BARBARO
Ti inulit a sao a “bar bar” iti Griego a barʹba·ros ipasimudaagna ti panagbeddabeddal, panagmutal, wenno di maawatan a panagsao; ngarud ti termino a “barbaro” sigud nga inyaplikar dagiti Griego iti maysa a ganggannaet, nangnangruna iti daydiay agsasao iti naiduma a pagsasao. Iti daydi a tiempo saanna nga ipasimudaag ti di kinasibilisado, kinaawan urbanidad wenno nasayaat a kababalin, saanna met nga ipasimudaag ti aniaman a pannakarikna iti naulpit a panangumsi. Ti “barbaro” ket pangiduma laeng nangnangruna kadagiti di Griego manipud kadagiti Griego, no kasano a ti “Gentil” ket pangigidiat kadagiti di Judio manipud kadagiti Judio. Saan a gimmura wenno nainsulto dagitoy a di Griego iti pannakaawagda iti barbaro. Binigbig ti sumagmamano a Judio a mannurat, a pakairamanan ni Josephus, a nayawag kadakuada daytoy a termino (Jewish Antiquities, XIV, 187 [x, 1]; Against Apion, I, 58 [11]); dagiti taga Roma inawaganda ti bagbagida iti barbaro agingga nga inabrasada ti Griego a kultura. Ngarud idi nagsurat kadagiti taga Roma saan a negatibo ti kaipapanan ti panangaramat ni Pablo iti sasao a tumukoy iti isuamin: “Agpadpada kadagiti Griego ken kadagiti Barbaro.”—Ro 1:14.
Ti kangrunaan a rason a naisina dagiti Griego manipud kadagiti barbaro isu ti pagsasaoda; ngarud ti termino kangrunaanna a tumukoy kadagidiay saan a makapagsao iti Griego, kas koma kadagiti agnanaed iti Malta nga agsasao iti naiduma a pagsasao. Iti daytoy a kaso ti Baro a Lubong a Patarus ipaayanna ti kayulogan ti barʹba·roi babaen ti panangipatarusna iti dayta kas “ganggannaet-pagsasaoda a tattao.” (Ara 28:1, 2, 4) Idi nagsurat maipapan iti sagut kadagiti pagsasao, namindua nga inawagan ni Pablo iti barʹba·ros (“ganggannaet”) daydiay agsasao iti di maawatan a pagsasao. (1Co 14:11; kitaenyo met ti Col 3:11.) Umasping iti dayta, ti Griego a Septuagint inaramatna ti barʹba·ros iti Salmo 113:1 (114:1 kadagiti Hebreo ken Ingles a bersion) ken Ezequiel 21:36 (21:31 iti Ingles).
Gapu ta pagarupen dagiti Griego a ti pagsasao ken kulturada ket natantan-ok ngem iti amin a sabsabali pay, ken gapu ta inrurumen ida dagiti kabusorda, nagin-inut nga immalas ti kaipapanan ti termino a “barbaro.”