pedro tapno maestoriana ti napasamak. Imbagana kadakuada nga estoriaenda dayta ken adalan a Santiago ken kadagiti kakabsat. Kalpasanna, pimmanawen sakbay a mabirokan dagiti soldado ni Herodes. Napan ni Pedro iti nataltalged a lugar ket intultuloyna sadiay ti matalek a panagserbina. Saanen a nadakamat pay ni Pedro iti salaysay iti Aramid malaksid iti itutulongna a nangrisut iti isyu mainaig iti pannakakugit, kas nadakamat iti Aramid kapitulo 15. Ti libro nga Aramid iturongna itan ti atension iti trabaho ken kadagiti panagdaliasat ni apostol Pablo. Nupay kasta, masiguradotayo a pinatibker ni Pedro ti pammati dagiti padana a Kristiano iti sadinoman a napananna. Pinanawanna la ketdi a nakaragragsak dagiti miembro ti kongregasion nga adda idiay balay ni Maria.

16. Apay a ti masanguanan ket sigurado a mangyeg iti adu a panggapuantayo nga agragsak?

¹⁶ No dadduma, ad-adu ti ited ni Jehova ngem iti ekspektaren dagiti adipenna isu a napalaus ti ragsakda nga uray la kasla saanda a mamati iti dayta. Kasta ti narikna dagiti kapammatian ni Pedro iti daydi a rabii. Mabalin a kasta met laeng ti mariknatayo no dadduma no umawattayo iti nabaknang a pamendision ni Jehova ita. (Prov. 10:22) Iti masanguanan, makitatayto ti pannakatungpal dagiti amin a kari ni Jehova iti intero a daga. Sigurado a nasaysayaatto nga amang dagita ngem iti aniaman a kabaelantay a panunoten ita. Gapuna, no la ket ta agtalinaedtayo a matalek, manamnamatayo dagiti naragsak a kasasaad iti masanguanan.

17, 18. Apay nga indaydayaw dagiti tattao ni Herodes?

¹⁷ Nasdaaw met ni Herodes ngem saan a naay-ayo idi naipakaammo kenkuana a nakalibas ni Pedro. Dagus a pinasapulna ni Pedro sa pinaimbestigarna dagiti guardia. “Imbilinna a madusada,” a nalabit ipapatay. (Ara. 12:19) Awanan iti asi ni Herodes Agripa. Nadusa ngata daytoy a naulpit a tao?

¹⁸ Mabalin a nabainan ni Agripa iti pannakapaayna a mangpapatay ken Pedro, ngem di nagbayag naalangonna met laeng ti nabalkot iti kinatangsit a dayawna. Adda timmaud a situasion a dagiti kabusorna ket kayatdan ti makikappia kenkuana. Awan duadua a magagaran ni Herodes nga agpalawag iti imatang ti adu a tattao. Kuna ni Lucas nga “insuot ni Herodes ti nagarbo a badona kas ari” kas panagsaganana iti dayta. Insurat ti historiador a Judio a ni Josephus a ti kawes ni Herodes ket naaramid iti pirak, isu a no masilnagan ti ari, kasla agranraniag ti kinadayagna. Nagpalawag ti natangsit a politiko. Dagiti tattao indaydayawda ni Herodes. “Timek ti maysa a dios, saan a tao!” impukkawda.—Ara. 12:20-22.

19, 20. (a) Apay a dinusa ni Jehova ni Herodes? (b) Apay a makaliwliwa ti salaysay maipapan iti bigla nga ipapatay ni Agripa?

¹⁹ Ti laeng Dios ti rumbeng a pakaipaayan ti kasta a pammadayaw, ket makitkitana no ania ti mapaspasamak! Adda gundaway ni Herodes a mangliklik iti pannusa. Tinubngarna koma dagiti tattao wenno dina koma inanamongan ida. Ngem saan ta pimmayso kenkuana ti kuna daytoy a proverbio: “Ti kinapannakkel agturong iti pannakadadael.” (Prov. 16:18) Isu ket “dagus a kinabil ti anghel ni Jehova.” Nakaam-amak ti ipapatay daytoy a natangsit a tao. Ni Herodes ket “kinnan dagiti igges sa natay.” (Ara. 12:23) Uray ni Josephus kinunana a dagus a nakabil ni Agripa, ken dinakamatna pay a nabigbig ti ari nga isu ket dandanin matay gapu ta inanamonganna ti panangidaydayaw kenkuana dagiti tattao. Insurat ni Josephus a lima nga aldaw a naidalit ni Agripa sakbay a natay.b

²⁰ No dadduma, kasla saan a madusdusa dagiti tattao nga agar-aramid iti kinadakes. Saantay koma a pagsiddaawan dayta yantangay “ti intero a lubong ket adda iti pannakabalin daydiay managdakdakes.” (1 Juan 5:19) Ngem mariribukan latta no dadduma dagiti matalek nga adipen ti Dios no makaliklik iti pannusa dagiti nadangkes a tattao. Dayta ti maysa a makagapu no apay a makaliwliwa dagiti salaysay a kas iti daytoy. Kas man la makitkitatayo nga agtigtignay ni Jehova, a mangipalpalagip kadagiti amin nga adipenna nga ipatpategna ti hustisia. (Sal. 33:5) Iti din agbayag, agarinto ti kinahustisiana.

21. Ania ti kangrunaan a leksion a linaon ti Aramid kapitulo 12, ken apay a makaliwliwa dayta kadatayo ita?

²¹ Agngudo daytoy a salaysay babaen kadagitoy nga ad-adda pay a makaparegta a sasao: “Nagtultuloy a rimmang-ay ken nagsaknap ti sao ni Jehova.” (Ara. 12:24) Dayta a damag maipapan iti panagrang-ay ti trabaho a panangasaba mabalin nga ipalagipna kadatayo ti wagas a panangbendision ni Jehova iti isu met laeng a trabaho iti moderno a panawen. Nalawag a ti salaysay a nailanad iti Aramid kapitulo 12 ket saan laeng a maipapan iti ipapatay ti maysa nga apostol ken ti pannakaruk-at ti sabali pay nga apostol. Maipapan dayta ken Jehova ken iti pananglappedna kadagiti gandat ni Satanas a mangikisap iti kongregasion Kristiano ken mangpasardeng iti naregta a panangasaba dagiti Kristiano. Saan a nagballigi dagidiay nga idadarup ni Satanas ken saanto nga agballigi dagiti amin a gandatna. (Isa. 54:17) Iti sabali a bangir, dagidiay adda iti dasig da Jehova ken Jesus ket paset ti trabaho a pulos a di mapaay. Saan kadi a makaparegta dayta? Anian a pribilehio ti tumulong a mangisaknap iti “sao ni Jehova” iti kaaldawantayo!