Kapitulo 22

Ti Umuna nga Ay-ay—Dagiti Dudon

 1. Bayat nga agtrumtrumpeta dagiti anghel, siasino met dagiti mangpaspasaruno iti dayta, ket ania ti iyanunsio ti maikalima a pannakapuyot ti trumpeta?

AGSAGSAGANAN ti maikalima nga anghel a mangpuyot iti trumpetana. Napuyotanen ti uppat a trumpeta idiay langit, ket ti uppat a saplit naiturongdan iti kakatlo ti daga nga ibilang ni Jehova nga addaan iti kakaruan a basol—ti Kakristianuan. Naibutaktaken ti matmatayen gaput’ sakit a kasasaadna. Bayat nga agtrumtrumpeta dagiti anghel, paspasarunuan met dayta dagiti tattao a mensahero ditoy daga. Ita, ti maikalima a trumpeta ti anghel dandaninan iyanunsio ti umuna nga ay-ay, nga ad-adda a nakabutbuteng ngem dagiti naglabasen. Nainaig daytoy iti nakaam-amak a saplit dagiti dudon. Ngem sukimatentayo nga umuna ti dadduma pay a teksto a makatulong kadatayo a mangtarus itoy a saplit.

 2. Ania a libro ti Biblia ti mangdeskribir iti saplit dagiti dudon nga umasping iti nakita ni Juan, ket ania ti epekto dayta iti nagkauna nga Israel?

² Ti Joel a libro ti Biblia, a naisurat idi maikasiam a siglo K.K.P., dineskribirna ti iraraut dagiti insekto, agraman dagiti dudon, nga umasping iti nakita ni Juan. (Joel 2:1-11, 25)a Daytoy ket pakaigapuan ti nakaro a pannakatutuok ti apostata nga Israel ngem agresulta met iti panagbabawi ken pannakagun-od manen ti tunggal Judio iti anamong ni Jehova. (Joel 2:6, 12-14) No dumteng dayta a tiempo, iparukpok ni Jehova ti espirituna iti “tunggal kita ti lasag,” bayat a dumteng dagiti nakaam-amak a pagilasinan ken makapadanag a datdatlag sakbay “ti iyaay ti naindaklan ken nakaam-amak nga aldaw ni Jehova.”—Joel 2:11, 28-32.

Saplit Idi Umuna a Siglo

3, 4. (a) Kaano a naaddaan ti kaitungpalan ti Joel kapitulo 2, ken kasano? (b) Kasano a napasamak ti saplit a kas iti panangdidigra ti rineprep a dudon idi umuna a siglo K.P., ket kasano kapautna daydi a panangsaplit?

³ Adda kaitungpalan ti Joel kapitulo 2 idi umuna a siglo. Idi Pentecostes 33 K.P., naiparukpok ti nasantuan nga espiritu, a nangpulot kadagiti immuna a Kristiano ken nangted kadakuada iti pannakabalin nga agsao iti “natan-ok a bambanag ti Dios” iti adu a pagsasao. Nagbanaganna, nagaaripuno ti umariwekwek a tattao. Nagpalawag ni apostol Pedro kadagidiay a masmasdaaw a nakaimatang iti mapaspasamak. Inadawna ti Joel 2:28, 29 ket inlawlawagna a makitkitadan ti kaitungpalan dayta. (Aramid 2:1-21) Ngem awan ti naisurat a literal a saplit dagiti insekto iti daydi a panawen, a mamagtuok kadagiti dadduma ken mangiturong iti panagbabawi ti sabsabali.

⁴ Adda kadi piguratibo a saplit kadagidi a tiempo? Wen, adda! Resulta dayta ti di agsarday a panangaskasaba dagidi kapulpulot a Kristiano.b Babaen kadakuada, inawis ni Jehova dagidiay Judio a mayat nga umimdeng tapno agbabawi ken tagiragsakenda dagiti iburayna a bendision. (Aramid 2:38-40; 3:19) Dagiti nangipangag nasagrapda ti naisangsangayan unay a paborna. Ngem kadagidiay nangpaid iti awisna, dagiti Kristiano idi umuna a siglo ket kasla mangdidigra a rineprep a dudon. Manipud Jerusalem, nagsaknapda iti intero a Judea ken Samaria. Di nagbayag, addadan iti amin a lugar, a mangtutuok kadagiti di mamati a Judio babaen ti panangiwaragawagda iti publiko maipapan iti panagungar ni Jesus, agraman ti amin a kaipapanan dayta. (Aramid 1:8; 4:18-20; 5:17-21, 28, 29, 40-42; 17:5, 6; 21:27-30) Nagtultuloy dayta a panangsaplit agingga a dimteng ti “nakaam-amak nga aldaw,” idi 70 K.P., idi impalubos ni Jehova a rauten dagiti buyot ti Roma ti Jerusalem tapno dadaelenda dayta. Dagiti laeng Kristiano a, gapu iti pammati immawagda iti nagan ni Jehova, ti naisalakan.—Joel 2:32; Aramid 2:20, 21; Proverbio 18:10.

Ti Agdama a Saplit Dagiti Dudon

 5. Kasano a ti padto ni Joel ket naaddaan iti kaitungpalan nanipud 1919?

⁵ Nainkalintegan a manamnamatayo nga adda maudi a kaitungpalan ti padto ni Joel iti panawen ti panungpalan. Ket talaga a napasamak dayta! Iti daydi kombension dagiti Estudiante ti Biblia idiay Cedar Point, Ohio, E.U.A., idi Setiembre 1-8, 1919, ti nabatad a pannakaiparukpok ti espiritu ni Jehova ti nangtignay iti ilina tapno organisarenda ti sangalubongan a kampania a panangaskasaba. Kadagiti amin nga agkunkuna a Kristiano, isuda laeng ti mangbigbigbig a ni Jesus ket naisaaden kas nailangitan nga Ari isu a dida nagtaktak a nangiwaragawag iti dayta a naimbag a damag. Ti awan sardayna a panangaskasabada kas kaitungpalan ti padto ket nagbalin a kas saplit a nangtutuok iti apostata a Kakristianuan.—Mateo 24:3-8, 14; Aramid 1:8.

 6. (a) Ania ti nakita ni Juan idi nagtrumpeta ti maikalima nga anghel? (b) Siasino ti isimbolo dayta a “bituen,” ken apay?

⁶ Ti Apocalipsis, a naisurat 26 a tawen kalpasan ti pannakadadael ti Jerusalem, deskribirenna met dayta a saplit. Ania ti inayonna iti daydiay dineskribir ni Joel? Kitaentayo no ania ti impadamag ni Juan: “Ket ti maikalima nga anghel pinuyotna ti trumpetana. Ket nakitak ti maysa a bituen a natnag manipud langit nga agturong iti daga, ket naited kenkuana ti tulbek ti abut ti mangliwengliweng.” (Apocalipsis 9:1) Naiduma daytoy a “bituen” iti nadakamat idiay Apocalipsis 8:10 a nakita ni Juan a matmatnag. Nakitana “ti maysa a bituen a natnag manipud langit” ket adda itan annongenna a nainaig ditoy daga. Maysa kadi nga espiritu a persona wenno tao? Ti mangig-iggem iti daytoy a “tulbek ti abut ti mangliwengliweng” ket nadeskribir idi agangay kas ti nangigarangugong ken Satanas idiay “mangliwengliweng.” (Apocalipsis 20:1-3) No kasta, mannakabalin nga espiritu a persona daytoy. Iti Apocalipsis 9:11, ibaga kadatayo ni Juan a dagiti dudon addaanda iti “ari, ti anghel ti mangliwengliweng.” Maymaysa la ketdi a persona ti tuktukoyen dagita a dua a bersikulo, yantangay ti anghel a siiiggem iti tulbek ti mangliwengliweng nainkalintegan nga isu met laeng ti anghel ti mangliwengliweng. Ket ti bituen isimbolona la ketdi ti Ari a dinutokan ni Jehova, yantangay dagiti napulotan a Kristiano bigbigenda ti maymaysa laeng nga anghel nga Ari nga isu ni Jesu-Kristo.—Colosas 1:13; 1 Corinto 15:25.

 7. (a) Ania ti napasamak idi naluktan “ti abut ti mangliwengliweng”? (b) Ania “ti mangliwengliweng,” ket siasino ti nangbusbos iti bassit a panawen iti dayta a disso?

⁷ Kastoy ti tuloy ti salaysay: “Ket linuktanna ti abut ti mangliwengliweng, ket ti asuk nagpangato manipud iti abut a kas iti asuk ti dakkel nga urno, ket ti init nagsipnget, kasta met ti angin, maigapu iti asuk ti abut. Ket manipud iti asuk rimmuar dagiti dudon iti rabaw ti daga; ket naited kadakuada ti autoridad, ti isu met laeng nga autoridad a kas iti adda kadagiti manggagama ti daga.” (Apocalipsis 9:2, 3) Sigun iti Biblia, “ti mangliwengliweng” ket lugar ti kinaawan gaway, ken uray ipapatay. (Idiligmo ti Roma 10:7; Apocalipsis 17:8; 20:1, 3.) Ti bassit a grupo dagiti kakabsat ni Jesus nangbusbosda iti bassit a panawen iti kasta a “mangliwengliweng” a relatibo a kinaawan gaway idi agngudon ti umuna a sangalubongan a gubat (1918-19). Ngem idi imparukpok ni Jehova ti espirituna kadagiti agbabbabawi nga adipenna idi 1919, nagaaripunoda tapno itungpalda ti dakkel a trabaho nga agur-uray kadakuada.

 8. Kasano a ti pannakaluk-at dagiti dudon ket napakuyogan iti napuskol nga “asuk”?

⁸ Kas napaliiw ni Juan, ti pannakaluk-at dagiti dudon ket napakuyogan iti napuskol nga asuk a kasla “iti asuk ti dakkel nga urno.”c Kasta a talaga ti napasamak idi 1919. Simmipnget ti kasasaad ti Kakristianuan ken ti intero a lubong. (Idiligmo ti Joel 2:30, 31.) Ti pannakaluk-at dagita a dudon, ti klase Juan, kaipapananna ti pannakaabak dagiti klero ti Kakristianuan, a nagplano ken nangigakat a mangpasardeng a mamimpinsan iti trabaho mainaig iti Pagarian ken nangilaksid iti Pagarian ti Dios. Ti kasla napuskol nga asuk ket nangrugi a nagsaknap iti apostata a Kakristianuan idi a naikkan ti rineprep a dudon iti nadiosan nga autoridad sada rinugian nga impakat dayta babaen ti panangiwaragawagda kadagiti nabileg a mensahe ti panangukom. Nalingdan ti “init” ti Kakristianuan—ti kasla nalawlawagan a langana—ket simmipnget “ti angin” gapu kadagiti mensahe maipapan iti nadiosan a panangukom bayat a naibutaktak a ti “agturay iti autoridad ti angin” iti daytoy a lubong isu ti dios ti Kakristianuan.—Efeso 2:2; Juan 12:31; 1 Juan 5:19.

Dagidiay Mangtutuok a Dudon!

 9. Aniada a bilin mainaig iti pannakigubat ti inawat dagiti dudon?

⁹ Aniada a bilin mainaig iti pannakigubat ti inawat dagita a dudon? Kastoy ti impadamag ni Juan: “Ket naibaga kadakuada nga awan ti dangranda a mulmula iti daga wenno uray aniaman a berde a banag wenno aniaman a kayo, no di laeng dagidiay tattao nga awanan iti selio ti Dios kadagiti mugingda. Ket naipalubos kadagiti dudon, a saanda ida a papatayen, no di ket tapno matutuok koma dagitoy iti lima a bulan, ket ti pannakatutuokda kas iti panangtuok ti manggagama no siludenna ti tao. Ket kadagidiay nga aldaw sapulento dagiti tattao ni patay ngem saandanto a pulos masarakan dayta, ket tarigagayandanto ti matay ngem agtultuloy nga itarayan ida ni patay.”​—Apocalipsis 9:4-6.

10. (a) Siasino dagiti kangrunaan a nakaiturongan ti saplit, ket ania ti epektona kadakuada? (b) Kasano ti pannakatutuokda? (Kitaem met ti footnote.)

¹⁰ Paliiwem ta ti umuna a pakaiturongan daytoy a saplit ket saan a dagiti umili wenno dagiti prominente kadakuada—dagiti ‘mula ken kayo ti daga.’ (Idiligmo ti Apocalipsis 8:7.) Dagiti dudon dangranda laeng dagiti tattao nga awanan iti selio ti Dios kadagiti mugingda, dagidiay kameng ti Kakristianuan nga agkunkuna a naselioanda ngem ti reputasionda ti mangilibak iti dayta. (Efeso 1:13, 14) No kasta, dagiti makatuok a mensahe dagitoy a dudon iti moderno a panawen ket naiturong nga umuna iti papangulo dagiti relihion iti Kakristianuan. Ania ket ngatan ti panagtuok dagitoy napalangguad a tattao idi mangngegda a naiwaragawag iti publiko a saanda laeng a napaay a mangiturong kadagiti arbanda sadi langit no di ket isuda a mismo saanda a makapan sadiay!d Talaga a kayariganda ti ‘bulsek a mangidaldalan iti bulsek’!—Mateo 15:14.

11. (a) Kasano kapaut ti naipalubos a panangtutuok dagiti dudon kadagiti kabusor ti Dios, ket apay a saan nga ababa a panawen dayta? (b) Kasano kakaro ti pannakatutuokda?

¹¹ Lima a bulan ti pannakatutuokda. Medio ababa kadi dayta a tiempo? Saan no maipapan iti literal a dudon. Lima a bulan ti gagangay a kapaut ti biag daytoy nga insekto. No kasta, bayat a sibibiag dagitoy a dudon iti moderno a panawen, itultuloyda a siluden dagiti kabusor ti Dios. Mainayon pay, nakaro unay ti pannakatutuok dagita a kabusor nga uray la a kayatda payen ti matay. Pudno nga awan ti naipadamag maipapan iti asinoman kadagidiay sinilud dagiti dudon nga aktual a pinadasda ti agpakamatay. Ngem dagita a sasao ti mangipaawat kadatayo iti kinakaro ti pannakatutuokda—a nayasping iti di agsarday nga iraraut dagiti manggagama. Mayarig dayta iti impadto ni Jeremias a panagsagaba dagidiay nasukir nga Israelita nga iwarawara dagiti mangparmek kadakuada a taga-Babilonia, a kaykayatda payen ti matay ngem ti agbiag.—Jeremias 8:3; kitaem met ti Eclesiastes 4:2, 3.

12. Apay a naipalubos a dagiti dudon tutuokenda ti papangulo dagiti relihion iti Kakristianuan, no iti naespirituan nga anag, ngem saanda ida a papatayen?

¹² Apay a naipalubos a matutuok dagitoy, iti naespirituan nga anag, ngem saanda ida a papatayen? Daytoy ti umuna nga ay-ay no iti pannakaibutaktak dagiti kinaulbod ti Kakristianuan agraman dagiti pannakapaayna, ngem maud-udinto, bayat nga agtultuloy ti aldaw ti Apo, ti naan-anay a pannakaibutaktak ti natay a naespirituan a kasasaadna. Inton dumteng ti maikadua nga ay-ay, isunto ti pannakapapatay ti kakatlo kadagiti tattao.—Apocalipsis 1:10; 9:12, 18; 11:14.

Dagiti Dudon a Nakabalan a Makigubat

13. Ania ti langa dagiti dudon?

¹³ Anian a karkarna ti langa dagidiay a dudon! Kastoy ti panangiladawan ni Juan: “Ket ti langlanga dagiti dudon immarngida kadagiti kabalio a naisagana iti pannakibakal; ket iti rabaw dagiti uloda adda dagiti kasla korona a kaasping ti balitok, ket dagiti rupada kaslada iti ruprupa ti tattao, ngem adda buokda a kas iti buok dagiti babbai. Ket dagiti ngipenda kas kadagiti ngipen dagiti leon; ket addaanda kadagiti kabal ti barukong a kas kadagiti landok a kabal ti barukong. Ket ti uni dagiti payakda kas iti daranudor dagiti karuahe ti adu a kabalio nga agtataray a mapan makibakal.”​—Apocalipsis 9:7-9.

14. Apay a ti panangiladawan ni Juan kadagiti dudon ket maitutop iti grupo dagiti nakaungar a Kristiano idi 1919?

¹⁴ Maitutop daytoy a mangiladawan iti nasungdo a grupo dagiti nakaungar a Kristiano idi 1919. Kas kadagiti kabalio, nakasaganada a makigubat, sigagagarda a makidangadang maigapu iti kinapudno iti wagas a dineskribir ni apostol Pablo. (Efeso 6:11-13; 2 Corinto 10:4) Nakita ni Juan dagiti kasla korona a balitok kadagiti uloda. Di maitutop kadakuada ti maaddaan kadagiti aktual a korona agsipud ta dida pay mangrugi nga agturay bayat nga addada pay laeng ditoy daga. (1 Corinto 4:8; Apocalipsis 20:4) Ngem idi 1919, naarianen ti langada. Kakabsat ida ti Ari, ket agur-uray kadakuada dagiti nailangitan a koronada no la ket ta agtalinaedda a matalek agingga iti panungpalan.—2 Timoteo 4:8; 1 Pedro 5:4.

15. Ania ti iladawan (a) dagiti landok a kabal dagiti dudon? (b) dagiti rupada a kas iti rupa ti tao? (c) ti buokda a kas iti buok ti babai? (d) dagiti ngipenda a kas iti ngipen ti leon? (e) ti arimbangawda?

¹⁵ Iti sirmata, addaan dagiti dudon iti landok a kabal, a mangisimbolo iti di maisin a kinalinteg. (Efeso 6:14-18) Rupa met ti tao dagiti rupada, a mangipasimudaag iti kualidad nga ayat, yantangay naaramid ti tao iti ladawan ti Dios ti ayat. (Genesis 1:26; 1 Juan 4:16) Atiddog ti buokda a kas iti buok ti babai, a mangiladawan iti panagpasakupda iti Arida, ti anghel iti mangliwengliweng. Dagiti met ngipenda ket kasla ngipen ti leon. Ti leon usarenna dagiti ngipenna a mangpirpirsay iti karne. Manipud idi 1919, ti klase Juan nabaelanna manen ti mangan iti natangken a naespirituan a taraon, nangruna kadagiti kinapudno maipapan iti Pagarian ti Dios nga iturturayan ni Jesu-Kristo, “ti Leon a nagtaud iti tribu ni Juda.” No kasano a ti leon isimbolona ti bileg, kasapulanda met ti kasta unay a bileg a mangrunaw iti daytoy natangken a mensahe, mangipablaak, ken mangiwaras iti dayta iti intero a lubong. Umarimbangaw dagita a piguratibo a dudon, kas iti “daranudor dagiti karuahe ti adu a kabalio nga agtataray a mapan makibakal.” Kas panangtuladda iti ulidan dagiti Kristiano idi umuna a siglo, awan panggepda nga agulimek.—1 Corinto 11:7-15; Apocalipsis 5:5.

16. Ania ti kaipapananna a dagiti dudon “addaanda kadagiti ipus ken kadagiti pangsilud nga umasping kadagiti manggagama”?

¹⁶ Saan a babaen laeng ti ngiwat a maaramid ti kasta a panangasaba! “Kasta met, addaanda kadagiti ipus ken kadagiti pangsilud nga umasping kadagiti manggagama; ket adda kadagiti ipusda ti autoridadda a mangranggas kadagiti tattao iti lima a bulan.” (Apocalipsis 9:10) Ania ngata ti kayat a sawen dayta? Bayat nga ar-aramidenda ti trabahoda mainaig iti Pagarian, dagiti Saksi ni Jehova mangipapaayda kadagiti mapagpannurayan a mensahe a naibasar iti Sao ti Dios iti berbal a wagas ken babaen kadagiti nayimprenta a publikasion. Makasilud ti mensaheda a kas iti pannilud ti manggagama gapu ta ipakpakdaarda ti umas-asidegen nga aldaw ti pammales ni Jehova. (Isaias 61:2) Sakbay a manungpal ti biag ti agdama a kaputotan dagiti naespirituan a dudon, nairingpaston ti intuding ti Dios a trabahoda a panangiwaragawag kadagiti panangukom ni Jehova—a mangdangran iti amin a natangken ti lengngesda a managtabbaaw.

17. (a) Ania ti nayanunsio iti kombension dagiti Estudiante ti Biblia idi 1919 a nangyukuok iti silud ti panangaskasabada? (b) Kasano a natutuok dagiti klero, ket ania ti reaksionda?

¹⁷ Napalalo ti ragsak dayta a bunggoy dagiti dudon idi nayanunsio iti kombensionda idi 1919 ti maysa a baro a magasin a The Golden Age. Iti tunggal dua a lawas, mairuar dayta a magasin, a nairanta a mangpakaro iti silud ti panangaskasabada.e Ti ruarna a Num. 27, ti Setiembre 29, 1920, imbutaktakna ti kinasikap dagiti klero a nangidadanes kadagiti Estudiante ti Biblia idiay Estados Unidos idi 1918-19. Idi dekada 1920 ken 1930, ti The Golden Age tinutuokna dagiti klero babaen iti ad-adu pay a makasilud nga artikulo ken ladawan a nangibutaktak iti sinisikap a pannakinamin dagitoy iti politika, ken nangnangruna ti pannakitulag ti hirarkia Katolika kadagiti diktador a Fascista ken Nazi. Kas reaksionda, dagiti klero ‘nangibalabalada iti riribuk babaen iti bilin’ ket nangorganisarda kadagiti derraaw a maibusor iti ili ti Dios.—Salmo 94:20.

Napakdaaran Dagiti Agtuturay iti Lubong

18. Ania a trabaho ti masapul nga iringpas idi dagiti dudon, ket ania ti napasamak kas sungbatda iti maikalima a panagtrumpeta?

¹⁸ Adda trabaho a nasken nga iringpas dagiti moderno nga aldaw a dudon. Masapul a maikasaba ti naimbag a damag ti Pagarian. Masapul a maibutaktak dagiti kamali. Masapul a birokenda dagiti napukaw a karnero. Bayat nga inasikaso dagiti dudon dagitoy a trabahoda, nasdaaw ken nakadlaw ti lubong. Kas panagtulnogda iti panagtrumpeta dagiti anghel, intultuloy ti klase Juan nga ibutaktak a maikari ti Kakristianuan iti nakaro a panangukom ni Jehova. Kas sungbatda iti maikalima a trumpeta, adda partikular a paset dagitoy a panangukom a naipaganetget iti maysa a kombension dagiti Estudiante ti Biblia idiay London, England, idi Mayo 25-31, 1926. Daytoy ti nangitampok iti maysa a resolusion a, “Testimonia Kadagiti Agtuturay iti Lubong,” ken ti palawag publiko idiay Royal Albert Hall a, “No Apay nga Agibar-ibaren Dagiti Pannakabalin ti Lubong—Ti Solusionna.” Ti kompleto a manuskrito dagitoy dua a suheto ket impablaakda iti kalatakan a periodiko ti London iti simmaganad nga aldaw. Kalpasanna, 50 a milion a kopia dayta a resolusion, a naimaldit kas polieto, ti inwaras ti bunggoy dagiti dudon iti intero a lubong. Talaga a natutuok dagiti klero! Adu a tawen kalpasanna, pagsasaritaan pay laeng dagiti taga-England dayta a makasilud a pannakaibutaktak.

19. Ania pay nga alikamen a pakidangadang ti inawat dagiti simboliko a dudon, ket ania ti nailanad iti dayta maipapan iti manipesto idiay London?

¹⁹ Iti dayta a kombension, dagiti simboliko a dudon immawatda iti kanayonan pay nga alikamen a pakigubat, nangnangruna ti baro a libro a napauluan iti Deliverance. Aglaon met dayta iti Nainkasuratan a pannakasalaysay ti pagilasinan a mangpaneknek a naipasngayen idi 1914 ti ‘ubing a lalaki’ a gobierno, ti nailangitan a Pagarian ni Kristo. (Mateo 24:3-14; Apocalipsis 12:1-10) Kalpasanna, inadawna ti manipesto a naipablaak idiay London idi 1917 a pinirmaan ti walo a klero, a nadeskribir a “kabilang kadagiti kalaingan a manangaskasaba iti intero a lubong.” Inrepresentarda dagiti kangrunaan a denominasion ti Protestante—dagiti Baptist, Congregational, Presbiteriano, Episcopaliano, ken Metodista. Inwaragawag daytoy a manipesto a “ti agdama a krisis ipasimudaagna ti panagngudo ti panawen dagiti Gentil” ket “iti uray ania a kanito, mabalin a manamnama ti pannakaipalgak ti Apo.” Wen, dagidi a klero nabigbigdan ti pagilasinan ti kaadda ni Jesus! Ngem adda kadi inaramidda maipapan iti dayta? Kuna ti libro a Deliverance: “Ti karkarna unay a paset dayta a pasamak ket dagiti mismo a lallaki a nangpirma iti manipesto linaksidda dayta idi agangay ken saanda nga inakseptar ti ebidensia a mangpaneknek nga addatayon iti panungpalan ti lubong ken iti aldaw ti maikadua a kaadda ti Apo.”

20. (a) Ania ti kaykayat nga aramiden dagiti klero no maipapan iti bunggoy dagiti dudon ken iti Arida? (b) Siasino ti kinuna ni Juan a mangiturturay iti bunggoy dagiti dudon, ket ania ti naganna?

²⁰ Imbes nga ipakaammo dagiti klero ti Kakristianuan ti um-umay a Pagarian ti Dios, kaykayatda ti agtalinaed a paset ti lubong ni Satanas. Dida kayat ti makikadua iti bunggoy dagiti dudon ken iti Arida, a maipapan kenkuana kastoy itan ti napaliiw ni Juan: “Addaanda iti maysa nga ari, ti anghel ti mangliwengliweng. Ti naganna iti Hebreo ket Abaddon [kayatna a sawen, “Panangdadael”], ngem iti Griego isu addaan iti nagan nga Apolion [kayatna a sawen, “Manangdadael”].” (Apocalipsis 9:11) Kas “anghel ti mangliwengliweng” ken “Manangdadael,” talaga a nangibulos ni Jesus iti makadidigra nga ay-ay iti Kakristianuan. Ngem ad-adu pay ti sumaganad!

[Dagiti Footnote]

[Ladawan iti panid 143]

Ti pannakapuyot ti maikalima a trumpeta ti nangirugi ti umuna kadagiti tallo nga ay-ay

[Ladawan iti panid 146]

Dagiti panam natiradda iti puso dagiti kabusor ti Ari. (Salmo 45:5) Dagita a sasao ti kakuyog ti ladawan nga adda iti ngato. Maysa laeng dayta kadagiti adu a naipablaak idi dekada 1930 a nangsilud kadagidiay “tattao nga awanan iti selio ti Dios”

[Dagiti Ladawan iti panid 147]

Ti Royal Albert Hall, a nakairuaran ti libro a Deliverance ken nakaanamongan ti resolusion a “Testimonia Kadagiti Agtuturay iti Lubong”