Dikay Agbalin a Managdengngeg a Makalipat

“Agbalinkayo a managtungpal iti sao, ket saan a managdengngeg laeng, nga al-allilawenyo ti bagbagiyo iti ulbod a panagrasrason.”​—SANTIAGO 1:22.

 1. Naaddaan dagiti umili ti nagkauna nga Israel iti pribilehio a makasaksi kadagiti ania a milagro?

“DI MALIPATAN” ti maitutop a sao a pangdeskribir kadagiti milagro nga inaramid ni Jehova idiay kadaanan nga Egipto. Di mailibak a karkarna unay ti tunggal maysa kadagiti Sangapulo a Saplit. Dagidiay a didigra ket sinaruno ti nakaskasdaaw a pannakaispal dagiti Israelita idi limmasatda iti nabisngay a dandanum ti Nalabaga a Baybay. (Deuteronomio 34:10-12) No nasaksiam dagidi a pasamak, mabalin a saanmo a pulos nalipatan no asino Daydiay makin-aramid kadagita. Ngem inkanta ti salmista: “[Dagiti Israelita] linipatda ti Dios a Manangisalakanda, ti Managaramid iti naindaklan a bambanag idiay Egipto, nakaskasdaaw nga ar-aramid iti daga ni Ham, nakaam-amak a bambanag idiay Nalabaga a Baybay.”​—Salmo 106:21, 22.

 2. Ania ti mangipakita nga apagbiit ti apresasion ti Israel kadagiti nakaskasdaaw nga aramid ti Dios?

² Idi naballasiwdan ti Nalabaga a Baybay, dagiti Israelita ‘nangrugida nga agbuteng ken Jehova ken maaddaan iti pammati ken Jehova.’ (Exodo 14:31) Dagiti lallaki ti Israel dinanggayanda ni Moises iti maysa a kanta ti panagballigi ken Jehova, ket simmungbat ni Miriam ken ti dadduma pay a babbai babaen ti panagsala ken panagtokarda kadagiti pandereta. (Exodo 15:1, 20) Wen, nagamanga ti ili ti Dios gapu kadagiti nakaskasdaaw nga aramid ni Jehova. Ngem apagbiit ti apresasionda iti Daydiay nangaramid kadagidi nga aramid. Di nagbayag kalpasanna, adu kadakuada ti nagtignay a kas man la naan-anay a napukaw ti lagipda. Nagbalinda a managtanabutob ken managreklamo a maibusor ken Jehova. Natnag ti dadduma iti idolatria ken seksual nga imoralidad.​—Numeros 14:27; 25:1-9.

Ania ti Makagapu a Makalipattayo?

 3. Gapu ta imperpektotayo, ania ti mabalin a malipatantayo?

³ Talaga a nagrigat a panunoten ti kaawan ti apresasion ti Israel. Ngem mabalin a mapasamak met dayta kadatayo. Agpayso nga awan ti naimatangantayo a kakasta a milagro a gapuanan ti Dios. Ngem iti pannakirelasiontayo iti Dios, sigurado nga adda dagiti pasamak a ditay malipatan. Nalabit malagip ti dadduma kadatayo idi inawattay ti kinapudno nga adda iti Biblia. Ti dadduma pay a naragsak nga okasion mabalin nga iramanna ti panagdedikartayo ken Jehova babaen ti kararag ken ti panagbautisartayo iti danum kas pudno a Kristiano. Adu kadatayo ti nakapadasen iti tulong ni Jehova iti dadduma pay a pagteng iti biagtayo. (Salmo 118:15) Kangrunaan iti amin, babaen ti sakripisio nga ipapatay ni Jesu-Kristo nga Anak ti Dios, naaddaantayo iti namnama a maisalakan. (Juan 3:16) Nupay kasta, gapu ta imperpektotayo, mabalin a nakalaklaka a malipatantayo dagiti naimbag a banag nga inaramid kadatayo ni Jehova no maipasangotayo kadagiti dakes a tarigagay ken pakaringgoran iti biag.

4, 5. (a) Kasano a namakdaar ni Santiago maipapan iti peggad ti panagbalin a managdengngeg a makalipat? (b) Kasanotay a mayaplikar ti ilustrasion ni Santiago maipapan iti tao ken ti sarming?

⁴ Iti suratna kadagiti padana a Kristiano, namakdaar ni Santiago a kabsat ni Jesus iti ina maipapan iti peggad ti panagbalin a managdengngeg a makalipat. Kinunana: “Agbalinkayo a managtungpal iti sao, ket saan a managdengngeg laeng, nga al-allilawenyo ti bagbagiyo iti ulbod a panagrasrason. Ta no ti asinoman managdengngeg iti sao, ket saan a managtungpal, daytoy ket umasping iti tao a kitkitaenna ti nakaisigudan a rupana iti maysa a pagsarmingan. Ta kitaenna ti bagina, ket isu mapan ket dagus a malipatanna no ania a kita ti tao isuna.” (Santiago 1:22-24) Ania ti kayat a sawen ni Santiago kadagita a sasao?

⁵ No bumangontayo iti bigat, kaaduanna nga agsarmingtayo tapno kitaen no ania dagiti masapul nga urnosen iti langatayo. No sanguentayon ti nagduduma nga aktibidad ken maisentron ti isiptayo iti sabali a bambanag, malipatantayon ti nakitatayo iti sarming. Mabalin a mapasamak met daytoy iti naespirituan a pamay-an. No kumitatayo iti Sao ti Dios, maidiligtayo ti bagbagitayo iti kalikaguman ti Dios a pagbalinantayo. Gapuna, direkta a maipalnaad kadatayo dagiti pagkapuyantayo. Daytoy a pannakaammo tignayennatayo a mangbalbaliw iti personalidadtayo. Ngem no sanguentayon dagiti inaldaw nga aktibidadtayo ken sarsarangtentayo dagiti parikuttayo, nakalaklaka a malipatantayo dagiti naespirituan a banag. (Mateo 5:3; Lucas 21:34) Arigna a malipatantayo dagiti naayat nga aramid ti Dios maigapu kadatayo. No kastoy ti mapasamak, nalakatayo a matnag kadagiti dakes a pagannayasan.

 6. Ti panangusig iti ania a Kasuratan ti tumulong kadatayo a saan a manglipat iti sao ni Jehova?

⁶ Iti umuna a naipaltiing a suratna kadagiti taga Corinto, dinakamat ni apostol Pablo dagiti mananglipat nga Israelita idiay let-ang. No kasano a nabenepisiaran dagiti Kristiano idi umuna a siglo iti sasao ni Pablo, ti panangrepaso iti insuratna matulongannatayo a saan a manglipat iti sao ni Jehova. Usigentay ngarud ti 1 Corinto 10:1-12.

Tallikudan Dagiti Nailubongan a Tarigagay

 7. Ania a di mailibak nga ebidensia ti ayat ni Jehova ti naimatangan dagiti Israelita?

⁷ Agserbi a pakdaar kadagiti Kristiano ti kinuna ni Pablo maipapan kadagiti Israelita. Iti sumagmamano a pasetna, insurat ni Pablo: “Diak kayat nga ignorantekayo, kakabsat, a dagidi ammatayo addada amin idi iti baba ti ulep ket limmasatda amin iti baybay ket nabautisaranda amin ken Moises babaen iti ulep ken iti baybay.” (1 Corinto 10:1-4) Nakita dagiti Israelita idi kaaldawan ni Moises dagiti naindaklan a parangarang ti pannakabalin ti Dios, agraman ti namilagruan a munmon nga ulep ti Dios a nangiturong kadakuada iti aldaw ken timmulong kadakuada a lumasat iti Nalabaga a Baybay. (Exodo 13:21; 14:21, 22) Wen, naimatangan dagidiay nga Israelita ti di mailibak nga ebidensia ti ayat ni Jehova kadakuada.

 8. Ania dagiti imbunga ti pananglipat ti Israel iti naespirituan a pamay-an?

⁸ “Nupay kasta,” intuloy ni Pablo, “iti kaaduan kadakuada saan nga inyebkas ti Dios ti anamongna, ta napasagda idiay let-ang.” (1 Corinto 10:5) Anian a nakalkaldaang! Kaaduan kadagiti Israelita a pimmanaw idiay Egipto ket saan a maikari a sumrek iti Naikari a Daga. Gapu ta awananda iti pammati, saan ida nga inanamongan ti Dios, iti kasta natayda idiay let-ang. (Hebreo 3:16-19) Ania ti maadaltayo iti daytoy? Kuna ni Pablo: “Dagitoy a banag nagbalinda a pagulidanantayo, tapno ditay agbalin a tattao nga agtartarigagay iti makadangran a bambanag, a kas met ti panangtarigagayda kadakuada.”​—1 Corinto 10:6.

 9. Kasano a nangipaay ni Jehova kadagiti probision iti ilina, ket ania ti reaksion ti Israel?

⁹ Nawadwad ti probision a naipaay kadagiti Israelita tapno agtalinaed a nakasentro ti panunotda iti naespirituan bayat nga addada idiay let-ang. Nakitulagda ken Jehova ket nagbalinda a nasion a naidedikar kenkuana. Mainayon pay, naipaay kadakuada ti kinapadi, tabernakulo a sentro ti panagdayaw, ken urnos iti panagdaton ken Jehova. Ngem imbes a maragsakanda kadagitoy a naespirituan a sagut, saanda a napnek kadagiti material a probision ti Dios.​—Numeros 11:4-6.

10. Apay a kankanayon a panunotentayo ti Dios?

¹⁰ Saan a kas kadagiti Israelita idiay let-ang, tagtagiragsaken itatta ti ili ni Jehova ti anamong ti Dios. Ngem kas indibidual, nasken a kanayontay a panunoten ti Dios. Dayta ti tumulong kadatayo a mangilaksid kadagiti agimbubukodan a tarigagay a mamagkudrep iti naespirituan a panagkitatayo. Masapul a determinadotayo a ‘mangtallikud iti di kinanadiosan ken nailubongan a tartarigagay ken agbiag a buyogen ti kinasimbeng ti panunot ken kinalinteg ken nadiosan a debosion iti tengnga daytoy agdama a sistema ti bambanag.’ (Tito 2:12) Datayo a naitimpuyogen iti kongregasion Kristiano sipud pay kinamaladaga, pulos a ditay koma pagarupen a maikapkapistayo iti banag a makaparagsak. No sumiplot ti kasta iti isiptayo, nasayaat a lagipentayo ni Jehova ken dagiti nakaay-ayat a bendision nga insaganana para kadatayo.​—Hebreo 12:2, 3.

Naan-anay a Panagtulnog ken Jehova

11, 12. Kasano a makabasol ti maysa a tao iti idolatria uray no saan nga agrukbab kadagiti imahen?

¹¹ Ikkannatayo ni Pablo iti sabali pay a ballaag idi insuratna: “Dikay met agbalin a managrukbab iti idolo, kas iti inaramid ti sumagmamano kadakuada; kas adda a naisurat: ‘Nagtugaw dagiti umili tapno mangan ken uminumda, ket timmakderda tapno agraragsakda.’” (1 Corinto 10:7) Tuktukoyen ditoy ni Pablo ti pasamak idi a dagiti Israelita naguyugoyda ni Aaron a mangaramid iti balitok a baka. (Exodo 32:1-4) Nupay mabalin a ditay direkta nga agrukbab iti idolo, posible nga agbalintay a managrukbab iti idolo no palubosantay dagiti agimbubukodan a tarigagaytayo a mangsinga iti amin a kararua a panagdayawtayo ken Jehova.​—Colosas 3:5.

¹² Iti sabali pay a gundaway, nagsurat ni Pablo maipapan iti sumagmamano a dagiti material a banag ti kangrunaan a pakaseknanda imbes a dagiti naespirituan a banag. Maipapan kadagidiay “magmagna kas kabkabusor ti kayo a pagtutuokan ni Kristo,” insuratna: “Ti panungpalanda isu ti pannakadadael, ket ti diosda isu ti tianda.” (Filipos 3:18, 19) Saan a kinitikitan a ladawan ti nagrukbabanda no di ket ti panagtarigagayda kadagiti material a banag. Siempre, saan nga amin a tarigagay ket dakes. Pinarsuanatayo ni Jehova nga addaan kadagiti kasapulan ken iti abilidad a mangtagiragsak iti nadumaduma a bambanag. Ngem dagidiay mangyun-una iti ragragsak imbes a ti relasionda iti Dios ket, iti kinapudnona, maibilangda a managrukbab iti idolo.​—2 Timoteo 3:1-5.

13. Ania ti maadaltayo iti salaysay maipapan iti balitok a baka?

¹³ Kalpasan a pinanawanda ti Egipto, nangaramid dagiti Israelita iti balitok a baka a pagdayawanda. Malaksid iti pakdaar maibusor iti idolatria, adda pay sabali a napateg a leksion iti daytoy a salaysay. Sinukir dagiti Israelita ti nabatad a bilin ni Jehova. (Exodo 20:4-6) Kaskasdi, saanda a ranta a tallikudan ni Jehova kas Diosda. Nangidatagda kadagiti daton iti sinukog a baka sada inawagan ti okasion kas “piesta ken Jehova.” Inallilawda ti bagbagida iti panangipagarupda a baybay-an ti Dios ti panagsukirda. Pananginsulto daytoy ken Jehova, ket dayta ti namagpungtot kenkuana iti kasta unay.​—Exodo 32:5, 7-10; Salmo 106:19, 20.

14, 15. (a) Apay nga awan ti pagpambar dagiti Israelita iti panagbalinda a managdengngeg a makalipat? (b) No determinadotayo a saan nga agbalin a managdengngeg a makalipat, ania ti aramidentayo maipapan kadagiti bilin ni Jehova?

¹⁴ Karkarna unay a banag no ti maysa a Saksi ni Jehova ket tumipon iti palso a relihion. Ngem uray pay addada iti kongregasion, mabalin a laklaksiden ti sumagmamano ti bilin ni Jehova iti sabali a wagas. Awan ti pagpambar dagiti Israelita no apay a nagbalinda a managdengngeg a makalipat. Nangngegda ti Sangapulo a Bilin ket presenteda idi inted kadakuada ni Moises ti bilin ti Dios a: “Dikay mangaramid iti didios a pirak a pannakakaduak, ket dikay mangaramid iti didios a balitok maipaay kadakayo.” (Exodo 20:18, 19, 22, 23) Kaskasdi, nagdayaw dagiti Israelita iti balitok a baka.

¹⁵ Awan ti nainkalintegan a rason tapno agbalintay met a managdengngeg a makalipat. Iti Kasuratan, adda dagiti bilin ti Dios kadatayo iti adu a benneg ti biag. Kas pagarigan, espesipiko a kondenaren ti Sao ni Jehova ti ugali nga umutang ngem di met agbayad. (Salmo 37:21) Naibilin kadagiti annak nga agtulnogda kadagiti nagannak kadakuada, ket mainanama kadagiti amma a padakkelenda dagiti annakda iti “panangiturong-panunot ni Jehova.” (Efeso 6:1-4) Naibilin kadagiti awanan asawa a Kristiano a makiasawada ‘laeng iti Apo,’ ket naibaga kadagiti naasawaan nga adipen ti Dios: “Ti panagasawa nadayaw koma iti tengnga dagiti isuamin, ket ti pagiddaan ti agassawa awan koma ti tulawna, ta ti Dios ukomennanto dagiti mannakiabig ken dagiti mannakikamalala.” (1 Corinto 7:39; Hebreo 13:4) No determinadotayo a saan nga agbalin a managdengngeg a makalipat, ibilangtay a serioso unay dagitoy ken ti dadduma pay a bilin ti Dios ket tungpalentay dagita.

16. Ania dagiti imbunga ti panagdayaw iti balitok a baka?

¹⁶ Saan nga inakseptar ni Jehova ti gandat dagiti Israelita nga agdayaw kenkuana sigun iti bukodda a kondision. Imbes ketdi, 3,000 ti napapatay, nalabit gapu iti nalatak nga akemda iti rebelioso a tignay a panagdayaw iti balitok a baka. Dinidigra ni Jehova dagiti dadduma pay a nagbasol. (Exodo 32:28, 35) Anian a leksion para iti asinoman a mangbasa iti Sao ti Dios ngem pilienna met ti kayatna a tungpalen!

“Adaywanyo ti Pannakiabig”

17. Ania a pasamak ti tuktukoyen ti 1 Corinto 10:8?

¹⁷ Ti sabali pay a benneg a dagiti nainlasagan a tarigagay mabalin a mangiturongda iti pannakalipat iti naespirituan ket dinakamat ni Pablo idi kinunana: “Ditay met iyugali ti pannakiabig, a kas iti sumagmamano kadakuada a nakiabig, tapno laeng mapasag, duapulo ket tallo a ribu kadakuada iti maysa nga aldaw.” (1 Corinto 10:8) Tuktukoyen ditoy ni Pablo ti napasamak idiay Tanap ti Moab idi agngudon ti 40 a tawen a panagallaalla ti Israel idiay let-ang. Nabiit pay a tinulongan ni Jehova dagiti Israelita a nangparmek kadagiti pagilian iti daya ti Jordan, ngem adu ti nagbalin a mananglipat ken awanan panagyaman. Iti beddeng ti Naikari a Daga, nagargarida iti seksual nga imoralidad ken iti narugit a panagdayaw ken Baal ti Peor. Adda 24,000 a napapatay, a ti 1,000 kadakuada ket dadaulo.​—Numeros 25:9.

18. Ania a kita ti kondukta ti mangituggod iti seksual nga imoralidad?

¹⁸ Nalatak ti ili ni Jehova itatta gapu kadagiti nangato a moral a pagalagadanda. Ngem adda dagiti Kristiano a simmardeng a nangpanunot iti Dios ken kadagiti prinsipiona idi nasulisogda iti seksual nga imoralidad. Nagbalinda a managdengngeg a makalipat. Idi damo, nalabit saan a direkta a pannakiabig ti nakasulisoganda. Mabalin a dayta ket pagannayasan nga agusioso maipapan iti pornograpia, pannakiraman iti di maiparbeng a panagaangaw wenno panagalembong, wenno nadekket a pannakikadkadua kadagiti tattao a nakapuy iti moral. Amin dagitoy ti nangituggod kadagiti Kristiano nga agbasol.​—1 Corinto 15:33; Santiago 4:4.

19. Ania a Nainkasuratan a balakad ti tumulong kadatayo nga ‘umadayo iti pannakiabig’?

¹⁹ No masulisogtayo a makiraman iti imoralidad, ditay koma liplipatan ni Jehova. Imbes ketdi, masapul a tungpalentayo dagiti pammalagip nga adda iti Saona. (Salmo 119:1, 2) Kas Kristiano, ar-aramiden ti kaaduan kadatayo ti amin a kabaelantayo nga agtalinaed a nadalus iti moral, ngem masapul ti patinayon a panagregget tapno maaramidtay ti umiso iti imatang ti Dios. (1 Corinto 9:27) Insurat ni Pablo kadagiti Kristiano idiay Roma: “Ti kinatulnogyo ket napaliiw ti isuamin. Agrag-oak ngarud gapu kadakayo. Ngem kayatko nga agmasiribkayo no maipapan iti naimbag, ngem awanan pannakaammo no maipapan iti dakes.” (Roma 16:19) No kasano a napapatay dagiti 24,000 nga Israelita gapu kadagiti basolda, iti saanen a mabayag sagabaento dagiti mannakiabig ken agar-aramid iti dakes ti nainget a panangukom ni Jehova. (Efeso 5:3-6) Gapuna, imbes nga agbalintayo a managdengngeg a makalipat, masapul nga itultuloytayo nga ‘adaywan ti pannakiabig.’ ​—1 Corinto 6:18.

Kanayon nga Apresiarenyo Dagiti Probision ni Jehova

20. Kasano a sinubok dagiti Israelita ni Jehova, ket ania ti nagbanaganna?

²⁰ Pulos a di ipalubos ti kaaduan a Kristiano a matnagda iti seksual nga imoralidad. Ngem nasken nga agannadtayo di la ket ta agduyostayo nga agtanabutob nga agbanag iti pannakapukaw ti anamong ti Dios. Balakadannatayo ni Pablo: “Ditay met suboken ni Jehova, kas iti sumagmamano kadakuada a nangsubok kenkuana, tapno laeng mapukawda babaen kadagiti serpiente. Dikay met agbalin a managtanabutob, a kas iti sumagmamano kadakuada a nagtanabutob, tapno laeng mapukawda babaen iti manangdadael.” (1 Corinto 10:9, 10) Nagtanabutob dagiti Israelita maibusor kada Moises ken Aaron​—wen, maibusor pay ketdi iti Dios a mismo​—a nagreklamoda maipapan iti namilagruan ti pannakaipaayna a manna. (Numeros 16:41; 21:5) Basbassit kadi ti panagrurod ni Jehova gapu iti panagtanabutobda ngem iti pannakiabigda? Ipakita ti salaysay ti Biblia nga adu a managtanabutob ti pinatay dagiti serpiente. (Numeros 21:6) Sakbay dayta, nasurok a 14,700 a rebelioso a managtanabutob ti napapatay. (Numeros 16:49) Ditay koma ngarud suboken ti kinaanus ni Jehova babaen ti di panagraem kadagiti probision nga ipapaayna.

21. (a) Napaltiingan ni Pablo a mangisurat iti ania a pammagbaga? (b) Sigun iti Santiago 1:25, kasanotay nga agbalin a pudpudno a naragsak?

²¹ Idi nagsurat kadagiti padana a Kristiano, inleppas ni Pablo dagiti pakdaarna iti kastoy a pammagbaga: “Ita dagitoy a banag napagteng kadakuada kas pagulidanan, ket naisuratda a pammakdaar kadatayo a nadatngan dagiti panungpalan dagiti sistema ti bambanag. Iti kasta ti mangipagarup nga isu sitatakder agannad koma a saan a maikulbo.” (1 Corinto 10:11, 12) Kas kadagidi Israelita, adu a bendision ti aw-awatentayo ken Jehova. Ngem saan a kas kadakuada, pulos a ditay koma liplipatan nga apresiaren dagiti naimbag a banag nga ar-aramiden ti Dios para kadatayo. No madagsenantayo gapu kadagiti pakaringgoran iti biag, pampanunotentay koma dagiti nakaay-ayat a kari a masarakan iti Saona. Laglagipentay koma ti napateg a relasiontayo ken ni Jehova ken itultuloytay nga aramiden ti naitalek kadatayo a trabaho a panangikasaba iti Pagarian. (Mateo 24:14; 28:19, 20) Sigurado a mangyeg dayta kadatayo iti pudno a kinaragsak, ta inkari ti Kasuratan: “Ti mangsukimat iti perpekto a linteg a kukua ti wayawaya ken agtultuloy iti dayta, daytoy a tao, agsipud ta isu nagbalin, saan a maysa a manglipat a managdengngeg, no di ket maysa a managaramid iti trabaho, naragsakto iti panangaramidna iti dayta.”​—Santiago 1:25.

Kasanoyo a Sungbatan?

• Ania ti mamagbalin kadatayo a managdengngeg a makalipat?

• Apay a nasken ti naan-anay a panagtulnog iti Dios?

• Kasanotay a ‘maadaywan ti pannakiabig’?

• Ania koma ti kababalintayo maipapan kadagiti probision nga ipapaay ni Jehova?

[Ladawan iti panid 15]

Nalipatan dagiti Israelita dagiti nakaskasdaaw nga aramid ni Jehova maigapu kadakuada

[Ladawan iti panid 16]

Determinado ti ili ni Jehova a mangtaginayon kadagiti nangato a moral a pagalagadan