Ti Ili ni Jehova Napabileg iti Pammati

“Dagiti kongregasion nagtultuloy a napabileg ti pammatida ket ti bilangda immadu nga inaldaw.”​—ARAMID 16:5.

 1. Kasano nga inaramat ti Dios ni apostol Pablo?

NI Jehova a Dios inusarna ni Saulo a taga Tarso kas “napili a basiha.” Idi nagbalinen nga apostol Pablo, ‘adu a banag ti sinagabana.’ Ngem babaen iti gapuananna agraman kadagiti sabali, sinagrap ti organisasion ni Jehova ti panagkaykaysa ken nakaskasdaaw nga irarang-ay.​—Aramid 9:15, 16.

 2. Apay a makagunggona ti panangamiris iti Aramid 13:1–16:5?

² Umad-adun ti dagup dagiti Gentil nga agbalbalin a Kristiano idi, ket adda nagnunumuan ti manarawidwid a bagi a nangparang-ay unay ti panagkaykaysa ti ili ti Dios ken nangpabileg iti pammatina. Makapalaing unay ti intay panangamiris kadagitoy ken dadduma pay a pasamak a nairekord iti Aramid 13:1–16:5, ta agdama ita dagiti Saksi ni Jehova a makapaspasar ti kasta nga irarang-ay ken naespirituan a bendision. (Isaias 60:22) (Iti pribada a panangadalyo kadagiti artikulo a naadaw iti Aramid itoy a bilang, isingasingmi a basaenyo dagiti naisitar a teksto a nabuddak ti pannakaimprentada.)

Nagtignay dagiti Misionero

 3. Aniat’ trabaho dagiti “mammadto ken mannursuro” idiay Antioquia?

³ Dagidi lallaki nga imbaon ti kongregasion ti Antioquia, Siria, nakatulongda a nangpatibker iti pammati dagiti adalan. (13:1-5) Idiay Antioquia adda dagidi “mammadto ken mannursuro” a da Bernabe, Simon (Niger), Lucio ti Cirine, Manahen, ken Saulo ti Tarso. Annongen dagiti mammadto nga ilawlawag ti Saot’ Dios ken ipadto dagiti mapasungad, ket dagiti met mannursuro itedda dagiti instruksion maipapan iti Kasuratan ken nadiosan a kabibiag. (1 Corinto 13:8; 14:4) Espesial nga annong ti inawat da Bernabe ken ni Saulo. Idi napandat’ Chipre, intugotda ni Marcos a kasinsin ni Bernabe. (Colosas 4:10) Nangasabada kadagiti sinagoga idiay dumaya a puerto ti Salamis, ngem awan rekord a pakakitaan a nasayaat ti reaksion dagiti Judio. Yantangay nabaknang dagita iti material, ania komat’ pakasapulanda iti Mesias?

 4. Aniat’ napasamak idi intuloy dagiti misionerot’ nangasaba idiay Chipre?

⁴ Binendisionan ti Dios dagiti dadduma pay a panangaskasaba idiay Chipre. (13:6-12) Idiay Pafo, nasarakan dagiti misionero ti maysa a Judio a baglan ken ulbod a mammadto a ni Bar-Jesus (Elimas). Idi linapdanna ni Proconsul a Sergio Paulo a dumngeg iti Saot’ Dios, ni Saulo napno iti nasantuan nga espiritu ket kinunana: ‘O lalaki a napno iti kinasaur ken kinadakes, sika nga anak ti Diablo, sika a kabusor ti amin a kinalinteg, dikanto umingga a mangilkillo kadagiti nalinteg a dalan ni Jehova?’ Iti kasta, ti ima a pannusat’ Dios binulseknan Elimas idi a kanito, ket ni Sergio Paulo “nagbalin a manamati, idi a nagsiddaaw iti sursuro ni Jehova.”

 5, 6. (a) Idi nangasaba ni Pablo idiay sinagoga ti Antioquia sadi Pisidia, aniat’ nakunana maipapan ken Jesus? (b) Aniat’ epekto ti palawag ni Pablo?

⁵ Manipud Chipre, ti grupo naglayag a nagturong iti siudad ti Perga ti Asia Menor. Sa nagpaamianan da Pablo ken Bernabe kadagiti baet ti bantay, a masinunuo a ‘sipepeggadda kadagiti karayan ken tulisan,’ ingga idiay Antioquia, Pisidia. (2 Corinto 11:25, 26) Sadiay nagpalawag ni Pablo iti sinagogada. (13:13-41) Rinepasonat’ pannakilangen ti Dios iti Israel ket intudona ti kaputotan ni David a ni Jesus kas Manangisalakan. Nupay impamuspusan dagiti agtuturay a Judio ti ipapatay ni Jesus, natungpal ti kari kadagiti ammada idi nga isu ket pinagungar ti Dios. (Salmo 2:7; 16:10; Isaias 55:3) Pinakdaaran ni Pablo dagidi dumdumngeg a dida koma umsien ti panangisalakan a sagut ti Dios baeten ken Kristo.​—Habacuc 1:5, Septuagint.

⁶ Ti palawag ni Pablo nangguyugoy iti interes, a kas met la kadagiti palawag publiko itatta dagiti Saksi ni Jehova. (13:42-52) Iti sumuno a Sabbath gistay intero a siudad immayda dimngeg iti saon Jehova, ket daytoy ti nagimonan unay dagiti Judio. Ay ket, iti makalawas laeng, agparang nga ad-adu a Gentil ti nakumberti dagiti misionero ngem ti nakumberti dagiti Judio iti unos ti biagda! Yantangay sitatabbaaw dagiti Judio a nangsuppiat ken Pablo, tiempona idin a sabali ti pagsilnagan ti naespirituan a lawag, gapuna imbagada kadakuada: ‘Gapu ta pinaidyo ti sao ti Dios ket diyo impato dagiti bagiyo a maikari iti agnanayon a biag, agturongkamin kadagiti nasion.’​—Isaias 49:6.

 7. Aniat’ reaksion da Pablo ken Bernabe no iti pannakaidadanes?

⁷ Idin nagrag-o dagiti Gentil, ket amin dagidi maikari iti agnanayon a biag namatida. Ngem, idi nga agsaknap ti sao ni Jehova iti intero a pagilian, inuyotan dagiti Judio dagidi nanakman a babbai (nalabit tapno sugsoganda dagiti lallakayda wenno dadduma pay) ken nalatak a lallaki tapno idadanesda da Pablo ken Bernabe ket pinagtalawda ida iti ruar ti beddengda. Ngem daytat’ di nangpasardeng kadagiti misionero. Ngem “pinampagda [laeng] ti tapok dagiti sakada a maibusor kadakuada” sada nagpa-Iconio (moderno a Konya), dakkel a siudad iti Romano a probinsia ti Galacia. (Lucas 9:5; 10:11) Dagidi ngay disipulo a nabati idiay Antioquia ti Pisidia? Gapu ta napabilegdan iti pammati, “intultuloyda ti napno iti rag-o ken iti nasantuan nga espiritu.” Daytoy ti mangipaawat kadatayo a ti ibubusor dina rebbeng a lapdan ti naespirituan nga irarang-ay.

Nabileg iti Pammati Nupay Maidadanes

 8. Aniat’ napasamak kas resulta ti naballigi a panangasabada idiay Iconio?

⁸ Da Pablo ken Bernabe a mismo napabilegda met iti pammati nupay naidadanesda. (14:1-7) Kas reaksionda iti kaskasaba sadi sinagoga ti Iconio, adu a Judio ken Griego dagiti nagbalin nga adalan. Idi a dagiti sumuppiat a Judio dinuroganda dagiti Gentil tapno busorenda dagiti kabbaro nga adalan, nagsao a situtured dagiti dua a trabahador gaput’ autoridad ti Dios, ket impakitanat’ anamongna kadakuada babaen iti pannakabalinda nga agaramid iti datdatlag. Daydi ti nanggudua kadagiti nagderraaw, daddumat’ para kadagiti Judio ket dadduma met para kadagiti apostol (dagidiay naibaon). Saan a takrut dagidi apostol, ngem idi nadamagda ti gakat a batuenda ida, nagtalawda a siaannad ket nangasabada idiay Licaonia, a rehion ti Asia Menor idiay abagatan a Galacia. No agmasiribtayo, kadarato agtalinaedtayo nga aktibo iti ministerio nupay adda ibubusor.​—Mateo 10:23.

 9, 10. (a) Aniat’ reaksion dagiti taga Listra idi naagasan daydi pilay? (b) Aniat’ reaksion da Pablo ken Bernabe idiay Listra?

⁹ Ti Listra a siudad ti Licaonia isut’ simmaruno a nakasabaan. (14:8-18) Sadiay inagasan ni Pablo ti lalaki a pilay manipud pannakayanakna. Gapu ta dida nabigbig a ni Jehova ti makinggapuanan iti milagro, inyikkis ti umariwekwek: “Dagiti dios nagbalinda a tattao ket bimmabada kadatayo!” Gapu ta lenguahet’ Licaonia ti panangisaoda, saan a matarusan idi da Bernabe ken ni Pablo ti mapaspasamak. Yantangay ni Pablo ti ad-adda a para sao, isut’ minatmatan dagiti umili a kas Hermes (ti bumibitla a mensahero dagiti dios) ket impapanda ni Bernabe a kas Zeus, ti kangrunaan a dios dagiti Griego.

¹⁰ Dagiti padi ni Zeus nangalada pay kadagiti toro ken sabsabong tapno idatonda kada Pablo ken Bernabe. Dagitoy a sangaili, a nalabit nagsaoda iti gagangay a Griego wenno adda nagipatarus, sidadaras nga inlawlawagda a tattaoda met nga addaan kadagiti an-anayen nga iwarwaragawagda ti naimbag a damag tapno panawan dagiti umili “dagitoy ubbaw a banag” (awan biagna a didiosen, wenno idolo) ket agturongda iti sibibiag a Dios. (1 Ar-ari 16:13; Salmo 115:3-9; 146:6) Wen, idi damo impalubos ti Dios a suroten dagiti nasion (malaksid kadagiti Hebreo) ti bukodda a dalan, nupay impaayna ti pammaneknek iti kaaddana ken kinaimbagna ‘babaen iti panangitedna kadakuada ti tudo ken nabunga a panawen, a pinennekna dagiti pusoda iti taraon ken kinaragsak.’ (Salmo 147:8) Nupay kastat’ panagrasonda, gistay di nalapdan da Pablo ken Bernabe ti umariwekwek a nagdaton kadakuada. Kaskasdi, dagidi a misionero dida kinayat a pagrukbabanda ida a kas didiosen, ket dida met inusar daydi nga autoridad tapno ipasdekda ti Kristianidad dita a lugar. Nagsayaat dayta nga ehemplo, nangruna no pagay-ayatantayo ti maidaydayaw gapu kadagidiay impalubos ni Jehova a magapuanantayo iti serbisio!

11. Aniat’ maadaltayo iti sao a: “Sumrektayo iti pagarian ti Dios baeten dagiti adu a rigat”?

¹¹ Apagapaman, rimsua manen ti pannakaidadanes. (14:19-28) Kasano? Gaput’ durog dagiti Judio a taga Antioquia ti Pisidia ken ti Iconio, ni Pablo binato ti umariwekwek sada inulod ingga iti ruar ti siudad, nga impagarupda a natayen. (2 Corinto 11:24, 25) Ngem idi inaribungbonganen dagiti disipulo, bimmangon sa simrek idiay Listra a dida nadnadlaw, a nalabit idi sumipngeten. Iti sumuno nga aldaw, nagpa-Derbeda ken Bernabe, a sadiay adut’ nagbalin a disipulo. Idi sinublianda ti Listra, Iconio, ken Antioquia, pinakired dagiti misionero dagiti disipulo, a pinaregtada ida nga agtalinaed a nabileg iti pammati, ket kinunada: “Sumrektayo iti pagarian ti Dios baeten dagiti adu a rigat.” Kas Kristiano, namnamaentay met ti lumasat kadagiti rigat ket ditay koma liklikan dagita babaen iti panangikompromiso iti pammatitayo. (2 Timoteo 3:12) Iti daydi a tiempo, nadutokan dagiti panglakayen kadagiti kongregasion nga isudat’ nakaiturongan ti surat ni Pablo kadagiti taga Galacia.

12. Idi nagngudo ti immuna a panagmisionero da Pablo, aniat’ inaramid dagiti dua a misionero?

¹² Idi nagnada idiay Pisidia, nagpalawag da Pablo ken Bernabe idiay Perga, prominente a siudad ti Pamfilia. Idi agangay, nagsublida idiay Antioquia, Siria. Itan ta naturposen ti immuna a panagbaniaga da Pablo, dagiti dua a misionero impakaammoda iti kongregasion “dagiti adu a banag nga inaramid ti Dios babaen kadakuada, ken no kasano a linuktanna ti ruangan ti pammati kadagiti nasion.” Nawatiwat a tiempot’ binusbosda idiay Antioquia, ket daytoy di pagduaduaan isut’ namabileg kadakuada iti pammati. Ti isasarungkar itatta dagiti agbambaniaga a manangaywan umarngi met ti naespirituan nga epektona.

Narisut ti Nasken a Kuestion

13. Tapno di mabingay ti Kinakristiano iti dasig dagiti Hebreo ken dagiti di-Judio, aniat’ masapul?

¹³ Ti natibker a pammati kasapulannat’ nagkaykaysa a kapanunotan. (1 Corinto 1:10) Tapno ti Kinakristiano ket di mabingay iti dasig dagiti Hebreo ken dasig dagiti di-Judio, masapul a disidiren ti manarawidwid a bagi no dagiti Gentil nga agaaripuno idin iti organisasion ti Dios ket masapul pay la a salimetmetanda ti Linteg Mosaico ken makugitda. (15:1-5) Adda idi dagiti lallaki a taga Judea a nagpa-Antioquia ti Siria ket insursuroda kadagiti Gentil nga adalan a no dida agpakugit, dida maisalakan. (Exodo 12:48) Gapuna, da Pablo, Bernabe, ken dadduma pay imbaonda ida kadagiti apostol ken panglakayen sadi Jerusalem. Uray met sadiay, dagidi adalan a dati a Fariseo a naipasagepsep ti Linteg iti isipda, impilitda a makugit koma dagiti Gentil ken salimetmetanda ti Linteg.

14. (a) Nupay adda panagsusuppiatda idi nagtataripnongda idiay Jerusalem, aniat’ insaadda a nasayaat nga ulidan? (b) Aniat’ kababagas ti rason ni Pedro idi nga okasion?

¹⁴ Adda naangay a komperensia tapno masiertoda no aniat’ pagayatan ti Dios. (15:6-11) Wen, adda panagsusuppiatda, ngem dida nagririri bayat nga inyebkas dagidiay lallaki a napasnek ti kumbiksionda​—nagsayaat nga ehemplo para kadagiti panglakayen itatta! Idi agangay kinunan Pedro: ‘Nagayatan ti Dios a babaen iti ngiwatko dagiti Gentil [kas ken Cornelio] mangngegda koma ti naimbag a damag ket mamatida. Pinaneknekan ti Dios dayta babaen iti panangitedna kadakuada ti nasantuan nga espiritu ket awan panangidumdumana kadatayo ken kadakuada. [Aramid 10:44-47] Isu nga apay a suotenyo ti Dios gapu ti panangipabaklayyo iti sangol [obligasion a mangsalimetmet iti Linteg] iti tengngedda nga uray datayo wenno dagidi ammatayo ditay naawit? Datayo [a Judio sigun iti lasag] agtalektay a maisalakantayo baeten ti di kaikarian a kinamanangaasi ni Apo Jesus a kas met la kadagita nga umili.’ Idi inawat ti Dios dagiti di nakugit a Gentil impakitana a ti panagkugit ken ti panangsalimetmet iti Linteg saan a nasken para iti pannakaisalakan.​—Galacia 5:1.

15. Aniada a nasken a punto ti inruar ni Santiago, ket aniat’ insingasingna a maisurat kadagiti Kristiano a Gentil?

¹⁵ Nagulimek ti kongregasion idi nagngudo ni Pedro, ngem ad-adu pay ti mabalin a maibaga. (15:12-21) Sinarita da Bernabe ken Pablo dagiti datdatlag a baeten kadakuada inaramid ti Dios kadagiti Gentil. Idin ti tserman, ni Santiago a kabsat ni Jesus iti ina, kinunana: ‘Ni Simon [Hebreo a nagan ni Pedro] sinaritana no kasano nga inturong ti Dios ti atensionna kadagiti nasion tapno mangala kadakuada ti ili a maipaay iti naganna.’ Impasimudaag ni Santiago a ti naipadto a pannakabangon manen “ti tabernakulo ni David” (pannakaipasdek manen ti kinaari iti linea ni David) matungtungpalen gaput’ pannakaurnong dagiti disipulo ni Jesus (agtawid iti Pagarian) agpadpada manipud kadagiti Judio ken Gentil. (Amos 9:11, 12, Septuagint; Roma 8:17) Yantangay pinanggep ti Dios daytoy, masapul koma nga akseptaren dagiti disipulo dayta. Imbalakad ni Santiago a suratanda dagiti Kristiano a Gentil nga adayuanda (1) dagiti banag a natulawan gapu kadagiti idolo, (2) ti pannakiabig, ken (3) ti dara ken ti nabekkel. Dagitoy a maiparit dati nga addada kadagiti surat ni Moises ket naibasada kadagiti sinagoga tunggal aldaw ti Sabbath.​—Genesis 9:3, 4; 12:15-17; 35:2, 4.

16. Aniada a tallo a puntot’ saklawen ti surat ti manarawidwid a bagi idi immuna a siglo ti mangigiya kadatayo ita?

¹⁶ Idin ti manarawidwid a bagi nangipatulod ti surat kadagiti Kristiano a Gentil sadi Antioquia, Siria, ken Cilicia. (15:22-35) Ti nasantuan nga espiritu ken dagidi nangawit iti surat indagadagda nga adayuanda dagiti banag a naidaton kadagiti idolo; ti dara (a sidsidaen idi dagiti dadduma); dagiti nabekkel a di napadara (ta adu a paganot’ nangibilang a naimas a kanen ti kasta a karne); ken ti pannakiabig (Griego, por·neiʹa, nga isut’ di maipalubos a pannakidenna iti di Nainkasuratan nga asawa). Gaput’ yaadayoda kadagita, naimbagdanto koma iti naespirituan, a kas kadagiti Saksi ni Jehova ita gaput’ itutulnogda “kadagitoy nasken a banag.” Dagiti sao a “Naimbag a salun-atyo!” bale kayuloganna ti “Dios ti mangaluad kadakayo,” ket di koma ipapan a dagitoy a bilin ket agpaay a nangnangruna iti salun-at. Idi naibasa ti surat idiay Antioquia, nagrag-o ti kongregasion gapu iti impaay dayta a pammaregta. Iti daydi a kanito, napabileg met ti pammati ti ili ti Dios sadi Antioquia gaput’ makapabileg a sasao da Pablo, Silas, Bernabe, ken dadduma pay. Sapay koma ta ikagumaantay met a paregtaen ken pabilgen dagiti kapammatiantayo.

Nangrugi ti Maikadua a Panagbaniaga dagiti Misionero

17. (a) Aniat’ rimsua a problema idi naigakat ti maikadua a panagbaniagada a kas misionero? (b) Kasano a rinisut da Pablo ken Bernabe ti ririda?

¹⁷ Rimsua ti parikut idi inggakatda ti maikadua a panagbaniaga dagiti misionero. (15:36-41) Insingasing ni Pablo a sarungkaranda ken Bernabe dagiti kongregasion sadi Chipre ken Asia Menor. Immanamong ni Bernabe ngem kayatna nga itugot ni Marcos a kasinsinna. Simmuppiat ni Pablo yantangay pinanawan idi ni Marcos ida idiay Pamfilia. Iti kasta, napataud kadakuada “ti dakkel a suppiat.” Ngem saan nga impamuspusan da Pablo ken Bernabe ti personal a pannakaalangonda babaen iti panangiramanda kadagiti dadduma a panglakayen wenno iti manarawidwid a bagi iti dayta pribada a ririda. Anian a nagsayaat nga ulidan!

18. Aniat’ resulta ti panagsina da Pablo ken Bernabe, ket kasanotay a magunggonaan manipud iti daytoy a pasamak?

¹⁸ Daytoy a riri, nupay kasta, nagbunga ti panagsisinada. Ni Bernabe inkuyogna ni Marcos idiay Chipre. Ni Pablo, a kaduanan Silas, “nagna idiay Siria ken Cilicia, a pinakiredna dagiti kongregasion.” Mabalin a naimpluensiaan ni Bernabe kadagiti singgalut iti pamilia, ngem rebbeng koma a binigbigna ti kina-apostol ni Pablo ken ti pannakapilina a “basiha a napili.” (Aramid 9:15) Ket komustatayo met? Daytoy a pasamak ipaganetgetna koma kadatayo ti pannakasapul iti panangbigbig iti teokratiko nga autoridad ken ti naan-anay a pannakitinnulong iti “matalek ken masirib nga adipen”!​—Mateo 24:45-47.

Sitatalna a Panagprogreso

19. Aniat’ matulad dagiti agdama a Kristiano nga agtutubo ken ni Timoteo?

¹⁹ Daytoy a riri dida pinalubosan a nangriribuk iti talna ti kongregasion. Nagtultuloy ti ili ti Dios a napabileg iti pammati. (16:1-5) Da Pablo ken Silas nagpa-Derbeda sada nagpa-Listra. Sadiay ti yan ni Timoteo, anak ti Judio a manamati a ni Eunice ken ti di mamati a Griego a lakayna. Ubing pay idi ni Timoteo, ta uray 18 wenno 20 años kalpasanna, nakuna kenkuana: “Awan koma ti asinoman a mangumsi iti kina-agtutubom.” (1 Timoteo 4:12) Yantangay “nasayaat ti pakasarsaritaanna kadagiti kakabsat idiay Listra ken [agarup 29 a kilometro manipud] Iconio,” isut’ nagdindinamag gaput’ nagsayaat a ministeriona ken dagiti nadiosan a kababalinna. Dagiti Kristiano nga agtutubo itatta dawatenda koma ti tulong ni Jehova tapno mapatanorda met ti kasta a pakasarsaritaan. Kinugit ni Pablo ni Timoteo yantangay mapanda idi kadagiti balay ken sinagoga dagiti Judio a makaammo a Gentil ti tatang ni Timoteo, ket kayat idin Pablo nga awan komat’ makatuben kadagiti Judio a lallaki ken babbai a mayat nga umammo iti Mesias. Dagiti met Saksi ni Jehova itatta, idinto ta liklikanda a salungasingen ti aniaman a prinsipiot’ Biblia, aramidenda met ti inggat’ kabaelanda tapno maidanonda ti naimbag a damag kadagiti amin a klase ti tao.​—1 Corinto 9:19-23.

20. Aniat’ epekto ti panagtulnogda iti surat ti manarawidwid a bagi idi immuna a siglo, ket kasanot’ kunayo a panangapektarna daytoy kadatayo?

²⁰ Da Pablo ken Silas, agraman ken Timoteo a katulonganda, intulodda kadagiti disipulo dagiti pammilin ti manarawidwid a bagi tapno salimetmetanda. Aniat’ nagbanaganna? Insurat ni Lucas, a nalabit tuktukoyenna ti Siria, Cilicia, ken Galacia: “Dagiti kongregasion nagtultuloy a napabileg ti pammatida ket ti bilangda immadu nga inaldaw.” Wen, ti panagtulnogda iti surat ti manarawidwid a bagi nagresulta iti panagkaykaysa ken naespirituan nga irarang-ay. Anian a nagsayaat nga ehemplo iti daytoy napeggad a tiempotayo, a kasapulan nga agtalinaed ti ili ni Jehova a nagkaykaysa ken natibker iti pammati!

Kasanoyo a Sungbatan?

◻ Aniat’ reaksion da Pablo ken Bernabe iti pannakaidadanes?

◻ Aniat’ maadaltayo iti sao a: “Sumrektayo iti pagarian ti Dios baeten dagiti adu a rigat”?

◻ Aniat’ maalatay a balakad kadagiti tallo a punto iti surat nga impatulod ti manarawidwid a bagi idi immuna a siglo?

◻ Kasano a dagidi banag a nangpabileg iti pammati dagiti saksi ni Jehova idi immuna a siglo agaplikar met kadatayo itatta?