Panagballigi iti Pannakidangadang Kontra ti Leddaang

“TI KAKARUAN unay a banag a sinarangetko,” impudno ni Lola, “ket isut’ basol a panagriknat’ kinaawan namnama gapu ta, kas maysa kadagiti adipen ni Jehova, impatok a di koma kasta ti panagriknak.” Daytoy gagangay a di umiso a pannakaawat masansan nga isut’ umuna a kabusor a masapul a parmeken ti malidliday a Kristiano. Innayon ni Lola: “Apaman a sinardengakon a parparigaten ti bagik iti kasta a panagrikriknak ket impamaysak ti panunotko iti panagpaimbagko, nasaysayaat ti panangsarangetko iti leddaangko.” Wen, ti leddaang a mismo ket saan a rason a panunotenyo a pinaayyo ti Dios.

Kas nadakamat iti napalabas nga artikulo, ti makagapu iti panagleddaang ket mabalin a pisiolohikal. Idi 1915, nabayag pay sakbay ti baro laeng a panagsirarak a nanginaig kadagiti adu a pisikal nga an-anayen iti leddaang, kuna ti The Watch Tower: “Daytoy a kinadagsen ti espiritu, wenno panagrikna ti kinaliday ken leddaang, ket natural laeng no maminsan iti sangatauan . . . [Dayta ti] mapakaro bassit babaen ti kasasaad ti pisikal a salun-at.” Gapuna, no agtalinaed ti naliday a nemnem ti maysa, mabalin a makatulong ti panang-check up ti doktor. No ti situasion ket nakaron, mabalin a ti maysa kayatna a maagasan ti sakit babaen ti maysa a propesional a nagespesialidad iti panagleddaang.a

Ngem uray no ti makagapu ket saan a pisikal, saan a realistiko a namnamaen a ti maysa kadagiti adipen ti Dios ket dinto pulos agladingit wenno maupay. Panunotenyo laengen no kasano a ni matalek nga Anna ket nagrikna ‘ti kinapait ti kararua ket nagsangit iti nakaro unay.’ (1 Samuel 1:7, 10) Uray met ni Nehemias ‘nagsangit ken nagdung-aw ti sumagmamano nga aldaw’ ken addaan “sakit ti puso.” (Nehemias 1:4; 2:2) Inuyaw ni Job ti biagna ken nariknana a ti Dios ti nangpanaw kenkuana. (Job 10:1; 29:2, 4, 5) Kuna ni Ari David a ti espirituna naidalit iti unegna ken ti pusona nabibineg. (Salmo 143:4) Ken ni apostol Pablo nagsao ti kaaddat’ “dandanag iti uneg” ken “naipababa” ken “naituang” iti emosion.​—2 Corinto 4:9; 7:5, 6.

Nupay amin dagitoy ket matalekda nga ad-adipen ti Dios, dagiti nadumaduma a dukdukot, panagdandanag, wenno napait a pannakapaay naminsan a nangpatauddat’ panagladingit kadakuada. Kaskasdi, ti Dios saanna ida a pinanawan wenno impanaw ti espirituna kadakuada. Ti panagleddaangda ket saan a gapu iti naespirituan a pannakapaay. Iti panawen a nasaplit ni David, nagpakpakaasi babaen iti kararag: “Paragsakem ti puso ti adipenmo.” Ti Dios liniwliwana ni David bayat daytoy nga ‘aldaw ti panagdukot’ ket tinulonganna, iti tiempona, tapno agrag-o. (Salmo 86:1, 4, 7) Kastanto met a tulongan ni Jehova dagiti ad-adipenna itatta.

Idinto a ti panagleddaang saan a mismo a pammaneknek ti naespirituan a pannakapaay wenno kinakapuy ti isip, ti Kristiano a nasaplit iti dayta ket di koma agulimek gaput’ bainna. Imbes ketdi, alaenna koma ti maysa kadagiti kapatgan unay nga addang a panangdangadang itoy a sakit. Ania ngay dayta?

Iburayyo ti Rikriknayo

Rebbeng a pakisaritaanna dayta iti maysa. Kuna ti Proverbio 12:25: “Ti bantot ti puso ti maysa a tao mamagdumog kenkuana, ngem ti naimbag a sao paragsakenna.” Awan sabali a tao ti makaammot’ bantot iti pusoyo malaksid no ibuksilanyo ken pakisaritaanyo dayta. Babaen ti panangiburayyo iti mannakipagrikna a tao a makatulong, nalabit maammuanyo a daddumat’ addaan met umas-asping a rikrikna ken problema. Kasta met, ti panangiyebkas kadagiti rikna iti sasao ket makaagas, ta palag-ananna ti puso a mangiyebkas iti naut-ot a kapadasan imbes nga urnongenna dayta. Gapuna, dagiti malmaldaangan a kararua ti mangipudno koma iti dayta iti asawada, iti naganak kadakuada, wenno iti maysa a nadungngo ken kualipikado iti naespirituan a gayyem.​—Galacia 6:1.

Ti paset ti problema ni Marie (a nadakamat iti napalabas nga artikulo) a ta inurnongna dagiti makariribuk nga emosion a nangiturong ti panagleddaangna. “Kadagiti naglabas a tawtawen, inan-anusak ti kasta a panaginkukuna,” kunana. “Di pulos maripirip dagiti dadduma nga addaanak ti rigat a makisarsaranget kadagitoy a rikna ti kinaawan serserbina.” Ngem ni Marie imbuksilanna dayta iti maysa a panglakayen ti kongregasion. Ti panglakayen babaen kadagiti makasukisok a salsaludsod ti ‘nangiruar’ manipud pusona ti danag nga aw-awitenna ket daytat’ nakatulong kenkuana a nakaawat a nasaysayaat iti bagina. (Proverbio 20:5) Dagiti nasayaat a sasaona manipud iti Kasuratan ti nangted pammasiguro ken ni Marie. “Iti damdamona, nangrugi a makaalaak ti tulong a mangsango kadagiti rikna a nakaited panagleddaangko,” inlawlawag ni Marie.

Gapuna ti pannakisarita iti mannakaawat a panglakayen ti mabalin a makaipaay ti naespirituan a makarepresko a “danum” iti daydiay ti “kararuana kasla natikag a daga.” (Isaias 32:1, 2; Salmo 143:6) Ti mannakaawat a naespirituan a manangbalakad ket mabalin pay a makatulong kadakayo a makakita no kasanot’ panangalayo kadagiti praktikal nga addang a mangtaming ti ibilbilangyo kas awan pangnamnamaannan a situasion. (Proverbio 24:6) Ngem adu pay ti kasapulan ngem basta panagkumpable iti sabali.

Bigbigen ti Pudpudno a Pategyo

Ti panagrikna ti kinaawan-serserbina ket dakkel a banag iti panagleddaang. Nalabit gaput’ di naragsak a panagubing, dadduma kadagiti Kristiano addaandat’ ababa a panangmatmat’ iti bagbagida. Ngem uray no dagiti pisikal, emosional, wenno seksual a pannakaabuso kadagiti napalabas ti nakaibati kadagiti emosional a piglat, saan a balbaliwan daytoy ti pateg ti maysa a tao. Gapuna, masapul a pagreggetanyo a maaddaan ti natimbeng a panangmatmat iti pudno a pategyo kas maysa a tao. “Kunak iti tunggal maysa kadakayo,” inggunamgunam ni apostol Pablo, “a di ipappapan ti bagina a nangatngato ngem ti pudno a pategna, no di ket mangaramid ti natanang a panagpanunot iti bagina met laeng.” (Roma 12:3, Charles B. Williams) Nupay agannad kontra iti kinatangsit, dikay koma met agturturong iti kasunganina. Dagidiay addaan pannakirelasion iti Dios ket nasudida, makaay-ayoda kenkuana, ta agpilpili kadagiti tattao nga agbalin a “naisangsangayan a kukuana.” Anian a naisangsangayan a pribilehio!​—Malakias 3:17; Haggeo 2:7.

Kasta met, anian a dayaw ti agbalin a “katulongan ti Dios” babaen iti pannakiraman iti Nakristianuan a trabaho a panagaramid-adalan. (1 Corinto 3:9; Mateo 28:19, 20) Nasarakan dagiti adu a maldaangan a Kristiano a daytoy a trabaho ti mangibangon ti bukod a kinapategda. “Uray pay kalpasan panagbalinko a Kristiano, kasla agkurang pay ti panagriknak,” inadmitir ni Marie. Kaskasdi, nagbalin a napinget iti panangaskasaba, ket maysa nga aldaw isut’ nakasarak ti maysa nga agtutubo a babai a naperdit’ utekna a kayatna a masursuruan ti Biblia. “Kasapulanna ti maysa a naanus kenkuana, ta isut’ mabayag a makasursuro,” kuna ni Marie. “Gapu ta al-alaenna ti dakkel nga atensionko, nalipatak ti maipapan ti bagik ken dagiti pagkurkurangak. Kasapulannat’ tulongko, ket makitak a daytat’ maitedko kenkuana iti pigsa ni Jehova. Ti pannakakita nga isut’ mabautisaran isut’ nangparegta kaniak a di pulos maiyebkas dagiti sasao. Dimmakkel ti panagraemko iti bagik, ket ti nakaro a panagleddang agawanen a naan-anay.” Anian ti kinapudnona a “ti agsibug isu met laeng masibuganto”!​—Proverbio 11:25.

Kaskasdi, adu a malmaldaang a tattao ti agtignay kas daydiay malmaldaangan unay a babai a Kristiano, a nangadmitir: “Uray no pagregreggetak ti agtrabaho a sidadalus ken agluto ken agbalin a managpadagus, agpusiposak ken babbabalawek ti bagik iti ngangngani tunggal bassit a kamali.” Ti kasta a di nainkalintegan a panagsapsapul ti biddut ti mangpakapuy unay ti kabukodan a dayaw. Laglagipenyo a ti Diostayo ket mannakaawat ken “saanto a kankanayon a mangbabalaw.” (Salmo 103:8-10, 14) No ni Jehova, nga addaan ti nangatngato a pannakaawat ti umiso ngem kadatayo, ket saannatayo a parparigatan iti tunggal bassit a biddut ken situtulok a mangipakita ti kasta a panaganus, ditay aya koma met pagreggetan ti mangtulad kenkuana kadagiti pannakilangentay iti bagitayo?

Amintayo ket addaan biddut ken pagkapuyan. Kaskasdi, addaantay met kadagiti kinapigsa. Saan a ninamnama ni apostol Pablo ti kinangato ti kualidad iti bagina kadagiti amin nga ar-aramidna. “Ta uray no nagubalak iti panagsao, ngem saan iti pannakaammo,” kunana. Di narikna ni Pablo nga isut’ nababa gapu laeng ta isut’ saan a nalaing kas bumibitla iti publiko. (2 Corinto 11:6) Kasta met, dagiti managleddaang rebbeng nga ipamaysada koma dagiti bambanag a paglainganda.

“Kadagiti napakumbaba adda ni sirib,” wenno kadagidiay mangbigbig ken mangakseptar kadagiti limitasionda. (Proverbio 11:2) Tunggal maysa kadatayo ket naisalsalumina a kararua a nagdudumat’ sirkumstansiana, pisikal a kinapigsa, ken dagiti abilidad. Bayat nga agserserbikayo ken Jehova iti amin a kararua, nga ar-aramiden ti inggat’ kabaelanyo, isut’ maragsakan. (Marcos 12:30-33) Ti Dios ket saan a maysa a di pulos mapmapnek iti panagregget dagiti napeklan a managdaydayawna. Ni Leora, maysa a Kristiano a sibaballigi a nangparmek ti panagleddaangna, ti nagkuna: “Saanak a kas kalaing dagiti dadduma kadagiti dadduma a bambanag, kas kadagiti presentasion iti tay-ak ti ministerio, Ngem daytat’ padpadasek. Ti ar-aramidek ket isut’ paglaingakon.”

Panangtaming kadagiti Biddut ken Di Pagkikinnaawatan

Ngem, anian, no nakaaramidkayo ti nakaro a biddut? Nalabit kas ken Ari David ti riknayo, a ‘silaladingit nga agmalmalem’ gapu kadagiti biddutna, wenno basolna. Ngem daytoy a rikna ti mabalin pammaneknek a dikay pay nakaadayo unay ken nakaaramid ti di mapakawan a basol! (Salmo 38:3-6, 8) Dagiti rikna ti basol mabalin nga ipakitana a ti maysa a nagbasol ket nadalus ti pusona ken nadalus konsiensiana. Gapuna kasanona a tamingen dayta a rikna? Bueno, nagkararagkayon aya maipaay iti pammakawan ti Dios ken innalayon ti addang a mangpalinteg iti biddut? (2 Corinto 7:9-11) No kasta, maaddaan pammati iti asi Daydiay a mamakawan iti dakkel unay, bayat a determinadokayo a saanen nga ul-uliten ti basol. (Isaias 55:7) No nadisiplinakayo, dikay ‘agkapuy no mababalawkayo, ta ni Jehova dusaenna ti ayatenna.’ (Hebreo 12:5, 6) Ti kasta a koreksion ket addaan panggep a mangtulong a mangisubli iti mapukpukaw a karnero. Daytat’ saan a mangkissay iti pategna kas maysa a tao.

Uray pay no ti bukodtay a puso ti mangkondenar kadatayo, ditay koma ipatpato a ni Jehova ti nangkondenaren kadatayo. “Patalgedantayo dagiti pusotayo iti sanguananna, ta no ti pusotayo pabasolennatayo, ti Dios dakdakkel ngem iti pusotayo ket isu ammona amin.” (1 Juan 3:19, 20) Ad-adu pay ti makita ni Jehova ngem kadagiti basbasol ken bidduttayo. Ammona dagiti makapalag-an a sirkumstansia, ti intero a panagbiagtayo, dagiti motibotayo ken panagemtayo. Ti kadakkel ti pannakaammona ti mamagbalin kenkuana a dumngeg nga addaan simpatia iti napasnek a karkararagtayo maipaay iti pammakawan, kas panangipangagna ken David.

Ti di pannakipagkinnaawatan iti sabali ken ti pannakaseknantay unay ti anamongda nayonanna met ti kaaddat’ kinakurang ti bukodtay a pateg, nalabit agraman pay rikna ti pannakaipuera. Gapu ti kina-imperpekto, mabalin a makisao kadakayo ti padayo a Kristiano iti pamay-an a kasla awan panagriknana wenno awan asina. Kaskasdi, adu a di pagkikinnaawatan ti mabalin a malawlawagan babaen iti panagibaga iti tao no kasanot’ pannakaapektaryo iti saona. (Idiligyo ti Mateo 5:23, 24.) Kasta met, impatigmaan ni Salomon: “Kasta met a dika ikankano dagiti amin a sasao a naisao.” Apay? “Ta masansan met a ta pusom met laeng ammona a sika met laeng ilunodmo met dagiti sabali.” (Eclesiastes 7:21, 22) Dikay koma di-nainkalintegan nga inanamaen ti kinaperpekto iti bagiyo wenno iti pannakirelasionyo ti padayo nga imperpekto a tattao. Sidadaraskay koma a mamakawan ken aganus kadagiti dadduma.​—Colosas 3:13.

Mainayon pay, ti pudpudno a pategyo saan a marukod a nangnangruna babaen ti panagayat dagiti dadduma kadakayo wenno saan. Ni Kristo ket “di[da] impatpateg,” ken isu ti bassit unay a ‘pinatgan dagiti dadduma.’ (Isaias 53:3; Zacarias 11:13) Daytoy aya ti nangbaliw ti pudno a pategna wenno ti panangipateg ti Dios kenkuana? Saan, ta uray no perpektotay koma, kas ken Jesus, ditay mabalin nga ay-ayuen ti tunggal maysa.

Ti Pannakabalin a Makapagibtur

No maminsan, mabalin nga agpaut ti nakaro a panagleddaang agpapan pay panagreggettayo a mangparmek iti dayta. Ti emosional a sakit ti mabalin a mangtignay kadagiti dadduma a Kristiano nga agrikna kas ken Jonas: “Ta nasaysayaat kaniak ti ipapatay ngem ti panagbiag.” (Jonas 4:1-3) Kaskasdi, saan a permanente ti ladingitna. Naparmekna dayta. Isu a no ti panagleddaang ti mamagbalin iti biagyo a kasla di maanduranen, laglagipenyo a daytat’ kas ti rigat a kinuna ni Pablo a “saanda a mataginayon.” (2 Corinto 4:8, 9, 16-18) Daytanto ti agpatingga! Awan ti situasion nga awanan-namnama. Inkari ni Jehova a “biagek manen ti puso dagiti masakit.”​—Isaias 57:15, Lamsa.

Dikay pulos agsarsardeng nga agkararag, uray no dagiti karkararagyo ket kasla ubbawda. Nagpakpakaasi ni David: “Denggem kadi ti ikkisko, O Dios, . . . intono maitulmeng toy pusok. Itulodnak iti bato a nataytayag ngem siak.” (Salmo 61:1, 2) Kasanot’ panangiturong ti Dios kadatayo iti makin-uneg a panagtalek a kasla di maragpat babaen ti bukodtay a pigsa? Ni Eileen, a nakidangadang iti panagleddaang iti adu a tawtawen, ti sumungbat: “Dinak pinalubosan ni Jehova a sumuko. Daytoy ti nangted namnama kaniak a no itultuloyko ti mangpadpadas, itultuloynak met a tulongan. Ti panangammo ti kinapudno iti Biblia ti literal a namagtalinaed kaniak a sibibiag. Babaen kadagiti nagadu a nagduduma a pamayan​—kararag, ti ministerio, ti gimgimong, dagiti publikason, ti pamilia, ken gagayyem​—inikkannak ni Jehova ti pammigsa tapno maitultuloyko ti mangpadpadas a kanayon.”

Matmatanyo ti sakit kas suot ti pammatiyo. “Mapagtalkanyo ti Dios,” impasiguro ni apostol Pablo kadatayo. “Isu a dinto mangipalubos a masulisogkayo iti aglabes iti mabalinanyo. Ngem inton masuotkayo, Isu isaganananto met ti dalan a paglisian tapno mabalinyo a pagballigian.” (1 Corinto 10:13, Beck) Wen, itden ti Dios kadakayo ti “pannakabalin nga ad-adda ngem ti gagangay” a mangbaklay ti aniaman nga emosional nga awityo.​—2 Corinto 4:7.

Baro a Lubong nga Awanen Panagleddaang!

Iti mabiiten inkari ti Dios nga ikkaten, babaen iti nailangitan a Pagarianna, amin dagiti makapaleddaang a kasasaad ditoy dagatayo. Kuna ti Saona “Mamarsuaak kadagiti baro a langlangit ken baro a daga; ket dagiti immun-una a bambanag didanto malagipen, didanto mapanunoten. Ngem agragsakkayo ken agrag-okayo iti agnanayon iti daydiay a parsuaek.” (Isaias 65:17, 18) Dagitoy a sasao ket damo a natungpal idi 537 K.K.P., idi a ti kadaanan a nasion ti Israel ket naisubli iti dagada. Inkanta ti ilina idi: “Arigtayo la idi kadagiti agtagainep. Idin ti ngiwattayo napunno iti katawa, ket ti dilatayo iti panagkankanta.” (Salmo 126:1, 2) Anian nga ad-adda a grande ti dandani-matungpalen a maudi a kaitungpalan daytoy makaparagsak-puso a padto idiay baro a lubong ti Dios!​—2 Pedro 3:13; Apocalipsis 21:1-4.

Iti sidong ti Pagarian ti Dios (dagiti “baro a langlangit”), ti maysa a nalinteg a kagimongan dagiti tattao ditoy daga (ti “baro a daga”) maisublinton iti perpekto nga emosional, pisikal, ken naespirituan a salun-at. Saan a gapu ta dagitoy ket awanton ti pannakalagipda iti napalabas, ngem gapu kadagiti amin a makaay-ayo a bambanag a pampanunotendanto ken pagragrag-oandanto, awantot’ rasonda a manglagip wenno mangisentro kadagiti amin a nakalkaldaang a kapadasandat’ napalabas. Agasenyo, tunggal agsapa agriingkayo iti nakalawlawag a kapanunotan, a magagaran a mangituloy ti trabaho iti dayta nga aldaw​—a dinton malaplapdan babaen iti makapaleddaang a kasasaad!

Gaput’ naan-anay a pannakakumbinsir iti kinapudno daytoy a namnama, ni Lola (a nadakamat iti pangrugian), kunana: “Ti pananglaglagip a ti Pagarian ni Jehova ti mangpalinteg itoy a problema isut’ kadakkelan a tulongko. Ammok a ti panagleddaang saanto nga agnanayon.” Wen, makasiguradokayo a ti Dios iti mabiiten pagbalinenna a posible ti naan-anay a panagballigi kontra iti panagleddaang!

[Dagiti Footnote]