No Kasano a Maparmek ti Makadangran a Panangidanondanon
“Mangikabilka iti agbantay iti sanguanan toy ngiwatko, O Jehova; saluadam ti ruangan dagiti bibigko.”—SALMO 141:3.
1. Aniat’ kapasidad ti utektayo a sagut ti Dios?
INIKKANNATAY ni Jehova ti utek, ket anian a nakaskasdaaw dayta! Kunat’ libro a The Incredible Machine: “Uray ti kamomodernuan kadagiti kompiuters a maripiriptayo ket saanda a pino no iyar-arig iti ngangngani awan inggana a kinarikut ken kinalap-it ti natauan nga utek . . . Ti minilmilion a seniales a gumilap iti utekyo iti aniaman a kanito awitenna ti aglaplapusanan nga impormasion. Mangiyegdat’ damag maipapan iti makin-uneg ken makinruar nga aglawlaw ti bagiyo . . . Bayat nga ad-adalen ken analisaren dagiti dadduma a seniales ti impormasion, mangpataudda kadagiti emosion, pananglagip, pampanunot, wenno dagiti plano a mangiturong iti panagdesision. Ket gistay insigida, dagiti seniales manipud iti utekyo ibagana iti dadduma a paset ti bagiyo no aniat’ aramidenyo . . . Kabayatanna ti utekyo ti mangaywan ti panagangesyo, kemika ti darayo, temperatura, ken dadduma a nasken a panagandar a dikay am-ammo.”—Panid 326.
2. Ania a saludsod ti maikarit’ panangusig ita?
2 Pudno unay, ti kasta a nakaskasdaaw a sagut ti Dios pulos a di rebbeng nga usaren kas bariles a pagibellengan ti rugit wenno pagbasuraan. Kaskasdi, mabalintay nga abusaren ti utek babaen ti panagdengngeg ken panagisaknap ti makadangran a panangidanondanon. Kasanotay a maliklikan ti kasta a saosao ken tulongan ti dadduma nga idian ti panagaramid ti kasta?
Patgenyo ti Isip nga Inted ti Dios Kadakayo
3. Apay nga awan komat’ Kristiano a makiraman iti makadangran a saosao?
3 Ti panangipateg ti inted ti Dios nga isip kadatayo lapdannatayo a dumngeg iti makadangran a panangidanondanon ken panangisaknap iti dayta. Di tignayen ti espiritu ni Jehova ti asinoman a mangpunno ti isipna kadagiti kakasta nga ideya ken usaren ti dilana a mangpasakit ti asinoman. Imbes ketdi, kunat’ Sao ti Dios: “Ti managdakdakes bay-anna koma ti dalanna, ken ti tao a saan a nalinteg dagiti pampanunotna.” (Isaias 55:7) Ti isip ti tao a managdakdakes ket napunnot’ dakes nga ideya, ket isut’ nasiglat a mangpardaya ti nalinteg. Ngem ditay pulos namnamaen ti kasta a sao manipud kadagidiay mangipateg iti inted Dios nga isipda.
4. No patpatgentay ti utektayo ken ti abilidadtayo nga agsao, kasanot’ intay koma panangusar ti isip ken dilatayo?
4 Ti umiso a panangipateg tulongannatayo nga idian ti panangusar ti isip ken dilatayo a mangpalugod ti sibabasol a lasagtayo. Imbes ketdi, salimetmetantay ti panagpampanunot ken panagsasaotayo iti nangato a rukod. Maliklikantay ti makadangran a panangidanondanon babaen ti sikakararag a panagpannuray iti Daydiay nangatngato ti panunotna ngem ti pampanunottayo. Namalakad ni apostol Pablo: “Aniaman a bambanag a napudno [saan nga ulbod wenno makapardaya], dagiti aniaman a bambanag a nadayaw [saan a bassit pategna], dagiti aniaman a bambanag a nalinteg [saan a nadangkes ken makadangran], dagiti aniaman a bambanag a nadalus [saan a narugit a panangpardaya wenno dakes a panagil-ilem], dagiti aniaman a bambanag a makaay-ayo [saan a makapagura ken mangtagibassit], dagiti aniaman a bambanag a naimbag ti damagda [saan a makapadakes], no adda aniaman a kinasingpet [saan a kinadakes] ken no adda aniaman a kinadayaw [saan a nailunod], itultuloyyo a panunoten dagitoy a bambanag.”—Filipos 4:8.
5. Aniat’ nakita ken nangngeg dagiti kapammatian maipapan ken Pablo?
5 Innayon pay ni Pablo: “Dagiti bambanag nga inadalyo ken inawatyo ken nangngegyo ken nakitayo kaniak, aramidenyo ida; ket ti Dios ti talna addanto kadakayo.” (Filipos 4:9) Ania kadit’ nakita ken nangngegan dagiti dadduma maipapan ken Pablo? Bambanag a nadalus ken makapabileg iti naespirituan. Saanna a pinunno ti laplapayagda kadagiti kaudian a tsismis maipapan ken Lydia wenno ni Timoteo. Makasigurokayo a di nagimdeng ni Pablo ken nagisaknap ti saosao maipapan kadagiti panglakayen idiay Jerusalem.a Nalabit, ti panagraemna iti inted Dios nga isipna ti nangtulong ken Pablo a nangidian iti pannakairaman iti makadangran a panangidanondanon. Tuladentay ti ulidanna no pudno nga apresiarentayo ti isip ken dila nga inted ni Jehova kadatayo.
Pagraeman ti Dios ken ti Saona
6, 7. (a) Kasanot’ panangipakita ni Santiago kadagiti epekto ti dila a nadawel? (b) Aniat’ dinto mapasamak no pagraraemantay ti Dios ken ti Saona?
6 Ti naimpusuan a panagraem iti Dios ken ti Sagrado a Saona tulongannatayo met a mangparmek ti makadangran a panangidanondanon. Pudno unay, ti kasta a panagraem tignayennatayo a mangipangag ti balakad ni adalan a Santiago, a nangtubngar iti di umiso a panangusar iti dila. (Santiago 3:2-12) No makontrol ti tao ti dila, mabalinna met a medmedan ti intero a bagina, kas ti pakagat iti ngiwat ti kabayo maiturongna ti animal. Kas ti bassit a rissik mapuoranna ti intero a bakir, kasta met ti bassit a dila agbalin nga apuy a manguram iti gagangay a biag ti tao. Mapaamo ti tao dagiti narungsot nga animal, tumatayab, dagiti agkarkarayam, ken dagiti parsua idiay baybay, “ngem ti dila saan a mabalin a paammuen ti uray siasino a tao,” kunan Santiago. Ngem, saan a pambar dayta a di pagreggetan a parmeken ti makadangran a panangidanondanon.
7 Kinuna pay met ni Santiago a ti dila mamataud ti bendision ken panangilunod manipud isu met laeng a ngiwat. Saan a maiyanatup daytoy, ta ti ubbog saan a pagburayokan agpadpada ti danum a nasam-it ken napait. Ti kayo nga igos saan a mangpataud ti olibo, ket ti danum nga apgad saan a makapataud ti danum a nasam-it. Siempre, bayat nga imperpekto dagiti Kristiano, ti dila dinto pulos mapaamo a perpekto. Rebbeng a daytoy ti mamagbalin koma kadatayo a naasi kadagiti agbabbabawi a nakabasol, kaskasdi saanna nga absueltuen ti makadangran a panangidanondanon. La ketdi no agpannuray kadatayo, ti kasta a makasabidong a panangusar ti dila dinto agtultuloy a mapasamak no pudpudno a pagraraemantay ti Dios ken ti Saona.
No Kasano a Makatulong ti Kararag
8. Kasano a ti kararag matulongannatayo a mangparmek iti makadangran a panangidanondanon?
8 Ti sulisog a dumngeg iti makapasakit a tsismis santo isaknap dayta mabalin a nakapigpigsa. No ngarud napatulokkayo iti kasta a sulisog iti naglabas, diyo aya rebbeng a dawaten ti pammakawan ken tulong ti Dios? Sinursuruannatay ni Jesus nga agkararag: “Ket dinakam iyeg iti pannakasulisog, no di ket isalakannakami iti managdakdakes.” (Mateo 6:13) Dagiti Kristiano a mangikararag a sipapasnek nga isudat’ saan koma a baybay-an ti Dios iti kasta a makagargari ngem dakes a panagsaosao saandanto a matnag iti daytoy a ganuat ni Satanas; maispaldanto manipud iti naindaklan a manangpardaya.
9. No masulisogtayo a mangpardaya ti asinoman, kasanot’ mabalin koma a panagkararagtayo?
9 No magargaritayo a mangpardaya iti asinoman, mabalintay nga ikararag: “Mangikabilka iti agbantay iti sanguanan toy ngiwatko, O Jehova; saluadam ti ruangan dagiti bibigko.” (Salmo 141:3) Mabalintay a dadaelen ti pananginanamatayo ti biag nga awan inggana babaen iti itutuloktayo iti sulisog ken panangtulad iti Diablo kas maysa a makapagura, manangulbod, manangpapatay a mammardaya. (Juan 8:44) Nagsurat ni apostol Juan: “Siasinoman a gumura ken kabsatna mangpapatay ken ammoyo nga awan ti manangpapatay nga adda biagna nga agnanayon nga agtaeng kenkuana.”—1 Juan 3:15.
Ti Ayat Paksiatennat’ Panangidanondanon
10. Imbes nga itsismistay dagiti dadduma, ania ketdi ti utangtay kadakuada?
10 Addaantay amin utang kadagiti dadduma, ngem ditay nakautang ti gura a mangtigtignay iti makapasakit a tsismis. “Awan koma ti mautangyo iti uray siasino, no di laeng ti panagayan-ayat ti maysa ken maysa,” insurat ni Pablo. (Roma 13:8) Rebbengtay ti agbaybayad iti dayta nga utang iti inaldaw imbes nga agsao a maibusor iti sabsabali ken daddadaelen ti dayawda. No akuentay nga ay-ayatentayo ni Jehova, ditay mabalin a parpardayaen ti kaduatay a managdaydayaw, “ta ti saan nga agayat iti kabsatna, isu a nakitana, saanna a mabalin nga ayaten ti Dios, isu a dina nakita.”—1 Juan 4:20.
11. Kasano a ti pangngarig ni Jesus ti karnero ken dagiti kalding ikkannatay ti pagpanunotan maipapan ti makadangran a panangidanondanon?
11 Usigenyo ti pangngarig ni Jesus ti karnero ken dagiti kalding. Naibaga kadagiti kasla kalding a ti inaramidda kadagiti kakabsat ni Kristo naibilang a kas naaramiden kenkuana. Idanondanonyonto aya ni Kristo? No dikay agsao a maibusor iti Apoyo ken Maestroyo, dikay koma tratuen a kasta dagiti napulotan a kakabsatna. Dikay agbidbiddut kas ar-aramiden dagiti kalding, a “mapandanto iti agnanayon a pannakaguped.” No inayatyo dagiti kakabsat ni Jesus, ipakitayo dayta babaen iti sasawenyo maipapan kadakuada.—Mateo 25:31-46.
12. Aniat’ kababagas ti Proverbio 16:2, ken kasanot’ rebbeng a panangapektar dayta iti pampanunot, tigtignay, ken sasaotayo?
12 Yantangay managbasoltay amin ken agkasapulan ti daton a subbot ni Jesus, no adda asinoman a kayatnat’ agaramid ti di makaay-ayo a komento kadatayo, mabalin nga adut’ masarakanna nga ibaga. (1 Juan 2:1, 2) Siempre, mabalin a pagarupentayo a naimbag ti ar-aramidentayo. “Amin dagiti daldalan ti maysa a tao nadalusda kadagiti matana met laeng, ngem ni Jehova gantingenna dagiti espiritu.” Dagiti pagtimbangan ti Dios saanda a mapatingig babaen iti paboritismo wenno panangidumduma. (Proverbio 16:2; Aramid 10:34, 35) Gantingenna ti espiritutayo, a matmatanna ti kapampanunotan ken rikriknatayo a mamagtignay ti intay panagpanunot, panagtignay, ken panagsao. Ngarud, nalawag, ditay kayat a makitanatay ti Dios a di umisot’ panangibilbilangtay ti bagitayo a nadalus ket dagiti dadduma narugitda ken maikari kadagiti makasair a komkomento. Kas ken Jehova, agbalintay koma a di manangidumduma, manangngaasi, ken naayat.
13. (a) Kasano a ti kinapudno a ti “ayat managitured ken nalaing” tulongannatayo a mangparmek iti makadangran a panangidanondanon? (b) Ania ti manglapped kadatayo nga agsao laban iti asinoman nga umawat ti pribilehiot’ serbisio nga awan kadatayo?
13 Ti panangiyaplikar iti kinunan Pablo idiay 1 Corinto 13:4-8 ket makatulong kadatayo a mangparmek iti makadangran a panangidanondanon. Insuratna: “Ti ayat manangitured ken nalaing.” Ti maysa a kabsat a babai nga agsagsagabat’ pannakaidadanes iti nabingaybingay a sangakabbalayan mabalin a dinatay makablaawan a siraragsak. Wenno dadduma ti pisikal a nabambannayat, nalabit gaput’ nakapuy a salun-at. Di aya ti ayat tignayennatayo nga agbalin a naanus ken naasi iti kakasta nga indibidual imbes a pagbalinen ida a biktima ti manangbabalaw a panagidanondanon? ‘Ti ayat awan apalna, saan a napasindayag, saan a natangsit.’ Gapuna, no ti maysa a Kristiano immawat ti pribilehio ti serbisio nga awan kadatayo, ti ayat ti manglapped kadatayo nga agsaot’ maikontra kenkuana ken isingsingasing nga isut’ di maikari iti dayta a trabaho. Ti ayat ti manglapped met kadatayo nga agpalangguad kadagiti gapuanantayo, panagsao a mangpaliday kadagidiay basbassit pribilehioda.
14. Aniat’ adda pay maipapan iti ayat a mangapektar ti sawentayo maipapan kadagiti dadduma?
14 Kinuna pay met ni Pablo a ‘ti ayat saan a naalas ti panagkukuana, saan nga agimbubukodan, saan nga agluksaw, saanna nga ikankano ti maysa a pannakaranggas.’ Imbes a siaalas a mangisawang kadagiti di nakristianuan a bambanag, rebbeng a palubosantay ti ayat a mangtignay kadatayo nga agsao a naimbag maipapan kadagiti dadduma ken panunoten dagiti interesesda. Lapdannatayo a makaluksaw ken agsao a maibusor kadagiti tattao gapu iti pudpudno wenno maipatpato laeng a pakaranggasan. Yantangay ‘ti ayat saanna a pagragsakan ti kinakillo no di ket makipagrag-o iti kinapudno,’ lapdannatay dayta a makiraman iti makadangran a panangidanondanon uray pay maipapan kadagiti bumusbusor nga aglaklak-am ti kinaulpit.
15. (a) Kasanot’ rebbeng a pannakaapektartayo iti kinapudno a ti ‘ayat patienna ken inanamaenna ti isuamin’? (b) Aniada a parupa ti ayat ti makatulong kadatayo nga agtalinaed iti organisasion ni Jehova uray no dagiti dadduma agsaoda a kontra iti dayta?
15 Ti ayat ‘patienna ken inanamaenna ti isuamin’ a masarakan iti Saot’ Dios ken tignayennatayo a mangapresiar ti naespirituan a taraon nga ipapaay ti klase ‘matalek nga adipen,’ imbes nga agimdeng kadagiti mangpardaya a sasao dagiti managulbod nga apostata. (Mateo 24:45-47; 1 Juan 2:18-21) Yantangay ‘ti ayat isuamin sagabaenna ken saan a maibus uray kaano,’ daytat’ mangtulong met kadatayo nga agtalinaed a nasungdo iti organisasion ti Dios uray no dagiti “sinan kakabsat” wenno ti dadduma agsaoda a maibusor iti dayta wenno kadagiti kamkamengna.—Galacia 2:4.
Ti Panagraem Medmedanna ti Panangidanondanon
16. Kasano ti pannakatrato ni Pablo babaen kadagiti sinan kakabsat idiay Corinto?
16 Ti panagraem kadagiti kapammatian tulongannatay met a mangparmek iti makapasakit a panangidanondanon. Yantangay makaay-ayoda met iti Dios, siempre ditay kayat a padaksen ida. Ditay koma agbalbalin kas kadagiti “sinan kakabsat” a nasarakan ni Pablo. Awan duadua, nagsaodat’ dakes a bambanag maipapan kenkuana. (2 Corinto 11:26) Mabalin a dagiti apostata ti nangpadakes met kenkuana. (Idilig ti Judas 3, 4.) Idiay Corinto kunat’ dadduma nga indibidual: “Dagiti sursuratna nadagsen ken napigsada, ngem ti panagparangna a sibabagi nakapuy ken ti saona nanumo.” (2 Corinto 10:10) Saan nga agaramid ti kakasta a komento dagiti tattao maipapan kadagidiay inay-ayatda.
17. Babaen kadagiti ania a kita ti sasao a ni Diotrefes nagsao maipapan ken apostol Juan?
17 Panunotenyo ni apostol Juan, a nagsawan a kontra ni Diotrefes: “Nagsuratak bassit iti kongregasion,” kunan Juan, “ngem ni Diotrefes, nga agumanna ti nagunggundaway a lugar ngem kadagiti dadduma, saan nga awaten ti aniaman kadakami a siraraem. Gapuna, no umayak ipalagipkonto dagiti bambanag nga ar-aramidenna, nga agsalsalawasaw iti maibusor kadakami kadagiti sasao a dakes.” (3 Juan 9, 10) Ti kasta a panagsalsalawasaw ket serioso unay a banag, ket no dumdumngegtayo wenno agiwarwarastayo ti umarngi a saosao itatta, rebbengtay ti agsardeng nga insigida.
18. Kasano a ni Demetrio naigiddiat ken Diotrefes, ket kasano a daytoy a panaggiddiat apektarannat’ kababalintayo?
18 Iti panangigunamgunamnat’ panagraem iti nalinteg, ni Juan imbagana ken Gayo: “Dika tuladen ti dakes, no di ket ti naimbag. Ti agaramid iti nasayaat namunganay iti Dios. Ti agaramid iti dakes saanna a nakita ti Dios. Ni Demetrio paneknekanna dagiti isuamin ken ti pudno met laeng. Ket dakami met paneknekanmi, ket ammom a ti pammaneknekmi pudno.” (3 Juan 1, 11, 12) Tunggal maysa kadatayo mabalinna a saludsodan ti bagina: Managsalawasawak aya kas ken Diotrefes wenno maysaak aya a matalek a Demetrio? No pagraemantay ti kapammatiantayo, ditay agar-aramid kadagiti negatibo a komento maipapan kadakuada, a mangted kadagiti daddumat’ rason a mangmatmat kadatayo kas salawasaw.
19. Kasano a dagiti sinan kakabsat pinadpadasda a padaksen ni C. T. Russell?
19 Dagiti sinan kakabsat ket saan laeng nga idi umuna a siglo ti kaaddada. Bayat dagiti 1890’s, dagiti di naprinsipiuan a tattao a naitimpuyog idi iti organisasion ti Dios pinadpadasda a kontrolen ti Watch Tower Society. Nagkukumplotda a kontra ken Charles Taze Russell, a birbirukendat’ panamagpatingga kenkuana kas umuna a presidente ti Sosiedad. Kalpasan ti panangipalplanoda iti agarup dua a tawen, bimtak ti kumplot idi 1894. Dagiti ulbod a darum naisentroda a nangnangruna iti naipato a kinasuitik ni Russell iti negosio. Dadduma kadagiti babassit a pammabasol imbutaktakna ti intension dagiti nagidarum—ti panangibabainda ken C. T. Russell. Dagiti awan panangidumdumana a Kristiano inimbestigarda dagiti bambanag ket nasarakanda nga isut’ nalinteg. Gapu itoy, daytoy a plano a “mangpabettak ken ni Mr. Russell ken ti trabahona ingganat’ langit” ket napaay. Gapuna, kas ken Pablo, ni Kabsat Russell ti inatakar dagiti sinan kakabsat, ngem daytoy a suot ti nailasin kas gakat ni Satanas. Kalpasan dayta dagiti nagkukumplot naibilangda a di maikari a mangtagiragsak ti Nakristianuan a pannakikadkadua.
Ti Naimbag nga Ar-aramid Apputennat’ Makadangran a Panangidanondanon
20. Ania a biddut ti nasarakan ni Pablo maipapan kadagiti sumagmamano nga ub-ubing a balo a babbai?
20 Ammo ni Pablo a ti makadangran a panangidanondanon ket masansan nainaig iti panagpalpallailang, kinakurang ti naimbag nga ar-aramid. Isut’ di maragsakan a dadduma kadagiti ub-ubing a balo a babbai nasursuroda “ti panagpalpallailang a mapmapanda kadagiti balbalay, ket saanda laeng nga awan ar-aramidenda no di ket mannanaoda ken mannakibiangda, nga agsaoda kadagiti banag a dida rebbeng.” Aniat’ remediona? Dagiti makaay-ayo nga aramid. Gapuna, insurat ni Pablo: “Tarigagayak ngarud a dagiti ub-ubing makiasawada koma, agipasngayda kadagiti annak, urnosenda ti balay, ket dida ikkan ti kabusor ti gundawayna nga agsao ti dakes.”—1 Timoteo 5:11-14, Byington.
21. Aniat’ pakainaigan ti 1 Corinto 15:58 iti panangliklik kadagiti silo ti makadangran a panangidanondanon?
21 No dagiti babbai urnosenda ti balbalayda, sanayenda dagiti annak sigun kadagiti pagannurotan ti Dios, ken makiraman kadagiti makaay-ayo nga ar-aramid, bassitto ti tiempodan iti panagsasao iti awan serserbina a mabalin agtungpal iti makasair a panangidanondanon. Basbassitto met ti tiempo dagiti lallaki iti kasta a sasao no ukopadoda iti naimbag nga ar-aramid. No “aduankayo laeng iti aramid ti Apo” matulongantay amin a mangliklik kadagiti silo ti makadangran a panangidanondanon. (1 Corinto 15:58) Nangnangruna a ti amin-puso a pannakiraman iti Nakristianuan a ministerio, gimong ti kongregasion, ken dadduma pay a nadiosan nga ar-aramid pagtalinaedenda ti is-isiptayo kadagiti naespirituan a bambanag tapno ditay agbalin nga awan kukuaenna a tsismoso wenno tsismosa ken mannakibiang iti biag ti dadduma a tattao.
22. Aniat’ kunaen ti Proverbio 6:16-19 maipapan iti panangmatmat ti Dios kadagiti manangpardaya?
22 No okupadotayo kadagiti nadiosan nga ar-aramid ken pagreggetantay a bendisionan ti dadduma iti naespirituan, agbalintayto a nasungdo a gagayyem, saan a traidor a managsalawasaw. (Proverbio 17:17) Ken no liklikantay ti makadangran a panangidanondanon, maaddaantayto ti kasayaatan a Gayyem iti isuamin—ni Jehova a Dios. Laglagipentayo a dagiti pito a bambanag a makarimon kenkuana isuda ti “natangsit a matmata, naulbod a dila, ken im-ima a mangibuyat iti dara nga awan basolna, puso nga agpakpakinakem kadagiti nadangkes a panggepen, saksaka a nakarting a tumaray iti panangranggas, natiri a saksi nga agbalikas iti ulbod, ken ti agmula iti riri kadagiti agkakabsat.” (Proverbio 6:16-19) Dagiti manangidanondanon sobsobraanda ken tirtiritirenda dagiti bambanag, ket dagiti manangpardaya naulbod ti dildilada. Ti sasaoda pakartingennat’ saksaka dagidiay magagaran nga agipan ti sarsarita. Ngangngani awan mintisna, riri ti ibungana. Ngem no kaguratay ti gurguraen ti Dios, idiantay ti makasair a panangidanondanon a mabalin mangdadael ti nalinteg ken mangparagsak iti naindaklan a manangpardaya, a ni Satanas a Diablo.
23. No maipapan ti sasaotayo, kasanot’ panangparagsaktay ti puso ni Jehova?
23 Gapuna, paragsakentay komat’ puso ni Jehova. (Proverbio 27:11) Lisiantayo dagiti sasao a kagurana, ditay dumngeg iti pardaya, ken aramidentay ti inggat’ kabaelantayo a mangparmek iti makadangran a panangidanondanon. Pudno unay, maaramidantay dayta babaen ti tulong ti nasantuan a Diostayo, ni Jehova.
[Dagiti Footnote]
a Uray pay itatta saan a naimbag ti panagdengngeg ken panagisaknap kadagiti aglablabes nga es-estoria (a masansan saan a naibasar iti aniaman a kinapudno) a naipato a kinuna wenno inaramid dagiti kameng ti Bagi a Manarawidwid wenno dagiti pannakabagida.
Kasanot’ Panangsungbatyo?
◻ Kasano a ti kararag tulongannatayo a mangliklik ti panangpardaya kadagiti sabsabali?
◻ Kasano a ti panangiyaplikar ti 1 Corinto 13:4-8 tulongannatayo a mangparmek ti makadangran a panangidanondanon?
◻ Kasano a ti bukodtay a dayaw tulongannatayo a mangmedmed ti aniaman a sulisog a mangidanondanon iti kapammatian?
◻ Aniat’ pakainaigan ti 1 Corinto 15:58 iti panangliklik kadagiti silo ti makadangran a panangidanondanon?
[Gubuayan ti Ladawan iti panid 17]
Retrato ti U.S. Forest Service