“Ti Dungdungnguen ken Matalek nga Anakko iti Apo”

DIREDIRETSO ti pannagna ni Timoteo. Umad-adayon iti balayda, ken nakaturong dagiti matana iti direksion a papananda. Sursuroten ni Timoteo dagiti kakaduana bayat a magmagnada iti karuruotan a lugar a kabesadona. Umad-adayo nga umad-adayodan iti siudad ti Listra nga adda iti tuktok ti bassit a turod iti tengnga ti kapatagan. Nakaisem ni Timoteo bayat a pampanunotenna ni nanangna a Eunice ken ni lolana a Loida a maragragsakan ngem makalulua bayat a buybuyaenda ti ipapanawna. Tumaliaw kadi ken maminsan pay nga agpayapay?

Sagpaminsan a taliawen ni apostol Pablo ni Timoteo sa isemanna tapno mapapigsana ti pakinakem ti agtutubo. Ammona a medio managbabain ni Timoteo ket masapul a labananna dayta. Ngem maragsakan a makakita iti kinaregta ti agtutubo. Medio ubing pay ni Timoteo, mabalin nga agarup 20 ti tawenna, ket raraemen ken ipatpategna unay ni Pablo. Ita, kaduan ni Timoteo daytoy a naregta ken matalek iti Dios a lalaki a mapan kadagiti lugar a ginasgasut a kilometro ti kaadayona iti balayda. Magmagna ken agbarkoda nga agdaliasat, ken mabalin a maipasangoda iti adu a delikado a situasion. Saan a sigurado ni Timoteo no makaawidto pay.

Apay a pinili daytoy nga agtutubo ti kasta a biag? Ania dagiti bendision nga agur-uray kenkuana a mangipakita a saan a sayang dayta a panagsakripisiona? Ken ania ti epekto ti ehemplo ni Timoteo iti pammatitayo?

Agsublitayo dua wenno tallo a tawen sakbayna, ket ipapantayo nga addatayo idiay Listra a mabalin a nakayanakan ni Timoteo. Daytoy a bassit ken nanumo a siudad ket masarakan iti naulimek ken nasayaat ti pannakapadanumna a tanap. Mabalin a maawatan dagiti umili ti Griego a lengguahe ngem agsasaoda latta iti Licaonia, ti lengguahe iti dayta a lugar. Maysa nga aldaw, adda napasamak a gulo iti daytoy nga ili. Simmangpet ti dua a Kristiano a misionero, ni apostol Pablo ken ti kaduana a bumisbisita a ni Bernabe. Naggapuda idiay Iconio, dakkel a siudad nga asideg iti Listra. Bayat a mangaskasabada iti publiko, nakita ni Pablo ti maysa a lalaki a pilay. Nangipakita ti lalaki iti pudpudno a pammati isu a pinaimbagna babaen iti milagro!​—Aramid 14:5-10.

Agparang nga adu nga umili ti Listra ti mamati kadagiti parparbo nga estoria maipapan kadagiti dios a nagpammarang a tattao a bimmisita kano iti lugarda iti napalabas. Dayta ti gapuna nga impagarup dagiti umili a ni Pablo ket ni Hermes ken ni Bernabe ket ni Zeus! Dandani saan a nalapdan dagitoy dua a napakumbaba a Kristiano dagiti tattao nga agidaton kadakuada.​—Aramid 14:11-18.

Ngem para iti dadduma a taga-Listra, saan nga ibibisita dayta dagiti parparbo a pagano a dios no di ket pudpudno ken naisangsangayan dayta a pasamak. Kas pagarigan, ti Judio a ni Eunice, a nakiasawa iti di manamati a Griego,a ken ni nanangna a Loida ket sigurado a magaggagaran ken maragragsakan a dimngeg kada Pablo ken Bernabe. Adtoyen ti damag nga il-iliwen a mangngeg dagiti matalek a Judio​—immayen ti Mesias ken tinungpalna ti adu a padto maipapan kenkuana a naisurat iti Kasuratan!

Panunotem no ania ti epektona ken Timoteo daydi nga ibibisita ni Pablo. Nasursuruan ni Timoteo a mangipateg kadagiti nasantuan a sursurat iti Hebreo a Kasuratan (wenno, Daan a Tulag) ‘manipud kinamaladagana.’ (2 Timoteo 3:15) Kas kada nanang ken lolana, makitana a kinapudno ti ibagbaga da Pablo ken Bernabe maipapan iti Mesias. Ken panunotem ti pilay a lalaki a pinaimbag ni Pablo. Nalabit manipud kinaubing ni Timoteo, namin-adun a nakitana dayta a lalaki iti kalkalsada ti Listra. Ngem ita, makitkitana a magmagnan ti lalaki iti damo a gundaway! Di pakasdaawan a nagbalin a Kristiano da Eunice ken Loida, ken uray met ni Timoteo. Iti panawentayo, adu ti maadal dagiti lolo, lola, ken nagannak kada Loida ken Eunice. Nasayaat kadi ti impluensiayo kadagiti agtutubo?

Naragsakan la ketdi dagiti nagbalin a Kristiano idiay Listra a nakaammo iti namnama a nakalukat kadagiti pasurot ni Kristo. Ngem naammuanda met nga adda kakuykuyogna a rigat ti panagbalin nga adalan. Immay dagiti bumusbusor a deboto a Judio a naggapu idiay Iconio ken Antioquia ket sinugsoganda dagiti umili ti Listra a mangbusor kada Pablo ken Bernabe. Di nagbayag, maysa a grupo dagiti bayolente a tattao ti napan ken Pablo sa inub-uborda agingga a napaidda iti daga. Kalpasanna, inulodda nga inruar iti siudad sa pinanawanda ta impagarupda a natayen.​—Aramid 14:19.

Ngem napan kinita dagiti adalan a taga-Listra ni Pablo. Inaribungbonganda ket anian a bang-arda idi nakitada a nagkuti, bimmangon, sa situtured a nagsubli idiay Listra! Kabigatanna, pinanawanda ken Bernabe ti Listra ket napanda idiay Derbe tapno maitultuloyda ti mangasaba. Adu met ti natulonganda sadiay a nagbalin a baro nga adalan. Kalpasanna, nagsublida manen idiay Listra uray no ammoda a nakadeldelikado. Apay? Tapno ‘pabilgenda dagiti adalan,’ kuna ti salaysay, ken ‘paregtaenda ida nga agtalinaed iti pammati.’ Iladawanmo iti panunotmo ni Timoteo nga atentibo nga agdengdengngeg bayat nga isursuro da Pablo ken Bernabe kadagiti Kristiano a taga-Listra nga awan kaimudingan dagiti agdama a pakaipaspasanguanda a pakarigatan no ikompara iti nagsayaat a namnamada iti masanguanan. Kinunada: “Masapul a sumrektayo iti pagarian ti Dios babaen iti adu a rigat.”​—Aramid 14:20-22.

Nakita ni Timoteo nga adu a rigat ti situtured a sinango ni Pablo tapno maipakaammona ti naimbag a damag. Isu nga ammo ni Timoteo a no tuladenna ti ehemplo ni Pablo, busoren isuna dagiti taga-Listra, ken baka uray ni tatangna. Ngem saan nga ipalubos ni Timoteo dagiti kasta nga ibubusor a mangapektar iti desisionna nga agserbi iti Dios iti amin a kabaelanna. Iti panawentayo, adu nga agtutubo ti kas ken ni Timoteo. Masiribda ta pinilida ti makigayyem kadagiti natibker ti pammatina a Kristiano a mangpabileg kadakuada. Ken saanda nga ipalubos nga agsardengda nga agserbi iti pudno a Dios gapu iti ibubusor!

Kas naibaga itayen, mabalin a kalpasan ti dua wenno tallo a tawen, bimmisita manen ni Pablo idiay Listra. Iladawanmo ti ragsak ti pamilia da Timoteo idi simmangpet ni Pablo, a ti kaduana itan ket ni Silas. Sigurado a naragsak met ni Pablo. Makitkitana a mismo ti bunga ti bukel ti kinapudno nga immulana iti daytoy a siudad. Adda dita da Loida ken Eunice a matalek itan a Kristiano, a napnuan iti “pammati nga awan aniaman a panaginsisingpetna” a maap-apresiar unay ni Pablo. (2 Timoteo 1:5) Ket komusta met ngay ti agtutubo a ni Timoteo?

Naammuan ni Pablo a dakkel ti nagrang-ayan ti kinaresponsable ni Timoteo sipud iti maudi nga ibibisitana. “Naimbag ti damagna [wenno reputasionna] kadagiti kakabsat,” saan laeng a idiay Listra no di ket uray idiay Iconio nga agarup 32 a kilometro ti kaadayona iti amianan a daya ti Listra. (Aramid 16:2) Kasano a naaddaan iti kasta a reputasion?

Karaman kadagiti “nasantuan a sursurat” nga insuro ni nanang ken lola ni Timoteo kenkuana ‘manipud kinamaladagana’ ket dagiti nasayaat ken di agkupas a pammagbaga a makatulong kadagiti agtutubo. (2 Timoteo 3:15) Daytoy ti maysa: “Lagipem, itan, ti Naindaklan a Namarsuam kadagiti aldaw ti kinaagtutubom.” (Eclesiastes 12:1) Mas naapresiar ni Timoteo ti kaipapanan dagita a sasao idi nagbalin a Kristiano. Nakitana a ti kasayaatan a pamay-an a pananglagipna iti Naindaklan a Namarsua kenkuana ket ti panangipakaammona iti naimbag a damag maipapan iti Kristo, ti Anak ti Dios. In-inut a napagballigianna ti kinamanagbabainna ket nasursurona ti agbalin a natured a mangikasaba iti naimbag a damag maipapan ken Jesu-Kristo.

Nadlaw dagiti lallaki a mangidadaulo kadagiti kongregasion ti panagrang-ay ni Timoteo. Sigurado a naragsakda a makakitkita iti daytoy nga agtutubo a mangpabpabileg ken mangparparegta iti dadduma. Ngem ti napatpateg ket makitkita ni Jehova a Dios ti panagrang-ay ni Timoteo. Adda dagiti impaipadto ti Dios maipapan kenkuana​—nalabit maipapan iti kita ti serbisio nga aramidennanto iti adu a kongregasion. Idi bimmisita ni Pablo, nakitana a dakkel ti maitulong ni Timoteo no ikuyogna iti panagmisionerona. Inaprobaran dayta dagiti mangidadaulo a lallaki iti Listra. Imparabawda ti imada iti agtutubo, maysa a tignay a mangipakita nga inapointaranda para iti espesial a pribilehio iti panagserbi ken Jehova a Dios.​—1 Timoteo 1:18; 4:14.

Mabalin a mapanunottayo a kasla di patien ni Timoteo a naitalek kenkuana dayta a nagdakkel a responsabilidad ken mariknana a saan a maikari. Ngem nakasaganan a sumurot ken ni Pablo.b Ania ngata ti reaksion ti saan a Kristiano a tatang ni Timoteo iti naited iti anakna a mision nga agbalin a bumisbisita a Kristiano a ministro? Siguro naiduma unay dagiti arapaapna para iti barona. Ni met ngay nanang ken lolana? Maragsakanda kadi latta uray no madandanaganda met iti agbalinto a kasasaad ni Timoteo? Normal laeng dayta.

Ngem ti masiguradotayo, simmurot ni Timoteo ken ni Pablo. Kas nailadawan iti rugi daytoy nga artikulo, inruginan ti misionna a bumisita kadagiti Kristiano a kadua ni Pablo. Bayat a pumampanaw iti Listra, tunggal baddekna kadagiti bato ken tunggal karasakas dagiti ruot a mapayatanna, maysa met nga addang ti umadaywanna iti balayda ken umasideganna iti lugar a saan a pamiliar kenkuana. Kalpasan ti nagmalmalem a pannagnada, nakadanonen ti tallo a lallaki idiay Iconio. Ditan nga inobserbaran ni Timoteo ti pamay-an da Pablo ken Silas a mangidanon kadagiti kabaruan nga instruksion a naggapu iti grupo ti lallaki a mangidadaulo nga adda idiay Jerusalem ken no kasano ti panangpabilegda iti pammati dagiti Kristiano idiay Iconio. (Aramid 16:4, 5) Ngem pangrugian laeng dayta.

Kalpasan a binisita dagitoy a misionero dagiti kongregasion idiay Galacia, nagpaamiananda sada nagpalaud. Isu a saanen a dagiti nalalawa ken patad a kalsada ti imperio ti Roma ti pagpagnaanda no di ket ti ginasgasut a kilometro a nalawa a pasang-at a luglugar ti Frigia. Gapu ta kanayonda a sursuroten ti panangidalan ti nasantuan nga espiritu ti Dios, napanda idiay Troas sada nagsakay iti barko a nagpa-Macedonia. (Aramid 16:6-12) Iti daytoy a tiempon a nakita ni Pablo a nagdakkel a tulong ni Timoteo. Imbatina payen ni Timoteo idiay Berea a kadua ni Silas. (Aramid 17:14) Imbaonna pay ketdi daytoy nga agtutubo nga is-isuna idiay Tesalonica. Idi adda sadiay, tinulad ni Timoteo dagiti ehemplo a naobserbaranna a naimbag, ken pinabilegna dagiti matalek a Kristiano.​—1 Tesalonica 3:1-3.

Insurat ni Pablo idi agangay maipapan ken ni Timoteo: “Awanen kaniak ti sabali pay nga addaan kababalin a kas kenkuana a sipupudno a mangisakitto iti bambanag maipapan kadakayo.” (Filipos 2:20) Saan a basta naadda lattan ken ni Timoteo dayta a reputasion. Kasta ti reputasionna gapu ta nagaget, napakumbaba nga agserbi, ken simamatalek nga inibturanna dagiti narigat a kasasaad. Nakasaysayaat dayta nga ehemplo a tuladen dagiti agtutubo ita! Laglagipem a sika ti mismo a mangaramid iti reputasionmo. No agtutuboka pay, posible a maaddaanka iti nasayaat a pakasarsaritaan no iyun-unam ni Jehova a Dios iti biagmo ken no naasi ken nadayaw ti panangtratom iti sabsabali.

Iti agarup 14 a tawen, adu a tiempo a nakipagtrabaho ni Timoteo iti gayyemna a ni apostol Pablo. Nakaduana ni Pablo iti adu a delikado a kasasaad ken uray met iti adu a naragsak a pampanawen. (2 Corinto 11:24-27) Naibalud pay ketdi ni Timoteo gapu iti pammatina. (Hebreo 13:23) Nariknana met ti nauneg ken pudpudno a panagayat ken interes ni Pablo kadagiti Kristiano a kakabsatna. Isu nga insurat ni Pablo kenkuana: “Malaglagipko dagiti luam.” (2 Timoteo 1:4) Kas ken Pablo, nasursuro ni Timoteo ti ‘makipagsangit kadagiti tattao nga agsangsangit,’ a nakipagrikna kadakuada tapno mas mapabileg ken maliwliwana ida. (Roma 12:15) Masursurotayo koma met nga aramiden dayta!

Ditay pakasdaawan a nagbalin ni Timoteo a nagsayaat a pagtuladan kas mangidadaulo a Kristiano. Intalek kenkuana ni Pablo ti responsabilidad a bumisita kadagiti kongregasion tapno patibkerenna ida. Intalekna pay ti obligasion a mangpili kadagiti lallaki a kualipikado nga agbalin a panglakayen (mangidadaulo) iti kongregasion ken ministerial nga adipen (katulongan dagiti panglakayen).​—1 Timoteo 5:22.

Ipatpateg unay ni Pablo ni Timoteo isu nga adu a makatulong ken naamaan a pammagbaga ti intedna. Inyunay-unayna ken ni Timoteo nga aywananna ti responsabilidadna ken itultuloyna ti rumang-ay. (1 Timoteo 4:15, 16) Pinaregtana ni Timoteo a dina pulos ipalubos a ti kinaagtutubona​—ken nalabit ti kinamanagbabainna​—ti manglapped kenkuana no kasapulan a sititibker nga itakderanna no ania ti umiso. (1 Timoteo 1:3; 4:6, 7, 11, 12) Nangirekomenda pay ketdi ni Pablo iti mabalinna nga aramiden tapno maagasan ti masansan a saksakitenna, a mabalin a ti kanayon a panagsakit ti tianna.​—1 Timoteo 5:23.

Idi ammon ni Pablo a dandanin mapapatay, impatulodna ti maudi a suratna ken ni Timoteo. Karaman iti dayta ti makatukay-rikna a sasao nga, “Aramidem ti amin a kabaelam nga umay kaniak iti mabiit.” (2 Timoteo 4:9) Talaga nga ay-ayaten unay ni Pablo ni Timoteo nga uray la inawaganna iti “dungdungnguen ken matalek nga anakko iti Apo.” (1 Corinto 4:17) Ditayo ngarud pakasdaawan no apay a kayatna nga adda iti sibayna daytoy a gayyemna bayat nga umas-asidegen ti ipapatayna! Nagsayaat no isaludsod ti tunggal maysa kadatayo, ‘No maipaspasango ti dadduma iti pakarigatan, sapulendak kadi ta kayatda nga addaak iti sibayda tapno maliwliwada?’

Nadanonan kadi ni Timoteo ni Pablo a sibibiag? Ditay ammo. Ti ammotayo, kanayon nga inaramidna ti amin tapno maliwliwa ken mapabilegna ni Pablo ken ti dadduma. Pinaneknekanna a maibagay kenkuana ti kaipapanan ti naganna a Timoteo, “Daydiay Mangidaydayaw iti Dios.” Ken nangibati iti nagsayaat a pagtuladantayo iti natibker a pammati, agtutubotayo man wenno nataengan.