‘Ni Miguel ti Dakkel a Prinsipe’​—Siasino Daytoy?

TI ESPIRITU a parsua a ni Miguel ket saan a masansan a madakdakawat iti Biblia, ngem no isut’ madakawat, ti konteksto ti masansan a dramatiko. Idiay Daniel isut’ makitkitayo a makidangdangadang kadagiti anghel a managdakdakes a maipaay iti ili ti Dios. Idiay Judas isut’ makisupsupiat ken Satanas gaput’ bagi ni Moises. Ket idiay libro ti Apocalipsis intapuakna ni Satanas ken dagiti demoniona ditoy daga. Nalawag, ni Miguel ket maysa a kangrunaan a persona idiay langit. Gapuna, maiyannatup a panunoten, Siasino ni Miguel?

Iti adu a tawtawenen isursuro dagiti Saksi ni Jehova a ti Miguel ket isut’ nailangitan a nagan ti bugbugtong nga Anak ti Dios, a napanaganan Jesus idi adda ditoy daga. Nupay kasta, kaaduan kadagiti dadduma a relihion matmatanda ni Miguel kas maysa kadagiti sumagmamano nga arkanghel, a kasla kettay adda nasursurok ngem maysa nga arkanghel. Gapu iti daytoy, Ti ngata pannursuro dagiti Saksi ni Jehova ti umiso? Ania ti kuna ti Biblia maipapan ken Miguel?

“Ti Prinsipeyo”

Maiyam-ammo kadatayo daydiay maysa a napanaganan Miguel iti libro ni Daniel. Sadiay ti anghel ti Dios tuktukoyenna ti bagina kadagitoy a sasao: “Ngem ti prinsipe ti pagarian ti Persia bimmusor kaniak bayat ti duapulo ket maysa nga aldaw, ngem, adtoy! ni Miguel, a maysa kadagiti pangulo dagiti prinsipe, immaynak tinulongan . . . Ket ita agsubliak a manggubat iti prinsipe ti Persia. Ket inton mapanak, adtoy! ti prinsipe ti Grecia umayto. Ngem ibagakto kenka dayta nailanad iti surat ti pudno, ket awan ti timmulong kaniak a maibusor kadagitoy, no di la ni Miguel a prinsipeyo.”​—Daniel 10:13, 20, 21.

Adtoy a naaddaantayo iti makaay-ayo a pannakasirpat iti lugar dagiti espiritu. Makitatayo a dagiti espiritu a parparsua​—naimbag man ken dakes​—ket nairamanda unay kadagiti ar-aramid ti lubong. Adda idi maysa nga espiritu a “prinsipe ti pagarian ti Persia,” a busbusorenna dagiti ar-aramid ti anghel ti Dios. Kalpasan ti Persia addanto met maysa “prinsipe ti Grecia,” a mangitantan-ok kadagiti intereses dayta a pannakabalin iti lubong. Maysa kadagitoy nga espiritu a parparsua, ni Miguel a “maysa kadagiti pangulo dagiti prinsipe.” Ania a nasion ti inggiyana ken sinalaknibanna? Nalawag, daytat’ ili ni Daniel, dagiti Judio.

Ti nagan a “Miguel” kayatna a sawen “Asino ti Kaasping ti Dios?” nga ipampamatmatna a daytoy kangrunaan a prinsipe intandudona ti kinasoberano ni Jehova. Yantangay ni Miguel ket maysa met a kampeon ti ili ti Dios, addaantay ti rason a mangipabigbig kenkuana iti daydiay di nanaganan nga anghel nga imbaon ti Dios nga umun-una ngem kadagiti Israelitas ginasgasut a tawen sakbayna: “Adtoy, baonek iti sangom ti maysa nga anghel a mangaluad kenka iti dalan ken mangipan kenka iti disso a sinaganak. Agannadkayo iti sangona ket ipangagyo ti timekna. Dikayo pagpungtoten, ta dinanto pakawanen ti salungasingyo; ta ti naganko adda kenkuana.”​—Exodo 23:20, 21.

Nainkalintegan nga ipato a daytoy daydi anghel a nangipan kadagiti adu nga importante a komunikasion iti ili ti Dios. (Aramid 7:30, 35; Oc-ocom 2:1-3) Isut’ addaan naan-anay nga autoridad manipud Dios nga agtignay a maipaay iti Naganna, kas kadagiti ar-ari idi un-unana intalekda dagiti singsingda a pagselio kadagiti mapagtalkan nga iturayanda, nga iti kasta nangted pannakabalinda nga agtignay a maipaay iti naganda.​—Exodo 3:2, 3; 4:10.

Adda aya aniaman ditoy a pammatiantayo a ni Miguel ken ni Jesu-Kristo ket maymaysada a persona? Bueno, ni Jesus ket naawagan “Ti Verbo.” (Juan 1:1) Isut’ pannakangiwat ti Dios. Daytoy met naisangsangayan nga angheliko a mensahero, ti nalawag isut’ kangrunaan a pannakangiwat ti Dios kadagiti Israelitas.

Ni Miguel ‘Agtakderto’

Ni Miguel isu ti “prinsipeyo.” Ngem isut’ umawat iti kanayonan nga autoridad. Sumaganad nga isut’ makitatayo iti maudi a kapitulo ti libro ni Daniel. “Ket iti dayta a panawen agtakderto ni Miguel, a dakkel a prinsipe isu nga agtakderto a maipaay kadagiti annak ti ilim. Ken addanto panawen ti riribuk isu nga awan idi uray kaanoman nanipud iti kaadda ti nasion agingga iti dayta met laeng iti dayta a panawen.”​—Daniel 12:1.

Kaisalsalaysay pay laeng ti Daniel kapitulo 11, ti panagmartsa dagiti pannakabalin ti lubong manipud iti mismo a panawenna nga agtultuloy iti masanguanan. Siuumiso ti panangisalaysayna ti pannakatnag ti Persia ken ti ibabangon ti Grecia. Kalpasanna immay ti pannakabingaybingay ti imperio a Griego. Ti dua kadagiti imbungana a napolitikaan a pigura​—ti ari ti amianan ken ti ari ti abagatan​—ti aginnagawto iti panagpangato ken panangkontrol iti ili ti Dios. Iti kangitingitan dayta a panaglabanda, ni Miguel “agtakderto.” Aniat’ kaipapanan daytoy?

Bueno, iti dadduma a paset daytoy met laeng a padto, ti termino nga “agtakderto” kaipapananna a ti persona alaennanto ti autoridad nga agturay kas ari. (Daniel 11:3, 4, 7, 20, 21) Gapuna, inton ‘agtakderen’ ni Miguel, isuntot’ mangrugi metten nga agturay kas ari. Usigenyo dagiti ibunganto daytoy.

Sakbay ti ipapatay ni Daniel, ti maudi nga ari a Judio, ni Zedekias, ti naikkat manipud trono. Awanto ti asinoman a Judio nga ari ti umay iti adu a siglo. Impakita ti padto ni Daniel nga addanto maysanto nga aldaw iti masanguanan a ti ili ti Dios maaddaanto manen ti maysa nga ari​—ni Miguel.

Ni Ezequiel a kapatada ni Daniel, impadtona ti iyaay dayta a maysa “nga akinrebbeng” nga agturay manen kas ari iti ili ti Dios. (Ezequiel 21:25-27) Daytoy a maysa ket saan a maipabigbig a kadua dagiti Levita a Macabeo a naaddaan ti pannakabalin bayat iti ababa a tiempo ti panagwaywayasda. Agsipud ta saanda a kapuonan ni Ari David, awananda ti “karbengan” nga agbalin nga ar-ari. Imbes ketdi, ni Jesu-Kristo ti pinulotan ti Dios nga agturay kas ari iti nailangitan a pagarian. (Lucas 1:31-33; 22:29, 30; Salmo 110:1) Iti kasta isut’ kakaisuna a maysa a napulotan. Ngarud nainkalintegan laeng a kunaen a ni Jesus ken ni Miguel ket maymaysada a persona.

Idiay Daniel kapitulo 7, adda manen sabali a padto maipapan iti panagmartsa dagiti pannakabalin ti lubong a kaasping ti Daniel kapitulo 11. Iti kangitingitan dayta a padto, nupay kasta, mabasatayo a “ti maysa a kasla anak ti tao” ket “naikkan iti panagturay ken dayag ken maysa a pagarian.” (Daniel 7:13, 14) Daydiay “maysa a kasla anak ti tao” ket nalawa ti pannakabigbigna nga isu ni Jesus. (Mateo 10:23; 26:64; Apocalipsis 14:14) Gapuna, iti kangitingitan a paset ti maysa a padto, ni Jesus ti nagbalin nga ari. Kadagiti dadduma a padto ni Daniel, ni Miguel nagbalin nga ari. Agsipud ta dagiti dua a padto tamtamingenda ti isu met laeng a panawen ket isu met laeng a pasamak, nalawag a nainkalintegan nga ipato a tuktukoyenda ti isu met laeng a persona.

Ti Arkanghel

Sumaruno a mabasatayo ni Miguel iti Kristiano a Griego a Kasuratan. Ti libro ni Judas ibagana kadatayo: “Ngem ni Miguel nga arkanghel idi a nakibakal iti Diablo ket nakisussusik iti maipapan iti bagi ni Moises, saanna a naitured ti nagipato a sitatabbaaw, no di ket kinunana: ‘Ni Jehova tubngarennaka koma.’”(Judas 9) Daytoy a pasamak tumulong a mangipakita ti kinasinged ni Miguel iti kadaanan nga ili ti Dios. Gapuna, suportaran dayta ti argumento nga isu ti anghel a napan iti sango dagiti Israelitas a mangsalaknib kadakuada.

Naammuantayo manipud ken Judas a ni Miguel ti addaan ti puesto ti arkanghel. Kinapudnona, isu ti arkanghel, yantangay awan ti sabalin nga arkanghel a nakadawat idiay Biblia, wenno us-usaren ketdi ti Biblia ti “arkanghel” iti pangkaaduan wenno plural. Ti “arkanghel” kaipapananna “Kangrunaan kadagiti anghel.” (Thayer’s Greek-English Lexicon of the New Testament) Kadagiti espiritu nga ad-adipen ti Dios dua laeng a nagnagan ti naisinggalut iti autoridad iti ngato dagiti anghel: ni Miguel ken ni Jesu-Kristo. (Mateo 16:27; 25:31; 2 Tesalonica 1:7) Daytoy met, ti mangirason a ni Jesus ken ni Miguel agpadpadada.

Makapainteres, ta ti nagan a Jesus ti naikawing iti sao nga “arkanghel” iti maysa kadagiti sursurat ni Pablo. Nagsurat ti apostol: “Ta ti Apo [Jesus] met laeng aggapunto sadi langit a buyogen ti ariwawa, ti timek ti arkanghel ken ti trumpeta ti Dios.” (1 Tesalonica 4:16) Insaad ti konteksto daytoy a pasamak bayat “ti kaadda ti Apo,” inton mangrugin nga agturay ni Jesus kas ari.​—1 Tesalonica 4:15; Mateo 24:3; Apocalipsis 11:15-18.

Pagayatan ken urnos ni Jehova a ni Jesus ti mangpagungar kadagiti natay. (Juan 6:38-40) Ti trumpeta ti Dios ti mapaguninto a mangayab kadagiti natay nga agsubli iti biag, kas ti panangibilin ti Dios a dagiti trumpeta mausarda a pangurnong kadagiti tattaona idi immuna a panawen. (Numeros 10:1-10) Mangtedto ni Jesus ti “bilin” kadagiti natay a rummuardanto, kas ti inaramidna iti namin-adu nga okasion bayat nga adda ditoy daga. (Juan 11:43) Ngem ita isut’ umawag, saan a babaen iti timek ti tao kas inaramidna idi, no di ket babaen iti amin a pannakabalin ti “timek ti arkanghel” (en pho·neʹ arkh·ag·geʹ lou). Nupay kasta, ti laeng arkanghel ti makaawag a buyogen ti timek ti arkanghel! Ket awan sabali no di ni Jesus ti naikkan ti autoridad a mangpagungar kadagiti natay. Gapuna, daytoy a makatignay a padto mangted kanayonan a napigsa a rason a mangipabigbig a ni Jesus isu ti arkanghel, a ni Miguel.

Gubat Sadi Langit

Ti maudi a panagparang ti nagan a Miguel idiay Biblia isu idiay libro ti Apocalipsis. Idiay mabasatayo: “Ket adda gubat idi sadi langit: Ni Miguel ken dagiti anghelna nakigubatda idi dragon, ket daydi dragon ken dagiti anghelna nakikabilda, ngem dida nangabak.” (Apocalipsis 12:7, 8) Ditoy makitkitatayo ni Miguel nga agtigtignay kas arkanghel ti Dios. Isu, agraman dagiti “anghelna,” inabakda ni Satanas ket inggarangugongda ditoy daga.

Isu daytoyen ti pangrugian ti “bassiten a tiempo” sakbay a madadael a naan-anay ti dakes a sistema ni Satanas. Kalpasan ti panagpatingga ti Babilonia a Dakkel iti im-ima dagiti nasnasion, dagiti nasnasion mismo ti dadaelento ni Jesus ken dagiti angheliko a buybuyotna. (Apocalipsis 12:12; 17:16, 17; 19:11-16) Kamaudiananna, maitapuakto ni Satanas iti abut a mangliwengliweng iti sangaribo a tawen, kalpasanna isunton ti agsagaba iti naan-anay a pannakaikisap idiay “danaw nga apuy.” (Apocalipsis 20:1, 2, 10) Daytoy, ti nabayagen a naikari a maudi a ‘pannakadunor ti ulo ni Satanas’​—ti aramidento met ni Jesus, agraman kadagiti napagungaren a naespirituan a kakabsatna.​—Genesis 3:15; Galacia 3:16; Roma 16:20.

Yantangay ni Jesus isut’ naipadto a mangrumek ti ulo ni Satanas, ket yantangay isut’ mangaramid amin kadagiti dadduma a panangukom, nainkalintegan laeng ngarud nga ipato nga isunto ti mangidaulo kadagiti buybuyot a nailangitan a mangigarangugong ken Satanas manipud langit. Gapuna, ti manangparmek a Miguel a madakdakawat idiay Apocalipsis 12 awan sabali no di ni Jesus, a nangibagaan ni Jehova nga “agturay iti tengnga dagiti kabkabusorna.”​—Salmo 110:1, 2; Aramid 2:34, 35.

Ti panagparang ti nagan a Miguel, imbes a Jesus, idiay Apocalipsis kapitulo 12 alaenna ti atensiontayo iti padto a nausig a nasapsapa idiay Daniel kapitulo 12. Idiay Daniel mabasatayo ti panagtakder ni Miguel. (Daniel 12:1) Idiay Apocalipsis kapitulo 12, ni Miguel nagtignay kas maysa a manangparmek nga ari a nangitapuak ken Satanas ditoy daga. Ti resulta: “Asikayo pay daga ken baybay.”​—Apocalipsis 12:12.

Ni Jesus Maysa nga Anghel?

Dadduma suppiatenda ti pannakailasin ni Jesus a kadua dagiti anghel ni Jehova a nadakawat kadagiti Hebreo a Kasuratan. Kadagiti Trinitariano, siempre, ti kasta a pannakabigbig mangted problema agsipud ta kaipakpakita a silalawag dayta nga isut’ saan a kapada ni Jehova a Dios. Ngem uray pay dadduma a di umawat iti doktrina a Trinidad patienda a ti panangipabigbig ken Jesus a kadua dagiti anghel ti kasla mangipababa iti dayawna.

Laglagipenyo, nupay kasta, a ti kangrunaan a kaipapanan ti “anghel” (Hebreo, mal·’akhʹ; Griego, agʹge·los) ket “mensahero.” Kas ti “Verbo” (Griego, loʹgos), ni Jesus ket isut’ mensahero ti Dios a par excellence. Laglagipenyo met, a kas ti arkanghel, agraman “ti inauna kadagiti amin a naparsua,” ni Jesus ti addaan ti kangatuan a ranggo kadagiti amin nga anghel uray pay sakbay nga immay ditoy daga.​—Colosas 1:15.

Pudno, nagsurat ni apostol Pablo kadagiti Hebreo: “Dinto a [ni Jesus] naaramid a natantan-ok ngem kadagiti anghel, a kas iti panagtawidna iti nasudsudi a nagan ngem isuda.” (Hebreo 1:4; Filipos 2:9, 10) Nupay kasta, iladladawan daytoy ti situasionna kalpasan ti panaggapunan ditoy daga. Kaskasdi nga isu pay laeng ti arkanghel ket “ti puon ti pinarsua ti Dios.” (Apocalipsis 3:14) Ngem isut’ nagbalin a nasaysayaat ngem kadagiti anghel. Iti ‘nasudsudi a nagan’ wenno saad ti banag a dina inikutan sakbay ti iyaayna ditoy daga. (Dagitoy a kasuratan suppiatenna ti kapanunotan dagiti Trinitariano a ti Anak ti ken kanayon a kapada ti isuamin a pamay-an ti Ama.)

Gapuna, ti banag a ni Miguel isu ti arkanghel, ti kangrunaan kadagiti anghel, ti banag nga isut’ agtakder nga agturay kas Ari, ken ti banag nga indaulona ti panangitapuak ken Satanas manipud langit idi a maiyanak ti Pagarian ti Dios amin iturongnatayo iti maysa a nainkalintegan a konklusion: ‘Ni Miguel ti dakkel a prinsipe’ ket awan sabali no di ni Jesu-Kristo mismo.​—Daniel 12:1.

[Dagiti Blurb iti panid 28, 29]

Ni Miguel isu ti arkanghel a nagbalin nga ari . . .

. . . Indaulona met ti panangitapuak ken Satanas manipud langit