Kapitulo 20

Umariwekwek a Dakkel a Bunggoy

 1. Kalpasan a dineskribir ni Juan ti pannakaselio dagiti 144,000, ania a sabali a grupo ti nakitana?

KALPASAN a dineskribir ni Juan ti pannakaselio dagiti 144,000, impakaammona ti maysa kadagiti kararagsakan a palgaak iti intero a Kasuratan. Sigurado a napalalo ti rag-ona a nangipakaammo iti dayta. Kinunana: “Kalpasan dagitoy a banag nakitak, ket, adtoy! maysa a dakkel a bunggoy, nga awan ti tao a nakabael a mangbilang, manipud kadagiti amin a nasion ken kadagiti tribu ken kadagiti ili ken kadagiti pagsasao, a sitatakderda iti sanguanan ti trono ken iti sanguanan ti Kordero, a sikakawesda kadagiti puraw a pagan-anay; ket adda sangsanga ti palma kadagiti imada.” (Apocalipsis 7:9) Wen, ti pannakatengngel dagiti uppat nga angin inikkanna iti gundaway a maisalakan ti sabali pay a grupo malaksid kadagiti 144,000 a kameng ti naespirituan nga Israel: maysa a dakkel a bunggoy dagiti tattao nga agduduma ti pagsasao ken nasionda.a—Apocalipsis 7:1.

 2. Ania ti kuna dagiti komentarista iti lubong maipapan iti dakkel a bunggoy, ken ania ti impagarup idi damo uray dagiti Estudiante ti Biblia maipapan iti daytoy a grupo?

² Kuna dagiti komentarista iti lubong a daytoy dakkel a bunggoy ket isu dagidiay saan a Judio a nakomberte iti Kristianidad wenno dagiti Kristiano a martir a mapan sadi langit. Uray dagiti Estudiante ti Biblia, impagarupda idi a ti dakkel a bunggoy ket segundario a nailangitan a klase, kas nadakamat idi 1886 iti Tomo I ti Studies in the Scriptures, The Divine Plan of the Ages: “Saanda a magun-od kas gunggona ti trono ken ti nadibinuan a kasasaad, ngem maipasngayda inton kamaudiananna kas espiritu a parsua a nababbaba ngem iti nadibinuan a kasasaad. Nupay pudno a dedikado dagitoy, madaegan ida ti nailubongan nga espiritu isu a saanda a maipaay ti biagda kas sakripisio.” Ken uray agingga idi 1930, kastoy ti kapanunotan a nayebkas iti Light, Umuna a Libro: “Dagidiay mangbukel iti daytoy dakkel a bunggoy saanda a nagtignay a maitunos iti awis nga agbalinda a nareregta a saksi ti Apo.” Nadeskribirda kas grupo a mangibilbilang iti mismo a bagida kas nalinteg ken ammoda ti kinapudno ngem saanda nga ikaskasaba dayta. Mapanda idiay langit kas segundario a klase ngem saanda a makipagturay ken Kristo.

 3. (a) Ania ti ninamnama dagiti dadduma a nalinteg ti panagpuspusoda a tattao a nagbalin idi agangay a naregta iti trabaho a panangasaba? (b) Kasano nga inlawlawag ti The Watch Tower idi 1923 ti pangngarig maipapan kadagiti karnero ken kalding?

³ Nupay kasta, adda dagiti dadduma a kakadua dagiti napulotan a Kristiano a nakaregregta iti trabaho a panangasaba. Saanda nga inar-arapaap ti mapan idiay langit. Kinapudnona, ti namnamada ket maitunos iti paulo ti palawag publiko nga intampok ti ili ni Jehova manipud 1918 agingga idi 1922. Idi damo, napauluan daytoy iti “Nanungpalen ti Lubong—Riniwriw a Sibibiag Ita ti Saanton a Pulos a Matay.”b Di nagbayag kalpasanna, ti magasin a Watch Tower nga Oktubre 15, 1923, inlawlawagna ti pangngarig ni Jesus maipapan kadagiti karnero ken kalding. (Mateo 25:31-46) Kastoy ti kunana: “Dagiti karnero irepresentarda dagiti tattao iti amin a nasion, a saan a napulotan iti espiritu ngem agduyosda iti kinalinteg, nga iti panunotda bigbigenda ni Jesu-Kristo kas Apo ket ur-urayen ken namnamaenda ti nasaysayaat a panawen iti sidong ti turayna.”

 4. Kasano a rimmaniag ti lawag maipapan iti naindagaan a klase idi 1931? idi 1932? idi 1934?

⁴ Sumagmamano a tawen kalpasanna, idi 1931, ti Vindication, Umuna a Libro, sinalaysayna ti Ezequiel kapitulo 9. Inlawlawagna a dagiti tattao a namarkaan ti mugingda tapno saanda a mairaman a madadael inton dumteng ti panungpalan ti lubong ket isuda met laeng dagiti karnero iti nasao a pangngarig. Ti Vindication, Maikatlo a Libro, a nairuar idi 1932, sinalaysayna ti maipapan ken ni nalinteg ti panagpuspusona a Jehonadab, maysa a lalaki a saan nga Israelita a nakilugan iti karuahe ti napulotan nga ari ti Israel a ni Jehu ket kimmuyog tapno makitana ti determinasion ni Jehu a mangikisap kadagiti mangan-annurot iti palso a relihion. (2 Ar-ari 10:15-17) Inkomento ti libro: “Ni Jehonadab irepresentar wenno iladladawanna ti grupo dagiti tattao nga adda ita ditoy daga kabayatan a maar-aramid ti trabaho ni Jehu [a panangipakaammo iti mensahe maipapan iti panangukom ni Jehova], dagiti tattao nga addaan naimbag a nakem, saan a kumanunong iti organisasion ni Satanas, adda iti dasig ti kinalinteg, ken italimeng ti Apo inton Armagedon, nga isalakanna ida iti dayta a rigat, ken paraburanna ida iti biag nga agnanayon ditoy daga. Dagitoy ti mangbukel iti klase ‘karnero.’” Idi 1934, imbatad ti The Watchtower a dagitoy a Kristiano nga addaan naindagaan a namnama rumbeng nga agdedikarda ken ni Jehova ken mabautisaranda. Rimmaniag a rimmaniag ti lawag maipapan iti daytoy naindagaan a klase.—Proverbio 4:18.

 5. (a) Ania ti nailawlawag idi 1935 maipapan iti kinasiasino ti dakkel a bunggoy? (b) Idi 1935, ania ti napasamak idi a kiniddaw ni J. F. Rutherford a tumakder dagiti timmabuno iti kombension nga addaan namnama nga agbiag nga agnanayon ditoy daga?

⁵ Asideg idin nga aglawag a naan-anay ti kaipapanan ti Apocalipsis 7:9-17! (Salmo 97:11) Ti magasin a Watchtower maulit-ulit nga inyebkasna ti namnama a ti kombension a nakaeskediul a maangay iti Mayo 30 agingga iti Hunio 3, 1935, idiay Washington, D.C., E.U.A., ket agbanag a “pudno a pakaliwliwaan ken pakagunggonaan” dagidiay iladladawan ni Jehonadab. Ket nagbanag a kasta! Iti makagutugot a palawag maipapan iti “Dakkel nga Umariwekwek,” a naidatag iti agarup 20,000 a kombensionista, ni J. F. Rutherford, a mangidadaulo idi iti sangalubongan a trabaho a panangasaba, nangted iti Nainkasuratan a pammaneknek a dagiti sabsabali a karnero iti kaaldawantayo ket isuda met laeng ti dakkel a bunggoy iti Apocalipsis 7:9. Idi agngudon daytoy a palawag, insaludsodna: “Pangngaasi man amin dagiti addaan namnama nga agbiag nga agnanayon ditoy daga ta tumakderda?” Idi timmakder ti adu kadagiti timmabuno, kinuna ni Rutherford: “Adtoy! Ti dakkel nga umariwekwek!” Nagari ti ulimek, a sinaruno ti gumgumluong a palakpak. Anian a ragsak ti klase Juan—kasta met ti grupo a Jehonadab! Iti sumuno nga aldaw, 840 a kabbaro a Saksi ti nabautisaran, a kaaduan kadagitoy ti kameng dayta a dakkel a bunggoy.

Panangpasingked iti Kinasiasino ti Dakkel a Bunggoy

 6. (a) Apay a nalawag a maawatantayo a ti dakkel a bunggoy ket awan sabali no di ti grupo dagiti dedikado a Kristiano iti kaaldawantayo a mangnamnama nga agbiag nga agnanayon ditoy daga? (b) Ania ti iladladawan dagiti puraw a pagan-anay ti dakkel a bunggoy?

⁶ Kasanotay a mapasingkedan a ti dakkel a bunggoy ket awan sabali no di ti grupo dagiti dedikado a Kristiano iti kaaldawantayo a mangnamnama nga agbiag nga agnanayon ditoy daga a kukua ti Dios? Sakbayna, nakita ni Juan iti sirmata ti nailangitan a grupo a ‘nagatang maipaay iti Dios manipud iti tunggal tribu ken pagsasao ken ili ken nasion.’ (Apocalipsis 5:9, 10) Umarngi ti naggapuan ti dakkel a bunggoy ngem sabali ti pagtungpalanda. Saan a kas iti Israel ti Dios, saan a nakedngan ti bilangda. Awan ti makaipakpakauna no manodanto amin. Linabaanda dagiti pagan-anayda ket pinapudawda ida babaen ti dara ti Kordero, a mangiladladawan iti nalinteg a takderda iti imatang ni Jehova gapu iti pammatida iti daton ni Jesus. (Apocalipsis 7:14) Ken mangiwagwagaywayda kadagiti sanga ti palma, kayatna a sawen, itantan-okda ti Mesias kas Arida.

7, 8. (a) Ti panangiwagayway kadagiti sanga ti palma awan duadua nga impalagipna ken ni apostol Juan dagiti ania a pasamak? (b) Ania ti ipalagip ken iladladawan ti panangiwagayway ti dakkel a bunggoy kadagiti sanga ti palma?

⁷ Bayat nga im-imatangan ni Juan daytoy a sirmata, nalagipna la ketdi ti napasamak iti daydi maudi a lawas ni Jesus ditoy daga nasurok nga 60 a tawen sakbayna. Idi Nisan 9, 33 K.P., idi a nagaaripuno dagiti tattao tapno sabtenda ni Jesus idi simrek idiay Jerusalem, “nangalada kadagiti sanga ti kaykayo a palma ket rimmuarda a mangsabet kenkuana. Ket rinugianda nga ipukkaw: ‘Mangisalakanka, ikararagmi kenka! Bendito daydiay umay iti nagan ni Jehova, ti mismo nga ari ti Israel!’” (Juan 12:12, 13) Umasping iti dayta, ti panangiwagayway ti dakkel a bunggoy kadagiti sanga ti palma ken ti panagpukkawda ipakitana ti di magawidan a ragsakda a mangawat ken ni Jesus kas Ari a dinutokan ni Jehova.

⁸ Awan duadua a dagiti sanga ti palma ken ti naragsak a panagpukkaw impalagipna met ken ni Juan ti Piesta dagiti Abong-abong ti nagkauna nga Israel. Mainaig iti daytoy a piesta, imbilin ni Jehova: “Ket masapul nga iyalaanyo ti bagbagiyo iti umuna nga aldaw iti bunga dagiti nangayed a kayo, iti bulbulong dagiti kayo a palma ken iti kangrunaan a sangsanga dagiti nasanga a kayo ken dagiti alamo ti naapres a ginget, ket masapul nga agrag-okayo iti sanguanan ni Jehova a Diosyo iti pito nga aldaw.” Nausar dagiti sanga ti palma kas tanda ti panagrag-o. Nagserbi dagiti temporario nga abong-abong kas pammalagip iti panangiruar ni Jehova iti ilina idiay Egipto, tapno agtaengda kadagiti tolda iti let-ang. Nakiraman iti daytoy a piesta “ti ganggannaet nga agnanaed ken ti awan amana nga ubing ken ti balo a babai.” Awan ti aramiden ti intero nga Israel no di ‘agrag-o.’—Levitico 23:40; Deuteronomio 16:13-15.

 9. Ania ti sirarag-o nga ipukpukaw ti dakkel a bunggoy?

⁹ Maitutop laeng ngarud a nupay saanda a paset ti naespirituan nga Israel, mangiwagwagayway ti dakkel a bunggoy kadagiti sanga ti palma, yantangay sirarag-o ken siyayaman a bigbigenda nga aggapu iti Dios ken iti Kordero ti balligi ken ti pannakaisalakan, kas dineskribir ditoy ni Juan: “Ket agtultuloy nga agik-ikkisda buyogen ti natbag a timek, a kunkunada: ‘Ti pannakaisalakan utangmi iti Diostayo, a situtugaw iti trono, ken iti Kordero.’” (Apocalipsis 7:10) Nupay naggapu ti dakkel a bunggoy iti amin a puli ken nasion, agpukpukkawda buyogen dayta a maymaysa a “natbag a timek.” Kasanoda a maaramid daytoy idinto ta nagduduma ti nasion ken pagsasaoda?

10. Kasano a sangsangkamaysa a makapukkaw ti dakkel a bunggoy buyogen ti “natbag a timek” nupay nagduduma ti nasion ken pagsasaoda?

¹⁰ Daytoy dakkel a bunggoy ket paset ti maymaysa a pudno a nagkaykaysa a sangalubongan nga organisasion ditoy daga ita. Saan a nagduduma dagiti pagalagadan a sursurotenda iti nagduduma a pagilian no di ket padapada nga agbibiagda a mayannurot kadagiti nalinteg a prinsipio ti Biblia sadinoman ti pagnanaedanda. Saanda a makipaspaset kadagiti nasionalistiko ken rebolusionario nga aktibidad no di ket pudpudno a ‘pinitpitdan a pinagbalin a subsob ti arado dagiti kampilanda.’ (Isaias 2:4) Saanda a nabingaybingay kadagiti sekta wenno denominasion, isu a saanda a kas kadagiti relihion ti Kakristianuan a makatikaw wenno agsusupadi dagiti isursuroda. Saanda met nga ipabiang lattan iti masusuelduan a klero ti rebbengenda a mangidaydayaw iti Dios. Saanda nga ipukpukkaw nga utangda ti pannakaisalakanda iti nasantuan nga espiritu, ta saanda nga agserserbi iti trinidad a dios. Iti agarup 200 a pagilian iti intero a lubong, sangsangkamaysa nga umaw-awagda iti nagan ni Jehova bayat nga agsasaoda iti maymaysa a nasin-aw a pagsasao ti kinapudno. (Sofonias 3:9) Mayanatup ngarud nga ipadpaduyakyakda nga utangda ti pannakaisalakanda ken ni Jehova, ti Dios ti pannakaisalakan, babaen ken ni Jesu-Kristo, ti Kangrunaan nga Ahente ti pannakaisalakan.—Salmo 3:8; Hebreo 2:10.

11. Kasano a ti moderno a teknolohia ket nakatulong iti dakkel a bunggoy a mangpaaweng pay iti natbag a timekda?

¹¹ Iti tulong ti moderno a teknolohia, ad-adda pay nga immaweng ti natbag a timek ti nagkaykaysa a dakkel a bunggoy. Awanen ti sabali pay a narelihiosuan a grupo ditoy daga a masapul a mangipablaak kadagiti katulongan iti panagadal iti Biblia iti nasurok nga 400 a pagsasao, yantangay awanen ti sabali pay a grupo a maseknan a mangipakaammo iti maymaysa a mensahe kadagiti tattao iti intero a daga. Kas kanayonan a tulong iti daytoy, iti panangimaton ti napulotan a Bagi a Manarawidwid dagiti Saksi ni Jehova, naaramid ti Multilanguage Electronic Phototypesetting System (MEPS). Iti tiempo a pannakaimaldit daytoy a libro, nadumaduma a porma ti MEPS ti maus-usar iti nasurok a 125 a lugar iti aglikmut ti daga, ket nakatulong daytoy iti aggigiddan a pannakaipablaak ti mamindua iti makabulan a pagiwarnak, Ti Pagwanawanan, iti nasurok a 130 a pagsasao. Aggigiddan met nga ipabpablaak ti ili ni Jehova dagiti libro, a kas iti daytoy, iti adu a pagsasao. Gapuna, dagiti Saksi ni Jehova, a kaaduan kadakuada ket kameng ti dakkel a bunggoy, tinawen a makaiwarwarasda iti ginasut a milion a publikasion kadagiti pagaammo a pagsasao, iti kasta adu pay a tattao manipud iti amin a tribu ken pagsasao ti matulongan nga agadal iti Sao ti Dios ket inayonda ti timekda iti natbag a timek ti dakkel a bunggoy.—Isaias 42:10, 12.

Idiay Langit Wenno Ditoy Daga?

12, 13. Iti ania a wagas a ti dakkel a bunggoy “sitatakderda iti sanguanan ti trono ken iti sanguanan ti Kordero”?

¹² Kasano ti pannakaammotayo a ti ‘panagtakder iti sanguanan ti trono’ dina kayat a sawen nga adda idiay langit ti dakkel a bunggoy? Adu ti nalawag a pammaneknek iti daytoy. Kas pagarigan, ti Griego a sao a naipatarus ditoy nga “iti sanguanan” (e·noʹpi·on) ket “iti imatang ti” ti literal a kaipapananna ken namin-adu a nausar mainaig kadagiti tattao ditoy daga nga adda “iti sanguanan” wenno “iti imatang” ni Jehova. (1 Timoteo 5:21; 2 Timoteo 2:14; Roma 14:22; Galacia 1:20) Iti maysa a gundaway idi adda dagiti Israelita idiay let-ang, kinuna ni Moises ken Aaron: “Sawem iti intero a gimong ti annak ti Israel, ‘Umasidegkayo iti sanguanan ni Jehova, agsipud ta nangngegna dagiti tanabutobyo.’” (Exodo 16:9) Saan a masapul a maipan dagiti Israelita idiay langit tapno agtakderda iti sanguanan ni Jehova iti daydi a gundaway. (Idiligmo ti Levitico 24:8.) Imbes ketdi, idiay let-ang a mismo, addada a sitatakder iti imatang ni Jehova, ket naiturong ti atensionna kadakuada.

¹³ Kanayonanna, mabasatayo: “Inton ti Anak ti tao dumteng iti dayagna . . . amin dagiti nasion maurnongdanto iti sanguananna.”c Awan idiay langit ti intero a sangatauan inton matungpal daytoy a padto. Nalawag nga awan idiay langit dagidiay ‘agturong iti agnanayon a pannakagessat.’ (Mateo 25:31-33, 41, 46) Imbes ketdi, sitatakder ti sangatauan ditoy daga iti imatang ni Jesus, ket iturongnanto kadakuada ti atensionna tapno ukomenna ida. Umasping iti dayta, adda ti dakkel a bunggoy “iti sanguanan ti trono ken iti sanguanan ti Kordero” yantangay sitatakderda iti imatang ni Jehova ken ti insaadna nga Ari, a ni Kristo Jesus, kas tattao nga inanamonganda.

14. (a) Siasino dagiti nadeskribir nga adda “iti aglikmut ti trono” ken “agtaktakder iti [nailangitan a] Bantay Sion”? (b) Nupay ti dakkel a bunggoy ket agserserbi iti Dios “iti templona,” apay a di kayat a sawen daytoy nga agserbida kas papadi?

¹⁴ Maipapan kadagiti 24 a panglakayen ken ti napulotan a grupo dagiti 144,000, naikuna nga addada “iti aglikmut ti trono” ni Jehova ken “agtaktakder iti [nailangitan a] Bantay Sion.” (Apocalipsis 4:4; 14:1) Saan a klase papadi ti dakkel a bunggoy isu a saanda a maragpat dayta a natan-ok a saad. Agpayso nga iti Apocalipsis 7:15, nailadawanda nga agserserbi iti Dios “iti templona.” Ngem saan a ti makin-uneg a santuario, wenno ti Kasasantuan, ti tuktukoyen daytoy a templo, no di ket ti naindagaan a paraangan ti naespirituan a templo ti Dios. Ti Griego a sao a na·osʹ, a naipatarus ditoy kas “templo,” masansan a saklawenna ti intero a pasdek a pagdaydayawan ken ni Jehova. Iti kaaldawantayo, maysa daytoy a naespirituan a pasdek a mangsaklaw iti langit ken daga.—Idiligmo ti Mateo 26:61; 27:5, 39, 40; Marcos 15:29, 30; Juan 2:19-21, footnote iti New World Translation Reference Bible.

▪ ipastoran ken idalan ida ni Jesus kadagiti ubbog ti dandanum ti biag