PARAUT

Pangtengngel wenno pangmedmed a banag tapno agbalin a saan a nawaya ti maysa, kas iti grilios wenno kawar, alimbatong, putaw; tumukoy met iti pannakaipupok. Idi tiempo ti Biblia, naaramat ti nadumaduma a pamay-an a panangmedmed kadagiti balud​—pakairamanan ti grilios, tul-ong, alimbatong, ken putaw, kasta met ti balay a pagbaludan.

Iti Kasuratan, ti Hebreo a sao a nechoʹsheth, gagangay a kaipapananna ti “gambang,” ket masansan a naipatarus a “grilios a gambang” wenno “gambang a grilios,” agsipud ta dagiti grilios masansan a naaramid iti gambang wenno bronse, nupay naaramat met ti kayo ken landok. (2Sm 3:34; 2Ar 25:7) Idiay Tocra, Libya, adda dagiti nasarakan a landok a grilios nga umarngi unay iti nailadawan kadagiti timmambukor a kitikit iti palasio ti Asiria. Dagiti metal a laog wenno putaw a 13 cm (5 pul.) ti diametroda, nga umanay a mangrakus kadagiti palaypalay, ket napagsilpo babaen iti maysa a daplat a metal. Ti kaatiddog dayta a metal ket 18 cm (7 pul.), isu a babassit laeng dagiti askaw ken narigat ti magna. Ti Griego a sao maipaay iti “grilios” ket peʹde, nainaig iti pous (saka).​—Lu 8:29.

Ti Hebreo a berbo nga ʼa·sarʹ, kaipapananna ti “parautan; ibalud” (Uk 16:5; Eze 3:25; 2Ar 23:33), ket nagtaudan ti dua a dadduma pay a sao a nainaig iti pannakaadipen. Ti ʼe·surʹ, a tumukoy kadagiti “grilios” (Jer 37:15), ken ti moh·se·rohthʹ a tumukoy kadagiti “pagparaut” (Sal 2:3). Ti Griego a sao maipaay iti paraut ket de·smosʹ.​—Lu 8:29.

Naaramat met dagiti kawar a pangparaut kadagiti balud. Ti dua a Hebreo a sao a tumukoy iti kawar (rethu·qahʹ ken rat·tohqʹ) ket nagtaud iti sao a ra·thaqʹ, kaipapananna ti “parautan.” (Na 3:10) Ti haʹly·sis isu ti Griego a sao maipaay iti kawar.​—Mr 5:3, 4.

Adu kadagiti matalek a saksi sakbay ti panawen Kristiano ti naiparparaut ken naibalbalud. (Heb 11:36) Naikuna maipapan iti anak ni Jacob a ni Jose nga adda idi idiay Egipto: “Babaen kadagiti grilios pinarigatda dagiti sakana, kadagiti landok immay ti kararuana.” (Sal 105:18) Nagaramat ni Dalila iti pito a naata pay laeng a binggas ken, idi agangay, baro a taltali kas pangparautna ken Samson tapno kautibuen dagiti Filisteo, ngem silalaka a pinugsat dagitoy ni Samson. Kamaudiananna, idi napukawen ti pigsana ken nakemmegen, naparautan iti dua a grilios a gambang. (Uk 16:6-12, 21) Ni Jeremias ket intul-ong ni Pasur a komisionado iti templo ken imbalud pay dagiti prinsipe ti Juda iti “balay dagiti grilios.”​—Jer 20:2, 3; 37:15.

Gapu iti di kinamatalek ni Ari Manases ti Juda, impalubos ni Jehova a maikabil kadagiti grilios a gambang babaen iti ari ti Asiria. Ni Ari Nabucodonosor impanna ni Ari Zedekias idiay Babilonia kas kautibo, a nagriliosan iti gambang. (2Ar 25:7; 2Cr 33:11; Jer 39:7; 52:11) Naluk-atan ni Jeremias, ket dagiti putawna inikkat ni Nabuzaradan a panguluen a para-guardia ni Nabucodonosor.​—Jer 40:1, 4.

Ni Jesus ket pinarautan dagiti lallaki a nangkemmeg kenkuana iti minuyongan ti Getsemani sa naipan ken Anas, kalpasanna ken Caifas. Kalpasan a nausig iti sanguanan ti Sanhedrin, imbilinda a maparautan sa maipan ken Pilato. (Jn 18:12, 13, 24, 28; Mr 15:1) Sakbay a nagbalin a Kristiano ni Saulo, a naawagan idi agangay kas apostol Pablo, inan-anupna dagiti Kristiano tapno iyegna ida a sipaparaut iti nangato a pangukoman dagiti Judio. (Ara 9:2, 21) Ni Herodes pinakawaranna ni Pedro iti nagbaetan ti dua a soldado, kas kaugalian dagiti Romano.​—Ara 12:6, 7.

Bayat ti umuna a pannakaibalud ni Pablo idiay Roma, dinakamatna a sipaparaut isuna iti pagbaludan iti sumagmamano kadagiti suratna nga inaramidna sadiay, ket tinukoyna ti bagina kas “embahador a sikakawar.” (Efe 6:20; Fil 1:7, 13-17; Col 4:18; Flm 10, 13) Nupay kasta, kas ipasimudaag ti pannakailadawan ti kasasaadna iti Aramid 28:16-31, naikkan iti wayawaya nga agtignay, iti kasta nabaelanna ti agsurat, ken mabalinna ti umawat iti sangaili ken mangasaba kadakuada. Nawayawayaan ni Pablo ngem naaresto manen idi agangay. Naikawar manen ni Pablo bayat ti maikadua a pannakaibaludna idiay Roma, a nagtungpal iti pannakapapatayna.​—Flm 22; 2Ti 1:16; 2:9; 4:6-8.

Mangiladawan ken Simboliko nga Usar. Ti sasao a “paraut” ken “kawar” ket masansan a maar-aramat iti Kasuratan a mangiladawan iti pannakaibalud wenno iti maysa a kita ti pannakaipupok. Mainaig iti pannakaidestiero idiay Babilonia, naipadto a ti Sion sipaparaut wenno sigagalut ti tengngedna. (Isa 52:2) Nupay adu a destiero ti naaddaan iti bukod a balbalay ken dakkel a wayawaya, saanda a nawaya nga agsubli iti Sion, wenno Jerusalem.​—Jer 29:4, 5.

Pinawilan ti Dios dagiti nasukir nga anghel “kadagiti agnanayon a pannakaparaut iti sidong ti napuskol a kinasipnget.” (Jud 6) Naikuna met a naipanda kadagiti “abut ti napuskol a kinasipnget.” (2Pe 2:4) Ipakita ti Kasuratan a saan nga interamente a naikkat ti wayawayada nga agtignay, yantangay nabaelanda a serken dagiti tattao ken nakapanda pay iti langlangit agingga a pinagtalaw ida ni Miguel ken dagiti anghelna ken naitapuakda ditoy daga. (Mr 1:32; Apo 12:7-9) Ti anghel nga addaan iti tulbek ti mangliwengliweng parautannanto ni Satanas a Diablo babaen iti dakkel a kawar ken igarangugongna iti mangliwengliweng iti sangaribu a tawen, a kalpasan dayta maluk-atan iti bassit a kanito. (Apo 20:1-3) Yantangay dagiti anghel ket parparsua nga awanan iti lasag ken dara, sigurado a daytoy a kawar ket nainaig iti maysa a puersa a pangtiped a saantayo nga ammo.

Dinakamat ni Jesus a pinarautan ni Satanas ti babai a pinaimbagna, a nakaro ti kubbona gapu iti espiritu ti kinakapuy iti 18 a tawen. (Lu 13:11, 16) Ni Simon a nangpadas a manggatang iti sagut ti nasantuan nga espiritu ket inawagan ni Pedro iti “kawar ti kinakillo.”​—Ara 8:23.

Ti im-ima ti imoral a babai nayasping kadagiti grilios, ket ti lalaki a sumurot kenkuana nayarig iti daydiay “nagriliosan maipaay iti pannakadisiplina ti maag a tao.”​—Ec 7:26; Pr 7:22.

[Ladawan iti panid 873]

Dagiti naparautan a balud a naipinta kadagiti dapan ti saksaka dagiti bedbed ti napreserba a bangkay. Arigna a naikabil dagiti kabusor iti baba ti saka