AYAT

Pannakarikna iti nabara a personal a singgalut wenno nauneg a pammateg, kas koma iti gayyem, iti nagannak wenno anak, ken dadduma pay; nabara a panagrayo wenno panaggusto iti sabali; kasta met, ti nagsayaat a pammateg ti Dios kadagiti parsuana wenno ti nabuyogan-panagraem a pammategda iti Dios; kasta met, ti naasi a pammateg a siuumiso nga iyebkas dagiti parsua ti Dios iti maysa ken maysa; ti nabileg wenno nadungngo a pammateg iti maysa a tao iti kasungani a sekso a pakaigapuan ti tarigagay nga agassawada. Ti maysa kadagiti sao a kapadpada ti ayat ket “debosion.”

Malaksid kadagita a kaipapananna, dakamaten met ti Kasuratan ti maipapan iti ayat nga idaldalan ti prinsipio, kas iti panagayat iti kinalinteg wenno uray pay iti ayat kadagiti kabusor ti maysa, isuda a nalabit saanna nga ipatpateg. Daytoy a kita wenno ebkas ti ayat ket di managimbubukodan a debosion iti kinalinteg ken napudno a pannakaseknan iti manayon a pagimbagan ti sabsabali, a nabuyogan iti panagtignay a mangaramid iti pagimbaganda.

Ti berbo nga ʼa·hevʹ wenno ʼa·havʹ (“ayaten”) ken ti nombre nga ʼa·havahʹ (“ayat”) isu ti sasao a kangrunaan a naaramat iti Hebreo a mangipasimudaag iti ayat nga addaan iti kaipapanan a kas iti nadakamaten, a ti konteksto ti mangipakita no ania a kaipapanan ken kinanasged ti matuktukoy. Ti Hebreo a sao a cha·shaqʹ, naipatarus nga ‘ipakita ti panagayat’ iti Deuteronomio 7:7, ket addaan iti pamunganayan a kaipapanan nga “agrayo.”​—Ge 34:8.

Ti Kristiano a Griego a Kasuratan kangrunaanna nga agaramat kadagiti porma ti sasao nga a·gaʹpe, phi·liʹa, ken ti dua a sao a naadaw iti stor·geʹ (saanna nga inaramat ti eʹros, ayat iti nagbaetan dagiti di agkasekso). Ad-adu ti panagparang ti a·gaʹpe ngem iti dadduma a termino.

Maipapan iti nombre nga a·gaʹpe ken ti berbo nga a·ga·paʹo, kunaen ti Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words: “Maammuan ti ayat babaen laeng kadagiti tignay a pataudenna. Ti ayat ti Dios makita iti panangisagutna iti Anakna, I Juan 4:9, 10. Ngem nabatad a daytoy nga ayat ket saan a pangay-ayo laeng, wenno gapu iti pammateg, kayatna a sawen, saan a napatanor gapu iti aniaman a kinaimbag dagiti pakaipakitaan dayta, Rom. 5:8. Dayta ket inggagara a panangaramid iti Nadibinuan a pagayatan, naaramid nga awan ti naituding a makagapu no di ket galad dayta ti Dios a Mismo, idiligyo ti Deut. 7:7, 8.”​—1981, Tomo 3, p. 21.

Ti Griego a berbo a phi·leoʹ ket naipatarus kas ‘addaan panagayat,’ ‘kayat,’ “agayat,” ken ‘agepan.’ (Mt 10:37; 23:6; Jn 12:25; Mr 14:44) Ti ‘addaan panagayat’ kaipapananna ti nakasingsinged a singgalut, ti ayat nga adda kadagiti nasinged a pamilia iti nagbaetan dagiti nagannak ken annak. Narikna ni Jesus ti kasta a napalaus a panagayat iti gayyemna a ni Lazaro, a makagapu a ‘nagarubos dagiti luana’ idi natay ni Lazaro. (Jn 11:35, 36) Ti isu met laeng a sao ket naaramat a mangipakita iti nabileg, nabara, personal a pammateg ni Jehova iti Anakna ken kadagiti pasurot ti Anakna, kasta met ti nadungngo a karirikna dagiti adalan maipaay iti Anak ti Dios.​—Jn 5:20; 16:27; idiligyo ti 1Co 16:22.

Mapaliiw nga adda nagdumaan dagiti Griego a berbo a phi·leʹo ken a·ga·paʹo, nupay saan paggidiaten ti adu a managipatarus dagitoy a sao. Maipapan iti naggidiatan dagitoy a sao, kuna ni F. Zorell (Lexicon Graecum Novi Testamenti, Paris, 1961, bin. 1402): “[Ti a·ga·paʹo] kaipapananna ti kita ti ayat a napatanor maipaay iti maysa a tao wenno iti maysa a banag ken timmaud iti kabukbukodantayo a nakem gapu kadagiti silalawag a makita a rason; naigidiat iti daytoy [ti phi·leʹo] ta ipasimudaagna ti nalailo ken nadungngo a kita ti ayat kas iti nainkasigudan a tumanor kadagiti kararuatayo agpaay iti kakabagian wenno gagayyem, ken agpaay iti bambanag nga ibilangtayo a makaparagsak.”

Maipapan iti berbo a phi·leʹo, ikomento ni Vine: “Naiduma [dayta] iti agapao maigapu itoy, a ti phileo ket ad-asideg a mangiladawan iti kinalailo. . . . Manen, ti panagayat (phileo) iti biag, gapu iti di maiparbeng a tarigagay a panangtaginayon iti dayta, a di silalagip iti pudpudno a panggep ti panagbiag, ket tubngaren ti Apo, Juan 12:25. Iti kasumbangirna, ti panagayat iti biag (agapao) kas naaramat iti I Ped. 3:10, ket panangikabilangan kadagiti pudno a pakaseknan iti panagbiag. Saan ngarud a maikanatad nga aramaten ditoy ti sao a phileo.”​—Tomo 3, p. 21, 22.

Kunaen ti Exhaustive Concordance of the Bible ni James Strong, iti Griego a diksionario dayta (1890, p. 75, 76), iti sidong ti phi·leʹo: “Ti panagbalin a gayyem (maayatan [iti maysa nga indibidual wenno banag]), kas pagarigan, maaddaan iti panagayat (ipasimudaagna ti personal a pammateg, mainaig iti emosion wenno rikna; idinto ta nalawlawa [ti a·ga·paʹo], saklawenna nangnangruna ti pangngeddeng ken ti inggagara nga iyaannugot iti pagayatan mainaig iti prinsipio, annongen ken umno a kababalin . . . ).”

Gapuna, addaan ti a·gaʹpe iti kaipapananna nga ayat nga idaldalan, wenno tartarawidwidan, ti prinsipio. Mabalin a ramanenna wenno saanna a ramanen ti pammateg ken panagrayo. Nabatad iti adu a teksto a ti a·gaʹpe mabalin a ramanenna ti panagayat ken kinadungngo. Iti Juan 3:35, kinuna ni Jesus: “Ti Ama ayatenna [a·ga·paiʹ] ti Anak.” Iti Juan 5:20, kinunana: “Ti Ama addaan panagayat [phi·leiʹ] iti Anak.” Sigurado a ti ayat ti Dios maipaay ken Jesu-Kristo napakuyogan iti kasta unay a pammateg. Kasta met nga inlawlawag ni Jesus: “Ti agayat [a·ga·ponʹ] kaniak ayatento [a·ga·pe·theʹse·tai] ni Amak, ket isu ayatekto [a·ga·peʹso].” (Jn 14:21) Daytoy nga ayat ti Ama ken ti Anak ket nabuyogan iti kinadungngo kadagita a naayat a persona. Dagiti managdaydayaw ken Jehova masapul nga ayatenda ti Dios ken ti Anakna, kasta met ti maysa ken maysa, iti isu met laeng a pamay-an.​—Jn 21:15-17.

Maikari nga imutektekan ti pannakaaramat dagitoy dua a berbo iti Juan 21. Ni Jesus namindua nga inyimtuodna ken Pedro no ay-ayatenna, nga inaramatna ti berbo nga a·ga·paʹo. Kadagitoy dua a gundaway sipapasnek nga impasigurado ni Pedro nga adda panagayatna ken Jesus, nga inusarna ti nasingsinged a sao a phi·leʹo. (Jn 21:15, 16) Kamaudiananna, inyimtuod ni Jesus: “Adda kadi panagayatmo kaniak?” Ket impetteng manen ni Pedro nga adda panagayatna. (Jn 21:17) Gapuna, impasigurado ni Pedro ti nabara, personal a singgalutna ken Jesus.

Ti nainkabsatan nga ayat (Gr., phi·la·del·phiʹa, iti literal, “panagayat iti kabsat”) ket rumbeng nga adda kadagiti amin a kameng ti kongregasion Kristiano. (Ro 12:10; Heb 13:1; kitaenyo met ti 1Pe 3:8.) Gapuna, dagiti relasion iti uneg ti kongregasion ket kasingsinged, kabilbileg, ken kabarbara koma ti relasion iti nainkasigudan a pamilia. Uray no mangipakpakitan dagiti kameng ti kongregasion iti nainkabsatan nga ayat, naidagadag kadakuada nga aramidenda dayta a naan-anay pay.​—1Te 4:9, 10.

Ti Griego a sao a phi·loʹstor·gos, kaipapananna ti “maaddaan iti kinalailo,” ket naaramat iti maysa a tao nga adda nasinged a relasionna iti sabali. Ti maysa kadagiti sao a nagtaudan daytoy nagtipon a termino, sterʹgo, masansan a maar-aramat a mangipasimudaag iti nainkasigudan a pammateg, kas iti adda iti nagbabaetan dagiti kameng ti pamilia. Pinaregta ni apostol Pablo dagiti Kristiano a sukayenda daytoy a kualidad. (Ro 12:10) Impatuldo met ni Pablo a kadagiti maudi nga aldaw “awanan [dagiti tattao iti] nainkasigudan a panagayat” (Gr., aʹstor·goi) ket maikari iti ipapatay ti kakasta a tattao.​—2Ti 3:3; Ro 1:31, 32.

Gapuna, nupay naidumduma ti a·gaʹpe gapu ta naibatay dayta iti panagraem iti prinsipio, saan a maikuna nga awanan iti karirikna; ta no kasta, awan nakaidumaanna iti awanan pannakaseknan a hustisia. Ngem saan nga iturturayan ti rikna wenno emosion; saanna a pulos laksiden ti prinsipio. Umiso nga ipakita dagiti Kristiano ti a·gaʹpe iti sabsabali a tattao a nalabit saanda nga ipatpateg wenno dungdungnguen, nga aramidenda ti kasta maipaay iti pagimbagan dagidiay a tattao. (Ga 6:10) Kaskasdi, nupay saanda a marikna ti panangipateg, mariknada ti panangngaasi ken napasnek a pannakaseknan kadagita a padada a tattao, agingga a posible ken iti pamay-an nga ipalubos ken iwanwan dagiti nalinteg a prinsipio.

Ngem, nupay tumukoy ti a·gaʹpe iti ayat a tartarawidwidan ti prinsipio, adda dagiti nasayaat ken dakes a prinsipio. Mabalin a di umiso a kita ti a·gaʹpe ti maiparangarang, nga idaldalan dagiti dakes a prinsipio. Kas pagarigan, kinuna ni Jesus: “No ayatenyo [a·ga·paʹte] dagidiay mangay-ayat kadakayo, ania ti pagimbaganna kadakayo? Ta uray pay dagiti managbasol ayatenda dagidiay mangay-ayat kadakuada. Ket no agaramidkayo iti naimbag kadagidiay agar-aramid iti naimbag kadakayo, pudno nga ania ti pagimbaganna kadakayo? Uray dagiti managbasol aramidenda ti isu met laeng. Kasta met, no agpautangkayo nga awanan patubo kadagidiay namnamaenyo nga umawatanyo, ania ti pagimbaganna kadakayo? Uray dagiti managbasol agpautangda nga awanan patubo kadagiti managbasol tapno mapasublida ti isu met la a kaadu.” (Lu 6:32-34) Ti prinsipio nga agtigtignay iti kasta a tattao ket: ‘Aramidem kaniak ti naimbag ket aramidekto kenka ti naimbag.’

Kinuna ni apostol Pablo maipapan iti maysa a nakipagtrabaho kenkuana: “Binaybay-annakon ni Demas agsipud ta inayatna [a·ga·peʹsas] ti agdama a sistema ti bambanag.” (2Ti 4:10) Nalawag nga inayat ni Demas ti lubong maibatay iti prinsipio a ti panagayat iti dayta ket mangyeg kadagiti namaterialan a gunggona. Kuna ni Jesus: “Dagiti tattao inayatda [e·gaʹpe·san] ti sipnget imbes a ti lawag, ta nadangkes dagiti aramidda. Ta ti mangyugali iti nakadakdakes a bambanag guraenna ti lawag ket saan nga umay iti lawag, tapno saan a matubngar dagiti aramidna.” (Jn 3:19, 20) Gapu ta maysa a kinapudno wenno prinsipio a ti sipnget tulonganna ida a mangilemmeng kadagiti dakes nga aramidda, ayatenda dayta.

Imbilin ni Jesus: ‘Ayatenyo [a·ga·paʹte] dagiti kabusoryo.’ (Mt 5:44) Ti Dios a mismo impasdekna ti prinsipio, kas kunaen ni apostol Pablo: “Ti Dios irekomendana ti bukodna nga ayat [a·gaʹpen] kadatayo ta, bayat a managbasoltayo pay laeng idi, ni Kristo natay a maipaay kadatayo. . . . Ta no, idi datayo ket kabkabusor, naikappiatayo iti Dios babaen ti ipapatay ti Anakna, ad-adda pay, itan ta naikappiatayon, maisalakantayto babaen ti biagna.” (Ro 5:8-10) Ti naisangsangayan a pagarigan iti kasta nga ayat isu ti pannakilangen ti Dios ken Saulo ti Tarso, a nagbalin nga apostol Pablo. (Ara 9:1-16; 1Ti 1:15) Ngarud, ti panangayat kadagiti kabusortayo rumbeng a tarawidwidan ti prinsipio nga impasdek ti Dios ken rumbeng nga ipakita kas panagtulnog kadagiti bilinna, uray no ti kasta nga ayat napakuyogan wenno saan iti aniaman a kinabara wenno pammateg.

Ti Dios. Isurat ni apostol Juan: “Ti Dios ket ayat.” (1Jn 4:8) Isu a mismo ti personipikasion ti ayat, a dayta ti kangrunaan a kualidadna. Nupay kasta, saan a pudno ti baliktad a pannakaisaona a ‘ti ayat (ti di persona a kualidad) ket Dios.’ Ipalgakna ti bagina iti Biblia kas maysa a Persona ket piguratibo nga agsao maipapan iti “matmatana,” “im-imana,” “pusona,” “kararuana,” ken dadduma pay. Addaan met iti dadduma pay a galad, a karaman kadagita ti kinahustisia, pannakabalin, ken sirib. (De 32:4; Job 36:22; Apo 7:12) Mainayon pay, kabaelanna ti manggura, kualidad a kasungani a mismo ti ayat. Gapu iti panagayatna iti kinalinteg, kagurana ti kinadakes. (De 12:31; Pr 6:16) Ti ayat ramanenna ti pannakarikna ken panangyebkas iti nabara a personal a pammateg, a persona laeng ti maaddaan iti dayta, wenno maipakita iti maysa a persona. Pudno unay a ti Anak ti Dios a ni Jesu-Kristo ket saan a maysa a di persona a kualidad; nagsao maipapan iti panagkaduada ken Amana, a nakipagtrabaho kenkuana, inay-ayona, ken dimngeg kenkuana; kasta met, nagsao maipapan kadagiti anghel a makakitkita iti rupa ni Amana, bambanag nga imposible iti di persona a kualidad laeng.​—Mt 10:32; 18:10; Jn 5:17; 6:46; 8:28, 29, 40; 17:5.

Pammaneknek iti ayatna. Nakaad-adu ti pammaneknek a ni Jehova, a Namarsua ken Dios ti uniberso, ket ayat. Makita daytoy iti mismo a pisikal a sangaparsuaan. Anian a nakaan-annad ti pannakaaramid dayta maipaay iti salun-at, ragsak, ken pagimbagan ti tao! Naaramid ti tao saan laeng a tapno agbiag no di ket tapno tagiragsakenna ti pannangan, maragsakan iti panangbuya iti maris ken pintas ti sangaparsuaan, tagiragsakenna dagiti animal kasta met ti pannakikadua iti padana a tattao, ken maragsakan iti di mabilang a sabsabali pay a pakaragsakan iti panagbiag. (Sal 139:14, 17, 18) Ngem ad-adda pay nga imparangarang ni Jehova ti ayatna babaen ti panangaramidna iti tao iti ladawanna ken langana (Ge 1:26, 27), nga addaan iti kapasidad nga agayat ken maaddaan iti espiritualidad, ken panangipanayagna iti bagina iti tao babaen ti Saona ken ti nasantuan nga espirituna.​—1Co 2:12, 13.

Ti ayat ni Jehova iti sangatauan ket kas iti ayat ti maysa nga Ama iti annakna. (Mt 5:45) Awan ti ikedkedna nga agpaay iti pagimbaganda, aniaman ti kalikaguman dayta kenkuana; ti ayatna lab-awanna ti aniaman a banag a kabaelantayo a marikna wenno mayebkas. (Efe 2:4-7; Isa 55:8; Ro 11:33) Inaramidna iti sangatauan ti kadakkelan a panangiparangarangna iti ayat, ti kasayaatan a panangipakita ti nagannak iti ayat. Isu ti panangipaayna iti biag ti mismo a matalek, bugbugtong nga Anakna. (Jn 3:16) Kas isurat ni apostol Juan: “No maipapan kadatayo, agayattayo, agsipud ta isu ti immuna a nagayat kadatayo.” (1Jn 4:19) Gapuna, isu ti Gubuayan ti ayat. Ni Pablo, a pada ni Juan a kas apostol, isuratna: “Ta nganngani awan asinoman a matay a maipaay iti maysa a nalinteg a tao; kinapudnona, maipaay iti naimbag a tao, nalabit, adda pay ketdi makaitured a matay. Ngem ti Dios irekomendana ti bukodna nga ayat kadatayo ta, bayat a managbasoltayo pay laeng idi, ni Kristo natay a maipaay kadatayo.”​—Ro 5:7, 8; 1Jn 4:10.

Agnanayon nga ayat ti Dios. Agnanayon ti ayat ni Jehova kadagiti matalek nga adipenna; saan nga aggibus wenno agkapuy, aniaman ti kasasaad dagiti adipenna, nangato wenno nababa, wenno aniaman a bambanag, dadakkel wenno babassit, ti mabalin a dumteng maibusor kadakuada. Inyebkas ni apostol Pablo: “Ta kumbinsidoak nga uray ti ipapatay wenno ti biag wenno dagiti anghel wenno dagiti gobierno wenno ti bambanag nga addan wenno ti bambanag nga umayto wenno dagiti pannakabalin wenno ti kangato wenno ti kauneg wenno ti aniaman a sabali pay a parsua saandatayto a kabaelan nga isina iti ayat ti Dios nga adda ken Kristo Jesus nga Apotayo.”​—Ro 8:38, 39.

Kinasoberano ti Dios naibatay iti ayat. Pagrag-oan ni Jehova a ti kinasoberanona ken ti panangitandudo iti dayta dagiti parsuana ket kangrunaanna a naibatay iti ayat. Dagiti tartarigagayanna ket dagidiay laeng agayat iti kinasoberanona gapu kadagiti nagsayaat a kualidadna ken gapu ta nalinteg dayta, isuda a mangipangpangruna iti kinasoberanona ngem iti aniaman a sabali pay. (1Co 2:9) Pilienda ti agserbi iti sidong ti kinasoberanona imbes a padasenda ti agwaywayas​—gapu daytoy iti pannakaammoda kenkuana ken iti ayat, kinahustisia, ken siribna, a bigbigenda nga adayo a naringringbaw ngem iti bukodda a sirib. (Sal 84:10, 11) Napaay ti Diablo iti daytoy a banag, a sipapasindayaw a tinarigagayanna ti agwaywayas, kas iti inaramid da Adan ken Eva. Kinapudnona, kinarit ti Diablo ti wagas ti panangituray ti Dios, nga arigna a kinunana a saan a naayat dayta, saan a nalinteg (Ge 3:1-5), ket dagiti parsua ti Dios agserserbida Kenkuana saan a maigapu iti ayat, no di ket gapu iti kinamanagimbubukodan.​—Job 1:8-12; 2:3-5.

Ni Jehova a Dios impalubosna a ti Diablo agbiag ken subokenna dagiti adipenna, uray pay ti bugbugtong nga Anakna, agingga iti ipapatay. Ti Dios impadtona nga agmatalek ni Jesu-Kristo. (Isa 53) Kasano a naaramidanna daytoy, nga intalekna iti Anakna dayta nga insaona? Gapu iti ayat. Am-ammo ni Jehova ti Anakna ken ammona ti panagayat Kenkuana ti Anakna ken iti kinalinteg. (Heb 1:9) Sisisinged unay ken naan-anay nga am-ammona ti Anakna. (Mt 11:27) Naan-anay ti panagtalek ken kompiansana iti kinamatalek ti Anakna. Nangnangruna pay ngem iti dayta, ti “ayat . . . ket naan-anay a singgalut ti panagkaykaysa.” (Col 3:14) Dayta ti kabilgan a singgalut iti uniberso, perpekto nga ayat a namagsinggalut iti Anak ken ti Ama a di pulos marakrak. Kadagiti umasping a rason, makapagtalek ti Dios iti organisasion dagiti adipenna, a pagaammona a ti ayat ti mamagtalinaed a di maisin ti kaaduan kadakuada iti dasigna iti sidong ti pannubok ket ti organisasion dagiti parsuana saan a pulos agsanud nga interamente.​—Sal 110:3.

Ni Jesu-Kristo. Agsipud ta napaut a panawen a naitimpuyog a sidedekket ni Jesus iti Amana, ti Gubuayan ti ayat, ken sisisinged unay ken naan-anay nga am-ammona ni Amana, maikunana: “Ti nakakita kaniak nakitana met ti Ama.” (Jn 14:9; Mt 11:27) Gapuna naan-anay, perpekto ti ayat ni Jesus. (Efe 3:19) Kinunana kadagiti adalanna: “Awan asinoman nga addaan dakdakkel nga ayat ngem iti daytoy, a ti maysa isukona ti kararuana maigapu kadagiti gagayyemna.” (Jn 15:13) Imbagana kadakuada: “Mangtedak kadakayo iti baro a bilin, nga ayatenyo ti maysa ken maysa; kas iti panagayatko kadakayo, kasta met nga ayatenyo ti maysa ken maysa.” (Jn 13:34) Baro idi daytoy a bilin, ta ti Linteg, a nakaipasakupan ni Jesus ken dagiti adalanna iti daydi a tiempo, imbilinna iti maysa a tao: “Masapul nga ayatem ti padam a tao [wenno kaarrubam] a kas iti bagim.” (Le 19:18; Mt 22:39) Nangalikagum dayta iti panangipakita iti ayat iti sabsabali a kas iti bukod a bagi ngem saan nga iti managsakripisio nga ayat nga uray agbanag pay iti panangipaay iti bukod a biag ti maysa maigapu iti sabali. Ti biag ken ipapatay ni Jesus intampokna ti ayat a kinalikaguman daytoy a baro a bilin. Mainayon iti panangaramid iti naimbag no kasapulan, ti pasurot ni Kristo boluntario nga agtignay, iti sidong ti panangiwanwan ni Kristo, a tumulong iti sabsabali iti naespirituan ken iti dadduma pay a pamay-an. Siaaktibo nga agtrabaho maipaay iti pagimbaganda. Ti panangikasaba ken panangisuro iti naimbag a damag iti sabsabali, a ti sumagmamano kadakuada mabalin a kabkabusor, ket maysa kadagiti kadakkelan nga ebkas ti ayat, ta mabalin nga ibungana kadakuada ti agnanayon a biag. Masapul nga ‘iburay ti Kristiano saan laeng a ti naimbag a damag ti Dios no di ket kasta met ti bukodna a kararua’ iti panangtulongna ken pannakipagtrabahona kadagidiay umawat iti naimbag a damag. (1Te 2:8) Ken rebbeng a sisasagana a mangisuko iti kararuana (biagna) maigapu kadakuada.​—1Jn 3:16.

No Kasano a ti Maysa Magun-odna ti Ayat. Babaen iti nasantuan nga espiritu, ti immuna a lalaki ken babai naparsua nga addaan met iti daytoy naringbaw a galad ti Dios, awan sabali, ti ayat, ken addaan iti pannakabael a mangipaay, mangpalawa, ken mangparayray iti dayta nga ayat. Ti ayat ket maysa a bunga ti espiritu ti Dios. (Ga 5:22) Ti nadiosan nga ayat ket saan a kualidad nga ik-ikutan lattan ti maysa a saanna nga ammo no apay nga adda kenkuana dayta, a maipada iti sumagmamano a pisikal wenno mental nga abilidad, kas iti pisikal a kinapintas, saguday iti musika, wenno kadagiti umasping a natawid a kualidad. Saan a maaddaan ti maysa a tao iti nadiosan nga ayat no awanan iti pannakaammo ken saan nga agserserbi iti Dios wenno no awanan iti panagmennamenna ken panangtagipateg. Babaen laeng iti panangsukay iti ayat a ti maysa makapagbalin a tumutulad iti Dios, ti Gubuayan ti ayat. (Sal 77:11; Efe 5:1, 2; Ro 12:2) Napaay ni Adan a mangsukay iti ayat iti Dios; saan a rimmang-ay agingga a mapagbalinna a perpekto ti ayatna. Naipakita daytoy iti saanna a pannakaikaykaysa iti Dios, pannakaisinggalut iti Dios babaen iti dayta naan-anay a singgalut ti panagkaykaysa. Nupay kasta, uray pay imperpekto ken managbasol ni Adan, naipasana kadagiti putotna, “iti ladawanna,” ti abilidad ken pannakabael nga agayat. (Ge 5:3) Ti sangatauan iti pangkaaduan ket mangipakpakita met iti ayat, ngem masansan a di umiso ti nakaibatayanna, dimmakes, tiritir nga ayat.

Ti ayat mabalin a maisiasi. Gapu kadagitoy a rason, nabatad a maaddaan laeng ti maysa a tao iti pudpudno, umiso ti pannakaidalanna nga ayat no sapulen ken surotenna ti espiritu ti Dios ken ti pannakaammo nga agtaud iti Saona. Kas pagarigan, ti maysa a nagannak mabalin nga ipatpategna ti anakna. Ngem mabalin a mabaybay-anna a dumakes dayta nga ayat wenno mabalin a maisiasi gapu iti nalabes a pammateg, nga itedna iti ubing ti amin a banag ken awan ti ikedkedna kenkuana. Mabalin a saanna a watwaten ti autoridadna kas nagannak a mangipaay iti disiplina ken no dadduma iti aktual a panangdusa. (Pr 22:15) Ti kasta a maipagarup nga ayat ket mabalin a panangipannakkel ketdi iti pamilia, a dayta ket panagimbubukodan. Kunaen ti Biblia nga iparparangarang ti kasta a tao, saan a ti ayat, no di ket ti gura, agsipud ta saanna nga ar-aramiden ti banag a pakaisalakananto ti biag ti anakna.​—Pr 13:24; 23:13, 14.

Saan a daytoy ti ayat nga aggapu iti Dios. Ti nadiosan nga ayat tignayenna ti maysa a mangaramid iti naimbag ken makagunggona iti sabali a tao. “Ti ayat mangpabileg.” (1Co 8:1) Ti ayat ket saan a nalabes a pammateg. Dayta ket natibker, nabileg, idaldalan ti nadiosan a sirib, a kangrunaan nga an-annurotenna ti nadalus, umiso. (San 3:17) Ti Dios imparangarangna daytoy iti Israel, a dinusana iti nakaro gapu iti kinasukir, maipaay iti mismo nga agnanayon a pagimbaganda. (De 8:5; Pr 3:12; Heb 12:6) Kunaen ni apostol Pablo kadagiti Kristiano: “Agib-ibturkayo a maipaay iti disiplina. Makilanglangen kadakayo ti Dios kas iti annak. Ta ania nga anak ti saan a disiplinaen ti maysa nga ama? . . . Kanayonanna pay, addaantayo idi kadagiti amma a kas iti lasagtayo tapno mangdisiplina kadatayo, ket impapaayantayo ida iti panagraem. Saan kadi nga ad-adda pay nga ipasakuptayo ti bagbagitayo iti Ama ti naespirituan a biagtayo ket agbiagtayo? Ta isuda iti sumagmamano nga aldaw dinisdisiplinadatayo sigun iti pagarupenda a naimbag, ngem aramidenna ti kasta maipaay iti pakagunggonaantayo tapno makiramantayo iti kinasantona. Pudno, awan disiplina a kasla makaparag-o iti agdama, no di ket makapaladingit; ngem kalpasanna kadagidiay a nasanayen iti dayta mangpataud iti natalna a bunga, awan sabali, ti kinalinteg.”​—Heb 12:7-11.

Ti pannakaammo iturongna ti ayat iti umiso. Ti ayat masapul a maiturong nga umuna iti Dios, a nangnangruna ngem iti amin a sabsabali pay. Ta no saan, di umiso ti pakaituronganna ken mangituggod pay ketdi iti panagdaydayaw iti maysa a parsua wenno banag. Nasken ti panangammo kadagiti panggep ti Dios, ta iti dayta a maammuan ti maysa a tao no ania ti kasayaatan maipaay iti bukodna a pagimbagan ken iti pagimbagan ti sabsabali ken maammuannanto no kasano ti umiso a panangyebkas iti ayat. Ti ayattayo iti Dios masapul a buyogen iti ‘intero a puso, panunot, kararua, ken pigsa.’ (Mt 22:36-38; Mr 12:29, 30) Saan koma a pammarang laeng, no di ket iyanninawna ti intero a makin-uneg a kinatao. Ti ayat ramanenna dagiti emosion. (1Pe 1:22) Ngem no ti panunot saan a nakabalan iti pannakaammo no ania ti pudno nga ayat ken no kasano nga agtignay dayta, mayebkas iti ayat a di umiso ti pakaituronganna. (Jer 10:23; 17:9; idiligyo ti Fil 1:9.) Ti panunot masapul nga ammona ti Dios ken dagiti kualidadna, dagiti panggepna, ken no kasano nga iyebkasna ti ayat. (1Jn 4:7) Maitunos iti daytoy, ken yantangay ayat ti kapatgan a kualidad, ti panagdedikar iti Dios ket rumbeng a maipaay iti mismo a persona ni Jehova (a kenkuana ayat ti kangrunaan a kualidad), saan a maipaay iti maysa a trabaho wenno pakaseknan. Kalpasanna, ti ayat masapul nga itungpal buyogen ti kararua, ti tunggal binggas ti bagi ti maysa; ket ti amin a pigsa ti maysa masapul nga aramatenna iti dayta a panagregget.

Nalawa ti ayat. Nalawa ti pudno nga ayat a bunga ti espiritu ti Dios. (2Co 6:11-13) Saan a naimut, nakedngan, wenno nalimitaran. Tapno agbalin a naan-anay masapul a mairanud. Ti maysa a tao masapul nga umuna nga ayatenna ti Dios (De 6:5), ti Anakna (Efe 6:24), ket kalpasanna ti intero a timpuyog dagiti Kristiano a kakabsatna iti intero a lubong. (1Pe 2:17; 1Jn 2:10; 4:20, 21) Masapul nga ayatenna ti asawana; ket ti babai, ayatenna ti asawana. (Pr 5:18, 19; Ec 9:9; Efe 5:25, 28, 33) Ti ayat rumbeng met nga ipakita ti maysa a tao iti annakna. (Tit 2:4) Rumbeng nga ayaten ti intero a sangatauan, uray dagiti mismo a kabusor ti maysa a tao, ken rumbeng nga itungpal ti Nakristianuan nga ar-aramid agpaay kadakuada. (Mt 5:44; Lu 6:32-36) Iti panangkomento ti Biblia kadagiti bunga ti espiritu, a ti ayat ti umuna kadagita, kunaenna: “Awan linteg a maibusor kadagita a bambanag.” (Ga 5:22, 23) Awan ti linteg a manglimitar iti daytoy nga ayat. Mabalin nga ipakita dayta iti aniaman a tiempo wenno lugar, iti aniaman a rukod, kadagidiay pakaikarian dayta. Kinapudnona, ti laeng koma mautang dagiti Kristiano iti maysa ken maysa ket ayat. (Ro 13:8) Daytoy nga ayat iti maysa ken maysa ket pakabigbigan a tanda dagiti pudno a Kristiano.​—Jn 13:35.

No Kasano nga Agtignay ti Nadiosan nga Ayat. Nakaskasdaaw unay ti ayat ta nagrigat a depinaren, kas iti naikuna a ti Dios ket ayat. Nalaklaka nga ibaga no kasano nga agtignay dayta. Iti sumaganad a pannakaibinsabinsa daytoy a nagsayaat a kualidad, mausig ti pannakayaplikarna kadagiti Kristiano. Idi nagsurat ni apostol Pablo maipapan iti daytoy a suheto, impaganetgetna pay nga umuna no kasano kapateg dayta iti maysa a Kristiano a manamati ket kalpasanna imbinsabinsana no kasano nga agtignay dayta nga awanan panagimbubukodan: “Ti ayat mabayag-panagituredna ken manangngaasi. Ti ayat saan a managimon, saan nga agpangas, saan nga agtangsit, saan a naalas ti panagtigtignayna, saanna a sapulen dagiti bukodna a pagimbagan, saan a magargari nga agpungtot. Saanna nga ing-ingpen ti pannakadangran. Saanna a pagrag-oan ti kinakillo, no di ket makipagrag-o iti kinapudno. Anusanna ti amin a bambanag, patienna ti amin a bambanag, inanamaenna ti amin a bambanag, ibturanna ti amin a bambanag.”​—1Co 13:4-7.

“Ti ayat mabayag-panagituredna ken manangngaasi.” Anusanna dagiti di nasayaat a kasasaad ken di umiso a tigtignay ti sabsabali, nga aramidenna ti kasta nga addaan panggep, awan sabali, tapno matulongan a maisalakanto met laeng koma dagidiay agar-aramid iti di umiso wenno ti dadduma a nairaman kadagita a kasasaad, kasta met tapno maitandudo, kamaudiananna, ti kinasoberano ni Jehova. (2Pe 3:15) Naasi ti ayat, uray no adda aniaman a tumanor a pakagargarian nga agpungtot. Awan ti aniaman a nasayaat a magapuanan ti nasabrak wenno nagubsang a panangtrato ti maysa a Kristiano iti sabsabali. Nupay kasta, ti ayat kabaelanna ti agbalin a natibker ken makapagtignay buyogen ti kinahustisia maipagapu iti kinalinteg. Dagidiay addaan autoridad mabalinda a disiplinaen dagiti managaramid iti dakes, ngem uray pay kasta, rumbeng a mangipakitada iti kinamanangngaasi. Ti di kinamanangngaasi awan maipaayna a pagimbagan iti di naasi a manangbalakad wenno uray iti daydiay agar-aramid iti kinakillo, no di ket amangan no ad-adda ketdi a saanen a kayat dayta a tao ti agbabawi ken agaramid iti umiso.​—Ro 2:4; Efe 4:32; Tit 3:4, 5.

“Ti ayat saan a managimon.” Saanna nga apalan ti naimbag a bambanag a dumteng iti sabsabali. Agrag-o no makitana ti padana a tao a maipaayan iti dakdakkel nga annongen. Saan nga agrurod uray pay no dagiti kabusorna ti umaw-awat iti naimbag a bambanag. Naparabur dayta. Pagtuduen ti Dios kadagiti nalinteg ken kadagiti nakillo. (Mt 5:45) Ti addaan ayat nga ad-adipen ti Dios mapnekda iti kasasaadda (1Ti 6:6-8) ken iti saadda, a saanda a sumiasi wenno siaagum nga agawen ti saad ti sabali. Siaagum ken siaapal a simiasi ni Satanas a Diablo, a tinarigagayanna pay nga ipaay kenkuana ni Jesu-Kristo ti panagdaydayaw.​—Lu 4:5-8.

Ti ayat “saan nga agpangas, saan nga agtangsit.” Saanna a kalikaguman ti panangipadayaw ken panagamanga kenkuana dagiti parsua. (Sal 75:4-7; Jud 16) Ti tao nga addaan iti ayat saanna nga imameg ti sabali a tao tapno pagparangenna ti bagina a natantan-ok. Imbes ketdi, itan-okna ti Dios ken sipapasnek a paregtaen ken pabilgenna ti dadduma a tattao. (Ro 1:8; Col 1:3-5; 1Te 1:2, 3) Maragsakan a makakita iti panagrang-ay ti sabali a Kristiano. Ken saanna nga ipasindayag no ania ti aramidenna. (Pr 27:1; Lu 12:19, 20; San 4:13-16) Bigbigenna a ti isuamin nga aramidenna ket maigapu iti bileg nga aggapu ken Jehova. (Sal 34:2; 44:8) Imbaga ni Jehova iti Israel: “Daydiay agpangpangas maipapan iti bagina agpangas koma maipapan iti bagina gapu itoy mismo a banag, ti kaadda ti pannakatarus ken ti kaadda ti pannakaammo kaniak, a siak ni Jehova, Daydiay mangwatwatwat iti naayat a kinamanangngaasi, kinahustisia ken kinalinteg iti daga; ta kadagitoy a banag maragsakanak.”​—Jer 9:24; 1Co 1:31.

Ti ayat “saan a naalas ti panagtigtignayna.” Saan a dakes ti ugalina. Saan a makipaset iti di natakneng a panagtigtignay, kas kadagiti seksual a panagabuso wenno makaparurod a kababalin. Saan a darasudos, narasaw, nadursok, nakuspag, nagubsang, wenno awanan panagraem iti asinoman. Ti tao nga addaan iti ayat liklikanna ti panangaramid iti bambanag a ti langada wenno tigtignayda, ket mangburibor kadagiti Kristiano a kakabsatna. Imbilin ni Pablo iti kongregasion idiay Corinto: “Ti amin a bambanag maaramid koma a sitatakneng ken sigun iti urnos.” (1Co 14:40) Ti ayat tignayenna met ti maysa tapno magna a sidadayaw iti imatang ti sabsabali a saan a Kristiano a manamati.​—Ro 13:13; 1Te 4:12; 1Ti 3:7.

Ti ayat “saanna a sapulen dagiti bukodna a pagimbagan.” Annurotenna ti prinsipio a: “Tunggal maysa itultuloyna koma a sapulen, saan a ti bukodna a pagsayaatan, no di ket ti pagsayaatan ti sabali a tao.” (1Co 10:24) Ditoy nga agparang a mismo ti pannakaseknan iti agnanayon a pagimbagan ti sabsabali. Daytoy a napudno a pannakaseknan iti sabsabali ket maysa kadagiti kabilgan a panggutugot iti ayat kasta met a maysa kadagiti kaepektibuan ken makagunggona unay ti ibungana. Ti agik-ikut iti ayat saanna a kalikaguman a maaramid ti amin a banag sigun iti pamay-anna. Kinuna ni Pablo: “Kadagiti nakapuy nagbalinak a nakapuy, tapno magun-odko dagiti nakapuy. Nagbalinak nga amin a bambanag iti amin a kita ti tattao, tapno iti amin a pamay-an maisalakanko ti sumagmamano. Ngem aramidek ti amin a bambanag maipagapu iti naimbag a damag, tapno agbalinak a manangiranud iti dayta iti sabsabali.” (1Co 9:22, 23) Ti ayat saanna met nga ipilit dagiti “kalinteganna”; ad-adda a maseknan iti naespirituan a pagimbagan ti sabali a tao.​—Ro 14:13, 15.

Ti ayat “saan a magargari nga agpungtot.” Saan nga agsapul iti gundaway wenno rason tapno agpungtot. Saan a masulbog a rumasok ti ungetna, a maysa nga aramid ti lasag. (Ga 5:19, 20) Daydiay addaan iti ayat saan a silalaka a marurod iti sawen wenno aramiden ti sabsabali. Saan a maamak nga amangan no madangran ti bukodna a “dayaw.”

Ti ayat “saanna nga ing-ingpen ti pannakadangran.” (Iti literal, saanna a “bilangen ti dakes a banag”; Int.) Saanna nga ibilang a nadangran ti bagina isu nga ipempenna dayta a pannakadangran a kasla nailanad ‘kadagiti libro ti kuentaan,’ a masingir, wenno mabayadan, iti naikeddeng a tiempo, a kabayatanna saanna nga ipalubos a maaddaan iti relasion ti nadangran ken ti nangdangran. Dayta ket manangibales nga espiritu, a kondenaren ti Biblia. (Le 19:18; Ro 12:19) Ti ayat saanna nga atapen a dakes ti motibo ti sabali no di ket mangpalabas ken ibilangna a nalabit napudno ti sabsabali.​—Ro 14:1, 5.

Ti ayat “saanna a pagrag-oan ti kinakillo, no di ket makipagrag-o iti kinapudno.” Ti ayat makipagrag-o iti kinapudno uray pay no pagparangenna a biddut dagiti sigud a patpatien wenno sasao a naisawang. Agtalinaed iti kinapudno a Sao ti Dios. Kanayon a dasiganna ti umiso, a saan a maragsakan iti biddut, kadagiti kinaulbod, wenno iti aniaman a kita ti di kinahustisia, asinoman ti biktima, uray no dayta ket kabusor. Nupay kasta, no di umiso wenno makaallilaw ti maysa a banag, ti ayat saan nga maamak nga agsao maipagapu iti kinapudno ken iti sabsabali. (Ga 2:11-14) Kasta met, kaykayatna ti agsagaba iti dakes imbes nga agaramid iti sabali pay a biddut a pangilintegna iti banag. (Ro 12:17, 20) Ngem no ti sabali a tao siuumiso nga inlinteg ti maysa nga addaan autoridad, ti naayat a tao saanna a siaasi a dasigan daydiay nadusa ket babalawenna ti panangilinteg wenno daydiay autorisado a tao a nangaramid iti panangilinteg. Ti kasta a tignay ket saan nga ebkas ti ayat iti dayta a tao. Mabalin a magun-odna ti pabor daydiay nailinteg, ngem pakadangrananna dayta imbes a makatulong kenkuana.

Ti ayat “anusanna ti amin a bambanag.” Situtulok nga agibtur, agsagaba maipagapu iti kinalinteg. Ti maysa a literal a pannakaipatarusna ket, “amin a bambanag abbonganna.” (Int) Ti tao nga addaan iti ayat saanna a madagdagus nga irakurak iti sabsabali daydiay nagbiddut kenkuana. No saan unay a nakaro ti labsing, palabsenna dayta. Ngem no nakaro dayta, surotenna ti pamay-an nga inrekomenda ni Jesus iti Mateo 18:15-17 no agaplikar la ketdi. Kadagita a kaso, no daydiay nagbiddut a tao dumawat iti pammakawan kalpasan a pribado a naipatuldo kenkuana ti biddutna, ket urnosenna ti nadadaelna, daydiay addaan iti ayat ipakitana a napudno ti panangpakawanna, a ti ayat naan-anayen nga inabbonganna ti biddut, kas iti inaramid ti Dios.​—Pr 10:12; 17:9; 1Pe 4:7, 8.

Ti ayat “patienna ti amin a bambanag.” Ti ayat addaan pammati iti bambanag a sinao ti Dios iti Saona a kinapudno, uray no maikontra dayta kadagiti maibilbilang a kasla pudno ken uray no aguyaw ti di manamati a lubong. Daytoy nga ayat, a nangnangruna a maipaay iti Dios, ket panangbigbig iti kinapudno iti Dios, naibatay iti rekord ti kinamatalek ken kinamapagpiaranna, no kasano nga am-ammo ken ay-ayatentayo ti maysa a pudno, matalek a gayyem ken saantayo nga agduadua no ibagana kadatayo ti maysa a banag a mabalin a saantayo a mapaneknekan. (Jos 23:14) Ti ayat patienna ti isuamin nga ibaga ti Dios, nupay saanna a naan-anay a matarusan dayta, ket situtulok nga aguray a siaanus agingga nga ad-adda a naan-anay a mailawlawag dayta a banag wenno agingga a makagun-od iti nalawag a pannakaawat. (1Co 13:9-12; 1Pe 1:10-13) Ti ayat agtalek met iti panangiwanwan ti Dios iti kongregasion Kristiano ken kadagiti dinutokanna nga adipen ket suportaranna dagiti pangngeddengda a naibatay iti Sao ti Dios. (1Ti 5:17; Heb 13:17) Nupay kasta, ti ayat saan a nalaka a mamatpati, ta surotenna ti balakad ti Sao ti Dios a ‘suboken dagiti naipaltiing nga ebkas tapno makita no nagtaudda iti Dios,’ ket subokenna ti amin a banag babaen ti pagrukodan a pagannurotan ti Biblia. (1Jn 4:1; Ara 17:11, 12) Ti ayat mangpataud iti panagtalek kadagiti matalek a Kristiano a kakabsat ti maysa; ti Kristiano saanna a pagatapan ida wenno laksiden ti ibagbagada malaksid no adda naan-anay a pammaneknek a kamalida.​—2Co 2:3; Gal 5:10; Flm 21.

Ti ayat “inanamaenna ti amin a bambanag.” Namnamaenna ti amin a bambanag nga inkari ni Jehova. (Ro 12:12; Heb 3:6) Agtultuloy nga agtrabaho, a siaanus nga aguray ken Jehova a mangyeg iti bunga, a mangpadakkel iti bambanag. (1Co 3:7) Ti tao nga addaan iti ayat inanamaenna ti kasayaatan maipaay kadagiti Kristiano a kakabsatna iti aniaman a kasasaad a pakaipasanguanda, uray pay no mabalin a nakapuy ti pammati ti dadduma. Bigbigenna a no naanus ni Jehova kadagiti kasta a nakapuy, pudno unay a rebbeng nga iparangarangna ti kasta met laeng a kababalin. (2Pe 3:15) Ket itultuloyna a badangan dagidiay tultulonganna a mangammo iti kinapudno, nga in-inanamaen ken ur-urayenna a tignayen ida ti espiritu ti Dios nga agserbi kenkuana.

Ti ayat “ibturanna ti amin a bambanag.” Kasapulan ti ayat tapno mapagtalinaed ti Kristiano ti kinatarnawna ken Jehova a Dios. Aniaman ti aramiden ti Diablo a pangsubok iti kinatibker ti debosion ken kinamatalek ti Kristiano iti Dios, agibtur ti ayat iti pamay-an a ti Kristiano makapagtalinaed a napudno iti Dios.​—Ro 5:3-5; Mt 10:22.

“Ti ayat saan a pulos aggibus.” Saanto a pulos agpatingga wenno agpukaw. Ti baro a pannakaammo ken pannakaawat mabalin nga ilintegna ti bambanag a sigud a patpatientayo; agbalbaliw ti namnama no natungpalen ti bambanag nga in-inanamaen ket adda baron a bambanag nga inanamaen, ngem ti ayat kanayon nga agtalinaed iti kinanaan-anayna ken agtultuloy a bumileg a bumileg.​—1Co 13:8-13.

“Tiempo ti Panagayat.” Ti laeng saan a maipaayan iti ayat ket dagidiay ipakita ni Jehova a di maikari iti dayta, wenno dagidiay agtalinaed iti dana ti kinadakes. Maipakita ti ayat iti amin a tattao ngem agpatingga dayta no ipakitada a kagurada ti Dios. Isunto daytan ti tiempo a saandan a maipakitaan iti ayat. Agpadpada a ni Jehova a Dios ken ni Jesu-Kristo ayatenda ti kinalinteg ken guraenda ti kinadangkes. (Sal 45:7; Heb 1:9) Dagidiay nakaro ti pananggurada iti pudno a Dios ket tattao a saan a pakayebkasan ti ayat. Pudno unay, awan maipaayna a pagimbagan ti agtultuloy a panangwatwat iti ayat iti kakasta a tattao, ta dagidiay manggura iti Dios saanda nga agtignay kas panangtagipateg iti ayat ti Dios. (Sal 139:21, 22; Isa 26:10) Maiparbeng ngarud a guraen ida ti Dios ket addanto tiempo nga agtignay maibusor kadakuada.​—Sal 21:8, 9; Ec 3:1, 8.

Bambanag a Saan nga Ayaten. Isurat ni apostol Juan: “Dikay ayaten ti lubong wenno uray ti bambanag nga adda iti lubong. No ti asinoman ayatenna ti lubong, ti ayat ti Ama awan kenkuana; agsipud ta amin a banag iti lubong​—ti derrep ti lasag ken ti derrep dagiti mata ken ti panangiparammag iti sanikua a pagbiag ti maysa​—saan nga agtaud iti Ama, no di ket agtaud iti lubong.” (1Jn 2:15, 16) Kalpasanna, kunaenna a “ti intero a lubong adda iti pannakabalin daydiay nadangkes.” (1Jn 5:19) Gapuna, dagidiay agayat iti Dios guraenda ti tunggal nadangkes a dalan.​—Sal 101:3; 119:104, 128; Pr 8:13; 13:5.

Nupay ipakita ti Biblia a rumbeng nga aginnayat ti asawa a lalaki ken asawa a babai ket nairaman iti daytoy a panaginnayat ti panagdennada kas agassawa (Pr 5:18, 19; 1Co 7:3-5), ipatuldona a di umiso ti panangipakita iti linalasag, nailubongan a seksual a panagayat iti sabali a saanna nga asawa. (Pr 7:18, 19, 21-23) Mabalin a mapatanor ti maysa a tao ti panagayat iti kuarta (Gr., phi·lar·gy·riʹa, iti literal, “panagayat iti pirak”) ket mangpataud iti kasta unay a pannakadangran iti bagina. (1Ti 6:10, Int) Idi umuna a siglo K.P., managayat dagiti Fariseo iti kuarta, ket maysa daytoy a pakailasinan iti tattao kadagiti maudi nga aldaw. (Lu 16:14; 2Ti 3:2) Maisupadi iti dayta, ti wagas ti panagbiag ti maysa a Kristiano ket “siwayawaya koma iti panagayat iti kuarta” (Gr., a·phi·larʹgy·ros, iti literal, “awanan iti panagayat iti pirak”). (Heb 13:5) Tapno magun-od ti akem a manangaywan iti kongregasion Kristiano, ti maysa kadagiti kualipikasion a kasapulan a maragpat isu ti panagbalin a “saan a managayat iti kuarta.”​—1Ti 3:3.

Namakdaar ni Jesu-Kristo maibusor iti panangsapul iti dayag manipud iti tattao. Sikakas-ang a kinondenarna ti managinsisingpet a papanguluen ti relihion dagiti Judio a kaykayatda ti agkararag a sitatakder kadagiti sinagoga ken kadagiti nagsulian dagiti akaba a dalan tapno makita ida ti tattao ken pagay-ayatda dagiti natan-ok a puesto kadagiti pangrabii ken dagiti makinsango a pagtugawan kadagiti sinagoga. Impatuldona a naan-anayen nga inawatda ti gunggonada, daydiay inayat ken tinarigagayanda, awan sabali, ti dayaw ken dayag manipud iti tattao; isu nga awanen a pulos ti awatenda a gunggona manipud iti Dios. (Mt 6:5; 23:2, 5-7; Lu 11:43) Mabasa iti rekord: “Adu uray pay kadagiti agtuturay ti naaddaan iti pammati [ken Jesus], ngem gapu kadagiti Fariseo isu saanda nga ipudno, tapno saanda a maparuar manipud iti sinagoga; ta inayatda ti dayag dagiti tattao nga ad-adda pay ngem iti dayag ti Dios.”​—Jn 12:42, 43; 5:44.

Idi agsasao kadagiti adalanna, kinuna ni Jesus: “Ti agayat [phi·lonʹ] iti kararuana madadaelna dayta, ngem ti manggura iti kararuana iti daytoy a lubong masaluadannanto dayta a maipaay iti agnanayon a biag.” (Jn 12:23-25) Ti tao a mangipangpangruna iti pannakasalaknib ti biagna ita imbes a situtulok a mangipaay iti biagna kas pasurot ni Kristo ket maikapisto iti agnanayon a biag, ngem daydiay mangibilang a segundario ti biag iti daytoy a lubong, ken agayat ken Jehova ken Kristo ken iti kinalintegda a nangnangruna ngem iti amin a sabali pay a banag, umawatto iti agnanayon a biag.

Ti Dios guraenna dagiti managulbod, ta awan panagayatda iti kinapudno. Indeklarana ken apostol Juan iti sirmata: “Iti ruar [ti nasantuan a siudad, Baro a Jerusalem] adda dagiti aso ken dagidiay mangan-annurot iti espiritismo ken dagiti mannakiabig ken dagiti manangpapatay ken dagiti managrukbab iti idolo ken tunggal maysa a mangay-ayat [phi·lonʹ] ken mangar-aramid iti kinaulbod.”​—Apo 22:15; 2Te 2:10-12.

Mabalin a Lumamiis ti Ayat ti Maysa. Idi imbaga ni Jesu-Kristo kadagiti adalanna maipapan iti bambanag iti masanguanan, impatuldona a lumamiisto ti ayat (a·gaʹpe) ti adu nga agkunkuna a mamati iti Dios. (Mt 24:3, 12) Kinuna ni apostol Pablo a, kas maysa a pakabigbigan kadagiti napeggad a tiempo a dumteng, dagiti tattao agbalinda a “managayat iti kuarta.” (2Ti 3:1, 2) Ngarud, nabatad a ti maysa a tao mabalin a malipatanna dagiti nalinteg a prinsipio ken mabalin nga agbaaw ti umiso nga ayat a sigud nga adda kenkuana. Ipaganetget daytoy ti kinapateg ti patinayon a panangwatwat ken panangparang-ay iti ayat babaen ti panangmennamenna iti Sao ti Dios ken babaen ti panangsukog iti biag ti maysa a tao maitunos kadagiti prinsipio ti Dios.​—Efe 4:15, 22-24.