14. Ania a kabalio ken kumakabalio ti simmaruno a nakita ni Juan, ket ania ti iladladawan daytoy a sirmata?

¹⁴ Kasano ngarud a nasungbatan daytoy maikadua nga awag nga “Umayka!” Kastoy: “Ket sabali pay ti rimmuar, maysa a maris-apuy a kabalio; ket iti daydiay sisasakay iti dayta naipalubos nga ikkatenna ti talna iti daga tapno papatayenda ti maysa ken maysa; ket maysa a dakkel a kampilan ti naited kenkuana.” (Apocalipsis 6:4) Talaga a nakaal-alinggaget a sirmata! Ket di pagduaduaan no ania ti iladladawanna: gubat! Saan a daydiay nalinteg, naballigi a pannakigubat ti manangparmek nga Ari nga insaad ni Jehova no di ket ti nadangkok, gapuanan ti tao, nadara ken nasaem a gubat dagiti nasion. Anian a maitutop a maris-apuy ti kabalio a nagsakayan daytoy a kumakabalio!

15. Apay a ditay kayat ti makiraman iti panagpataray ti maikadua a kumakabalio?

¹⁵ Sigurado a saan a kayat ni Juan ti makiraman iti daytoy a kumakabalio ken iti agresibo a panagpatarayna gapu ta adda a naipadto maipapan iti ili ti Dios: “Saandanto met a sursuruenen ti pannakigubat.” (Isaias 2:4) Nupay ni Juan ken, iti agdama, ti klase Juan ken ti dakkel a bunggoy ket addada pay laeng “iti lubong,” “saanda a paset” daytoy sistema a namansaan iti dara. Dagiti igamtayo ket naespirituan ken “mannakabalin babaen iti Dios” nga usarentayo a sipipinget a mangiwaragawag iti kinapudno, saan nga iti gubat ti tao.—Juan 17:11, 14; 2 Corinto 10:3, 4.

16. Kaano ken kasano a ti nakasakay iti nalabaga a kabalio ket naikkan iti “maysa a dakkel a kampilan”?

¹⁶ Adun ti napasamak a gubat sakbay pay ti 1914, ti tawen a panangawat daydiay Nakasakay iti puraw a kabalio iti koronana. Ngem ita, daydiay nakasakay iti nalabaga a kabalio ket naikkan iti “maysa a dakkel a kampilan.” Ania ti ipamatmat daytoy? Sipud idi bimtak ti Umuna a Sangalubongan a Gubat, ad-adda a nadara ken naranggas ti gubat ti tao. Kadagiti nadara a panawen manipud 1914 agingga idi 1918, dagiti tangke, makasabidong a gas, eroplano, submarino, dadakkel a kanyon, ken automatiko nga igam ket nausar iti damo man a gundaway wenno iti awan kaaspingna a kasaknap. Iti agarup 28 a nasion, saan laeng a dagiti propesional a soldado no di pay ket ti intero a populasion ti napilitan a mangsuportar iti gubat. Nakaam-amak ti kaadu dagiti nasugatan ken napapatay. Nasurok a siam a milion a soldado ti napapatay, ken nakaad-adu dagiti sibilian a natay ken nasugatan. Uray idi nalpasen ti gubat, saan a naisubli ti pudpudno a talna ditoy daga. Nasurok a 50 a tawen kalpasan dayta a gubat, kastoy ti komento ti maysa nga estadista nga Aleman a ni Konrad Adenauer: “Napukaw ti talged ken talinaay iti biag ti tao manipud idi 1914.” Pudno a naikkan ti nakasakay iti maris-apuy a kabalio iti pannakabalin a mangikkat iti talna ditoy daga!

17. Kalpasan ti Umuna a Sangalubongan a Gubat, kasano a nagtultuloy a nausar ti “dakkel a kampilan”?

¹⁷ Kalpasanna, gapu ta mawaw unay iti dara, ti nakasakay iti nalabaga a kabalio timpuak iti Maikadua a Sangalubongan a Gubat. Narangranggas dagiti nausar nga instrumento a pagpatay, ken mamimpat nga ad-adu dagiti natay ken nasugatan no maidilig iti Umuna a Sangalubongan a Gubat. Idi 1945 dua a bomba atomika ti nagbettak idiay Japan, ket iti apagdarikmat, pinullo a ribu a biktima ti inkisap ti tunggal maysa kadagita a bomba. Idi maikadua a sangalubongan a gubat, agarup 55 milion a biag ti inapit daytoy nakasakay iti nalabaga a kabalio, ngem kaskasdi a saan pay a napnek. Sigun iti mapagtalkan a report, nasurok a 20 milion a tattao ti napapatay ti “dakkel a kampilan” sipud idi Maikadua a Sangalubongan a Gubat.

18, 19. (a) Imbes a panagballigi ti teknolohia ti militar, ania ti paneknekan ti panagpipinnatay a mapaspasamak sipud pay idi Maikadua a Sangalubongan a Gubat? (b) Ania a peggad ti naipasango iti sangatauan, ngem ania ti aramiden ti Nakasakay iti puraw a kabalio tapno malapdan dayta?

¹⁸ Maikunatayo kadi a maysa daytoy a panagballigi ti teknolohia ti militar? Pammaneknek ketdi daytoy a madaman nga agtartaray ti awan asina a nalabaga a kabalio. Ket pagpatinggaan ngay ti panagtarayna? Dakdakamaten ti dadduma a sientista ti posibilidad ti di inggagara a panagbettak ti nuklear a gubat—malaksid pay iti naiplano a nuklear a dangadang! Ngem makaparagsak ta ti naballigi a Nakasakay iti puraw a kabalio ket adda sabali a panggepna maipapan iti daytoy.

¹⁹ Agingga a ti kagimongan ket naibatay iti nasionalistiko a kinatangsit ken gura, agtalinaed ti pangta a panagbettak ti nuklear a gubat a mangungaw iti sangatauan. Uray pay no gapu iti kinaawan namnama ket ibasura dagiti nasion ti amin a nuklear nga igam, ammodanto latta ti agaramid kadagita. Iti apagbiit laeng, makapataudda manen kadagiti makapapatay a nuklear nga armas; isu nga aniaman a gubat nga awanan kadagiti nuklear nga igam iti damo ket alisto nga agtungpal iti pannakausar dagiti kasta a pangungaw nga armas. Ti kinatangsit ken gura a nanglapunos kadagiti nasion ita ket sigurado nga agbanag iti panagpakamatay ti sangatauan, malaksid—wen, malaksid no ti Nakasakay iti puraw a kabalio pasardengenna ti narungsot a panagpataray ti maris-apuy a kabalio. Agtalektayo koma nga agsakay ni Kristo nga Ari tapno an-anayenna ti panagballigina a mangparmek iti lubong nga iturturayan ni Satanas ken tapno ipasdekna ti baro a kagimongan ditoy daga a naibatay iti ayat—ayat iti Dios ken iti kaarruba—puersa maipaay iti talna nga adayo a nabilbileg ngem kadagiti nakapuy a panglapped iti nuklear a gubat iti daytoy agmauyong a panawentayo.—Salmo 37:9-11; Marcos 12:29-31; Apocalipsis 21:1-5.

[Kahon iti panid 94]

‘Napalubosan a Mangikkat iti Talna iti Daga’

Sadino ti pagturturongan ti teknolohia? Ti The Globe and Mail, ti Toronto, Canada, idi Enero 22, 1987, impadamagna ti sumaganad a naadaw iti bitla ni Ivan L. Head, a presidente ti International Development Research Centre:

“Mapagtalkan ti pattapatta a maysa iti kada uppat a sientista ken teknologo ditoy lubong ti nakiraman iti panagsirarak ken panangpasayaat iti panagaramid kadagiti igam. . . . No ibasar iti gatad ti kuarta idi 1986, nasurok a $1.5 milion ti magasgastos iti kada minuto. . . . Nataltalgedtayo kadi ita gapu iti kastoy a panangipangpangruna iti teknolohia? Dagiti nuklear nga igam nga adda kadagiti nabibileg a nasion ket mamin-6,000 a napigpigsa ngem kadagiti amin nga igam nga inusar dagiti nakiraman iti Maikadua a Sangalubongan a Gubat. Innem a ribu a Maikadua a Sangalubongan a Gubat. Manipud idi 1945, awan pay pito a lawas a naginana ti lubong manipud iti gubat. Kadagiti nasurok a 150 nga internasional wenno sibil a gubat, mapattapatta a 19.3 milion a biag ti nakettel, a kaaduanna ket resulta ti epektibo ken baro a teknolohia a nagruar iti daytoy panawen ti United Nations.”