Dikay Sumardeng iti Lumba nga Agturong iti Biag!
“Tarayentayo koma ti lumba a naikabil iti sanguanantayo.”—HEBREO 12:1.
1, 2. Aniada a makapagagar a pasamak ti pagrag-oan dagiti adipen ni Jehova kadagitoy maudi nga al-aldaw?
AGBIBIAGTAYO iti makapagagar ken narigat a panawen. Nasurok a 80 a tawenen ti napalabas, idi 1914, naisaad ni Jesus kas Ari ti nailangitan a Pagarian ti Dios. Nangrugin ti “aldaw ti Apo” ken ti “panawen ti panungpalan” daytoy sistema ti bambanag. (Apocalipsis 1:10; Daniel 12:9) Manipud idin gumangganat ti pannakilumba dagiti Kristiano nga agturong iti biag. Sipipinget a makidangdanggay dagiti adipen ti Dios iti nailangitan a karuahe ni Jehova, ti nailangitan nga organisasionna, nga agtultuloy nga umab-abante agingga a maibanag dagiti panggep ni Jehova.—Ezequiel 1:4-28; 1 Corinto 9:24.
2 Pagrag-oan kadi ti ili ti Dios ti ‘panagtarayda’ iti lumba nga agturong iti biag nga agnanayon? Wen! Maragsakanda a makakita iti pannakatipon dagiti natda kadagiti kakabsat ni Jesus, ken pagrag-oanda a maammuan a dandanin maturpos ti naan-anay a pannakaselio dagiti natda iti 144,000. (Apocalipsis 7:3, 4) Maysa pay, maragsakanda a makaammo a ti Ari a pinulotan ni Jehova imparaspasnan ti kumpayna tapno magapas ti “anien iti daga.” (Apocalipsis 14:15, 16) Ket anian nga ani! (Mateo 9:37) Nasuroken a lima a milion a kararua ti naurnong—“maysa a dakkel a bunggoy, nga awan ti tao a makabael a mangbilang, manipud kadagiti isuamin a nasion ken kadagiti tribo ken kadagiti il-ili ken kadagiti pagsasao.” (Apocalipsis 7:9) Awan ti makaibaga no kasanonto kadakkel dayta a bunggoy, ta awan ti tao a makabilang iti dayta.
3. Agpapan pay kadagiti ania a masapul a kanayon nga agrag-otayo?
3 Pudno, ikagkagumaannatayo ni Satanas nga itibkol wenno pabuntogen bayat ti panagtaraytayo. (Apocalipsis 12:17) Ket saan a nalaka ti agtaray iti tengnga dagiti gubat, bisin, angol, ken dadduma pay a pakarigatan a mangtanda iti panawen ti panungpalan. (Mateo 24:3-9; Lucas 21:11; 2 Timoteo 3:1-5) Ngem, aglaglagto ti pusotayo iti rag-o bayat nga umad-adani ti pagpatinggaan ti lumba. Ikagumaantayo nga iyanninaw ti espiritu nga indagadag ni Pablo a maadda koma kadagiti padana a Kristiano idi kaaldawanna: “Kankanayon nga agrag-okayo iti Apo. Maminsan pay a kunaek, Agrag-okayo!”—Filipos 4:4.
4. Ania nga espiritu ti imparangarang dagiti Kristiano sadi Filipos?
4 Di pagduaduaan a dagiti Kristiano a nangiturongan ni Pablo kadagita a sao pagrag-oanda ti pammatida, ta kinuna ni Pablo kadakuada: “Itultuloyyo ti agrag-o iti Apo.” (Filipos 3:1) Dagiti taga Filipos ket naparabur, naayat a kongregasion a nagserbi a sireregta ken sigagagar. (Filipos 1:3-5; 4:10, 14-20) Ngem saan nga amin a Kristiano idi umuna a siglo ket addaan iti kasta nga espiritu. Kas pagarigan, indandanagan ni Pablo dagiti sumagmamano a Judio a Kristiano a nangituronganna iti libro a Hebreo.
“Ipaayan ti Ad-adda Ngem iti Gagangay a Panangipangag”
5. (a) Ania ti kasasaad dagiti Hebreo a Kristiano idi nabuangay ti umuna a kongregasion Kristiano? (b) Deskribirenyo ti kasasaad dagiti dadduma a Hebreo a Kristiano idi agarup 60 K.P.
5 Ti umuna a kongregasion Kristiano iti pakasaritaan ti lubong ket buklen dagiti natural a Judio ken proselita ken naipasdek sadi Jerusalem idi 33 K.P. Ania ti kasasaadda idi? No basaentayo dagiti umuna a kapitulo ti libro nga Aramid, maammuantayo a naregta ken naragsakda, uray iti sango ti pannakaidadanes. (Aramid 2:44-47; 4:32-34; 5:41; 6:7) Nupay kasta, iti panaglabas dagiti dekada, nagbaliw dagiti bambanag, ket adu kadagiti Judio a Kristiano ti nabatad a bimmuntog iti lumba nga agturong iti biag. Maipapan iti kasasaadda idi agarup 60 K.P., kastoy ti kuna ti maysa a reperensia: “Gimminad ken nautoyandan, naupayda idi saan a natungpal dagiti sinegseggaanda, nakeltay ti namnamada, kimmapuyda ken napukawen ti pammatida. Kristianoda ngem bassit ti panangipategda iti kinadayag ti pannakaayabda.” Kasano a napasamak ti kasta kadagiti napulotan a Kristiano? Ti panangusig iti sumagmamano a paset ti surat ni Pablo kadagiti Hebreo (naisurat idi agarup 61 K.P.) tulongannatayo a mangsungbat iti dayta a saludsod. Ti kasta a panangusig tulongannatay amin ita a mangliklik iti umasping a nakapuy a kasasaad iti naespirituan.
6. Ania ti sumagmamano a naggidiatan ti panagdayaw iti babaen ti Linteg ni Moises ken ti panagdayaw a naibatay iti pammati ken Jesu-Kristo?
6 Dagiti Hebreo a Kristiano naggapuda iti Judaismo, maysa a sistema a kunkunada a mangan-annurot iti Linteg nga inted ni Jehova babaen ken Moises. Agparang a maallukoy pay la idi dagiti adu a Judio a Kristiano iti dayta a Linteg, nalabit gapu ta adu a siglo a dayta ti kakaisuna a wagas ti iyaadani ken Jehova, ket maysa dayta a naisangsangayan a sistema ti panagdayaw, nga addaan iti papadi, regular a datdaton, ken templo sadi Jerusalem a nagdindinamagan ti lubong. Naiduma ti Kristianismo. Kalikagumanna ti naespirituan a panangmatmat, kas iti panangmatmat ni Moises, a “kimmita a sipapasnek iti pannakabayad ti [masanguanan] a gunggona” ken “nagtultuloy a natibker a kasla kitkitaenna daydiay Maysa a di makita.” (Hebreo 11:26, 27) Nabatad nga awanan iti kasta a naespirituan a panangmatmat ti adu kadagiti Judio a Kristiano. Agpigsopigsolda imbes nga agtarayda nga addaan panggep.
7. Kasano a ti sistema a naggapuantayo apektaranna ti panagtaraytayo iti lumba nga agturong iti biag?
7 Adda kadi kasta a kasasaad itatta? Bueno, saan nga eksakto nga umasping dagiti bambanag. Ngem, naggapu dagiti Kristiano iti sistema ti bambanag nga adu dagiti maipagpannakkelna. Mangididiaya ti lubong kadagiti makapagagar nga oportunidad, ngem maigiddato iti dayta, padpadagsenanna dagiti tattao. Mainayon pay, adu kadatayo ti agnanaed kadagiti pagilian a gagangay ti panagduadua ken managimbubukodan dagiti tattao, a ti la bagida ti ipangpangrunada. No agpaimpluensiatayo iti kasta a sistema, nalaka a kumudrep ‘dagiti mata ti pusotayo.’ (Efeso 1:18) Kasanotayo a makapagtaray a naimbag iti lumba nga agturong iti biag no ditay unay makitan ti papanantayo?
8. Iti ania ti sumagmamano a pamay-an a natantan-ok ti Kristianismo ngem ti panagdayaw iti babaen ti Linteg?
8 Tapno maparegta dagiti Judio a Kristiano, impalagip ni Pablo kadakuada a natantan-ok ti Nakristianuan a sistema ngem ti Linteg Mosaiko. Pudno, idi adda iti babaen ti Linteg ti nasion ti nainlasagan nga Israel nga ili ni Jehova, nagsao ni Jehova iti dayta babaen kadagiti napaltiingan a mammadto. Ngem, kuna ni Pablo, agsasao ni Jehova ita “babaen ti maysa nga Anak, a dinutokanna nga agtawid iti isuamin a bambanag, ken babaen kenkuana inaramidna dagiti sistema ti bambanag.” (Hebreo 1:2) Maysa pay, natantan-ok ni Jesus ngem dagiti amin nga ari a kapuonan ni David, dagiti ‘kakaduana.’ Natantan-ok pay ngem dagiti anghel.—Hebreo 1:5, 6, 9.
9. Kas kadagiti Judio a Kristiano idi kaaldawan ni Pablo, apay a nasken nga ‘ipaayantayo ti ad-adda ngem iti gagangay a panangipangag’ ti ibagbaga ni Jehova?
9 Gapuna, binalakadan ni Pablo dagiti Kristiano a Judio: “Rebbengtayo nga ipaayan ti ad-adda ngem iti gagangay a panangipangag dagiti bambanag a nangngegtayo, tapno ditay pulos maiyayus.” (Hebreo 2:1) Nupay naisangsangayan a bendision ti pannakaammo iti maipapan ken Kristo, adu pay ti kasapulan nga aramidenda. Rebbeng nga imutektekanda a naimbag ti Sao ti Dios tapno malabananda ti impluensia ti lubong dagiti Judio a nanglikmut kadakuada. Rebbeng met nga ipaayantayo iti “ad-adda ngem iti gagangay a panangipangag” ti ibagbaga ni Jehova gapu iti di agsarday a propaganda nga isangsango kadatayo daytoy a lubong. Kaipapanan daytoy nga iyugalitayo ti agadal ken mantenerentayo ti nasayaat nga eskediul iti panagbasa iti Biblia. Kas kuna ni Pablo iti naud-udi a paset ti suratna kadagiti Hebreo, kaipapananna met ti regular a pannakigimong ken panangipaduyakyak iti pammatitayo kadagiti sabsabali. (Hebreo 10:23-25) Ti kasta nga aktibidad tulongannatayo nga agtalinaed a nasalukag iti naespirituan tapno di kumudrep ti nadayag a namnamatayo. No punnuentayo ti isiptayo iti pampanunot ni Jehova, dinatay madaegan wenno maisin ti aniaman a mabalin nga aramiden kadatayo daytoy lubong.—Salmo 1:1-3; Proverbio 3:1-6.
“Itultuloyyo a Bagbagaan ti Maysa ken Maysa”
10. (a) Ania ti mabalin a mapasamak iti maysa a di mangimutektek a naimbag iti Sao ni Jehova? (b) Kasano a ‘maitultuloytayo ti agbibinnagbaga’?
10 No ditay imutektekan a naimbag dagiti naespirituan a banag, mabalin a kasla arapaap laengen dagiti kari ti Dios. Napasamak daytoy uray idi umuna a siglo a bin-ig a napulotan a Kristiano dagiti mangbukel kadagiti kongregasion ken sibibiag pay la idi ti dadduma kadagiti apostol. Binallaagan ni Pablo dagiti Hebreo: “Agannadkayo, kakabsat, gapu iti panagamak nga addanto ketdi tumanor iti asinoman kadakayo a maysa a nadangkes a puso nga awanan pammati babaen ti iyaadayo iti sibibiag a Dios; no di ket itultuloyyo a bagbagaan ti maysa ken maysa tunggal aldaw, agingga a maaw-awagan dayta iti ‘Ita nga aldaw,’ gapu iti panagamak a mapatangken ti asinoman kadakayo babaen ti makaallilaw a pannakabalin ti basol.” (Hebreo 3:12, 13) Ti ebkas ni Pablo nga “agannadkayo” ipaganetgetna a kasapulan ti panagsalukag. Mangipangpangta ti peggad! Ti kinaawan pammati—“basol”—nalabit tumanor kadagiti pusotayo, ket mayadayotayo iti Dios imbes a suminged kenkuana. (Santiago 4:8) Palagipannatay ni Pablo nga ‘itultuloytayo a bagbagaan ti maysa ken maysa.’ Kasapulantayo ti nabara a panaglalangen kas agkakabsat. “Ti suminsina birokenna ti tarigagayanna met laeng, ket karungsotna ti amin a natarnaw a kinasirib.” (Proverbio 18:1) Ti pannakasapul iti kasta a panaglalangen tignayenna dagiti Kristiano ita a tumabuno a regular kadagiti gimong iti kongregasion, asamblea, ken kombension.
11, 12. Apay a ditay koma mapnek iti basta pannakaammo kadagiti pamunganayan a Nakristianuan a doktrina?
11 Iti maysa a paset ti suratna, impaay ni Pablo daytoy kanayonan a nagpateg a balakad: “Nupay rebbeng koman a mannursurokayo gapu iti panawenen, kasapulanyo manen ti mangisuro kadakayo manipud pangrugian kadagiti pagdamdamuan a bambanag dagiti sagrado a balbalikas ti Dios; ket nagbalinkayo a kas kadagiti makasapul iti gatas, saan nga iti nakired a taraon. . . . Ti nakired a taraon agpaay kadagiti nataengan a tattao, kadagidiay a babaen iti panangusar nasanay dagiti pannakabalin ti pannakaawatda a mangilasin agpadpada iti umiso ken di umiso.” (Hebreo 5:12-14) Nabatad nga adda idi dagiti Judio a Kristiano a saan a rumangrang-ay ti pannakaawatda. Nabannayatda nga umawat iti rimmayray a lawag maipapan iti Linteg ken panagkugit. (Aramid 15:27-29; Galacia 2:11-14; 6:12, 13) Mabalin nga ipatpateg pay la unay idi dagiti dadduma dagiti tradisional a kaugalian kas iti linawas a Sabbath ken ti sagrado a tinawen nga Aldaw ti Panangabbong.—Colosas 2:16, 17; Hebreo 9:1-14.
12 Gapuna, kuna ni Pablo: “Ita ta binaybay-antayon ti pagdamdamuan a doktrina maipapan ken Kristo, agreggettayo koma a rumang-ay iti kina-nataengan.” (Hebreo 6:1) Ti tumataray iti maraton a naannad iti kankanenna ad-adda a makapagtalinaed iti naunday, makabannog a lumba. Umasping iti dayta, ti Kristiano a maseknan unay iti naespirituan a taraonna—a saan a mapnek kadagiti pamunganayan, “pagdamdamuan a doktrina”—ket ad-adda a makapagtalinaed iti lumba agingga iti pagpatinggaan. (Idiligyo ti 2 Timoteo 4:7.) Kaipapanan daytoy ti panaginteres iti “kaakaba ken kaatiddug ken kangato ken kauneg” ti kinapudno, iti kasta rumang-ay iti kinanataengan.—Efeso 3:18.
“Kasapulanyo ti Panagibtur”
13. Kasano nga impakita dagiti Hebreo a Kristiano ti pammatida idi un-unana?
13 Iti panawen kalpasan la unay ti Pentecostes 33 K.P., nagtalinaed a natibker dagiti Judio a Kristiano iti laksid ti nakaro nga ibubusor. (Aramid 8:1) Nalabit daytoy ti adda iti panunot ni Pablo idi insuratna: “Itultuloyyo a laglagipen dagiti immun-una nga aldaw idi, kalpasan a nalawagankayo, inibturanyo ti dakkel a salisal iti sidong dagiti panagsagaba.” (Hebreo 10:32) Ti kasta a matalek a panagibtur ket pakakitaan ti ayatda iti Dios ken inikkanna ida iti wayawaya nga agsao iti sanguananna. (1 Juan 4:17) Binagbagaan ida ni Pablo a saanda a pukawen dayta gapu iti kinaawan pammati. Indagadagna kadakuada: “Kasapulanyo ti panagibtur, tapno iti kasta, kalpasan a naaramidyon ti pagayatan ti Dios, awatenyo ti kaitungpalan ti kari. Ta ‘iti mabiit unayen a kanito,’ ken ‘daydiay umay dumtengto ket saan nga agtaktak.’”—Hebreo 10:35-37.
14. Ania a kinapudno ti tumulong kadatayo nga agibtur uray no adun a tawen nga agserserbitayo ken Jehova?
14 Datayo ngay itatta? Naregta ti kaaduan kadatayo idi damo a naammuantayo ti Nakristianuan a kinapudno. Adda pay la kadi kadatayo dayta a regta? Wenno ‘pinanawantayon ti ayat nga adda kadatayo idi damo’? (Apocalipsis 2:4) Limmamiistay kadin, nalabit medio maup-upay wenno nauman nga agur-uray iti Armagedon? Ngem, agsarimadeng ken agpanunotkayo. Makaay-ayo pay laeng ti kinapudno a kas idi. Ni Jesus pay laeng ti nailangitan nga Aritayo. Mangnamnamatay pay laeng iti biag nga agnanayon iti paraiso a daga, ken addaantay pay laeng iti relasion ken Jehova. Ken pulos a diyo liplipatan: “Daydiay umay dumtengto ket saan nga agtaktak.”
15. Kas ken Jesus, kasano a naibturan dagiti dadduma a Kristiano ti nakaro a pannakaidadanes?
15 Gapuna, maikanatad unay ti sasao ni Pablo a nailanad iti Hebreo 12:1, 2: “Ikkatentayo met koma ti tunggal dadagsen ken ti basol [kinaawan pammati] a silalaka a mangsagud kadatayo, ket buyogen ti panagibtur tarayentayo koma ti lumba a naikabil iti sanguanantayo, bayat a kumitatayo a sipapasnek iti Kangrunaan nga Ahente ken Manangan-anay iti pammatitayo, ni Jesus. Gapu iti rag-o a naikabil iti sanguananna inibturanna ti kayo a pagtutuokan, nga inumsina ti bain, ket nagtugaw iti makannawan ti trono ti Dios.” Adu ti ib-ibturan dagiti adipen ti Dios kadagitoy maudi nga al-aldaw. Kas ken Jesus, a matalek agingga iti makatuok nga ipapatay, simamatalek nga inibturan ti sumagmamano a kakabsattayo ti kakas-angan a pannakaidadanes—pannakaibalud, pannakaparparigat, pannakarames, uray ipapatay. (1 Pedro 2:21) Saan kadi a malapunos ti pusotayo iti ayat kadakuada no panunotentayo ti kinatarnawda?
16, 17. (a) Aniada a karit iti pammatida ti sarsarangten ti kaaduan a Kristiano? (b) Ania ti laglagipentayo a tumulong kadatayo nga agtultuloy nga agtaray iti lumba nga agturong iti biag?
16 Ngem, iti kaaduan agaplikar ti kanayonan a sasao ni Pablo: “Iti panangitultuloyyo ti pannakisalisalyo iti dayta a basol dikay pay pulos simmaranget agingga iti dara.” (Hebreo 12:4) Nupay kasta, iti daytoy a sistema, ti dana ti kinapudno ket saan a nalaka iti siasinoman kadatayo. Maupay dagiti dadduma gapu iti “mangbusor a panagsao dagiti managbasol” iti panggedan wenno iti eskuelaan, nga ib-ibturanda ti pannakaumsi wenno sarsarangtenda ti panangallukoy nga agbasol. (Hebreo 12:3) Ti napigsa a sulisog dinadaelna ti determinasion dagiti dadduma a mangsalimetmet kadagiti nangato a pagalagadan ti Dios. (Hebreo 13:4, 5) Inapektaran dagiti apostata ti naespirituan a kinatimbeng ti sumagmamano a nangipangag iti makasabidong a pannursuroda. (Hebreo 13:9) Napukaw ti rag-o dagiti dadduma gapu kadagiti di pagkikinnaawatan. Adda dagiti Kristiano a kimmapuy gapu iti nalabes a panaglinglingay ken panagaliwaksay. Ken madagsenan ti kaaduan kadagiti parikut iti panagbiag iti daytoy a sistema ti bambanag.
17 Pudno, awan kadagitoy a kasasaad ti maikuna a ‘panangsaranget agingga iti dara.’ Ket ti dadduma mabalin a maigapu iti di umiso a desisiontayo a mismo. Ngem karit amin dagitoy iti pammatitayo. Dayta ti gapuna a rumbeng nga imutektekantayo ti nagsayaat nga ulidan ni Jesus iti panagibtur. Pulos a ditay koma liplipatan ti nakaskasdaaw a namnamatayo. Pulos a ditay koma pagduaduaan a ni Jehova “agbalin a mananggunggona kadagidiay sipapasnek a mangsapsapul kenkuana.” (Hebreo 11:6) Iti kasta, maaddaantayo iti naespirituan a kired tapno makapagtultuloytayo nga agtaray iti lumba nga agturong iti biag.
Kabaelantayo ti Agibtur
18, 19. Aniada a historikal a pasamak ti mangipasimudaag nga impangag dagiti Hebreo a Kristiano idiay Jerusalem ti naipaltiing a balakad ni Pablo?
18 Ania ti inaramid dagiti Judio a Kristiano idi nabasada ti surat ni Pablo? Agarup innem a tawen kalpasan a naputar ti surat kadagiti Hebreo, adda gubat idi iti Judea. Idi 66 K.P., linakub ti buyot a Romano ti Jerusalem, kas kaitungpalan ti sasao ni Jesus: “Inton makitayo ti Jerusalem a nalikmut kadagiti nagpakarso a buybuyot, iti kasta ammuenyo a ti pannakalangalangna immasidegen.” (Lucas 21:20) Nupay kasta, agpaay iti pagimbagan dagiti Kristiano nga adda idiay Jerusalem iti dayta a tiempo, kinuna ni Jesus: “Ket dagidiay adda idiay Judea rugianda koma ti agkamang kadagiti bambantay, ket dagidiay adda iti tengngana pumanawda koma, ket dagidiay adda kadagiti aw-away saanda koma a sumrek kenkuana.” (Lucas 21:21) Gapuna, ti pannakigubat iti Roma nangipasango iti suot: Panawan ngata dagiti Judio a Kristiano ti Jerusalem a pagdaydayawan dagiti Judio ken nakaisaadan ti nadayag a templo?
19 Kellaat a pimmanaw nga awan gapgapuna dagiti Romano. Nalabit impagarup dagiti relihioso a Judio a pammaneknek daytoy a salsalakniban ti Dios ti nasantuan a siudadda. Dagiti ngay Kristiano? Kunaen kadatayo ti historia a pimmanawda. Kalpasanna, idi 70 K.P., nagsubli dagiti Romano ket dinadaelda a naan-anay ti Jerusalem ket nakaad-adu a biag ti napukaw. Dimtengen iti Jerusalem ti “aldaw ni Jehova” nga impadto ni Joel. Ngem awanen sadiay dagiti matalek a Kristiano. ‘Naisalakanda.’—Joel 2:30-32; Aramid 2:16-21.
20. Ti pannakaammo nga asidegen ti dakkel nga “aldaw ni Jehova” tignayennatayo a mangaramid iti ania?
20 Iti kaaldawantayo, ammotayo nga iti mabiit mapasaranto daytoy intero a sistema ti bambanag ti maysa pay a dakkel nga “aldaw ni Jehova.” (Joel 3:12-14) Ditay ammo no kaano a dumteng dayta nga aldaw. Ngem ipanamnama kadatayo ti Sao ti Dios a dumtengto dayta a di bumurong! Kuna ni Jehova a dinto agtaktak. (Habacuc 2:3; 2 Pedro 3:9, 10) Ngarud, ‘ipaayantayo ti ad-adda ngem iti gagangay a panangipangag dagiti bambanag a nangngegtayo.’ Liklikantayo ti kinaawan pammati, “ti basol a silalaka a mangsagud kadatayo.” Determinadokay koma nga agibtur agingga a kasapulan. Laglagipenyo, umab-abante ti naindaklan nga arig-karuahe a nailangitan nga organisasion ni Jehova. Ibanagna ti panggepna. Ngarud, sapay koma ta itultuloytay amin ti agtaray ket ditay sumardeng iti lumba nga agturong iti biag!
Malagipyo Kadi?
◻ Makapagtalinaedtayo iti lumba nga agturong iti biag no ipangagtayo ti ania a pammagbaga ni Pablo kadagiti taga Filipos?
◻ Ania ti tumulong kadatayo a manglaban iti panangpadas daytoy lubong a mangsinga kadatayo?
◻ Kasano a matulongantayo ti tunggal maysa nga agtalinaed iti lumba?
◻ Ania dagiti sumagmamano a banag a mangpabuntog iti maysa a Kristiano?
◻ Kasano a ti ulidan ni Jesus matulongannatayo nga agibtur?
[Ladawan iti panid 8, 9]
Dagiti Kristiano, kas kadagiti tumataray, masapul a dida palubosan ti aniaman a mangsinga kadakuada
[Ladawan iti panid 10]
Awan ti makalapped iti naindaklan a nailangitan a karuahe ni Jehova a mangibanag iti panggep ti Dios