FILADELFIA
[Nainkabsatan a Panagayat].
Maysa a siudad iti makinlaud nga Asia Menor nga addaan kongregasion Kristiano a nakaiturongan ti maysa kadagiti pito a surat nga adda iti Apocalipsis. (Apo 1:11; 3:7-13) Ti Filadelfia a siudad ti Lidia ket adda iti maysa a lantag ti katurturodan iti abagatan ti Karayan Cogamis, agarup 45 km (28 mi) iti abagatan a daya ti Sardis ken 80 km (50 mi) iti amianan a laud ti Laodicea. Idi maikadua a siglo K.K.P. impasdek dayta ni Eumenes II, ari ti Pergamo, wenno ti kabsatna a ni Attalus II (Philadelphus), a nakaalaan iti nagan ti siudad. Ti siudad ket adda iti ngatuen ti maysa nga akaba a ginget a lumasat iti Sardis nga agturong idiay Smirna (agdama-aldaw nga Izmir) nga adda iti igid ti baybay. Daldalan ti nangisilpo iti dayta iti igid ti baybay, iti Pergamo iti amianan, ken iti Laodicea iti abagatan a daya. Ti siudad ket nagpaay kas pagserkan nga agturong iti katengngaan ti Frigia.
Ti Filadelfia ket narang-ay idi a sentro ti maysa a rehion nga agpatpataud iti arak, ket ti kangrunaan a didiosenna isu ni Dionysus a dios ti arak. Kankanayon a maginggined daytoy a lugar, a ti maysa kadagita a ginggined dinadaelna ti Filadelfia idi 17 K.P. Babaen ti pinansial a tulong manipud Roma, naibangon manen ti siudad ket napanaganan iti Neoceasarea (Baro a Cesarea), ket iti naud-udi a tiempo, Flavia. Ti agdama-aldaw nga Alasehir ti adda itan iti dayta a disso. Ti kadaanan a siudad ket maysa idi a sentro a manipud iti dayta nagsaknap ti Helenismo iti Asia Menor.
Nabatad nga addada Judio sadiay, yantangay ti Apocalipsis 3:9 dakamatenna “dagidiay kameng ti sinagoga ni Satanas nga agkunkuna a Judioda.” Nalabit inkagumaanda a busoren dagiti matalek a Kristiano iti siudad babaen ti panangpadasda a mangpasubli kadagiti Kristiano a nayanak a Judio wenno mangguyugoy kadakuada a taginayonenda wenno annurotenda manen ti sumagmamano nga alagaden iti Mosaiko a Linteg. Di nagballigi daytoy a gandat. Kinomendaran ni Jesus dagiti Kristiano gapu iti panagibturda. Pinaregtana ida nga ‘itultuloyda a salimetmetan a sititibker ti adda kadakuada.’—Apo 3:9-11.
Maipaay iti Filadelfia ti Decapolis, kitaenyo ti RABBA Num. 1.