Ti Panangsurot kadagiti Prinsipio ti Biblia—Ti Katatan-okan a Pamay-an
“KUNGSHI, kungshi fa tsai!” (Congratulations, sapay koma ta bumaknangka!) Daytoy nakaiyugalian a panangkablaaw iti Baro a Tawen dagiti Insik ipagpaganetgetna ti namaterialan a panagballigi a gagangayen iti sangalubongan. Tapno maparang-ay ti abilidad ti maysa nga agbalin a nabaknang, mabalin a patpatgen unay ti edukasion a ngangngani daytat’ agbalin a kas banag a daydayawenen. Iti adu a pagilian iti Daya, masansan ti kangrunaan a pakaseknan dagiti nagannak ket no kasano ti pannakaipanda kadagiti annakda kadagiti kasasayaatan a kindergarten tapno makastrekdanto met iti kasayaatan nga eskuelaan primaria ken agtultuloy agingga iti kolehio wenno unibersidad. Umas-asping iti dayta, kadagiti Makinlaud a dagdaga adu ti kupado unay iti panangsapsapulda ti kinabaknang ken iti nalag-an laeng a wagas ti panagbiag.
Kasanot’ pannakaidilig ti kasta a makaiyugalian a kinakupado kadagiti panagsapsapul ti namaterialan a bambanag kadagiti prinsipio ti Biblia? “Ngem dagiti agpanggep a bumaknang matnagda iti maysa a pannakasulisog ken ti maysa a silo ken kadagiti adu nga agum a minamaag ken makaranggas a mangipalned kadagiti pannakarba ken pannakapukaw,” impakdaar ni apostol Pablo. Intuloyna a kinuna: “Ta ti ayat ti pirak isu ti maysa a ramut ti isuamin a kita ti dakes, isu nga idi inaguman dagiti dadduma naiyaw-awanda iti pammati ket nasalputda kadagiti adu a ladladingit.” (1 Timoteo 6:9, 10) Ti panangitudtudona ti maysa a kinapudno ti masansan aglatak no pagbalinen dagiti tattao dagiti namaterialan a kalat a kangrunaan a paginteresan iti biagda, kuna ti Eclesiastes 5:10: “Ti agayat iti pirak dinto mapnek iti pirak, wenno ti agayat iti kinawadwad agraman iyaaduna. Daytoy kinaubbaw met.”
Anian a masansan a mapaspasamak a ti asawa a lalaki ken babai agtrabahoda a dua a sipipinget a manggun-od kadagiti isuamin a kinaluho ti biag, nga agbalindanto laeng a kupado unay ta pulos nga awanda met a kanayon iti pagtaenganda tapno tagiragsaken ti sansanikuada! Iti panangigiddiat iti dayta, sakbay nga intedna ti pakdaar ken ni Timoteo nga adda iti ngato, kuna ni Pablo: “Ngem ti nadiosan a debosion dakkel a gunggona no buyogen ti pannakapnek. No adda ngarud pagtaraontayon ken pagkawestayo, mapnektayon koma iti daytoy.” (1 Timoteo 6:6, 8) Ket innayon ti Proverbio 28:20 daytoy a kapanunotan: “Ti matalek a tao aglaplapusananto kadagiti bendision, ngem ti sigagagar a bumaknang saanto a di madusa.” Anian a nakalkaldaang ti pannakakita kadagiti nainggayyeman, managpadagos a tattao nga isakripisioda dagiti nangangato a prinsipio ti kinasingpet, integridad, ken dagiti naimbag a kababalin, iti panagreggetda a mangkamkam iti dakdakkel pay a kinabaknang!
Iti Uneg ti Sangapamiliaan
Maysan a kustombre iti sumagmamano a tribo ken tattao a namnamaen a dagiti annakda—nangnangruna kadagiti annakda a babbai, nga iti agangay pumanawdanto kadagiti pagtaenganda tapno makiasawa—a mapan mangged ket santo agipatulod iti binulan a kuarta a panangidemostra iti debosionda ken supapakan dagiti dadakkelda gaput’ panangpadakkelda kadakuada. Kas pangarigan, iti maysa a pamilia dagiti Saksi ni Jehova, kinuna ti anak a babai kadagiti dadakkelna a kayatna ti mapan iti maysa a siudad tapno agbalin a payunir (amin-tiempo a ministro). Anian ti pannakadismayana idi a dagiti dadakkelna kunada kenkuana a kayatda nga isut’ mapan mangged wenno agtrabaho tapno isu ti makaipatulod idiay balayda ti binulan a kuarta a mangtulong kadakuada! Saan, dida kasapulan ti material. Gapuna ti prinsipio a dagiti annak aywananda dagiti natataenganen, masakit, wenno agkasapulan a dadakkelda ket di agaplikar iti daytoy a kaso. (Mateo 15:4-6; 1 Timoteo 5:8) Daytat’ maysa laeng a kustombre iti triboda a dagiti annak rebbeng a tumulongda nga agurnong ti kinabaknang a maipaay iti pamilia. Nupay masansan a nesesita gapu iti kinakurang ti probision ti gobierno, daytoy a kustombre ti masursurot laeng tapno panangsalimetmet ti dayaw iti komunidad wenno gapu iti pannakaimpektar iti gagangay nga ugali ken tarigagay ti “fa tsai.”
Idi nakisaritaan ti ama daytoy a banag iti maysa a Kristiano a panglakayen, isut’ naparegta a mangusig ti sumagmamano a kasuratan ket kalpasanna nagaramid ti pangngeddengna. Maysa kadagiti teksto a naitudo kenkuana isu ti 2 Corinto 12:14 a sadiay inyebkas ni Pablo daytoy a prinsipio: “Dagiti annak saanda a rebbeng ti agurnong ti sanikua a maipaay kadagiti dadakkelda, no di ket dagiti dadakkelda agurnongda ti maipaay kadagiti annak.” Kalpasan ti panangusig iti daytoy ken kadagiti dadduma a prinsipio ti Biblia, dagiti nagannak ti nangaramid ti desisionda. Anian ti ragsak ti anak a babai nga immawat iti pammalubos—agraman pay sumagmamano a pinansial a tulong—tapno agbalin a regular payunir!
Panagpasakop—Sadino ti Pagpatinggaanna?
Ti sabali pay a paset a sadiay dagiti lokal a kustombre ken agdama a kababalin masansan sumuppiatda kadagiti prinsipio ti Biblia ket adda iti banag maipapan iti panagpasakop. Iti dadduma a dagdaga naipaugalin ti panangikalikagum ti naan-anay a panagpasakop kadagiti nagannak ken kadagiti dadduma nga autoridad iti amin a paset ti panagbiag. Saanen a karkarna kadagita a dagdaga para kadagiti lallaki nga agtawen 40 wenno natataengan pay a madi nga agbasa ti aniaman a literatura ti relihion a naiduma iti relihion dagiti dadakkelda wenno agaramid iti aniaman a dakkel a desision a di umuna nga agkonsulta kadakuada, gaput’ panagbuteng a dida maay-ayo dagiti dadakkelda. Kaskasdi, kadagita a dagdaga agbalbalin a gagangay metten ti pannakakita kadagiti agtutubo nga umal-alsa a maibusor kadagiti dadakkelda. Ti Biblia babaen ti natimbeng a panangmatmatna kadagiti bambanag tulongannatayo a manglisi agpadpada kadagita a kinamanaglablabes. Ti prinsipio ti nakedngan a panagpasakop iti natauan nga autoridad ti nalawag ti pannakaiyebkasna idiay Aramid 4:19 ken 5:29. Kasta met, kitaenyo no kasano ti panangparegta ni Pablo kadagiti annakna nga agtulnog kadagiti dadakkelda, ken kaskasdi ipakitana a daytat’ addaan pagbeddenganna idi a kinunana: “Annak, agtulnogkayo kadagiti dadakkelyo gapu iti Apo, ta daytoy nalinteg: ‘Dayawem ni amam ken ni inam’; nga isu ti umuna a bilin nga adda karina.”—Efeso 6:1-3.
Ti sabali pay a prinsipio ti Biblia a mangapektar iti pagpatinggaan ti panagpasakop ti maysa kadagiti dadakkelna isu ti panagpasakop ti asawa a babai ken ni lakayna. “Dakayo a babbai agpasakopkayo kadagiti assawayo kas iti Apo, ta ti asawa a lalaki isu ti ulo ti babai,” insurat ni apostol Pablo. Kalpasanna pinapigsana dayta a prinsipio babaen ti panangipalagipna no ania ti kinuna ni Jehova kalpasan ti panangiyurnosna ti umuna a natauan a panagasawa: “Gapu itoy ti lalaki panawannanto ni amana ken ni inana ket makitiponto ken asawana, ket isuda a dua maymaysadanto a lasag.”—Efeso 5:22-31.
Nupay kasta, kumosta met ngay ti kasasasaad a maar-aramid kadagiti adu a dagdaga a sadiay ti anak a lalaki agtultuloy nga agnaed iti pagtaengan dagiti dadakkelna kalpasan ti panagasawana? Ipamatmat ti Biblia a, kadagiti panawen sakbay ti Kinakristiano, masansan nga ar-aramiden daytoy dagiti managdaydayaw ken ni Jehova. Iti sidong ti kasta a kasasaad ti ama ti sangakabbalayan agtalinaed nga isu ti patriarkal nga ulo ti sangakabbalayan, ngem dagiti assawa a babbai agpasakopda kadagiti mismo a lallakayda. Iti dadduma a dagdaga, nupay kasta, masansan agtungpal a ti katugangan a babai isu ti ulo ti manugang a babai. Daytoy ti mamagbalin a narigrigat para iti anak a lalaki nga iyaplikar a naan-anay ti prinsipio ti kinaulo iti asawa a lalaki ken para ken ni baketna a pudpudno nga agpasakop ken ni lakayna. Nupay kasta, masapul a timbengen ti anak a lalaki ti panagraemna kadagiti dadakkelna iti pannakasapul met ti panagbalinna kas ulo ti mismo a sangakabbalayanna no kayatna a ni Jehova ti agbalin a maikatlo a paset ti simboliko a ‘tinallo a lubid a saan a madaras a magsat.’—Eclesiastes 4:12.
Iti dadduma a dagdaga ti narigrigat a kasasaad ti adda no ti lalaki ket maiyasawa iti pamilia a sadiay awan ti agtawid a lalaki. Ti sumaganad a kaso iladawanna ti rigat ti adu kadagita a lallaki inton maammuanda iti maudi a paset ti panagbiagda ken padpadasenda nga iyaplikar dagiti prinsipio ti Biblia. Maysa nga agtutubo a lalaki a Katoliko naiyasawa iti maysa a pamilia a Katoliko. Manipud idi pangrugian, nakitana nga isu ti ipabpababa ti pamilia ket isut’ nakarkaro pay ngem maysa a di matangtangdanan a trabahador nga isut’ manamnama a mangiputot kadagiti annak tapno ti nagan ti pamilia ket agtultuloy a sibibiag. Kas ti adda a kustombre ti kasta nga urnos, masapul nga isukona ti mismo a naganna, a palubosanna a dagiti annakna ti maibilangda nga agtawid iti sanikua iti pamilia. Idi naammuannan ti prinsipio ti kinaulo ti pamilia ket padpadasennan nga iyaplikar dayta, ti rikna ni baketna ket kas ti intero a pamilia: ‘Awan inyegmo iti daytoy a pamilia, gapuna awan ti aniaman a makunam no kasano ti pannakaaramid dagiti bambanag!’
Nupay saan nga amin a kasta a panagasawa ti aglablabes kas iti daytoy partikular a kaso, nalaka a makita nga idiay komon ti kasta a kustombre ken ti panagpasakop iti biang ti asawa a lalaki ti manamnama, rumsua dagiti parikut iti panangiyaplikar kadagiti prinsipio ti Biblia maipapan iti kinaulo. Agbalin a nakarigrigat unay para iti Kristiano nga asawa a lalaki a watwaten ti naayat a kinaulo iti mismo a pamiliana ken agpadpada met a narigat para iti asawa a babai nga agpasakop ken ni lakayna a buyogen ti “nauneg a panagraem,” imbes a kadagiti dadakkelna nga iti sidong ti bubongda nalabit isu ti pagtultuloyandanto a pagtaengan.—Efeso 5:33.
Ti maysa pay a pangarigan no kasano a maisuppiat dagiti prinsipio ti Biblia kadagiti lokal a kustombre ramanenna ti banag a panangiyurnos dagiti nagannak ti panagasawa dagiti annakda. Kadagiti Kristiano nga annak nga addaan di manamati a nagannak, masansan a daytoy ti mangidatag ti pudpudno a parikut, ta patien dagiti nagannak a napaayda no dagiti annakda ket saanda ida a naiyasawa iti naikeddeng nga edad. Gapuna, ti napalalo a panangpilit, agraman pay ti panangkabkabil, ti maiyaplikar tapno piliten dagiti annak, nangnangruna dagiti babbai a makiasawan. No adda kinakirang dagiti maiyanatup a Kristiano nga assawa, dagiti di manamati a nagannak aramidenda ti ngangngani amin a mangiyurnos ti panagasawa, bayat a silalagip ti Kristiano iti prinsipio a makiasawa “laeng iti Apo.”—1 Corinto 7:39; Deuteronomio 7:3, 4.
Gunggona ti Panangsurot kadagiti Prinsipio ti Biblia
Ti naisangsangayan a kinapintas dagiti prinsipio ti Biblia a ta maparang-ayda ti biag ti asinoman nga agtarigagay a mangiyaplikar kadakuada, sadinoman ti pagnanaedanda. Dagita ti di agbaliwbaliw ken pagkaykaysaenna dagiti pamilia. Pagbalinenna dagiti tattao nga ad-adda a nasingsingpet, pagbalinenna ida a nasaysayaat nga assawa a lallaki ken amma, nasaysayaat nga assawa a babbai ken inna, nasaysayaat nga annak, nasaysayaat nga empleado. Mabalinda a parmeken dagiti parikut a patpatauden dagiti agsusuppiat a lokal a kustombre ken timbengenda ti aplikasion dagidiay a kustombre a di met direkta a maisuppiat iti pagayatan ti Dios maipaay iti tao ken nalabit ad-adda a pagbalinenna a narigrigat ti pannakitunos iti dayta a pagayatan. Kasano a maaramidan daytoy?
Umuna, kas ti inaramid dagiti Kristiano idiay Tesalonica, masapul nga awatenyo ti kinapudno a ti Biblia ket pudpudno “a sao ti Dios.” Kaipapanan daytoy ti panangbigbig a daytat’ pudpudno a kinasirib manipud iti kangatuan a Gubuayan. Maikadua, masapul a pagreggetanyo a maammuan no ania ti ibagbaga dayta a “sao ti Dios” a maipaay a pagimbaganyo. Adalenyo nga ilasin dagiti prinsipio ken linlinteg ti Dios bayat a basbasaen ken ad-adalenyo ti Biblia. Kalpasanna, kas maikatlo nga addang, masapul a palubosanyo a dayta a sao ket “agepekto kadakayo.” (1 Tesalonica 2:13) Ramanen daytoy ti nasinged a pannakitimpuyog kadagiti kongregasion iti ili ti Dios a masarakan itan iti nasurok a 200 a dagdaga ken purpuro ti baybay. Isu daytoy ti namagbalin a kasta daytoy sangalubongan a panagkakabsat dagiti Saksi ni Jehova—maysa a panagkakabsat a kinapudnona saan laeng nga iti nagan.
Umuna ken kangrunaanna, interesado ti ili ni Jehova iti panagkaykaysa iti Dios babaen ti panangipalubosda kadagiti prinsipio ti Biblia a mangituray iti panagbiagda. Ania dagiti resultana? Ti pudpudno ken manayon a panagkaykaysa kadagiti dadduma a nakipagkaykaysa metten iti Dios, agraman talna ti panunot a mangsustiner iti maysa a makalasat kadagiti amin nga adda a kasasaad iti daytoy agdama a sistema dagiti bambanag. (Filipos 4:6, 7) Ti kasta a panagkaykaysa ken nasinged a pannakirelasion iti Dios ken iti maysa ken maysa ket isut’ positibo a tulong iti panangparang-ay ti kualidad iti panagbiag itan ken adda salsalimetmetanna a kari ti biag nga agnanayon idiay nalinteg a baro a sistema ti Dios a sadiay amin dagiti bambanag maiyegdanton iti naan-anay a panagpasakop iti pagayatan ti Dios.—1 Timoteo 4:8; 1 Corinto 15:28.
[Dagiti ladawan iti panid 7]
Awaten ti Biblia kas “ti sao ti Dios”
Pagreggetanyo nga ammuen no ania ti kunaen ti Sao ti Dios nga agpaay a pakagunggonaanyo
Palubosanyo dayta a Sao nga “agepekto kadakayo”