No Ania ti Kaipapanan ti Panangayat iti Kaarrubatayo
“Masapul nga ayatem ti padam a tao a kas iti bagim.”—MATEO 22:39.
1. Kasanotay a maipakita nga ay-ayatentayo ti Dios?
ANIA ti kalikaguman ni Jehova kadagidiay agdaydayaw kenkuana? Simple ngem nabagas ti sungbat ni Jesus. Sigun kenkuana, ti kadakkelan a bilin isu ti panagayat ken ni Jehova iti amin a puso, kararua, isip, ken pigsa. (Mateo 22:37; Marcos 12:30) Kas nausigtayo iti immun-una nga artikulo, ti panagayat iti Dios ramanenna ti panagtulnog kenkuana ken panangsalimetmet kadagiti bilinna kas panangipateg iti panagayatna kadatayo. Kadagidiay mangay-ayat iti Dios, saan a makapadagsen no di ket makaparagsak ti panangtungpal iti pagayatanna.―Salmo 40:8; 1 Juan 5:2, 3.
2, 3. Apay a nasken nga usigentayo ti bilin nga ayatentayo ti kaarrubatayo, ken ania a salsaludsod ti tumaud?
2 Sigun ken ni Jesus, ti maikadua a kadakkelan a bilin ket mainaig iti immuna: “Masapul nga ayatem ti padam a tao [wenno, kaarrubam] a kas iti bagim.” (Mateo 22:39) Daytoy a bilin ti usigentayo ita, ken adda ngamin makagapu. Ti tiempo a pagbibiagantayo ita ket napno iti managimbubukodan, ballikug a kita ti ayat. Iti naipaltiing a panangiladawan ni apostol Pablo iti kasasaad “kadagiti maudi nga aldaw,” kinunana nga ayaten dagiti tattao, saan a ti maysa ken maysa, no di ket ti bagbagida, kuarta, ken ragragsak. Adu ti ‘awanan iti nainkasigudan a panagayat,’ wenno kas kinuna ti maysa a patarus ti Biblia, ‘awanan iti panagayat kadagiti pamiliada.’ (2 Timoteo 3:1-4) Impakpakauna ni Jesu-Kristo: ‘Adunto ti aglilinniput ken aggiginnura. Ti ayat ti ad-adu lumamiisto.’—Mateo 24:10, 12.
3 Ngem imutektekanyo ta saan a kinuna ni Jesus a bumaaw ti ayat ti isuamin. Adda dagidiay nangiparangarang ken agtultuloy a mangiparparangarang iti kita ti ayat nga agpada a kalikaguman ken pakaikarian ni Jehova. No pudno nga ay-ayatentayo ni Jehova, ikagumaantayo a tuladen ti panangmatmatna kadagiti sabsabali. Ngem siasino aya dagiti kaarrubatayo a masapul nga ayatentayo? Kasanotayo a maipakita nga ay-ayatentay ida? Matulongannatayo ti Kasuratan a mangsungbat kadagitoy a napateg a salsaludsod.
Asino ti Kaarrubak?
4. Sigun iti Levitico kapitulo 19, siasino ti rumbeng nga ayaten dagiti Judio?
4 Idi imbagana iti Fariseo a ti maikadua a kadakkelan a bilin isu ti panagayat ti maysa kadagiti kaarrubana a kas iti panagayatna iti bagina, tuktukoyen ni Jesus ti maysa nga espesipiko a linteg a naited iti Israel. Nailanad dayta iti Levitico 19:18. Iti dayta met laeng a kapitulo, naibilin kadagiti Judio a saan laeng a dagiti kailianda ti rumbeng a matmatanda a kaarrubada no di ket uray dagiti sabsabali. Kuna ti Bersikulo 34: “Ti ganggannaet nga agnanaed a makipagtaeng kadakayo kas ganggannaet rebbeng nga agbalin kadakayo a kas iti katutuboyo; ket masapul nga ayatem kas iti bagim, ta nagbalinkayo a ganggannaet nga agnanaed iti daga ti Egipto.” Gapuna, masapul nga ayatenda uray dagidiay saan a Judio, nangnangruna dagiti proselita.
5. Ania ti naawatan dagiti Judio maipapan iti panagayat iti kaarruba?
5 Ngem saan a kasta ti panangmatmat dagiti Judio a lider idi kaaldawan ni Jesus. Insuro ti dadduma kadakuada a dagiti laeng Judio ti tuktukoyen dagiti termino a “gayyem” ken “kaarruba,” isu a masapul a guraenda dagiti saan a Judio. Para kadakuada, dagiti nadiosan a tattao masapul a karimonda dagidiay saan nga agserserbi iti Dios. Kuna ti maysa a reperensia: “Iti sidong ti kasta a kasasaad, sigurado a nasaknap ti panaggiginnura.”
6. Ania ti dua a punto nga intampok ni Jesus idi dinakamatna ti maipapan iti panangayat iti kaarruba?
6 Iti Sermon ni Jesus iti Bantay, linawlawaganna daytoy nga isyu no siasino dagiti rumbeng nga ayaten. Kinunana: “Nangngegyo a naikuna, ‘Masapul nga ayatem ti padam a tao ket guraem ti kabusormo.’ Nupay kasta, kunak kadakayo: Itultuloyyo nga ayaten dagiti kabusoryo ken ikararagan dagidiay mangidaddadanes kadakayo; tapno mapaneknekanyo ti bagbagiyo nga annak ni Amayo nga adda iti langlangit, yantangay pagleggakenna ti initna kadagiti nadangkes a tattao ken kadagiti naimbag ket pagtuduenna kadagiti nalinteg a tattao ken kadagiti nakillo.” (Mateo 5:43-45) Intampok ditoy ni Jesus ti dua a punto. Umuna, naparabur ken naasi ni Jehova agpadpada kadagiti naimbag ken kadagiti dakes a tattao. Maikadua, masapul a tuladentayo ti ulidanna.
7. Ania ti maadaltayo iti pangngarig maipapan iti naimbag a Samaritano?
7 Iti sabali a gundaway, maysa a Judio a nalaing iti Linteg inyimtuodna ken ni Jesus: “Asino ti kaarrubak?” Simmungbat ni Jesus babaen ti panangisalaysayna iti maysa a pangngarig maipapan iti Samaritano a nakakita iti maysa a Judio a kinabkabil ken sinamsaman dagiti mannanakaw. Nupay ti kaaduan a Judio karimonda dagiti Samaritano, pinatapatan ti Samaritano dagiti sugat ti Judio ken impanna iti maysa a natalged a pagdagusan tapno agpaimbag. Ania ti maadaltayo iti dayta? Masapul nga ayatentayo a kas kaarruba uray dagiti saantayo a kapulian, kailian, wenno kapammatian.―Lucas 10:25, 29, 30, 33-37, Ti Biblia, Philippine Bible Society.
No Ania ti Kaipapanan ti Panangayat iti Kaarrubatayo
8. Kasano a maipakita ti ayat sigun iti Levitico kapitulo 19?
8 Kas iti panangayat iti Dios, ti panangayat iti kaarruba ket saan laeng a maysa a rikna; nabuyogan dayta iti aramid. Makatulong no itultuloytayo nga usigen ti konteksto ti bilin a nailanad iti Levitico 19 a mangidagdagadag kadagiti adipen ti Dios nga ayatenda ti kaarrubada a kas iti bagida. Iti dayta a kapitulo, mabasatayo a masapul a palubosan dagiti Israelita a makipagani kadakuada dagiti marigrigat ken ganggannaet nga umili. Saan a maipalubos ti panagtakaw, panangallilaw, wenno panagulbod. Kadagiti hudisial a kaso, rumbeng nga awan ti idumdumada. Nupay mangtubngarda no kasapulan, espesipiko a naibilin kadakuada: “Dika guraen ti kabsatmo ita pusom.” Dagitoy ken adu a dadduma pay a bilin ti nagupgop babaen kadagitoy a sasao: “Masapul nga ayatem ti padam a tao a kas iti bagim.”—Levitico 19:9-11, 15, 17, 18.
9. Apay nga imbilin ni Jehova kadagiti Israelita nga agtalinaedda a naisina kadagiti dadduma a nasion?
9 Nupay dagiti Israelita rumbeng nga ayatenda dagiti sabsabali, masapul nga agtalinaedda a naisina kadagidiay agdaydayaw iti didiosen. Namakdaar ni Jehova maipapan kadagiti peggad ken nakas-ang nga ibunga dagiti dakes a pannakitimpuyog. Kas pagarigan, no maipapan kadagiti nasion a sakupen dagiti Israelita, imbilin ni Jehova: “Dika mangbukel iti pannakiasawa nga aliansa kadakuada. Ti anakmo a babai dika ited iti anakna a lalaki, ket ti anakna a babai dika alaen a maipaay iti anakmo a lalaki. Ta pagbaw-ingennanto ti anakmo manipud isusurot kaniak, ket sigurado nga agserbidanto kadagiti sabali a didios; ket pudno a gumil-ayabto ti unget ni Jehova kadakayo.”—Deuteronomio 7:3, 4.
10. Ania ti nasken a liklikantayo?
10 Umasping iti dayta, nasken a liklikan dagiti Kristiano ti makitimpuyog kadagidiay mabalin a mangpakapuy iti pammatida. (1 Corinto 15:33) Naidagadag kadatayo: “Dikay agbalin a di agkaasmang a naisangol kadagiti di manamati,” dagidiay saan a paset ti kongregasion Kristiano. (2 Corinto 6:14) Malaksid iti dayta, nabalakadan dagiti Kristiano a makiasawada maipaay ‘laeng iti Apo.’ (1 Corinto 7:39) Kaskasdi, ditay koma umsien dagidiay saan a mamati ken ni Jehova. Natay ni Jesus agpaay kadagiti managbasol, ken adu ti nagbalbaliw kadagidiay sigud nga agar-aramid iti dakes ket nakikappiada iti Dios.―Roma 5:8; 1 Corinto 6:9-11.
11. Ania ti kasayaatan a pamay-an a maipakitatayo ti ayattayo kadagidiay saan nga agserserbi ken ni Jehova, ken apay?
11 Iti panangipakita iti ayat kadagidiay saan nga agserserbi iti Dios, kasayaatan pay latta a tuladentayo ni Jehova. Nupay kagurana ti kinadakes, ipakpakitana ti naayat a kinamanangngaasina kadagiti isuamin babaen ti panangtedna iti gundaway a makapagbalbaliw dagitoy manipud kadagiti dakes nga aramidda tapno masagrapda koma ti biag nga agnanayon. (Ezequiel 18:23) Ni Jehova “tarigagayanna a makagteng ti isuamin iti panagbabawi.” (2 Pedro 3:9) Pagayatanna a “maisalakan koma dagiti amin a kita ti tattao ken dumtengda iti umiso a pannakaammo iti kinapudno.” (1 Timoteo 2:4) Dayta ti makagapu a ni Jesus binilinna dagiti pasurotna a mangasaba ken mangisuroda ken ‘mangaramidda iti ad-adalan kadagiti tattao iti amin a nasion.’ (Mateo 28:19, 20) Babaen ti pannakiramantayo iti daytoy a trabaho, maipakitatayo nga ay-ayatentayo ti Dios ken dagiti kaarrubatayo, wen, agraman dagiti bumusbusor kadatayo!
Panagayat Kadagiti Kristiano a Kakabsattayo
12. Ania ti insurat ni apostol Juan maipapan iti panangayat kadagiti kakabsattayo?
12 Insurat ni apostol Pablo: “Aramidentayo koma ti naimbag kadagiti amin, ngem nangnangruna kadagidiay nainaig kadatayo iti pammati.” (Galacia 6:10) Kas Kristiano, rumbeng nga ayatentayo dagidiay kapammatiantayo―dagiti kakabsattayo iti pammati. Kasano kapateg daytoy nga ayat? Tapno maipaganetgetna daytoy a nabileg a punto, insurat ni apostol Juan: “Tunggal maysa a manggura iti kabsatna mananggudas . . . No ti asinoman kunaenna: ‘Ay-ayatek ti Dios,’ ket kaskasdi a gurguraenna ni kabsatna, isu ket naulbod. Ta ti saan nga agayat iti kabsatna, a nakitana, saanna a mabalin nga ayaten ti Dios, a saanna a nakita.” (1 Juan 3:15; 4:20) Nadagsen dagita a sasao. Ni Jesu-Kristo tinukoyna ni Satanas a Diablo kas “mammapatay” ken “managulbod.” (Juan 8:44) Ditay la ketdi kayat nga agaplikar met kadatayo dagita a sasao!
13. Kadagiti ania a pamay-an a maipakitatayo ti ayat kadagiti kapammatiantayo?
13 Dagiti pudno a Kristiano ket ‘sinursuruan ti Dios nga ayatenda ti maysa ken maysa.’ (1 Tesalonica 4:9) Agayattayo “saan nga iti sao wenno babaen iti dila, no di ket iti aramid ken kinapudno.” (1 Juan 3:18) Ti ayattayo “awan koma ti panaginsisingpetna.” (Roma 12:9) Ti ayat tignayennatayo nga agbalin a naasi, mannakipagrikna, manangpakawan, ken managibtur, saan ket a naapal, natangsit, arogante, wenno managimbubukodan. (1 Corinto 13:4, 5; Efeso 4:32) Gutugotennatayo nga ‘agpaadipen iti maysa ken maysa.’ (Galacia 5:13) Imbilin ni Jesus kadagiti adalanna nga ayatenda ti maysa ken maysa a kas iti panagayatna kadakuada. (Juan 13:34) Masapul ngarud a sidadaan ti maysa a Kristiano a mangibuis iti biagna maipaay kadagiti kapammatianna no kasapulan.
14. Kasanotayo a maipakita ti ayat iti uneg ti pamilia?
14 Nangnangruna a maiparangarang koma ti ayat iti uneg ti Kristiano a pamilia ken iti nagbaetan ti agassawa. Nakasingsinged ti singgalut ti panagasawa isu a kinuna ni Pablo: “Rebbeng a dagiti lallaki ayatenda dagiti assawada a kas kadagiti bukodda a bagi.” Innayonna: “Ti agayat iti asawana a babai ay-ayatenna ti bagina.” (Efeso 5:28) Inulit ni Pablo daytoy a balakad kalpasan ti lima a bersikulo. Ti lalaki a mangay-ayat iti asawana dina tuladen dagiti Israelita a nanggulib kadagiti assawada idi kaaldawan ni Malakias. (Malakias 2:14) Imbes ketdi, dungnguenna ti asawana. Ayatenna a kas iti panagayat ni Kristo iti kongregasion. Ti ayat met laeng ti mangtignay iti babai a mangraem iti asawana.―Efeso 5:25, 29-33.
15. Ania ti kinuna ken inaramid ti dadduma gapu iti napaliiwda a nainkabsatan a panagayattayo a nabuyogan iti aramid?
15 Nalawag, daytoy a kita ti ayat ti pakabigbigan ti pudno a Kristiano. Kinuna ni Jesus: “Babaen iti daytoy maammuanto ti isuamin a dakayo dagiti adalak, no addaankayo iti ayat iti maysa ken maysa.” (Juan 13:35) No makita dagiti tattao ti ayattayo iti maysa ken maysa, matignayda nga umadani ken ni Jehova, ti Dios nga ay-ayaten ken itaktakderantayo. Kastoy ti kapadasan ti maysa a pamilia a Saksi idiay Mozambique. “Awan pay nakitami a kasta. Iti malem, immablat ti nakapigpigsa nga angin a sinaruno ti bumayakabak a tudo ken uraro. Dinadaelna ti kalapawmi ken intayabna dagiti sim nga atepmi. Idi immay dagiti kakabsat manipud kadagiti kabangibang a kongregasion tapno tumulongda a mangibangon manen iti balaymi, kinuna dagiti nasdaaw a kaarrubami: ‘Mapagwadan ti relihionyo. Awan a pulos ti kasta a tulong nga impaay ti relihionmi.’ Inukagmi ti Biblia ket impabasami ti Juan 13:34, 35. Adu kadagiti kaarrubami ti agad-adal itan iti Biblia.”
Panagayat Kadagiti Indibidual
16. Ania ti nagdumaan ti panagayat iti maysa a grupo ken ti panagayat iti maysa nga indibidual?
16 Nalakatay la nga ayaten dagiti kaarrubatayo kas maysa a grupo. Ngem mabalin a narigattay nga ayaten ida kas indibidual. Kas pagarigan, dadduma ti agdonar lattan kadagiti organisasion a mangipapaay iti tulong kas ebkas ti panagayatda kadagiti kaarrubada. Wen, nalaklaka nga amang ti mangibaga nga ay-ayatentayo ti kaarrubatayo ngem ti mangayat iti maysa a katrabahuan a di maseknan kadatayo, maysa a di makaay-ayo a kaarruba, wenno maysa a gayyem a nangsair kadatayo.
17, 18. Kasano nga impakita ni Jesus ti panagayatna kadagiti indibidual, ken ania ti motibona?
17 No maipapan iti panangayat iti maysa nga indibidual, makasursurotayo ken ni Jesus, a naan-anay a nangyanninaw kadagiti galad ti Dios. Nupay immay ditoy daga tapno punasenna ti basol ti lubong, impakitana ti panagayatna kadagiti indibidual―kas iti masakit a babai, iti maysa nga agkukutel, wenno iti maysa nga ubing. (Mateo 9:20-22; Marcos 1:40-42; 7:26, 29, 30; Juan 1:29) Umasping iti dayta, maipakitatayo nga ay-ayatentayo dagiti kaarrubatayo babaen ti wagas ti panangtratotayo kadagiti indibidual a makalangentayo iti kada aldaw.
18 Nupay kasta, ditay koma pulos liplipatan a ti panagayat iti kaarruba ket resulta ti panagayattayo iti Dios. Nupay tinulongan ni Jesus dagiti napanglaw, pinaimbagna dagiti masakit, ken pinakanna dagiti mabisin, inaramidna amin dagita agraman ti panangisurona kadagiti bunggoy tapno matulonganna ida a makikappia ken ni Jehova. (2 Corinto 5:19) Inaramidna ti amin a bambanag tapno maipadayagna ti Dios, a kanayon a silalagip nga itaktakderan ken iyan-anninawna ti Dios nga ay-ayatenna. (1 Corinto 10:31) Babaen ti panangtuladtayo iti ulidan ni Jesus, maipakitatayo a pudno nga ay-ayatentayo ti kaarrubatayo ngem kaskasdi a naisinatayo iti lubong ti dakes a sangatauan.
Kasanotay a Maayat ti Kaarrubatayo a Kas iti Bagitayo?
19, 20. Ania ti kaipapanan ti panagayat iti kaarruba a kas iti bagitayo?
19 Kinuna ni Jesus: “Masapul nga ayatem ti padam a tao a kas iti bagim.” Normal laeng a maseknan ken maaddaantayo iti natimbeng a panagraem iti bagitayo. Ta no saan, nagrigat la ketdi a maawatan ti kababagas dayta a bilin. Daytoy nga umiso a panagayat iti bagi ket naiduma iti managimbubukodan a panagayat iti bagi a dinakamat ni apostol Pablo iti 2 Timoteo 3:2. Natimbeng daytoy a panangipateg iti bagi. Deskribiren daytoy ti maysa nga eskolar ti Biblia kas “maysa a natimbeng a panagayat iti bagi a saan a napasindayag ngem kaskasdi a dina met unay ay-ayen ti bagina.”
20 Ti panagayat kadagiti sabsabali a kas iti bagitayo kaipapananna a matmatantayo ida a kas iti kayattayo a panangmatmatda kadatayo ken tratuentayo ida a kas iti kayattayo a panangtratoda kadatayo. Kinuna ni Jesus: “Amin a bambanag, ngarud, a kayatyo nga aramiden kadakayo dagiti tattao, masapul a kasta met ti aramidenyo kadakuada.” (Mateo 7:12) Imutektekanyo ta saan nga ibagbaga ni Jesus a masapul a silalagiptayo iti naaramidan kadatayo ti dadduma tapno masubadantayo dayta. Imbes ketdi, masapul a sipapanunottayo no ania ti kayattayo a wagas ti pannakatrato tapno ammotayo no kasanotayo a tratuen dagiti sabsabali. Kitaenyo met ta saan nga imbaga ni Jesus nga aramidentayo dayta kadagiti laeng gagayyem ken kapammatiantayo. Inusarna ti sao a “tattao,” nalabit tapno ipamatmatna a masapul nga ipakitatayo dayta iti isuamin a tattao, iti tunggal maysa a makalangentayo.
21. Ania ti ipakpakitatayo no ay-ayatentayo ti sabsabali?
21 Maliklikantayo ti agaramid iti dakes no ay-ayatentayo ti kaarrubatayo. Insurat ni apostol Pablo: “Ti kodigo ti linteg, ‘Dika makikamalala, Dika mamapatay, Dika agtakaw, Dika agagum,’ ken aniaman a sabali pay a bilin ti adda, magupgop iti daytoy a sao, nga isu ti, ‘Masapul nga ayatem ti padam a tao a kas iti bagim.’ Ti ayat di agaramid iti dakes iti padana a tao.” (Roma 13:9, 10) Ti ayat tignayennatayo a mangikagumaan a mangipakita iti kinaimbag kadagiti sabsabali. Babaen ti panagayattayo kadagiti padatayo a tattao, ipakpakitatayo nga ay-ayatentayo ni Jehova a Dios, daydiay nangparsua iti tao iti ladawanna.―Genesis 1:26.
Ania ti Sungbatyo?
• Siasino ti rumbeng nga ayatentayo, ken apay?
• Kasanotayo a maipakita ti ayattayo kadagidiay saan nga agserserbi ken ni Jehova?
• Ania a kita ti ayat ti nasken nga ipakitatayo kadagiti kakabsattayo sigun iti Biblia?
• Ania ti kaipapanan ti panagayattayo iti kaarruba a kas iti bagitayo?
[Ladawan iti panid 26]
“Asino ti kaarrubak?”
[Ladawan iti panid 29]
Inayat ni Jesus uray dagiti indibidual