Agtutubo—Makinsursuro ti Ipangpangagyo?
“Umikayto dagiti sumagmamano manipud iti pammati, nga ipangpangagda dagiti . . . sursuro dagiti sairo.”—1 TIMOTEO 4:1.
1. (a) Ania ti pagpilian a nakaipasanguan dagiti agtutubo? (b) Kasano ti panangisuro ni Jehova?
TI SALUDSOD ditoy a naiturong kadagiti agtutubo ket, Akinsursuro ti ipangpangagyo? Ipasimudaag daytoy a dakayo nga agtutubo addaankayo iti pagpilian—no ipangagyo ti nadiosan a sursuro wenno surotenyo ti sursuro dagiti sairo. Mangisursuro ni Jehova babaen ti Saona, ti Biblia, ken babaen ti ministerio dagidiay us-usarenna a pannakabagina ditoy daga. (Isaias 54:13; Aramid 8:26-39; Mateo 24:45-47) Ngem masdaawkay kadi a makaammo a mangisursuro met dagiti sairo?
2. Apay a nasken nga agannadtayo iti sursuro dagiti sairo nangruna iti daytoy a tiempo?
2 Insurat ni apostol Pablo: “Kadagiti maud-udi a periodo ti tiempo umikayto dagiti sumagmamano manipud iti pammati, nga ipangpangagda dagiti makaiyaw-awan a naipaltiing a sasao ken sursuro dagiti sairo.” (1 Timoteo 4:1) Tangay agbibiagtayo kadagiti “maudi nga al-aldaw” a nangnangruna nga aktibo ni Satanas ken dagiti sairona, maawatanyo kadi no apay nga insaludsodmi, Akinsursuro ti ipangpangagyo? (2 Timoteo 3:1-5; Apocalipsis 12:7-12) Gapu ta nakasiksikap ni Satanas ken dagiti sairona, a makaallilaw unay ti panagtignayda, nasken nga usigenyo a naimbag daytoy a saludsod.—2 Corinto 11:14, 15.
Dagiti Sairo ken Dagiti Sursuroda
3. Siasino dagiti sairo, ania ti panggepda, ken kasano ti panangibanagda iti dayta?
3 Dati nga anghel ni Jehova dagiti sairo, ngem immalsada a maibusor iti Namarsua kadakuada ket iti kasta nagbalinda a pasurot ni Satanas. (Mateo 12:24) Panggepda nga iturong dagiti tattao iti kinadakes ken pagtallikuden ida iti panagserbi iti Dios. Tapno maibanagda daytoy, us-usaren dagiti sairo dagiti natauan a mannursuro a mangitandudo iti managimbubukod, imoral a wagas ti panagbiag a kondenaren ni Jehova. (Idiligyo ti 2 Pedro 2:1, 12-15.) Ti panangrepaso no kasano a nagbalin a sairo dagiti sigud a matalek nga anghel tulongannakayo a mangilasin kadagiti sursuroda ken iti wagas ti panagbiag nga itantandudo dagitoy a sursuro.
4. (a) Apay nga immay ditoy daga dagiti nasukir nga anghel idi kaaldawan ni Noe? (b) Ania ti napasamak kadagiti dakes nga anghel ken kadagiti putotda idi dimteng ti Layus?
4 Idi kaaldawan ni Noe, naatrakar iti kasta unay dagiti sumagmamano nga anghel kadagiti agkakapintas nga annak a babbai dagiti tattao, isut’ gapuna a pinanawan dagitoy nga espiritu a parsua dagiti saadda idiay langit sada immay ditoy daga. Ti pannakidennada kadagiti babbai nagbunga kadagiti mestiso nga annak a naawagan Nefilim. Tangay di nainkasigudan ti pannakidenna dagiti espiritu a parsua kadagiti tattao, ti inaramid dagiti nasukir nga anghel kadagidiay a babbai ket kas kadakes iti inaramid idi kamaudiananna dagiti homoseksual a lallaki ken babbarito iti Sodoma. (Genesis 6:1-4; 19:4-11; Judas 6, 7) Nupay naikisap dagiti assawa dagiti anghel agraman dagiti mestiso nga annakda idi dimteng ti layus, pinanawan dagiti dakes nga anghel ti nailasagan a bagida sada nagsubli idiay langit ket nagbalinda a sairo a kakadua ni Satanas a Diablo.—2 Pedro 2:4.
5. Ania a kita ti parsua dagiti sairo, ken kasanoda nga ikagkagumaan a ballikugen dagiti linteg ti Dios?
5 Iti lawag daytoy a pakasaritaan, maawatanyo kadi no ania a talaga a kita ti parsua dagiti sairo? Abusadoda iti sekso, nga isuda ti di makita a mangiturturong iti daytoy a lubong nga agmauyong iti sekso. Nupay saandan a napalubosan nga aglasag, pempennekenda ti derrepda babaen kadagiti narugit a seksual nga aramid dagiti tattao nga al-allilawenda ditoy daga. (Efeso 6:11, 12) Ikagkagumaan dagiti sairo a ballikugen dagiti linteg ni Jehova maipapan iti kinadalus ken moralidad babaen ti panamagparangda kadagitoy a nainget unay. Itantandudo dagitoy dakes nga anghel ti seksual nga imoralidad kas normal, makaay-ayo a wagas ti panagbiag.
Panangitandudo iti Sursuro Dagiti Sairo
6. Apay a di rumbeng a masdaawtayo nga itantandudo dagiti sairo dagiti sursuroda iti nasikap a pamay-an?
6 Di rumbeng a masdaawtayo a sisisikap nga itantandudo dagiti sairo dagiti sursuroda, tangay isu daytoy ti pamay-an nga impakat ti panguloda, ni Satanas a Diablo, a nangallilaw ken Eva. Laglagipenyo nga isut’ nakisarita kenkuana a kas man la kayatna ti tumulong. “Pudno aya a kinuna ti Dios a saankay a mangan iti amin a kayo iti minuyongan?” insaludsod ni Satanas. Kalpasanna sisisikap nga inkagumaanna a ballikugen ti sursuro ti Dios babaen ti panangibagana ken Eva a magunggonaan daytoy no mangan iti bunga ti naiparit a kayo. “Iti aldaw a pannanganyo iti dayta,” inkari ti Diablo, “dagiti matayo maluktandanto, ket kaslakayton iti Dios, a makaammo ti naimbag ken ti dakes.” (Genesis 3:1-5) Isu a nasulisog, wen, naallilaw ni Eva nga agsukir iti Dios.—2 Corinto 11:3; 1 Timoteo 2:13, 14.
7. Ania ti epekto dagiti nasikap a sursuro dagiti sairo, ket ania a ballaag ti ipaay daytoy?
7 Kadagiti kallabes a tiempo, adu met ti naallilaw. Sisisikap nga intandudo dagiti sairo ti seksual nga imoralidad nga uray la anamonganen dayta dagiti adu a dati a nangkondenar iti dayta. Kas pagarigan, idi sinungbatan ti maysa a nalatak a mammagbaga a kolumnista idiay Estados Unidos ti maysa a surat maipapan iti panagdenna dagiti tattao a di nagkasar, insuratna: “Pulos a diak impagarup nga agbaliw ti takderko iti daytoy nga isyu, ngem patiek itan a dagiti pareha a serioso maipapan iti panagasawa rumbeng nga agpasiarda nga is-isuda iti sumagmamano a ngudo ti lawas tapno masubok no agbagayda met laeng.” Sana innayon: “Diak mamati nga insuratko dayta!” Dina pay ketdi patien nga imparegtana ti pannakiabig, ngem talaga a kasta ti inaramidna! Nalawag, masapul nga agannadtayo tapno saan a maapektaran ti sursuro dagiti sairo ti panangmatmattayo kadagiti aramid a kondenaren ti Dios.—Roma 1:26, 27; Efeso 5:5, 10-12.
8. (a) Kasano a naaramat ti sao a “lubong” iti Biblia? (b) Asino ti agturay iti lubong, ket kasano ti rumbeng a panangmatmat dagiti pasurot ni Jesus iti lubong?
8 Pulos a ditay liplipatan a ni Satanas “ti agturay iti daytoy a lubong.” Kinapudnona, kinuna ni apostol Juan a “ti intero a lubong adda iti pannakabalin daydiay nadangkes.” (Juan 12:31; 1 Juan 5:19) Pudno, inaramat ni Jesus ti sao a “lubong” a mangtukoy iti intero a sangatauan. (Mateo 26:13; Juan 3:16; 12:46) Nupay kasta, masansan nga inaramatna ti sao a “lubong” a mangtukoy iti intero nga organisado a kagimongan ti tao nga adda iti ruar ti pudno a kongregasion Kristiano. Kas pagarigan, kinuna ni Jesus a dagiti pasurotna masapul a “saanda a paset ti lubong” (ti nakillo a kagimongan ti tao) ket gapu ta saanda a paset ti lubong, guraen ida ti lubong. (Juan 15:19; 17:14-16) Mamakdaar pay ti Biblia a ditay makipagayam iti daytoy a lubong nga iturayan ni Satanas.—Santiago 4:4.
9, 10. (a) Ania dagiti nailubongan a bambanag a mangtukay iti di umiso a seksual a tarigagay? (b) Kasanotay a mailasin no asino ti adda iti likudan ti isursuro ti paglinglingayan iti lubong?
9 Indagadag ni apostol Juan: “Dikay ayaten ti lubong uray dagiti bambanag nga adda iti lubong.” Kinunana pay: “Amin a banag iti lubong—ti derrep ti lasag ken ti derrep dagiti mata ken ti panangiparammag iti panagbiag ti maysa—saan nga agtaud iti Ama.” (1 Juan 2:15, 16) Panunotenyo daytoy. Ania ti adda iti lubong ita a mangtukay iti dakes a tarigagay, kas koma ti maiparit a panagdenna? (1 Tesalonica 4:3-5) Ti met ngay kaaduan a musika iti lubong? Kinuna ti maysa a probation officer ti polisia idiay California: “Kinapudnona, isursuro ti musika a di kasapulan nga ipangagmo dagiti dadakkelmo, ken agbiagka iti wagas a kayatmo.” Mailasinyo kadi ti pagtaudan ti sursuro nga ipapaay ti kasta a musika?
10 Laglagipenyo a kinuna ni Satanas ken Eva, no an-anagen: ‘Maikapkapiska. Aramidem ti kaykayatmo. Sika ti makaammo a mangikeddeng no ania ti naimbag ken no ania ti dakes. Saan a kasapulan nga ipangagmo ti Dios.’ (Genesis 3:1-5) Saan aya a kasta met laeng ti kita ti mensahe a masarakan iti kaaduan a musika iti lubong? Ngem saan laeng a babaen ti musika a mangisursuro dagiti sairo. Ar-aramatenda met a mangisuro dagiti komersial a programa iti telebision, sine, ken video. Kasano? Bueno, mangipabpabuya dagiti kalasugan ti komunikasion ti lubong iti paglinglingayan a mamagparang kadagiti moral a sursuro ti Dios a nainget unay. Itantandudoda ti pannakiabig babaen ti panangipaganetget ken panangiparangda iti dayta a kas makaay-ayo.
11. No moral ti pagsasaritaan, ania ti masansan nga isuro ti telebision?
11 Kinuna ti magasin nga U.S.News & World Report: “Idi 1991, nasurok a 10,000 a panagdenna ti impabuya dagiti tallo a network [idiay E.U.] kabayatan ti prime time (dagiti oras a kaaduan ti agbuybuya); iti tunggal eksena a nangiparang iti panagdenna ti agassawa, nangiparang dagiti network iti 14 nga eksena ti panagdenna dagiti saan nga agassawa.” Babaen ti panangipabuyana iti nasurok a 9,000 nga eksena ti maiparit a panagdenna kabayatan ti prime time iti makatawen, ania ti makunayo nga isursuro ti telebision? Kastoy ti kuna ni Barry S. Sapolsky, maysa kadagiti nagsurat iti report a “Sex in Primetime Television: 1979 Versus 1989”: “No adu a tawen nga agbuybuya ti maysa nga agtutubo kadagiti pabuya iti TV maipapan kadagiti tattao nga umalembong wenno agdendenna, dagitoy a rinibu nga eksena iti unos dagiti tawen isuroda kenkuana a ti sekso ket makaay-ayo—ken awan aniaman a dakes nga epektona.” Di pagduaduaan daytoy: Isursuro ti paglinglingayan ti lubong dagiti agtutubo nga awan dagiti pagannurotan, a ti pannakiabig ket saan a dakes, ken awan pagdaksanna ti panagbiag iti wagas a kondenaren ti Dios.—1 Corinto 6:18; Efeso 5:3-5.
12. Apay a ti paglinglingayan iti lubong ket napeggad nangruna kadagiti Kristiano nga agtutubo?
12 Nairanta dagiti musika, sine, video, ken telebision iti lubong a mangallukoy kadagiti agtutubo. Isaksaknapda dagiti rinuker a sursuro dagiti sairo! Ngem makapasiddaaw kadi daytoy? Panunotenyo daytoy. No ti ulbod a relihion ken ti politika ket paset ti lubong ni Satanas—ket nalawag a kasta nga agpayso—nainkalintegan aya a patien a ti paglinglingayan nga itantandudo ti lubong ket awanan iti impluensia dagiti sairo? Dakayo nga agtutubo, masapul nga agannadkayo tapno dinakay “masukog ti lubong a nanglikmut kadakayo iti sukoganna.”—Roma 12:2, The New Testament in Modern English, ni J. B. Phillips.
Sukimatenyo ti Bagiyo
13. Ania a panangsukimat iti bagi ti rumbeng nga aramidentayo?
13 Saan laeng a babaen ti panagsasaoyo ti mangipakita no makinsursuro ti ipangpangagyo no di pay ket babaen dagiti aramidyo. (Roma 6:16) Gapuna, saludsodanyo ti bagiyo, ‘Ap-apektaran kadin dagiti maad-adalko kadagiti kalasugan ti lubong a mangitandudo kadagiti propagandana ti kababalin ken kabibiagko? Makaskastrek kadin ti sursuro dagiti sairo iti biagko?’ Tapno matulongankay a mangsungbat kadagita a saludsod, apay a diyo pagdiligen ti kaadu ti panawen ken pigsa a busbusbosenyo iti panagadal iti Biblia, itatabuno kadagiti Nakristianuan a gimong, ken panangisarsarita kadagiti sabsabali ti maipapan iti Pagarian ti Dios ken ti busbusbosenyo iti panagbuya iti TV, panagdengngeg iti musika, pannakiraman iti paboritoyo nga ay-ayam, wenno panangaramid kadagiti bambanag a kas kadagitoy? Tangay agpegpeggad ti mismo a biagyo, sukimatenyo a sipupudno ti bagiyo.—2 Corinto 13:5.
14. Ania ti mangapektar iti naespirituan a salun-attayo, ket ania ti rumbeng a kanayontay a laglagipen?
14 Pagaammoyo unay a ti material a taraon a kankanenyo apektaranna ti pisikal a salun-atyo. Umasping iti dayta, ti ipakpakanyo iti panunot ken pusoyo apektaranna ti naespirituan a salun-atyo. (1 Pedro 2:1, 2) Nupay maallilawyo ti bagiyo maipapan iti no ania a talaga ti pagrayuanyo, diyo maallilaw ti Ukomtayo, ni Jesu-Kristo. (Juan 5:30) Gapuna, saludsodanyo ti bagiyo, ‘No adda ni Jesus ditoy daga, mabainanak aya no madatngannak iti kuartok ken mangngegna ti musika a dengdenggek wenno makitana ti buybuyaek?’ Kinaagpaysona, kitkitaen ken ammo ni Jesus amin nga ar-aramidentayo.—Apocalipsis 3:15.
Sarangtenyo ti Sursuro Dagiti Sairo
15. Apay a rumbeng nga ipakat dagiti Kristiano ti amin a kabaelanda a mangsaranget iti sursuro dagiti sairo?
15 Napigsa ti panangguyugoy dagiti sairo kadagiti agtutubo a mangipangag kadagiti sursuroda. Kasla ituktukon dagitoy dakes nga espiritu ti biag a dagus nga agpennek—a bin-ig a ragragsak. Tapno maay-ayona ti Dios, pinagkedkedan ni Moises idi ugma “ti temporario a panangtagiragsak iti basol” kas maysa a natan-ok a kameng ti sangakabbalayan ni Faraon. (Hebreo 11:24-27) Saan a nalaka a pagkedkedan ti diaya dagiti sairo, isut’ gapuna a masapul a makidangadangkayo a mangaramid iti umiso. Nangnangruna a pudno daytoy agsipud ta addaantay iti natawid a basol ken masansan a tarigagayan ti pusotayo ti agaramid iti dakes. (Genesis 8:21; Roma 5:12) Gapu kadagiti dakes a pagannayasan, kinadangadang uray ni apostol Pablo ti mismo a bagina ket dina pinalubosan dagiti nailasagan a tarigagayna a mangadipen kenkuana.—1 Corinto 9:27; Roma 7:21-23.
16. Kasano a masaranget dagiti agtutubo dagiti panangpilit a makiraman iti imoral nga aramid?
16 Nupay mabalin a masulisogkayo a “sumurot iti kaaduan nga agaramid iti dakes,” matulongannakayo ti Dios a mangsaranget iti panangpilit dagiti kapatadanyo a sumurot iti dakes nga aramidda. (Exodo 23:2; 1 Corinto 10:13) Ngem rumbeng nga ipangagyo dagiti pammagbaga ti Dios, nga idulinyo dagiti saona iti pusoyo. (Salmo 119:9, 11) Nasken a bigbigenyo a no isinsina dagiti agtutubo ti bagbagida, mabalin a matukay ti seksual a tarigagay ken agtungpal iti panangsalungasing iti linteg ti Dios. “No duduakam iti nobiok, kayat ti bagik ti agaramid iti maysa a banag ngem sabali a banag ti ibaga ti nakemko nga aramidek,” inamin ti maysa nga agtutubo. Isu a bigbigenyo dagiti pagkapuyanyo ken tandaananyo a manangallilaw ti pusoyo. (Jeremias 17:9) Diyo isinsina ti bagiyo. (Proverbio 18:1) Kednganyo dagiti ebkas ti panangipateg. Ken kangrunaanna, agtalinaedkayo a nadekket kadagidiay laeng mangayat ken Jehova ken addaan nauneg a panagraem kadagiti lintegna.—Salmo 119:63; Proverbio 13:20; 1 Corinto 15:33.
17. Ania ti makatulong kadagiti agtutubo a Kristiano a maaddaan iti pigsa a mangsaranget iti sursuro dagiti sairo?
17 Matulongannakayo ti naannad a panangadal kadagiti Nakristianuan a publikasion a nairanta a mangpabileg kadakayo iti naespirituan. Kas pangarigan, usigenyo ti libro a Dagiti Saludsod nga Iyimtuod ti Agtutubo—Dagiti Sungbat nga Epektibo ken ti kapitulo a “Ti Pannakidangadang nga Agaramid ti Umiso” iti libro a Mabalinyo ti Agbiag nga Agnanayon iti Paraiso a Daga. Palubosanyo ti Nainkasuratan a pannursuro a sumagepsep iti isip ken pusoyo, ket dayta ti mangpatibker kadakayo. Pulos a diyo liplipatan nga iti daytoy a lubong a tengtenglen dagiti sairo, saan a nalaka ti agaramid iti umiso. Isu a pingetanyo ti makidangadang. (Lucas 13:24) Pabilgenyo ti espiritualidadyo. Diyo tultuladen dagiti nakapuy, natakrot a tattao a sumursurot iti kaaduan.
Ti Gunggona nga Itden ti Sursuro ti Dios
18. Ania dagiti sumagmamano a gunggona nga itden ti panangipangag iti nadiosan a sursuro?
18 Laglagipenyo met a pulos a saankayo a maikapis iti aniaman a makagunggona babaen ti panangipangag iti sursuro ni Jehova. Pudpudno nga ay-ayatennakayo, ket dayta ti gapuna nga ‘isursuronakayo nga agpaay iti pagimbaganyo.’ (Isaias 48:17) Gapuna, ipangagyo ti sursuro ni Jehova, ket liklikanyo ti saem a yeg ti nariribuk a konsiensia, pannakapukaw ti panagraem iti bagi, di matarigagayan a panagsikog, dagiti sakit a mayakar babaen ti sekso, wenno dagiti nakakaskas-ang a kapadasan a kas kadagitoy. Maragsakan ni Jehova no masungbatan dagiti adipenna ti karit ni Satanas a saan nga agtalinaed dagiti tattao a matalek iti Dios iti sidong ti pannubok. (Job 1:6-12) No paragsakenyo ti puso ni Jehova babaen ti panagtalinaedyo a matalek kenkuana, makalasatkayto inton ibanagna ti nainget a panangukom a maibusor iti daytoy a lubong, ket amin dagiti mangsalsalungasing kadagiti lintegna mapukawdanto.—Proverbio 27:11; 1 Corinto 6:9, 10; 1 Juan 2:17.
19. Ania ti pateg ti pannakikadua kadagidiay mangipatpateg kadagiti gunggona nga itden ti sursuro ni Jehova?
19 No kanayonkayo a makikadua kadagidiay addaan panangipateg iti naaramidan ni Jehova a maipaay kadakuada, makasursurokayo iti kapadasanda. Kinuna ti maysa a babai a sigud a naigamer iti droga ken iti imoralidad: “No diak impangag ni Jehova, natayak koman. Natay iti AIDS ti lalaki a pakiasawaak koma. Amin dagiti sigud a nadekket a gagayyemko a taga lubong ket nataydan iti AIDS wenno agturturongdan ken patay. Kanayonko ida a makita kadagiti lansangan, ket inaldaw a pagyamanak ni Jehova gapu kadagiti lintegna a mangidaldalan kadagiti tattaona ken mamagtalinaed kadatayo a nasantuan no la ket tungpalentayo dagitoy. Naragragsak, mapmapnek, ken nataltalged ti biagko itan.” Wen, kanayon a makagunggona kadatayo ti panangipangag iti sursuro ni Jehova!
Pilienyo ti Umiso
20, 21. (a) Ania a dua a pagpilian ti nakaipasanguan dagiti agtutubo? (b) Ania a manayon a gunggona ti ibunga ti panangipangag iti nadiosan a sursuro?
20 Idagadagmi kadakayo nga agtutubo: Pilienyo ti umiso babaen ti panagserbiyo ken Jehova. Kalpasanna sititibker a kumpetkayo iti dayta a pangngeddeng. (Josue 24:15) Kinapudnona, adda laeng dua a mabalinyo a pagpilian. Kinuna ni Jesus nga adda akaba ken nalawa a dalan—ti nalaka a dalan a mabalinyo nga aramiden ti kaykayatyo. Mangiturong dayta a dalan iti pannakadadael. Nailet ti sabali a dalan. Maysa dayta a dalan a narigat a pagnaan iti daytoy imoral a lubong a tengtenglen dagiti sairo. Ngem iturong dayta a dalan dagidiay magmagna iti dayta iti nakaskasdaaw a baro a lubong ti Dios. (Mateo 7:13, 14) Ania a dalan ti surotenyo? Makinsursuro ti ipangagyo?
21 Inikkannakayo ni Jehova iti gundaway nga agpili. Dinakay pilpiliten nga agserbi kenkuana. “Inkabilko iti sangom ti biag ken ti patay,” kinuna ti mammadto ti Dios a ni Moises, sana indagadag: “Piliem ti biag.” Maaramidyo dayta “babaen ti panagayat ken Jehova a Diosmo, babaen ti panagtungpal iti timekna ken babaen ti idedekket kenkuana.” (Deuteronomio 29:2; 30:19, 20) Sapay koma ta nainsiriban a pilienyo nga ipangag ti nadiosan a sursuro ken tagiragsakenyo ti biag nga awan inggana iti nadayag a baro a lubong ti Dios.
Kasanoyo a Sungbatan?
◻ Siasino dagiti sairo, ken ania ti isursuroda?
◻ Kasano nga itantandudo dagiti sairo dagiti sursuroda itatta?
◻ Kasanotay a masaranget dagiti sursuro dagiti sairo?
◻ Ania dagiti gunggona nga itden ti panangipangag iti sursuro ni Jehova?
[Ladawan iti panid 16]
Sakbay ti layus, intandudo dagti nasukir nga anghel ken dagiti putotda ti kinaranggas ken ti nalulok a panagbiag
[Ladawan iti panid 18]
Mabainankay kadi no mangngeg ni Jesus ti paboritoyo a musika?