Librot’ Biblia Numero 47​—2 Taga Corinto

Mannurat: Pablo

Lugar a Nakaisuratanna: Macedonia

Nalpas a Naisurat: c. 55 K.P.

1, 2. (a) Aniat’ nangitagad ken Pablo a nangaramid iti maikadua a suratna kadagiti Taga Corinto? (b) Sadinot’ yan ni Pablo idi agsurat, ket aniat’ nakaseknanna?

NALABIT arinunos idit’ kalgaw wenno rugrugi ti otoño ti 55 K.P. Addada pay dagiti pakaseknan ni apostol Pablo iti kongregasion Kristiano sadi Corinto. Sumagmamano pay la a bulan ti limmabas idi inaramidnat’ umuna a surat kadagiti taga Corinto. Imbaonna idin ni Tito sadi Corinto a tumulong a mangummong ti kontribusion para kadagiti nasantuan sadi Judea ken nalabit tapno paliiwenna pay ti reaksionda iti immuna a surat. (2 Cor. 8:1-6; 2:13) Aniat’ riknada? Anian a liwliwan Pablo idi nadamagna a nagladingit ken nagbabawida! Insangpet ni Tito ti nagsayaat a damag ken Pablo sadi Macedonia, ket itan aglaplapunosen ti panagayat ni Pablo kadagiti dungdunguenna a kapammatian sadi Corinto.​—7:5-7; 6:11.

² Isu a sinuratan manen ni Pablo dagiti taga Corinto. Daytoy nabara ken makatignay a maikadua a surat naaramid sadi Macedonia ket agparang a ni Tito ti nangitulod. (9:2, 4; 8:16-18, 22-24) Maysa a nakaseknan ni Pablo nga agsurat isut’ kaadda “dagiti naisangsangayan nga apostol,” isuda a dineskribirna pay a “palso nga apostol, nasikap a trabahador.” (11:5, 13, 14) Delikado ti naespirituan a pagimbagan dayta naganus pay a kongregasion, ket padpadaksenda ti autoridad ni Pablo kas apostol. Dakkel ngad ti maitulong ti maikadua a suratnat’ Corinto.

3, 4. (a) Kaano a simmarungkar ni Pablo sadi Corinto? (b) Kasano a pagimbagantay ita ti Maikadua a Corinto?

³ Lagipenyo a kinunan Pablo: “Daytoy ti maikatlo a daras a sisasaganaak nga umay kadakayo.” (2 Cor. 12:14; 13:1) Inggakatna a bisitaen ida iti maikadua idi inaramidna ti umuna a surat, ngem nupay nagsaganan, saan a natuloy daytoy “maikadua nga okasion ti rag-o.” (1 Cor. 16:5; 2 Cor. 1:15) Ngarud, namimpinsan lat’ kaadda ni Pablo sadiay, daydi 18 a bulan ti 50-52 K.P., idi nabangon ti kongregasion ti Corinto. (Ara. 18:1-18) Ngem, natungpal met lat’ tarigagayna a sumarungkar sadi Corinto iti maminsan pay. Idi addat’ Grecia iti tallo a bulan, nalabit idi 56 K.P., dimmagas sadi Corinto, ket idiayna nga inaramid ti surat kadagiti Taga Roma.​—Roma 16:1, 23; 1 Cor. 1:14.

⁴ Ti Maikadua a Corinto sigud a naitipon iti Umuna a Corinto agraman dadduma a surat ni Pablo kas autentiko a paset ti katalogo ti Biblia. Makitatay manen ti itsura ti kongregasion ti Corinto ket magunggonaantayo kadagiti naipaltiing a saon Pablo a nangbalakad kadakuada ken kadatayo.

LINAON TI MAIKADUA A CORINTO

 5. (a) Aniat’ insurat ni Pablo maipapan iti liwliwa? (b) Aniat’ immapay baeten ken Kristo a nangnayon ti namnama?

⁵ Tulong manipud “Dios ti amin a liwliwa” (1:1–2:11). Innayon ni Pablo ni Timoteo iti panglukat a kablaawna. “Bendito,” kunan Pablo, “ti Ama dagiti nadungngo nga asi ken ti Dios ti amin a liwliwa, isu a mangliwliwa kadatayo kadagiti amin a rigattayo,” tapno datay met, maliwliwatay dagiti sabali. Nupay napalalot’ rigat da Pablo ken dagiti kaduana ken napeggad ti biagda, inispal ti Dios ida. Makatulong, met, dagiti taga Corinto no ikararaganda ida. Suratanna ida buyogen ti kompiansanat’ kinapasnekna ken iti di kaikarian a kinamanangaasit’ Dios. Nagbalin a “Wen” dagiti kari ti Dios baeten ken Jesus, ket pinulotan ti Dios dagidiay kukua ni Kristo ket intedna kadakuada “ti tanda ti banag nga umayto, nga isu, ti espiritu” kadagiti pusoda.​—1:3, 4, 20, 22.

 6. Aniat’ imbalakad ni Pablo a maaramid iti daydiay nailaksid ngem nagbabawin?

⁶ Agparang nga inlaksidda iti kongregasion daydi lalaki a nadakamat ni Pablo iti maikalima a kapitulo ti umuna a suratna. Nagbabawin daytoy ket agledleddaang. Imbilin ngarud ni Pablo kadakuada nga itedda ti pudno a pammakawan ket pasingkedanda komat’ ayatda iti nagbabawi.

 7. Kasanot’ panangiladawan ni Pablo iti bagina ken dagiti taga Corinto, ket aniat’ pinasingkedanna?

⁷ Kualipikado kas ministro ti baro a tulag (2:12–6:10). Indatag ni Pablo ti bagina ken dagiti Kristianot’ Corinto kas naipaset ti parada dagiti nagbiktoria ken Kristo. (Kabisado dagiti taga Corinto ti sayamusom ti nabanglo nga insienso a pinuoranda iti nagparadaan dagiti nagbiktoria nga armada idi a tiempo.) Dakkel ti naggiddiatan ti “angot” dagiti Kristiano kadagiti makagun-od ti biag ken ti “angot” dagitoy kadagidiay mapukaw. “Saankami a mangilaklako iti sao ti Dios,” pinasingkedan ni Pablo.​—2:16, 17.

 8. (a) Aniat’ kredensial da Pablo ken dagiti kaduana bilang ministro? (b) Kasano a nasudsudi ti ministerio ti baro a tulag?

⁸ Ni Pablo ken dagiti katrabahuanna dida masapul ti dokumento, naisurat a rekomendasion, a maipaay wenno aggapu kadagiti taga Corinto. Dagiti mismo a manamati sadi Corinto isudat’ surat ti rekomendasion, a naisurat “babaen kadakami kas ministro” ket naikitikit, saan a kadagiti tapi a bato, no di “kadagiti tapi a naglasag, kadagiti puso,” kunan Pablo. Inan-anay ti Dios a kinabalan dagiti ministro ti baro a tulag. Daydi naisurat a reglamento isut’ nangyusuat ti ipapatay, nga agkupas ti dayagna, ken temporario. Ti inyusuat ti espiritu, nupay kasta, agturong iti biag, manayon, ken napnot’ dayag. No “maibasa ni Moises,” adda abbong kadagiti puso dagiti annak ti Israel, ngem no agturongda ken Jehova, maikkat ti abbong, “agbalintayo nga umasping met la kenkuana a mapadayagtayo a mapadayag.”​—3:3, 15, 18.

 9. Kasano a dineskribir ni Pablo ti gameng ti ministerio?

⁹ Sa intuloy ni Pablo: ‘Adda kadakami daytoy a ministerio gapu iti asi a nagun-odanmi. Nagpanawanmi dagiti banag a nakababain ket dimi tinibnokan ti saot’ Dios, ngem inrekomendarmi ti bagimi babaen ti panangiparang iti kinapudno. No naabbongan ti mensahet’ naimbag a damag, ngamin ti dios daytoy a lubong binulsekna ti isip dagiti di mamati. Ngem, dagiti pusomi nagsilnagda iti nadayag a pannakaammot’ Dios babaen ti rupa ni Kristo. Nagtan-ok ketdin daytoy gameng a kupkupikopanmi! Adda daytoy kadagiti naindagaan a basiha tapno ti puersa a nabilbileg ngem ti kadawyan ket kukua ti Dios. Iti sidong ti pannakaidadanes ken rigat, wen, uray ken patay a mismo, mamatikami ket dikam umikay, ta ti apagbiit a rigat agbanag a dayagmi a napatpateg ken agnanayon. Gapuna matmatanmi dagiti banag a di makita.’​—4:1-18.

10. (a) Aniat’ kinuna ni Pablo kadagidiay nakikaykaysa ken Kristo? (b) Kasano nga inrekomenda ni Pablo ti bagina kas ministro ti Dios?

¹⁰ ‘Ammomi,’ insurat ni Pablo, ‘a ti naindagaan a balaymi masuktantot’ balay nga agnanayon sadi langit. Kabayatanna agreggetkami a buyogen ti pammati ken bileg. Nupay dikam pay kimmuyog ken Kristo, ikagumaanmi nga anamongannakami.’ (5:1, 7-9) Dagidiay naitimpuyog ken Kristo isuda “ti baro a parsua” ket addaandat’ ministerio ti pannakikappia. Isuda “dagiti embahador a sandi ni Kristo.” (5:17, 20) Iti isuamin a wagas irekomendan Pablo ti bagina kas ministro ti Dios. Kasano? ‘Gaput’ adu a panagibturna iti rigat, pannakapangpang-or, panagbannog, panagpuypuyat; babaen iti kinasin-aw, pannakaammo, nabayag a panagitured, kinamanangaasi, nasantuan nga espiritu, ayat a di managinsisingpet, napudno a panagsao, ti puersa ti Dios, kas napanglaw ngem pabaknangenna ti adu, kas awanan ngem kukuana amin a banag.’​—6:4-10.

11. Aniat’ imbalakad ken impakdaar ni Pablo?

¹¹ “An-anayentayo ti kinasanto iti panagbuteng iti Dios” (6:11–7:16). Imbaga ni Pablo kadagiti taga Corinto: ‘Limmawat’ pusomi nga umawat kadakayo.’ Palawaenda met koma dagiti nadungngo nga ayatda. Ngem adtoy ti pakdaar! “Saankay a makikadua iti sangol dagiti saan a mamati.” (6:11, 14) Aniat’ pagkaduaan ti lawag ken sipnget, wenno ni Kristo ken Belial? Kas templo ti sibibiag a Dios, isinada komat’ bagida ket dida sagiden ti narugit. Kunan Pablo: “Agdalustay koma iti isuamin a kinarugit ti lasag ken espiritu, nga an-anayentayo ti kinasanto iti panagbuteng iti Dios.”​—7:1.

12. Apay a nagraguan ni Pablo ti report manipud Corinto?

¹² Innayon pay ni Pablo: “Napnoak iti liwliwa, aglippias ti rag-ok iti tengnga dagiti amin a rigatmi.” (7:4) Apay? Saan la a gapu iti kaaddan Tito no di pay gaput’ naimbag a report ti Corinto, ti iliwda, ti ladingitda, ken reggetda para ken Pablo. Nabigbigna a ti immuna a suratna pinagleddaangna ida, ngem agragsak ta dagiti taga Corinto nagbabawida tapno maisalakanda. Kinomendaranna ti ibabadangda ken Tito.

13. (a) Aniada nga ehemplot’ kinaparabur ti insitar ni Pablo? (b) Aniada a prinsipio ti sinalaysay ni Pablo a nainaig iti pannangted?

¹³ Magunggonaan ti kinaparaburda (8:1–9:15). Nainaig iti kontribusion para kadagiti “nasantuan” nga agkasapulan, insitar ni Pablo ti ehemplo dagiti taga Macedonia, a ti kinaparaburda nupay napalalot’ kinapanglawda talaga a dida koma kabaelan; ket itan namnamaenna a kasta met koma ti Corinto a pakakitaan ti panagayatda ken Apo Jesu-Kristo, a nagbalin a napanglaw tapno bumaknangda. Daytoy a pannangted sigun iti adda kadakuada agresultanto iti panagpapatas, tapno daydiay aduan saan koma nga agsobra, ket daydiay awanan, saan koma nga agkurang. Maibaon kadakuada ni Tito ken dadduma pay a nainaig itoy a sagut. Impadpadamag ni Pablo a naparabur ken sidadaan dagiti taga Corinto, ket dina kayat a maibabainda no dida an-anayen daytoy nawadwad a sagut. Wen, “ti agmula a siwawadwad aganinto met a siwawadwad.” Aggubuay koma iti puso, ta “ti Dios ayatenna ti mangted a siaayat.” Isu kabaelanna a paglippiasen ti di kaikarian a kinamanangaasina kadakuada ken pabaknangen ida gapu iti kinaparaburda. “Yaman pay iti Dios gapu iti di magatadan a sagutna.”​—9:1, 6, 7, 15.

14. Aniadat’ inruar ni Pablo a mangsuporta iti kina-apostolna?

¹⁴ Inrupir ni Pablo ti kina-apostolna (10:1–13:14). Binigbig ni Pablo a nanumot’ itsurana. Ngem dagiti Kristiano dida makidangadang iti lasag; naespirituan ti igamda, “mannakabalinda iti Dios” a mangparmek kadagiti rason a maikaniwas iti pannakaammo ti Dios. (10:4) Dadduma, gapu ta pamarang lat’ makitada, kunada a nabagas dagiti surat ti apostol ngem makapasubkar ti panagdiskursona. Ammuenda koma a ti tigtignay ni Pablo pumada iti sao ti suratna. Mabigbig koma dagiti taga Corinto a di ipaspasindayag ni Pablo ti gapuananna iti teritoria ti sabali. Isu a personal ti nangidanon kadakuada ti naimbag a damag. Sa, no adda man panagpasindayag, agpasindayagda koma gapu ken Jehova.

15. (a) Aniada nga ilustrasion ti inusar ni Pablo idi imbutaktakna dagiti palso nga apostol? (b) Aniat’ mismo a rekord ni Pablo?

¹⁵ Marikna ni Pablo ti rebbengenna a mangidatag iti kongregasion ti Corinto ken Kristo kas natarnaw a birhen. No kasano a ni Eva nasulbog gaput’ sikap ti Uleg, agpeligrot’ isipda a matiritir. Situtured, ngarud, a nagsao ni Pablo maibusor kadagiti “naisangsangayan nga apostol” ti kongregasion ti Corinto. (11:5) Palsoda nga apostol. Ni Satanas a mismo pagbalinenna ti bagina nga anghel ti lawag, di ngad pakasdaawan a kasta met dagiti ministrona. Ngem no kas ministro ni Kristo, kasanoda ngay a maidilig iti rekord ni Pablo? Nagadut’ sinagabana: naibalud, napangpang-or, namitlo a narbat’ barkona, adu a peggad, mapuypuyatan ken mabisbisinan. Kaskasdi dina linipatan ti kasapulan dagiti kongregasion ket naynay a madukotan no adda maitibkol.

16. (a) Aniat’ rumbeng nga ipasindayaw ni Pablo, ngem apay nga ad-adda a ti kinakapuyna ti sinaona? (b) Kasano a pinataud ni Pablo dagiti prueba ti kina-apostolna?

¹⁶ Isu a no adda koma agpasindayag, ni Pablo ti rumbeng. Maibaga kadi dagiti makunkuna nga apostol ti Corinto a naipangatoda idiay paraiso, a dumngeg kadagiti banag a di rebbeng a sawen? Ngem nasarita ni Pablo dagiti pagkapuyanna. Tapno di maitan-ok nga aglabes, “naited ti maysa a siit iti lasag[na].” Inyararawna a maikkat dayta ngem naibaga kenkuana: “Umdasen ti di kaikarian a kinamanangaasik kenka.” Kaykayat ngad la ni Pablo nga ipasindayawen ti kinakapuyna, tapno “ti pannakabalin ni Kristo” salukobanna kas tolda. (12:7, 9) Saan, saan a nakapkapuy ni Pablo ngem “dagiti naisangsangayan nga apostol,” ket nakita dagiti taga Corinto dagiti prueba ti kina-apostolna a pinataudna iti tengngada “iti isuamin nga anus, ken babaen kadagiti pagilasinan ken datdatlag ken nabileg nga aramid.” Dina kalikaguman dagiti sanikuada, no kasano a da Tito ken dadduma pay a kaduana dina inaprobetsar ida.​—12:11, 12.

17. Aniat’ ultimo a pammagbaga ni Pablo kadagiti taga Corinto?

¹⁷ Isuamin a banag ket pakapabilganda. Ngem, nagamak ni Pablo di la ket ta inton dumteng sadi Corinto, matakkuatannanto dagiti dadduma a dida imbabawi dagiti aramid ti lasag. Pinakdaaranna a nasakbay dagiti agbasbasol nga isu agaksionto ket awan palusotenna, ket binalakadanna ti intero a kongregasion a suotenda no addada iti pammati a naikanunong ken Jesu-Kristo. Ikararaganto da Pablo ken Timoteo ida iti Dios. Imbilinna nga agragsakda ket agsubli ti panagkaykaysada, tapno ti Dios ti ayat ken talna adda kadakuada, ket nagngudo babaen iti panangipaw-it kadagiti kablaaw dagiti nasantuan ken dagiti mismo nga ararawna a mabendisionanda iti naespirituan.

NO APAY NAIMBAG

18. Ania komat’ umiso a panangmatmat dagiti Kristiano iti ministerioda?

¹⁸ Anian a makapasaranta ken makaparegtat’ panangapresiar ni Pablo iti Nakristianuan a ministerio kas nayebkas iti Maikadua a Corinto! Kasta met komat’ panangmatmattayo. Ti Kristiano a ministro a kinabalan ti Dios saanna nga ilako ti Sao no di ket agserbi a sipapasnek. Saan a naisurat a dokumentot’ mangirekomenda kenkuana no di ket ti bunga a patauden ti ministeriona. Ngem, nupay talaga a nadayag ti ministerio, saan a rumbeng nga agpasindayaw ti maysa. Dagiti adipen ti Dios kas imperpekto a tattao ikutanda daytoy a gameng ti serbisio kadagiti narasi a basiha, tapno ti pannakabalin agbatad a kukuat’ Dios. Isu a masapul ti kinapakumbaba no awatentay ti nadayag a pribilehio nga agbalin kas ministrot’ Dios, ket anian a di kaikarian a kinamanangaasit’ Dios no agserbitay kas “embahador a sandi ni Kristo”! Anian a maikanatad, ngarud, ti pammagbaga ni Pablo a “dikay awaten ti di kaikarian a kinamanangaasi ti Dios ket sayangenyo ti panggepna”!​—2:4-17; 3:1-5; 4:7; 5:18-20; 6:1.

19. Aniat’ nagduduma a wagas nga inted ni Pablo kas karkarna a pagwadan dagiti Kristiano a ministro ita, nangruna kadagiti manangaywan?

¹⁹ Nasudi nga ehemplo ti inted ni Pablo a tuladen dagiti Kristiano a ministro. Umuna, impateg ken inadalna ti naipaltiing a Hebreo a Kasuratan, nga inulit-ulitna ida nga inadaw, tinukoy, ken inyaplikar. (2 Cor. 6:2, 16-18; 7:1; 8:15; 9:9; 13:1; Isa. 49:8; Lev. 26:12; Isa. 52:11; Ezeq. 20:41; 2 Sam. 7:14; Os. 1:10) Sa, bilang manangaywan, naseknan unay iti arban, a kunana: “No iti biangko siaayatak unay nga aggastonto ken naan-anay a magastoakto gapu kadagiti kararuayo.” Sibubuslon nga inserbinat’ bagina para kadagiti kakabsat, kas ibatad ti rekord. (2 Cor. 12:15; 6:3-10) Dina inkedked ti bannogna a nangisuro, namagbaga, ken nangtinggar iti kongregasion ti Corinto. Impakdaarna a dida makikadua iti sipnget, a kunana kadagiti taga Corinto: “Saankay a makikadua iti sangol dagiti saan a mamati.” Gaput’ naayat a pannakaseknanna kadakuada, dina kayat a matiritir ti isipda, “kas ti panangsulbog daydi uleg ken Eva iti kinasikapna,” isu a sirereggetna ida a binagbagaan: “Suotenyo no addakayo iti pammati, paneknekanyo dagiti bagiyo met laeng.” Ginuyugoyna ida iti Nakristianuan a kinaparabur, nga impakitana kadakuada a “ti Dios ayatenna ti mangted a siaayat,” ket inyebkasna a mismo ti mangipateg unay a panagyaman iti Dios gapu iti di magatadan a sagutna. Talaga dagiti kakabsatnat’ Corinto naikitikitda iti naglasag a tapi ti puso ni Pablo, ket ti nasudi a panagserbina iti paginteresanda isu komat’ tuladen ti naregta, naalibtak a manangaywan. Anian a karkarna a pagwadantay ita!​—6:14; 11:3; 13:5; 9:7, 15; 3:2.

20. (a) Kasano nga inturong ni Pablo dagiti isiptayo iti umiso a direksion? (b) Ania a nadayag a namnamat’ impatuldo ti Maikadua a Corinto?

²⁰ Umisot’ nangiturongan ni Pablo iti isiptayo idi impatuldona “ti Ama dagiti nadungngo nga asi ken ti Dios ti amin a liwliwa” a pudno a gubuayan ti kired no tiempot’ suot. Isut’ “mangliwliwa kadatayo kadagiti amin a rigattayo” tapno makaibturtay a maisalakan idiay baro a lubongna. Impatuldo pay ni Pablo ti nadayag a namnama iti “pasdek nga aggapu iti Dios, balay a saan nga inaramid ti ima, agnanayon kadagiti langit,” ket kunana: “Gapuna no ti maysa adda ken Kristo, isu baro a parsua; dagiti banag a daan napalabasdan, adtoy! dagiti baro a banag addadan.” Ti Maikadua a Corinto talaga a naglaon kadagiti nakaskasdaaw a panangipanamnama kadagidiay, a kas ken Pablo, tawidendantot’ nailangitan a Pagarian.​—1:3, 4; 5:1, 17.