TRONO

Ti Hebreo a termino a kis·seʼʹ ket kangrunaan a kaipapananna ti “pagtugawan” (1Sm 4:13), “tugaw” (2Ar 4:10), wenno pagtugawan nga addaan iti naisangsangayan a kinapateg a kas iti ‘trono’ (1Ar 22:10). Saan laeng nga agaplikar dayta kadagiti pagtugawan dagiti agturturay a monarka (1Ar 2:19; Ne 3:7; Est 3:1; Eze 26:16), ket saan met a ti maysa a pagtugawan nga addaan nangato a sanggir ken pagipatayan iti takiag ti tuktukoyenna laeng. Kas pagarigan, bayat nga adda idi ni Eli iti ruangan ti Silo, naliad manipud iti nagtugawanna a kis·seʼʹ, nabatad a maysa nga awan sanggirna a tugaw. (1Sm 4:13, 18) Ti Griego a termino a throʹnos ket gagangay a tumukoy iti nangato a tugaw nga addaan iti pagsanggiran, pagipatayan iti takiag, ken pagbatayan ti saka.

Ipasimudaag ti Isaias 14:9 a dagiti trono ket us-usaren idin dagiti amin a monarka, a ti Biblia espesipiko a dakamatenna dagiti trono ti Egipto (Ge 41:40; Ex 11:5; 12:29), Asiria (Jon 3:6), Babilonia (Isa 14:4, 13; Da 5:20), Persia (Est 1:2; 5:1), ken Moab (Uk 3:17, 20). Dagiti arkeologo nakasarakda kadagiti trono a patienda nga inus-usar dagiti agtuturay wenno dagiti kakaduada kadagitoy amin a kabilgan a turay, malaksid ti Moab. Nasarakan idiay Megiddo ti maysa a marfil a diding, a naipagarup a mangiladawan iti Canaanita a trono ken pagbatayan ti saka. Kaaduanna a dagitoy a di Israelita a trono ket addaan kadagiti pagsanggiran ken pagipatayan iti takiag, a napalalo ti pannakakitikit wenno pannakaarkosna. Ti maysa nga adda pay laeng ita a trono ti Egipto ket naaramid iti kayo a nakalupkopan iti balitok, idinto ta ti maysa a trono ti Asiria ket pinanday a landok nga addaan marfil a kitkitikit. Gagangay unay a ti trono ket naisaad iti maysa a naipangato a plataporma, ket kaaduanna nga addaan iti pagbatayan ti saka.

Ti kakaisuna a trono ti maysa nga agturay iti Israel a detalyado ti pannakadeskribirna ket daydiay inaramid ni Solomon. (1Ar 10:18-20; 2Cr 9:17-19) Agparang nga adda idi dayta iti “Beranda ti Trono,” maysa kadagiti patakder a naisaad iti Bantay Moria idiay Jerusalem. (1Ar 7:7) Maysa dayta a ‘dakkel a trono a marfil a nakalupkopan iti balitok a napasudi nga addaan nagbukel a balawbaw iti likudanna ken pagipatayan iti takiag.’ Nupay mabalin a marfil ti kangrunaan a material daytoy a tugaw ti ari, ti pamay-an a pannakaaramidna a gagangay a masursurot iti templo ipasimudaagna a naaramid la ketdi dayta iti kayo a nakalupkopan iti balitok a napasudi ken napalalo ti pannakaarkosna kadagiti naikapet a tapi a marfil. No iti maysa a managpaliiw, agparang a ti kasta a trono ket interamente a naaramid iti marfil ken balitok. Kalpasan ti panangdakamatna iti innem a tukad nga agturong iti trono, ituloy a kunaen ti rekord: “Dua a leon ti sitatakder iti sibay dagiti pagipatayan iti takiag. Ket adda sangapulo ket dua a leon a sitatakder sadiay iti rabaw ti innem a tukad iti daytoy a sikigan ken iti dayta a sikigan.” (2Cr 9:17-19) Ti leon kas simbolo ket mayanatup a tumukoy iti autoridad a madama nga agturturay. (Ge 49:9, 10; Apo 5:5) Agparang a ti 12 a leon katupagda ti 12 a tribu ti Israel, a posible a mangisimbolo iti panagpasakup ken panangsuportada iti agturay nga adda iti daytoy a trono. Adda naikapet iti trono a maysa a pagbatayan ti saka ken naaramid daytoy iti balitok. Sigun iti pannakailadawan daytoy a marfil-ken-balitok a trono, iti nangayed ken nabalawbawan a kasasaadna buyogen dagiti nadadaeg a leon nga adda iti sangona, lab-awanna ti aniaman a trono iti daydi a tiempo a mabalbalin a natakuatan dagiti arkeologo, nailadawan kadagiti monumento, wenno nadeskribir kadagiti kitikit. Kas pudpudno a napaliiw ti mannurat iti salaysay: “Awanen ti sabali pay a pagarian a nakaaramid iti aniaman a kaasping dayta.”​—2Cr 9:19.

Piguratibo a Pannakausar. Ti “trono” piguratibo nga ipasimudaagna ti pagtugawan ti autoridad a madama nga agturturay (1Ar 2:12; 16:11) wenno ti naarian nga autoridad ken ti mismo a kinasoberano (Ge 41:40; 1Cr 17:14; Sal 89:44); ti gobierno wenno naarian nga administrasion a madama nga agturturay (2Sm 14:9); ti soberano a panangituray iti maysa a teritoria (2Sm 3:10); ken ti saad ti dayaw (1Sm 2:7, 8; 2Ar 25:28).

Ania ti “trono ni Jehova”?

Ni Jehova, a saan a malaon uray “ti langit ti langlangit,” ket saan a kasapulan nga agtugaw iti literal a trono wenno tugaw. (1Ar 8:27) Nupay kasta, ti naarian nga autoridad ken kinasoberanona ket iladawanna babaen iti maysa a trono kas simbolo. Adda sumagmamano nga adipen ti Dios a naaddaan iti pribilehio a makakita iti tronona babaen iti sirmata. (1Ar 22:19; Isa 6:1; Eze 1:26-28; Da 7:9; Apo 4:1-3) Ti Salmo deskribirenna ti trono ni Jehova, ti kinatan-okna wenno pannakabalinna, ti saadna kas Kangatuan nga Ukom, kas naipasdek iti kinalinteg ken kinahustisia “manipud nabayagen a tiempo.”​—Sal 89:14; 93:2; 97:2.

Iti mangisimbolo ken espesipiko a pamay-an, indanon ni Jehova ti tronona ditoy daga babaen kadagiti pannakilangenna iti annak ti Israel. Yantangay daydiay agturturay iti Israel ket “ari a piliento ni Jehova a Diosmo,” nga iti nagan ni Jehova iturayanna ti ili ni Jehova ken maitunos iti linteg ni Jehova, ti tronona ket pudno a “trono ni Jehova.”​—De 17:14-18; 1Cr 29:23.

Malaksid iti pakabigbiganna kas ari iti naarian a linia ni Juda, ni Jehova ket naitrono iti Israel iti sabali pay a kaipapanan. Kas kinuna ni Jeremias: “Adda ti nadayag a trono iti ngato manipud pangrugian; isu ti disso ti santuariotayo.” (Jer 17:12) Ni Jehova ket nadakamat kas “agtugtugaw iti rabaw dagiti kerubin” nga adda iti pangikappia a kalub ti lakasa ti pammaneknek iti santuario. (Ex 25:22; 1Sm 4:4) Ti kaadda ti Dios ket insimbolo ti ulep a naikuna a nangpataud iti namilagruan a lawag, nga idi agangay inawagan dagiti Judio a mannurat kas Shekhi·nahʹ. (Le 16:2) Nupay impadto ni Jeremias ti kaawan ti lakasa ti tulag inton maisubli ti Israel manipud Babilonia, saan a kayat a sawen daytoy nga awanen ti panggep ni Jehova a maitrono iti sentro ti panagdaydayaw kenkuana. Kas kinunana: “Iti dayta a tiempo awagandanto ti Jerusalem iti trono ni Jehova.” (Jer 3:16, 17) Tumunos met dagiti padto ni Ezequiel maipapan iti pannakaisubli, ta iti sirmatana maipapan iti templo ni Jehova a sadiay awan nakita a lakasa ti tulag, naibaga kenkuana: “Anak ti tao, daytoy [a templo] ti disso ti tronok.”​—Eze 43:7.

Nangaramid ni Jehova iti tulag a ti met laeng trono ti bin-i ni David “agbalinto a maysa nga agpaut agingga iti tiempo a di nakedngan.” (1Cr 17:11-14) Iti panangiwaragawagna iti kaitungpalan daytoy a kari, kinuna ni anghel Gabriel ken Maria: “Ni Jehova a Dios itednanto [ken Jesus] ti trono ni David nga amana, ket agturayto kas ari iti balay ni Jacob iti agnanayon, ket awanto ti panungpalan ti pagarianna.” (Lu 1:32, 33) Iti biang ni Jesus, saan laeng a maaddaan iti panagtawid iti naindagaan a pagturayan no di ket makipagtugaw iti trono ni Jehova, a saklawenna ti uniberso. (Apo 3:21; Isa 66:1) Kalpasanna, inkari ni Jesus a ti tronona nga addaan iti naarian nga autoridad iranudna kadagidiay amin nga adda iti baro a tulag iti Amana, kas kadagiti matalek nga apostolna, ken kadagidiay mangparmek iti lubong kas inaramid ni Jesus. Maited daytoy kadakuada iti “pannakaparsua manen,” bayat ti kaadda ni Jesus.​—Mt 19:28; Lu 22:20, 28-30; Apo 3:21.

Iti padto ni Jehova babaen ken Zacarias, ti lalaki nga agnagan “Tarubong,” ti mangibangon iti masanguanan a templo maipaay ken Jehova, ket “agbalinto a maysa a padi iti tronona.” Maitunos iti daytoy, kinuna ni Pablo maipapan ken Jesus: “Addaantayo iti nangato a padi a kas [ken Melquisedec, maysa nga ari-padi], ket nagtugaw iti makannawan ti trono ti Natan-ok idiay langlangit.” (Zac 6:11-13; Heb 8:1) Malaksid ken Kristo Jesus, nakita ni Juan ti intero a naespirituan a balay wenno santuario ti Dios, ti matalek a kongregasion Kristiano, a naitrono kas ar-ari ken papadi nga agturay iti sangaribu a tawen.​—Apo 20:4, 6; 1Pe 2:5.

Kas naipadto iti Salmo 45:6, ken dinakamat ni Pablo iti Hebreo 1:8, ti trono ni Jesus, ti saad wenno autoridadna kas soberano, ket naggubuay ken Jehova: “Ti Dios isu ti tronom iti agnanayon.” Iti sabali a bangir, ti Diablo mangipaay met kadagiti organisasionna iti pangibatayan wenno autoridad a mangituray, kas naibinsabinsa iti Apocalipsis 13:1, 2, maipapan iti ‘atap nga animal a rimmuar manipud baybay’: “Ti dragon intedna iti animal ti pannakabalinna ken ti tronona ken dakkel nga autoridad.” Idi intukon ni Satanas ti umas-asping a pannakabalin ken autoridad ken Jesu-Kristo, nadakamat ti isukatna: “No mangaramidka iti tignay a panagdayaw iti sanguanak, kukuamto amin dayta.” (Lu 4:5-7) Umasping iti dayta, ti pannakaited ti trono wenno autoridad iti “atap nga animal” kalikagumanna la ketdi ti panagserbi dayta ken Satanas.

Iti panangibinsabinsa ni Pablo iti saad ni Jesus kas Mamangulo a Managobra ti Dios, dinakamatna a dagiti “trono” naparsuada babaen ken Kristo. Ti termino agparang a tumukoy kadagiti saad nga addaan iti opisial nga autoridad, agpadpada dagiti makita ken di makita, iti las-ud ti administratibo nga urnos ti Dios.​—Col 1:16.