Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Doble a Panagbiag—Apay nga Idian?

“Doble idi ti panagbiagko—maysa ket no kaduak dagiti Kristiano a gagayyemko ken ti sabali no kaduak dagiti gagayyemko idiay eskuelaan.”

Kadawyanen ti kasasaad ti balasang a nadakamat iti ngato. Ngem aniat’ kaipapanan ti “doble a panagbiag”? Dinepinar ti autor ti libro a Changing Bodies, Changing Lives, a ni Ruth Bell, ti kababalin kas ti “aniaman nga ar-aramidenyo a diyo ibagbaga kadagiti dadakkelyo.”

Kinapatang daytoy nga autor ti pinulpullo nga agtutubo ket impadamagna: “Kinuna ti kaaduan a tin-edyer nga adda paspasamak iti biagda a dida maibaga kadagiti dadakkelda. Ti kangrunaan nga ilimlimedda isut’ sekso ken droga ken panaginum, ngem dinakamatda met ti naladaw a panagawid iti rabii, pannaki-date kadagiti damoda pay la a naam-ammo, panaglangan idiay eskuelaan nga awanan pakada, pannakiapa, ken pannakibarkada kadagiti pakaluksawan dagiti dadakkelda.”

Nakalkaldaang ta uray dagiti agtutubo a pinadakkel dagiti Kristiano a nagannak ti mangilimed iti pudno a katataoda kadagiti nagannakda ken sabsabali pay.a (Idiligyo ti Salmo 26:4.) No kalanglangen ida dagiti nagannak wenno padada a manamati, aginlilintegda ken kasla managbutengda met iti Dios. Ngem no awanen ti makakitkita kadakuada, sabalin ti ar-aramidenda.

Aniat’ pakatignayan ti maysa nga agtutubo nga agturong iti doble a panagbiag?

Ti Silo ti Panagwaywayas

Kuna ti Biblia nga addanto tiempo a “ti lalaki panawannanto ti amana ken ti inana.” (Genesis 2:24) Gagangay laeng ngarud a kayatyo ti dumakkel, agpanunot ken mangaramid iti bukodyo a pangngeddeng. Ngem ti problema ket amangan no saankay pay a nakasagana nga agmataengan. Gapu ta kurang pay ti kapadasanyo, kaskasdi a kasapulanyo ti badang dagiti managbuteng-dios a nagannakyo.—Proverbio 1:8.

Di umanamong ti adu nga agtutubo iti daytoy a kinapudno. Sigun iti libro a How to Survive Your Child’s Rebellious Teens, kayat ti adu nga agtutubo ti “agpannuray iti kabukbukodanda a pigsa, a kas ket tay paneknekanda ti kabaelanda, [tapno] maikunadanto a makapagwaywayasdan.” No di ipalubos dagiti nagannak a mangaramidda iti ibilangda a minamaag—wenno di umiso—agrebelde ti dadduma nga agtutubo. Ket mabalin nga igaggagarada pay ketdi daytoy nga isusukir. Kuna ti maysa a balasitang: “Maay-ayatanak no di ammo dagiti [dadakkelko] ti ar-aramidek gapu ta daytat’ mangiparikna a maiturayak ti bagik. Naidumat’ panagbiagko kadakuada ket pagarupek a dida pulos ammo dayta. . . . Dida patien a maaramidko dayta.”

‘Estrikto Unay Dagiti Dadakkelko’

Ngem apay nga uray dagiti dadduma nga agtutubo a nagsayaat ti Nakristianuan pannakapadakkelda ilimlimedda ti agbasol? Idi inyimtuod daytoy ti Agriingkayo! iti maysa a grupo dagiti agtutubo, simmungbat ti maysa a balasitang: “Maluksawda kadagiti dadakkelda. Kayatda ti bumales iti kinaestriktoda.” Talaga a ti Kinakristiano ket nainget a wagas ti panagbiag. Kinuna ni Jesus: “Ta nailet ti ruangan ken akikid ti dalan a mangiturong iti biag.” (Mateo 7:14) No kayatyo ti maaddaan iti sagut ti Dios nga agnanayon a biag, rumbeng a diyo aramiden dagiti maaw-awagan a pagraragsakan a mabalin laeng nga aramiden ti dadduma nga agtutubo. Kas pangarigan, dagiti nalaaw a padaya, napaut a pannakiinninum, panagdenna sakbay ti panagkasar, nalulok a kababalin, amin ket ar-aramid a nakondenar idiay Biblia.—Galacia 5:19-21.

Adda met ketdi dadduma a nagannak a kasla di nainkalintegan ti kinaestriktoda. “Pulos a didakam palubusan nga agbuya iti sine,” inreklamo ti maysa a balasitang nga agnagan Kim. “Masapul a bassit la a tiempo ti busbosek nga agdengngeg iti musika, ket inkagumaak ti agbalin a napili. Ngem gistay amin a kita ti musika ti impariten kadakami ni tatangko! Classical ken jazz laeng ti maipalubos a denggenmi.” Gapu ta ipagarupda a di nainkalintegan ti kinaingetda, mangrugin nga apalan ti dadduma nga agtutubo ti wayawaya a tagtagiragsaken dagiti kapatadada.

Ti Tarigagay nga Awaten Ida ti Sabsabali

Malagip ti maysa a balasitang nga agnagan Tammy: “Nangrugiak nga agsaon iti dakes idiay eskuelaan. Daytat’ mangiparikna kaniak a maipadaak metten kadakuada. Idi agangay, pinadasko ti agsigarilio. Inruamko metten ti uminum iti arak nga urayak la mabartek. Idi kuan agsusukaten dagiti nobiok—ngem inlimedko, ngamin estrikto dagiti dadakkelko ken didak palubosan a maki-date.”

Kasta met laeng ti napadasan ti maysa a barito nga agnagan Pete: “Napadakkelak kas maysa a Saksi ni Jehova. Ngem kaamakko unay ti mauyaw, isu a kanayon a nakikuyogak iti nalatak a bunggoy. Inkagumaak ti agbalin a nalatak. Agulbodak ken agpambarak no apay a diak makaawat iti aniaman a regalo kabayatan dagiti narelihiusuan a selebrasion.”b Idi damo babassit la a banag ti nakikompromisuan ni Pete, ngem di nagbayag nakaaramiden iti nakaro a kinadakes.

“Dakes a Pannakikuykuyog”—Sadino?

Ipaganetget dagita a kapadasan ti kinapudno dagiti sasao ni Kristiano nga apostol Pablo: “Dagiti dakes a pannakikuykuyog dadaelenda dagiti nasayaat a kababalin.” (1 Corinto 15:33) Isu a no makikuyogkayo kadagiti agtutubo a di mangraraem kadagiti naibasar-Biblia a kababalin ken moralidadyo, nalakayo laeng a matulad ti estilo ti panagbiagda. Ngem makapainteres ta saan nga espesipiko a tuktukoyen ti apostol ti pannakikuyog kadagiti di manamati idi intedna dayta a pakdaar. Isut’ namakdaar maibusor iti pannakikuyog kadagiti adda iti uneg ti kongregasion a di mangitantandudo iti Nakristianuan a sursuro. (1 Corinto 15:12) Umasping met laeng ita, nalabit adda dagiti agtutubo a naitimpuyog iti kongregasion a di mangal-alagad wenno mangipakpakita iti maiparbeng a panagbiag ti maysa a Kristiano. Diyo madmadlaw a maituggoddakayo iti doble a panagbiag.

Amirisenyo manen ni Tammy, a nangamin a “nakadungdungngo” dagiti dadakkelna. Iladawanna ni tatangna kas “nakaregregta, a kanayon a saritaenna ti wagas ti panangaywan ni Jehova kadakami.” Agserserbi pay kas maysa a panglakayen iti kongregasion. Kasano, ngarud, nga isut’ naallilaw? “Dagiti dakes a pannakikuyog iti uneg ti kongregasion,” kunana. “Dagiti dadduma iyestoriada kaniak maipapan iti panangtagiragsakda iti nadumaduma a padaya ken iti panaginumda. Wenno iyestoriada maipapan kadagiti nobioda ken ti pannakisalada kalpasan dagiti gimong ti kongregasion.”

Panangliklik iti Pannakaisagmak

Diyo koma pagpambar dagita a naalas a kababalin dagiti agtutubo babaen ti panangirason iti, ‘Paset laeng dayta iti panagdakkel’ wenno, ‘Amin nga ubbing ket aglibak kadagiti dadakkelda.’ Amirisenyo ti pakdaar nga ipapaay ti Dios kadagiti agtutubo idiay Eclesiastes 11:9, 10: “Agrag-oka, O agtutubo a lalaki, iti kinaagtutubom, ket paragsakennaka koma ta pusom kadagiti aldaw ti kinaagtutubom, ket magnaka kadagiti daldalan ti pusom ken iti imatang dagiti matam. Ngem ammuem a gapu amin kadagitoy a bambanag iyegnakanto ti Dios iti pannakaukom. Gapuna ikkatem ti liday ita pusom, ket ikkatem ti kinadakes ita lasagmo.”

Kasla makaparagsak ti doble a panagbiag. Ngem daytat’ makapapatay gayam a silo. (Idiligyo ti Salmo 9:16.) Dagiti ar-aramid ti kinasukir agtun-oyto iti nakarkaro a nadangkes nga ar-aramid. Kas pangarigan, dati gayamen a makiab-abig ti agtutubo a ni Pete idi pimmanaw idiay balayda idi agtawen iti 17. Idi ag-18, naibalud ni Pete gapu iti de-armas a panagtakaw.

Masansan a maliklikan ti adu nga agtutubo ti pannakadusa kadagiti dakes nga aramidda. Nalaka laeng ngarud a mariknayo ti rikrikna idi ti mannurat ti Biblia a ni Asaf, isu a nangamin: “Immapalak . . . idi nakitak ti kinarang-ay dagiti managdakdakes. Dida agrigat; napigsa ken nasalun-atda. Saanda met a maparparigatan a kas kadagiti sabsabali a tattao.” Ngem ti kasla kinatalged dagiti nadangkes ket saan gayam a pudno. Nabigbig ni Asaf: “Pudno nga ikabil ida [ti Dios] kadagiti nagalis a yan ken itublak[na] ida iti pannakadadael!” (Salmo 73:3-5, 18, Today’s English Version) Gapuna, buyogen ti naimbag a panggep a mamakdaar ti Biblia: “Ta pusom di koma umapal kadagiti managbasol, ngem adda koma laeng ti panagbuteng ken ni Jehova iti agmalmalem.”—Proverbio 23:17.

Ti ngay met kapanunotan a makatulong ti isusukir kadagiti nagannak iti idadakkel ken panagwaywayas ti maysa nga agtutubo? Maikontra daytoy iti patigmaan ti Biblia nga agtulnogkayo kadagiti nagannakyo. (Proverbio 23:22) Talaga a ti minamaag wenno iresponsable a kababalin lapdanna la ketdi ti emosional ken naespirituan nga irarang-ayyo. Ngem ti panangipakat kadagiti prinsipio ti Biblia ti mamagbalin iti maysa a “nataengan iti rukod ti kinatayag ti pannakapunno ni Kristo.”—Efeso 4:13.

Pudno, mabalin a di nainkalintegan ti kinaestrikto ti dadduma a nagannak. Ngem saan kadi a daytat’ gapu iti kasta unay a panangdungngoda kadakayo ken ti tarigagayda a masalaknibankayo? Isu nga imbes a tarigagayanyo a medio nalukay koma dagiti dadakkelyo, apay a dikay makisarita kadakuada—imbes nga ilemlemmengyo ketdi ti panagrebeldeyo?c Ti panagrebeldeyo ti mangpaleddaang kadakuada, kadakayo ken, kangrunaan iti amin, ni Jehova a Dios a mismo.—Proverbio 10:1; 27:11.

Ania ngay, no madaman a doble ti panagbiagyo? Adda pay aya pamay-an a makalapsutkayo iti dayta? Usigento dagiti sumaganad nga artikulo dagitoy a saludsod.

[Dagiti Footnote]

[Dagiti Ladawan iti panid 26]

Doble kadit’ panagbiagyo?