AZAZEL
[Kalding nga Agpukaw].
Mamimpat nga agparang ti sao nga “Azazel” iti Biblia mainaig iti al-alagaden bayat ti Aldaw ti Panangabbong.—Le 16:8, 10, 26.
Pagsusupiatan ti nagtaudan daytoy a sao. No usigentayo ti ispeling iti Hebreo a Masoretiko a teksto, agparang a ti ʽazaʼ·zelʹ ket kombinasion ti dua a sao a kaipapananda ti “kalding” ken “agpukaw.” Ngarud kaipapananna ti “Kalding nga Agpukaw.” Sigun iti sabali pay a naikuna a nagtaudanna, maibatay iti panamati a napagsinnukat ti dua a konsonante, ti sao kaipapananna ti “Pigsa ti Dios.” Ti Latin a Vulgate ipatarusna ti Hebreo a sao kas caper emissarius, kayatna a sawen, “babaonen a kalding,” wenno “kalding a pagdas-alan ti basol (scapegoat).” Ket ti Griego a sao a naaramat iti Septuagint kaipapananna ti “daydiay mangipanaw (mangyadayo) iti dakes.”
Dua a kalding (kalakian nga urbon) ti alaen idi ti nangato a padi manipud iti gimong ti annak ti Israel agpaay iti tinawen nga Aldaw ti Panangabbong. Babaen ti binnunot, naituding ti maysa a kalding “maipaay ken Jehova,” ket ti sabali “maipaay ken Azazel.” Kalpasan a naisakripisio ti maysa a toro agpaay iti nangato a padi ken iti sangakabbalayanna (nabatad a karaman ti amin a Levita), ti kalding a maipaay ken Jehova naisakripisio met kas maysa a daton gapu iti basol. Nupay kasta, ti kalding a maipaay ken Azazel napagtalinaed a sibibiag iti sumagmamano a tiempo “iti sanguanan ni Jehova tapno mangaramid iti panangabbong maipaay iti dayta, tapno pagtalawen maipaay ken Azazel nga agturong iti let-ang.” (Le 16:5, 7-10) Ti “panangabbong” maipaay iti daytoy sibibiag a kalding ket nagtaud iti dara ti kalding a maipaay ken Jehova, a kalkalpas a napapatay kas maysa a daton gapu iti basol, ta ti biag ti lasag adda iti dara. (Le 17:11) Ti pateg ti dara, wenno pateg ti biag, ti napapatay a kalding nayallatiw ngarud iti sibibiag a kalding, wenno iti kalding a maipaay ken Azazel. Gapuna, nupay ti padi saanna a pinapatay ti sibibiag a kalding, awiten daytoy a kalding ti maysa a mangabbong-basol a gatad wenno maysa a pateg ti biag. Yantangay naidatag dayta iti sanguanan ni Jehova, nabatad ngarud a binigbigna daytoy a pannakayallatiw ti basol wenno mangabbong-basol a gatad. Kapadpada daytoy ti naibilin a pamay-an a panagdalus ti maysa nga Israelita a naimbagan iti kukutel, wenno panangdalus iti balay a naimbagan iti dayta a saplit. Iti daytoy a kaso, maysa a sibibiag a tumatayab ti naisawsaw iti dara ti maysa a tumatayab a napapatay. Kalpasanna, naibulos ti sibibiag a tumatayab, iti kasta maipanaw ti basol.—Le 14:1-8, 49-53.
Masapul nga awan idi ti pakapilawan ti dua a kalding, nasalun-atda, ken agkaar-arngida unay. Sakbay a maaramid ti binnunot maipaay kadakuada, agpada nga adda gundaway dagitoy a kalding a mapili kas kalding a maipaay ken Jehova. Kalpasan a maisakripisiona ti kalding a maipaay ken Jehova, ti nangato a padi ipatayna ti im-imana iti ulo ti sibibiag a kalding ket ipudnona ti basbasol dagiti umili iti rabaw dayta. Kalpasanna mapagtalaw daytoy a kalding, maysa a “sisasagana a tao” ti mangipan iti dayta idiay let-ang. (Le 16:20-22) Ngarud iti simboliko a pamay-an, ti kalding a maipaay ken Azazel impanawna ti basbasol dagiti umili iti napalabas a tawen, ket mapukaw idiay let-ang a kadua dagita a basol.
Natukoy dagitoy a dua a kalding kas maymaysa a daton gapu iti basol. (Le 16:5) Agparang a dua ti naaramat tapno ad-adda a maipaganetget ti naaramidan daytoy a probision maipaay iti pannakaabbong ti basbasol dagiti umili. Naisakripisio ti umuna a kalding. Ti maikadua, a naipudno iti rabawna ti basbasol dagiti umili ken napagtalaw idiay let-ang, nayonanna ti bileg ti pammakawan nga ipaay ni Jehova kadagidiay agbabbabawi. Ipasigurado ti Salmo 103:12: “Kas iti kaadayo ti leleggakan ti init manipud iti lelennekan ti init, kasta ti kaadayona manipud kadatayo ti nangikabilanna kadagiti salungasingtayo.”
Kas inlawlawag ni apostol Pablo, babaen ti panangidaton ni Jesus iti bukodna a perpekto a natauan a biag kas sakripisio maipaay iti basbasol ti sangatauan, dakdakkel nga amang ti naaramidanna ngem iti nagun-odan babaen “ti dara dagiti toro ken dagiti kalding.” (Heb 10:4, 11, 12) Nagserbi ngarud kas “kalding a pagdas-alan ti basol,” yantangay ‘inawitna dagiti sakittayo,’ daydiay “naduyok gapu iti salungasingtayo.” (Isa 53:4, 5; Mt 8:17; 1Pe 2:24) ‘Impanawna’ ti basbasol dagiti amin a mangwatwat iti pammati iti pateg ti sakripisiona. Imparangarangna ti probision ti Dios a naan-anay a pannakalipat ti kinamanagbasol. Kadagitoy a wagas, ti kalding a “maipaay ken Azazel” iladawanna ti sakripisio ni Jesu-Kristo.