Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Mabalin Ngata a Nasaysayaat Pay ti Maaramidak Idiay Eskuelaan?

“Nakapatpateg dagiti grado kadagiti nagannak kaniak. ‘Aniat’ gradom iti eksamenasionyo iti matematika? Ania ti gradom iti insuratyo a salaysay iti Ingles?’ Kagurgurak dayta!”—13 anyos a ni Sam.

SAAN nga agmaymaysa ni Sam iti narigat a kasasaadna. Kinapudnona, insurat dagiti autor ti libro a “Could Do Better”: “Awan pay naam-ammomi nga ama wenno ina a mangipagarup nga ar-aramiden ti anakna ti amin a kabaelanna idiay eskuelaan.” Ngem marikna ti adu nga agtutubo, a kas ken ni Sam, a pilpiliten unay ida dagiti nagannak kadakuada a mangpasayaat kadagiti magapuananda idiay eskuelaan​—⁠nalabit tapno agbalin pay a nalalaing. Mabalin a marigatanda pay iti siled a pagadalan. “Saan a makaan-anus dagiti mannursuro,” ireklamo ti maysa a tin-edyer. “Kayatda a dagus a lagipem dagiti bambanag ket no saanmo a malagip, ipariknada a nengnengka. Isu a diak man la padpadasen.”

Masansan a mapanaganan a nakapuy dagiti agtutubo a di makaragpat kadagiti namnamaen dagiti nagannak ken mannursuro. Ket gistay amin nga estudiante adda pagkapuyanda idiay eskuelaan iti nadumaduma a benneg. Apay? Makapainteres ta saan a kanayon a ti kinasadut wenno kinaawan ti abilidad nga agsursuro ti rason.⁠a

No Apay a Nakapuy Dagiti Dadduma

Ipapantayon a no maipapan iti magapuanan idiay eskuelaan, adda dadduma nga agtutubo a kasla kontentodan basta makapasada. “No maaramidak ti kalalainganna,” ipudno ti 15 anyos a ni Herman, “husto daytan.” Ngem saan nga amin kadagitoy nga agtutubo ket dida ipatpateg ti panagsursuro. Mabalin a saanda la ngamin a magustuan ti maysa nga asignatura. Sa adda dadduma a marigatan a mangamiris iti praktikal a kinapateg ti maad-adalda. Kastoy ti panangilawlawag ti 17 anyos a ni Reuben: “Adda dagiti asignatura a siertok a diakto pulos a mausar kalpasan ti panageskuelak.” Ti kinaawan interes wenno pakagutugotan ti nalaka a mangituggod iti kinakapuy.

Adda dadduma pay a makagapu. Kas pagarigan, no para kenka ket nakaparpartak ti panangisuro ti mannursuro, maupaykanto. No nakabumbuntog, maumaka. Ti panangpilit dagiti kapatadan apektaranna met ti nasayaat a maaramidam idiay eskuelaan. Kastoy ti ilawlawag ti libro a Kids Who Underachieve: “No kayat ti nalaing, nasaririt kadagiti akademiko nga asignatura nga ubing nga akseptaren dagiti kapatadanna a saan a nasaririt kadagiti akademiko nga asignatura, mabalin a mapilitan nga agbalin a nakapuy.” Gapuna, inreklamo ti maysa a tin-edyer nga idi inggaggagetna ti nagadal kadagiti immuna a tawen ti panageskuelana, inapalan ken nagaangawan dagiti sabsabali. Wen, mabalin a sarangten ti agtutubo ti kinapudno ti prinsipio idiay Proverbio 14:​17, NW: “Ti lalaki nga addaan kadagiti pannakabael nga agpanunot magurgura.”

No dadduma, naun-uneg pay dagiti ramut ti kinakapuy. Nakalkaldaang ta dadduma nga agtutubo ti dumakkel nga addaan iti negatibo a panangmatmat iti bagida. Daytoy ti pagbanaganna no kanayon a di makaay-ayo dagiti maibirngas iti ubing, kas iti mayyet, nengneng, wenno sadut. Daksanggasat ta dagita a pangawag ti pumaysonto inton agangay. Kas iti panangilawlawag ti maysa a doktor, “no awagandaka iti kuneng ket patiem dayta, kastanto ti pagbalinam.”

Kaaduanna a nasayaat ti panggep ti pananggutugot dagiti nagannak ken mannursuro. Nupay kasta, mabalin a marikna dagiti agtutubo nga adu unay ti makalikaguman kadakuada. No kasla kastat’ kasasaadmo, namnamaem a didaka parparigaten dagiti nagannak ken mannursurom. Nalabit kayatda laeng a ragpatem ti naan-anay a kabaelam. Kaskasdi a ti pakaringgoran iti panangragpat iti dayta ti pakariknaam a kasla saanmon a maanusan. Ngem dika koma maupay: Mabalin a mapasayaatmo ti maaramidam idiay eskuelaan.

Pannakaparegta

Ti umuna a pamay-an ket pannakaparegta! Tapno maaramidam dayta, rumbeng a maawatam ti panggep ti ad-adalem. Kuna ti Biblia: “Ti tao nga agarado rebbeng nga agarado a siinanama ket ti tao nga agirik rebbeng nga aramidenna ti kasta a siinanama nga agbalin a makiranud.” (1 Corinto 9:10) Saan a nalaka a maawatam ti kinapateg ti “panangadalmo” kadagiti sumagmamano nga asignatura. Kas pagarigan, nalabit maikunam, ‘Kayatko ti agbalin a computer programmer. Isu nga apay a kasapulan pay la nga adalek ti history?’

Ipapantayon nga agparang a saan a maitunos ti amin nga adda iti kurikulum iti eskuelaan​—⁠nalabit saan ita. Ngem padasem a matmatan ti masakbayan. Ti pangkaaduan a panagadal iti nadumaduma nga asignatura pabaknangenna ti pannakaawatmo iti intero a lubong. Adu nga agtutubo kadagiti Saksi ni Jehova ti nakatakkuat a ti nalawa ti saklawenna nga edukasion ti timmulong kadakuada nga ‘agbalin nga isuamin a bambanag iti amin a kita ti tattao,’ a timmulong kadakuada nga agbalin a nalaing a manangikasaba iti mensahe ti Pagarian kadagiti tattao iti nadumaduma a kasasaad ti panagbiag. (1 Corinto 9:22) Nupay kasla bassit ti praktikal a kinapateg ti maysa nga asignatura, magunggonaanka no adalem a naimbag dayta. Uray kaskasano, manayonanto ti ‘abilidad[mo] nga agpanunot,’ banag a makagunggonanto unay kenka inton agangay.​—⁠Proverbio 1:​1-4.

Ipalgak met ti eskuelaan dagiti nalmeng a sagudaymo. Insurat ni apostol Pablo ken ni Timoteo: “Parangrangem a kas apuy ti sagut ti Dios nga adda kenka.” (2 Timoteo 1:⁠6) Nabatad a nadutokan ni Timoteo iti espesial a serbisio iti kongregasion Kristiano. Ngem ti inted-Dios nga abilidadna​—⁠ti “sagut[na]”​—⁠masapul a maparang-ay, saan a mabaybay-an a di mausar ken masayang. Siempre, dagiti laingmo ket saan a direkta nga inted kenka ti Dios, a kas iti naisagut ken ni Timoteo. Nupay kasta, dagiti abilidadmo​—⁠iti man arte, musika, matematika, siensia, wenno dadduma a tay-ak​—⁠ket espesial kenka, ket makatulong ti eskuelaan tapno matakkuatam ken mapatanormo dagita a sagut.

Dagiti Nasayaat nga Ugali iti Panagadal

Ngem tapno ad-adut’ magunggonam iti panageskuela, kasapulam ti nasayaat a rutina iti panagadal. (Idiligmo iti Filipos 3:16.) Mangyeskediulka iti umdas a tiempo a mangturpos iti kalalainganna a material, ngem dimo liplipatan ti agdeskanso tapno mabang-aran ta bagim. No ti panagadalmo karamanna ti panagbasa, sukimatem nga umuna ti material tapno magun-odam ti pakabuklanna. Sumaganad, mangbukelka kadagiti saludsod a naibasar kadagiti paulo dagiti kapitulo wenno kangrunaan a paulo. Kalpasanna basaem, a sapulem ti sungbat dagiti saludsod a pinataudmo. Kamaudiananna, kitaem no maikabesam ti naadalmo.

Inaigmo ti naadalmo iti datin nga ammom. Kas pagarigan, ti kurso iti siensia ket mabalin a pakaammuam a dagiti “di makita a kualidad [ti Dios] ket silalawag a makita.” (Roma 1:20) Ti historia ket tumulong kenka a mangpaneknek iti kinapudno ti naisurat: “O Jehova, ammok a ti dalan ti tao saan nga agtaud kenkuana met laeng; saan nga agtaud iti tao a magna iti panangiturong kadagiti addangna.” (Jeremias 10:23) Bayat nga agadalka, posible a maamirismo a nalaklaka gayam ti agadal​—⁠ken ad-adda pay a makaparagsak! Kinuna ni Solomon: “Ti pannakaammo nalaka iti addaan pannakaawat.”​—⁠Proverbio 14:⁠6.

Taginayonem ti Positibo a Kababalin

Ngem no maminsan, ti kinakapuy ket mainaig iti pilien ti maysa a pakigayyeman. Iparparegta kadi dagiti gagayyemmo ti balligi, wenno isuda a mismo ket nakapuy? Kuna ti maysa a proverbio ti Biblia: “Makikuyogka kadagiti masirib a tattao, ket masiribkanto; ngem ti makikuyog kadagiti maag pagsikorannanto.” (Proverbio 13:20) Piliem ngarud a nainsiriban dagiti pakikaduaam. Makikaduaka kadagidiay addaan iti positibo a kababalin maipapan iti panageskuela. Dika bumdeng a kasarita a mismo ti mannursurom maipapan iti kalatmo a mangpasayaat kadagiti gradom. Sigurado nga ikagumaanto ti mannursurom ti tumulong kenka a mangaramid iti kasta.

No sumken dagiti negatibo a kapanunotan maipapan kadagiti abilidadmo, usigem ti ehemplo ni apostol Pablo. Idi binabalaw dagiti tattao ti panagpalpalawagna, insungbatna: “Uray pay no saanak a nasigo iti panagsasao, pudno a saanak a kasta no iti pannakaammo.” (2 Corinto 10:10; 11:⁠6) Wen, insentro ni Pablo ti atensionna kadagiti paglainganna imbes a kadagiti pagkapuyanna. Ania dagiti paglaingam? No dika mainaganan ida, apay a dika makisarita iti manangandingay a nataengan? Ti kasta a gayyem ti makatulong kenka a mangilasin kadagiti paglaingam ken mangusar kadakuada agpaay iti naan-anay a pakagunggonaam.

Irarang-ay Agpapan Pay Kadagiti Problema

“Ipaaymo ti intero nga atensionmo, amin a pigsam, kadagitoy a bambanag, tapno ti panagrang-aymo ket agminar kadagiti amin a makakita.” (1 Timoteo 4:​15, Phillips) Kas iti ama a makisarsarita iti anakna, pinaregta ni Pablo ti naballigi idin a ni Timoteo tapno ad-adda pay a rumang-ay iti ministeriona. Idi panawen ti Biblia ti Griego a berbo a “rumang-ay” literal a kaipapananna ti “mangparaspas a paabante,” a mangipalagip iti maysa a tao a mangparparaspas iti kasamekan a pagnaanna. No dadduma, mayarig ti panageskuela iti dayta. Ngem nalaklakanto ti aggaggaget nga ageskuela no panunotem a makagunggona dagiti ibungana.

Agkukuyog ti panagregget, pannakaparegta, ken panagsursuro. Tapno iyilustrar: Panunotem ti maysa nga agtoktokar iti instrumento ti musika. No magustuanna dayta, masansan nga agtokar. No masansan nga agtokar, agbalin a nalalaing, nga ad-addanto a mangparagsak kenkuana. No ad-adu ti masursurotayo, nalaklaka ti mangsursuro iti ad-adu pay. Dika koma ngarud maupay kadagiti aramidem idiay eskuelaan. Aggaggagetka, makikaduaka kadagidiay tumulong kenka nga agbalin a nalaing, ket ipangagmo ti imbaga ni Azarias iti nagkauna nga Ari a ni Asa: ‘Dika ipalubos a kumapuy dagiti im-imam, ta ti aramidmo magunggonaanto.’​—⁠2 Cronicas 15:⁠7.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 21]

Dika bumdeng a kasarita ti mannursurom maipapan iti kalatmo a mangpasayaat kadagiti gradom

[Ladawan iti panid 22]

Nupay kasla bassit ti praktikal a kinapateg ti maysa nga asignatura, magunggonaanka no adalem a naimbag dayta