Panagtrabaho a Kadua ti Organisador iti Intero nga Uniberso
“Ta katulongnakam ti Dios. Dakayo ti talonen ti Dios, dakayo ti balayen ti Dios.”—1 CORINTO 3:9.
1. Ania a balikas a naiyebkas nasurok a 60 años a napalabasen ti nangparagsak kadagiti managdengngegna, ket aniat’ epekto dayta kadagiti napasnek nga Estudiante ti Biblia iti dayta a panawen?
“ORGANISASION TI DIOS.” Dagita a balikas ti inusar ti maysa a miembro ti gunglo dagiti mannurat ti Watch Tower Society bayat ti inaldaw a panangsalaysay iti Biblia kadagiti lamisaan a panganan iti Bethel nasurok a 60 años ti napalabasen. Anian a makaparagsak dayta iti pamilia iti hedkuarters idiay Brooklyn, Nueva York! Dayta naisangsangayan a balikas, nga “organisasion ti Dios,” ti nagserbi a mangigiya ti masanguanan a panagpampanunot, panagsasao, ken panagsursurat dagidiay Estudiante ti Biblia. Daytat’ nangpalawa iti naespirituan a panangmatmatda iti amin a sangaparsuaan ken mangimpluensia iti dakkel iti kababalinda iti dayta nakaskasdaaw nga Organisador iti uniberso, ni Jehova a Dios.
2. Kas ipamatmat ti namunganayanna a Griego, kasano a madepinar ti sao a “organisasion”?
2 Itatta, kasla karkarna dayta, yantangay ti sao nga organisasion ti regularen a maus-usar kadagiti Saksi ni Jehova, a mangtagtagipateg unay iti pribilehioda a makipagtrabaho a kadua ti Organisador iti uniberso. (1 Corinto 3:5-9) Ti sao nga “organisasion” naadaw manipud iti termino a Griego nga orʹga·non. Kadagiti nadumaduma a bambanag, ipampamatmat dayta ti maysa nga instrumento wenno alikamen a mangaramid ti maysa a trabaho. Daytat’ nagparang iti Septuagint Version iti namin-adu a daras ket daytat’ nausar a mangtukoy iti maysa a musikal nga instrumento, kas ti arpa ni David. Ti pannakaramut daytoy a sao isut’ erʹgon, maysa a nagan a kaipapananna “trabaho.” Gapuna ti organisasion ket maysa nga urnos dagiti bambanag a maipaalagad tapno maaramid ti maysa a banag wenno mangitrabaho iti kasayaatan a pamay-an a maaramid ken buyogen ti kabassitan a panangusar ti panawen ken pigsa.
Dagiti Immuna a Panangmatmat ti Organisasion
3. Aniat’ nakuna ti Marso 1883 a ruar daytoy a pagiwarnak maipapan ti “organisasiontayo”?
3 Sumagmamano a tawen ti napalabasen, nupay kasta, adda ti pakarigatan dagiti Estudiante ti Biblia iti panangiyaplikar iti sao nga “organisasion.” Kas pangarigan, idiay ruar ti Watch Tower a Marso 1883, naikuna:
“Ngem, numan pay imposible para iti nailasagan a tao a makita ti organisasiontayo, agsipud ta saanna a maaw-awatan dagiti bambanag iti Espiritu ti Dios, agtalekkami a makitayo a ti pudno nga Iglesia ti siepektibo unay ti pannakaorganisarna, ket adda ti kasasayaatan nga urnos ti panagtartrabaho a mabalin nga adda. . . . Addaantayo ti aglaplapusanan a pammati iti Kapitantayo; ket daytoy perpekto nga organisasion, a di makitkita ti lubong ti agtultuloy nga umabante iti sigsigurado ken nadayag a panagballigi.”
4. Ania a panangmatmat iti panangorganisar ti naidatag iti Disiembre 1, 1894, a ruar daytoy a magasin?
4 Nupay kasta, ti ruar ti Watch Tower iti Disiembre 1, 1894, ti nagkuna:
“Ngem nupay dayta a trabaho a panangorganisar ti iglesia iti baro a panangiwaras ti Ebanghelio ket saan a paset iti panagani iti kadaanan a panangituray a Judio, kasta met ti agdama a panagani iti panangisaknap ti Ebanghelio ti naisina met ken naiduma manipud iti trabaho iti baro a panagturay ti Milenio nga asidegen. . . . Nalawag a ti pannakabuangay ti maysa a makitkita nga organisasion dagita nga ur-urnongen ket di maitunos iti espiritu ti nasantuan a plano; ket no daytat’ maaramid agparang a kasla mangipamatmat iti biang ti iglesia ti maysa a tarigagay a makitunos iti agdama a nalatak a kapanunotan ti organisasion wenno kagimongan. (Kitaenyo ti Isa. 8:12) Ti trabaho ita ket saan nga organisasion, no di ket dibision, a kas met laeng idi iti panagani a Judio. (Mat. 10:34-36) . . .
“Gapuna, numan pay ditay patpatgen ti maysa a makitkita nga organisasion dagiti naurnongen kas paset ti plano ti Apo iti panagani, a kasla ket tay mangin-inanamatayo a ti maysa nga organisasion ti agtalinaed ditoy a maipaay iti sabali pay a panawen, nupay kasta patpatgentayo dayta kas pagayatanna a dagidiay nga inayat ti Apo agsaoda koma a masansan iti maysa ken maysa maipapan kadagiti agpapada a namnama ken rag-oda, wenno dagiti susuot ken rigrigatda, nga agsasaoda a sangsangkamaysa maipapan kadagiti napapateg a bambanag iti Saona.”
5. Maipapan iti organisasion, aniat’ maikuna idiay libro a The New Creation?
5 Gapuna ti kongregasion Kristiano saan idi a maibilbilang a maysa nga organisasion. Ngem daytat’ napanunot a naimbag a mangiyurnos ti kongregasion, wenno iglesia. Kas pangarigan, ti Pagadalan V iti libro a The New Creation, a naipablaak idi 1904, ti napauluan “Ti Organisasion iti Baro a Parsua” ket nanglukat dayta a kunkunana: “Yantangay ti Baro a Parsua ket dinanto magtengan ti kinaperpektona wenno kinaan-anayna agingga iti Umuna a Panagungar, kasta met ti organisasionna dinto pay met naan-anay agingga iti dayta. Ti ladawan ti templo ti mangiyilustrar iti daytoy: kas sibibiag a batbato maaw-awistayon, wenno maay-ayaban kadagiti luglugar iti nadayag a templo.”
6. Kasano nga impabigbig ti libro a Thy Kingdom Come ti “ina” dagiti kamkameng ti “baro a parsua”?
6 Makapainteres, ti libro a Thy Kingdom Come, a naipablaak idi 1891, kunana maipapan kadagidiay napulotan iti “baro a parsua”: “No maipapan iti Isaias 54:1-8, ni Apostol Pablo ti nangipaay ti lawag a napigpigsa ngem ti natauan a sirib, ket inyaplikarna dayta iti naespirituan a Sion, ti inatayo wenno tulagtayo, nga insimbolo ni Sara. Ti nailasagan a bin-i ni Abraham naiwaksidan manipud panagbalinda a makipagtawid iti kari, ket ti pudno a bin-i, ni Kristo (nga inladawan ni Isaac ken Rebecca), ti naawat kas ti kakaisuna a bin-i iti kari.—Galacia 4:22, 24, 26-31.”
7, 8. Asino ti asawa a lalaki ti “ina” ti kongregasion Kristiano, ket aniat’ kuna ti Isaias 54:1-8 maipapan iti daytoy?
7 Dagitoy a sasao awan kaipapananna iti Zionist World Organization, nga imbangon ni Theodor Herzl idi 1897. Dayta nga organisasion ket maipapan iti Jerusalem ditoy baba, ditoy mismo a daga, saan a “ti Jerusalem sadi ngato,” ti “ina” ti kongregasion Kristiano. (Galacia 4:26) Ti libro a Thy Kingdom Come saanna a pinatanor ti kinapudno a ti asawa a lalaki a makinkua iti “ina” ti kongregasion Kristiano isu ti Dios, nga inladawan ni Abraham. Ni Jehova ti naiyasawa, saan nga iti Abrahamiko a tulag wenno iti baro a tulag, no di ket iti “Jerusalem sadi ngato,” nga inladawan ni Sara nga ina ni Isaac. Kas kenkuana, kas maysa nga “ina,” “ti Jerusalem sadi ngato” ti masapul a maysa a sibibiag ken addaan personalidad.
8 Ngarud, asino, ti “Jerusalem sadi ngato”? Tapno maammuantayo, umuna nga usigentayo ti Isaias 54:1-8, a daytat’ mabasa iti pasetna:
“‘Agkantaka, O lupes, sika a di naganak! Pumgaakka iti panagkanta ken iyikkismo, sika a di nagpaspasikal, ta ad-adda pay dagiti annak ti nabaybay-an ngem dagiti annak ti babai a naasawaan,’ kuna ni Jehova. . . . ‘Ta ti Nangaramid kenka isu ti asawam a lalaki, Jehova dagiti buybuyot ti naganna; ken ti Santo ti Israel isu a Mannubbotmo. Ti Dios ti sangalubongan ti pangnagannanto kenkuana. Ta ni Jehova inayabannaka a kas maysa a babai a nabaybay-an ken napaldaang iti nakem, ti maysa met laeng nga asawa ti kinaagtutubo no isu ti mapagtalaw,’ kuna ti Diosmo. ‘Iti bassit a kanito a binaybay-anka, ngem iti dakkel a kaasi alaenkanto. Iti agliplipias a pungtot inlingedko ti rupak kenka iti maysa a kanito, ngem iti agnanayon a kinamanagayat, kaasiankanto,’ kuna ni Jehova, a Mannubbotmo.”
9. (a) Idiay Isaias 54:1-8, iti siasino wenno iti ania ti makaliwliwa a pakisasawan ni Jehova? (b) Sigun iti Galacia 4:25, 26, asino ti piguratibo a “babai” a kasasaona iti antitipo wenno mailadladawan?
9 Sadiay, iti damdamona unay, saan nga agsasao ni Jehova iti maysa a tulag. Kasasaona ti maysa a nasion, ti ili a pinilina nga adda iti Mosaiko a Linteg ti tulag kenkuana. Manipud panangmatmat ti Dios, dayta a nasion ti buklen ti maysa a sangsangkamaysa a “babai” a naiyarig a kas asawa kenkuana. Sigun iti surat ni apostol Pablo kadagiti taga Galacia, dayta a piguratibo a “babai” ket mangiladawan, ngem saanna nga ibagbaga nga isut’ maysa a tulag wenno compact. Ti maysa a tulag ket saan a maliwliwa. Imbes ketdi, impakita ni Pablo a ti mailadladawan a “babai” ket maysa a banag a sibibiag, kas maysa nga “ina,” kas met laeng ti “asawa a lalaki,” ni Jehova, ket sibibiag kas maysa a Persona nga addaan kinasaririt ken abilidad a mangliwliwa. Agsasao maipapan kadagiti babbai iti kadaanan a historia, nagsurat ti apostol: “Daytoy Agar [ti adipen a babai a nangsandi ken señorana a Sara a mangipasngay ken Ismael a maipaay ken Abraham] kaipapananna ti Sinai, maysa a bantay idiay Arabia, ket ni [Agar] kayariganna ti Jerusalem ita [idi a ni Pablo adda ditoy daga], ta adda iti pannakatagabu [iti Mosaiko a Linteg ti tulag] agraman dagiti isuamin nga annakna. Ngem ti Jerusalen sadi ngato siwayawaya, isu nga inatayo.”—Galacia 4:25, 26.
Ti Jerusalem nga Adda iti Pannakaadipen
10, 11. (a) Ania a nagpateg a pasamak a nakairamanan dagiti Israelitas ti napasamak idiay Bantay Sinai? (b) No maipapan iti Linteg ti tulag, ania ti napasamak idi 33 K.P.?
10 Ni Agar dina iladladawan, wenno irepresentar, ti Mosaiko a Linteg ti tulag. Wenno dayta a tulag agraman dagiti Sangapulo a Bilbilinna ti iladladawan ti Bantay Sinai, nga isut’ kaasping ni Agar. Siempre, ti Dios saan a nangar-aramid ti aniaman a tulag iti Bantay Sinai. No di ket sadiay ti nangiyeganna kadagiti Israelitas a winayawayaanna manipud panangkayaw dagiti Egipcio a nagturong iti pannakitulag kenkuana, ket isut’ nakilangen kadakuada kas maysa a siwayawayan a nasion. Napasamak daytoy adu a siglon kalpasan a nangaramid iti agmaymaysa a pannakitulag ken Abraham, a nangikari kenkuana iti maysa a bin-i a lalaki.
11 Idi ni Moises, ti manangibabaet ti Linteg ti tulag, bimmaba manipud Bantay Sinai, ti rupana ti di maartapan ti kinaraniagna ta kasta unay ti kinalawagna a masapul nga abbonganna dayta tapno maperreng dagiti Israelitas. (2 Corinto 3:12-16) Ngem idiay tuktok ti Bantay Sinai, saan idi a direkta a nakiuman ni Moises ken Jehova, no di ket babaen iti maysa nga anghel a ti Dios simrek iti maysa a tulag kadagiti Israelitas. (Aramid 7:37, 38; Hebreo 2:2) Iti dayta a pamay-an ti nasion ti Israel nagpasakopda iti Linteg ti tulag. Adu a siglo kamaudiananna, dayta a tulag ti naikkat, nailansa iti kayo a pagtutuokan ni Jesus idi 33 K.P.—Colosas 2:13, 14.
12. (a) Iti siasino ti nagbalinan ti naindagaan a Jerusalem kas “ina”? (b) Ti Jerusalem ditoy daga ti adda iti sidong ti ania a pannakaadipen 19-siglos ti napalabasen, ken apay a nikaanoman isut’ saanen a nagwayawaya?
12 Nagsurat ni Pablo a ti Bantay Sinai umasping iti Jerusalem ditoy baba idi kaaldawanna. Siempre, ti Jerusalem ket saan a maysa a tulag; dayta ti napateg a siudad a pagnanaedan dagiti Judio. Kas ti kabisera a siudad, itaktakderan dayta ti nasion ket isu ti simboliko nga “ina” dagiti “annak,” kayatna a sawen, amin dagiti kamkameng ti nasion a Judio, wenno Israelita. (Mateo 23:37) Idiay Jerusalem a nagtakder ti templo ni Jehova, ti Dios a nakitulagan dagiti Israelitas. Ngem ti ili a Judio awananda idin iti agwaywayas a pagarian a kabukbukodanda nga inturayan ti maysa kadagiti kapuonan ni Ari David. Gapuna, saanda a siwayawaya no di ket napaadipenda iti sidong iti napolitikaan nga agtuturay a Gentil. Nangnangruna pay, addada iti narelihiusuan a pannakaadipen. Ti laeng naikari a Mesias, ni Jesu-Kristo, ti makawayawaya kadakuada manipud iti dayta, agraman pannakaadipenda iti basol. Ngem dayta a Jerusalem dina inawat ni Jesus kas Mesias ken Ari ket pulos di nawayawayaanen. Imbes ketdi, isut’ naparmek iti im-ima dagiti taga Roma idi 70 K.P., agraman pannakadadael dagiti “annakna.”
Ti Siwayawaya a Jerusalem
13. Aniat’ kuna ni Pablo maipapan iti siwayawaya a Jerusalem, ken panagwayawaya manipud iti ania ti pagtalinaedan dagiti “annakna”?
13 Pinaggiddiat ni Pablo ti naadipen a naindagaan a Jerusalem iti “Jerusalem sadi ngato,” nga isu ti “siwayawaya.” Iti panagadawna manipud Isaias 54:1-8, nagsurat:
“Ngem ti Jerusalem sadi ngato agwayawaya, isu nga inatayo. Ta adda a naisurat: ‘Agragsakka, O lupes, sika a di naganak; agrag-oka ken agpukkawka, sika a di nagpasikal; ta ad-adu dagiti annak ti babai a nabaybay-an ngem iti addaan asawa.’ Ket datayo, kakabsat, kas ken Isaac idi annakkayo iti kari. Ngem kas idi a ti naiyanak kas iti lasag indadanesna daydi naiyanak kas iti espiritu, kasta met ita. Ngem, ania ti kuna ti surat? ‘Pagtalawem ti tagabu ken ti anakna, ta dinto makipagtawid ti anak ti tagabu iti anak ti babai a siwayawaya.’ Gapuna, kakabsat, datayo saantay nga annak ti tagabu, no di ti babai a siwayawaya. Maipaay iti panagwayawaya linuk-atannakayo ni Kristo. Agtalinaedkayo ngarud ket dikay paisangol manen iti babaen ti sangol ti pannakaadipen.”—Galacia 4:26–5:1.
14. Apay a ti pannakaiyanak ni Isaac idi ket “kas iti espiritu”?
14 Ngarud dagiti Kristiano a taga Galacia a pakiasawaanna isuda ti “annak ti Dios kas bunga ti karina.” (Galacia 4:28, Today’s English Version) Kas mangiyanniniwan iti daytoy, ni Isaac ti naiyanak iti sentenario a ni Abraham ken ti 90-años nga asawana a ni Sara kas kaitungpalan ti kari ni Jehova iti dayta matalek a patriarka. Wen, ti pannakaiyanak ni Isaac ken Abraham ket namilagruan, a dayta ti naan-anay a saan a “naiyanak kas iti lasag.” (Genesis 18:11-15) Gapuna rebbeng a dayta “naiyanak kas iti espiritu.” Wen, ti espiritu ti Dakdakkel nga Abraham a ni Jehova a Dios, pudno nga isut’ kasapulan a mangbiag manen ti pannakabalin ti aanakan ti siwayawaya a babai a ni Sara, agraman dagidiay ken Abraham. (Roma 4:19) Nasken met a ti “kari” a mismo ket saan a daanen idi a naiyanak ni Isaac idi 1918 K.K.P., ta dayta 25 años laeng kalpasan ti iseserrek ni Abraham idiay naikari a daga ti Canaan idi 1943 K.K.P., idi a nagepekto dayta a “kari.”
15. Kasano kabayag a ti “Jerusalem sadi ngato” ket awan anakna, ket kaano a nangrugi nga umadu dagiti annakna?
15 Ti “Jerusalem sadi ngato” ket “langalang,” nga awanan ti annak ti kayariganna, a nabaybayag ngem ti kinalupes ni Sara. Kinapudnona ti “Jerusalem sadi ngato” adda iti dayta a kasasaad manipud 1943 K.K.P., idi a nagepekto ti kari ken Abraham, agingga a nabautisaran ni Jesus idi 29 K.P. Iti daydi a ni Jesus naiyanak babaen iti espiritu ti Dakdakkel nga Abraham, ni Jehova, ket napulotan iti espirituna nga agbalin a Kristo wenno ti Napulotan, ti Mesias. Ngem ti “Jerusalem sadi ngato” ti maaddaan ti nasursurok ngem maysa a naespirituan nga anak. Gapuna idi Pentecostes iti 33 K.P., kalpasan ti panagungar ken iyuuli ni Jesus idiay langit, agarup 120 kadagiti matalek nga adalanna ti naiyanak babaen ti espiritu ti Dakdakkel nga Abraham. Napulotanda iti dayta nga espiritu nga agbalin a naespirituan a kakabsat ni Dakdakkel nga Isaac, ni Jesu-Kristo. Iti dayta met laeng nga aldaw agarup 3,000 pay a Judio ti nabautisaran kas ad-adalan ni Jesus ket napulotanda iti nasantuan nga espiritu. (Aramid 2:1-42) Gapuna iti dayta nga aldaw ti “Jerusalem sadi ngato” nagbalin nga “ina” ti adu nga annak.
16. Ania ti pakabigbigan ti “Jerusalem sadi ngato”?
16 Impanayag ni apostol Pablo a ti babai a masasao idiay Isaias 54:1-8 ket isu “ti Jerusalem sadi ngato.” Ni Jehova a Dios ti “asawa a lalaki,” ken kasta met ti Nangaramid kenkuana. Iti makailadawan a pagsasao isu ti kukuana a “babai,” ti “asawana,” wenno kas asawana nga organisasion idiay langit. Kas maysa nga asawa a lalaki, isu Daydiay namagbalin kenkuana a nabunga tapno makapataud iti pudno a “bin-i” a naikari idi kaaldawan ni Abraham.—Galacia 3:16, 26-29.
17. Kasano a ti “Jerusalem sadi ngato” agbalin nga “ina” ti kangrunaan a “bin-i” ti Dakdakkel nga Abraham?
17 Tapno agbalin kas ti kangrunaan a “bin-i” ti Dakdakkel nga Abraham, ti bugbugtong nga anak ti Dios ti masapul a tumpuar manipud iti kasla asawa a nailangitan nga organisasion ni Jehova. Gapuna isut’ nagbalin kas maysa nga “ina” iti Anak ti Dios. Ni Jesu-Kristo ket saan nga isu ti piguratibo nga anak ti naindagaan a Jerusalem idi kaaldawanna ditoy daga, ta dayta a siudad idi ti nakayawan, wenno naadipen, agraman dagiti “annakna,” ket ni Jesus pulos a saan a naadipen. (Galacia 4:25) Ti naindagaan a Jerusalem isu ti “ina” dagidiay Judio iti lasag a nangilaksid ken ni Jesu-Kristo kas ti naikari a “bin-i” saan laeng a ni patriarka Abraham no di ket ti Dakdakkel nga Abraham, ni Jehova a Dios.—Mateo 23:3-37-39.
Makipagtrabaho Kadua ti Naindaklan nga Organisador
18. Apay a ti naindagaan a Jerusalem maysa a sentro ti atension idi kaaldawan ni Ari Salomon?
18 Ni Jesu-Kristo, a ti nailangitan nga organisasion ti Dios isu ti “inana,” ti dakdakkel ken nasirsirib ngem ni Ari Salomon, ti agdindinamag nga anak ni David ken agturay iti kadaanan a naindagaan a Jerusalem. Ti dayag ken sirib ni Salomon ti pudno a nangatrakar ti atension dagiti nasnasion a di Israelita, kas impamatmat ni Jesus iti panagkunana: “Ti reina iti abagatan tumakderto iti panangukom itoy a kaputotan ket isu pabasolennanto; ta isu immay nanipud kadagiti ungto ti daga tapno agdengngeg iti kinasirib ni Salomon ket adtoy! adda ditoy ti maysa a nangnangruna ngem ni Salomon.” (Mateo 12:42; Lucas 11:31) Iti pasetna, impamatmat ni Salomon dayta a naisangsangayan a kinasirib babaen iti panangiyurnosna kadagiti bambanag iti administrasionna. No kasano ti nainsiriban a pannakaorganisarna kadagiti isuamin a bambanag ti makagapu iti pagsidsiddaawanda.
19. Ania ti adda idiay panagturay ni Ari Salomon a namagsiddaaw iti reina ti Seba?
19 Gapuna, idiay 1 Ar-ari 10:4, 5 mabasatayo: “Ket idi a ti reina sadi Seba nakitana ti amin a kinasirib ni Salomon ken ti balay a pinutarna, ken ti kanen iti lamisaanna ken ti panagtutugaw dagiti ad-adipenna ken ti panagtatakder dagiti ministrona ken dagiti kawesda ken dagiti koperona, ken ti ulianna isu a pagnaanna a mapan iti balay ni Jehova, awanen ti bileg kenkuana.” (NW; Rotherham; Young; Revised Standard; Septuagint. Kitaenyo met ti 2 Cronicas 9:4.) Ti reina ti Seba addaan rason a makellaat wenno agsiddaaw iti urnos dagiti katulong ni Salomon. Ket ti naimbag a panangiyurnosna kadagiti bambanag isu ti maitunos iti Dios ti Urnos.—1 Corinto 14:33.
20. (a) Kas sungbat iti kararag ni Salomon, ania ti inted ni Jehova kenkuana? (b) Kas “nangnangruna ngem ni Salomon,” aniat’ aramiden ni Jesu-Kristo, ket ania ti kurso dagiti paspasurotna?
20 Maitunos iti sipapakumbaba a panagkararag ni Salomon, inted ni Jehova kenkuana ti “maysa a masirib ken mannakaawat a puso.” (1 Ar-ari 3:5-14) Ti Naindaklan nga Organisador iti intero nga uniberso, ti nangted ken Salomon ti abilidad a mangorganisar kadagiti bambanag a maipaay iti naimbag nga urnos ken kinaepisiente. Gapuna, nagbalin nga obligasion ti ari ti naitulag nga ili ni Jehova a makipagtrabaho a kadua ti nasantuan nga Organisador iti amin a naparsua a bambanag idiay langit ken ditoy daga. Iti panangiyasping, ti naipadayagen a Jesu-Kristo, a “nangnangruna ngem ni Salomon,” ti nainsiriban met a mangar-aramid iti kasta. Gapuna, dagiti matalek a paspasurotna ditoy daga kasapulan met nga aramidenda daytoy, ket dayta ti ar-aramidenda.
Aniat’ Maikunayo?
◻ Kasanoyo a depinaren ti sao nga “organisasion”?
◻ Ti naindagaan a Jerusalem isu idi ti “ina” ti siasino, ket isut’ saan a pulos nawayawayaan manipud iti ania a pannakaadipen?
◻ Aniat’ pakailasinan ti “Jerusalem sadi ngato,” ken siasino dagiti “annakna”?
◻ Kasano nga inusar ni Salomon ti inted-Dios a siribna, ket aniat’ ar-aramiden ti Dakdakkel a Salomon ken dagiti pasurotna?
[Ladawan iti panid 12]
Kasano a ti naindagaan a Jerusalem naadipen?
[Ladawan iti panid 14]
Ti reina ti Seba nagsiddaaw idi bimmisita ken Salomon. Isut’ nakipagtrabaho kadua ti Organisador ti uniberso. Makipagtartrabahokay met aya ken Jehova a Dios?