Dagiti Endnote
1. No Kasano a Mailasin ti Babilonia a Dakkel
Kasanotayo nga ammo nga ireprepresentar ti “Babilonia a Dakkel” ti amin nga ulbod a relihion? (Apocalipsis 17:5) Kitaem dagitoy:
Aktibo ken adda impluensiana iti intero a lubong. Nailadawan a ti Babilonia a Dakkel ket nakatugaw kadagiti “bunggoy ken nasion.” Isu ket “addaan iti pagarian a mangiturturay kadagiti ari ti daga.”—Apocalipsis 17:15, 18.
Isu ket saan a tumukoy iti politika wenno komersio. “Dagiti ari iti daga” ken “dagiti komersiante” ket saan a mairaman iti pannakadadaelna.—Apocalipsis 18:9, 15.
Ibabainna ti Dios. Naawagan isuna a balangkantis gapu ta makial-aliansa kadagiti gobierno tapno makaala iti kuarta wenno dadduma pay a pabor. (Apocalipsis 17:1, 2) Al-allilawenna dagiti tattao iti amin a nasion. Ken isu ti makagapu iti ipapatay ti adu.—Apocalipsis 18:23, 24.
Agsubli iti leksion 13 punto 6
2. Kaano nga Agparang ti Mesias?
Impakpakauna ti Biblia nga aglabas ti 69 a lawas sakbay nga agparang ti Mesias.—Basaen ti Daniel 9:25.
Kaano a nangrugi ti 69 a lawas? Idi 455 B.C.E. Iti dayta a tiempo, simmangpet ni Gobernador Nehemias idiay Jerusalem tapno “maisubli ken mabangon manen” ti siudad.—Daniel 9:25; Nehemias 2:1, 5-8.
Kasano kapaut ti 69 a lawas? Iti dadduma a padto ti Biblia, ti maysa nga aldaw irepresentarna ti maysa a tawen. (Numeros 14:34; Ezekiel 4:6) Ti ngarud maysa a lawas irepresentarna ti pito a tawen. Iti daytoy a padto, ti 69 a lawas kaipapananna ti 483 a tawen (69 lawas x 7 aldaw).
Kaano a nagpatingga ti 69 a lawas? No agbilangtayo iti 483 a tawen manipud 455 B.C.E., makagtengtayo iti 29 C.E.a Daytoy ti eksakto a tawen a nabautisaran ni Jesus ken nagbalin a Mesias!—Lucas 3:1, 2, 21, 22.
Agsubli iti leksion 15 punto 5
3. Dagiti Pamay-an ti Panangagas a Mausar ti Dara
Adda dagiti pamay-an ti panangagas a mausar ti bukod a dara ti pasiente. Dadduma kadagita ket saan a mabalin para kadagiti Kristiano, kas iti panagdonar iti dara wenno panangipreserba iti dara ti pasiente sakbay ti operasion.—Deuteronomio 15:23.
Ngem adda met ti dadduma a procedure a saan a direkta a maiparit. Karaman kadagita ti blood test, hemodialysis, hemodilution, wenno ti panagusar iti cell-salvage machine wenno heart-lung bypass machine. Masapul nga agdesision ti tunggal Kristiano no kasano a mausar ti bukodna a dara bayat ti operasion, medical test, wenno agdama a pannakaagasna. Mabalin nga adda bassit pagdudumaan ti panagaramid ti tunggal doktor kadagita a procedure. Isu a sakbay nga awaten ti maysa a Kristiano ti aniaman a pamay-an ti panagopera, medical test, wenno pannakaagas, masapul nga ammona no kasano a mausar ti darana. Pagpanunotam dagitoy a saludsod:
Kasano no mairuar iti bagik ti dadduma a darak ken temporario a maisardeng ti sirkulasionna? Ibilangko latta kadi dayta a dara a paset ti bagik, a saan a kasapulan a ‘maibukbok iti daga’?—Deuteronomio 12:23, 24.
Kasanon no bayat ti maysa a procedure, mairuar, madalusan, ken maisubli manen ti dadduma a darak iti bagik? Makonsiensiaak kadi wenno maawatko ti kasta a procedure?
Agsubli iti leksion 39 punto 3
4. Panagsina ti Agassawa
Ibagbaga ti Biblia a saan koma nga agsina dagiti agassawa, ken ibagana met a saanda a mabalin ti makiasawa iti sabali no agsinada. (1 Corinto 7:10, 11) Ngem adda dagiti situasion a mabalin nga agdesision ti maysa a Kristiano a makisina.
Inggagara a saan a panangsuporta iti pamilia: Saan a kayat ti asawa a lalaki nga ited dagiti material a kasapulan ti pamiliana, nga uray la awanen dagiti kangrunaan a kasapulanda.—1 Timoteo 5:8.
Nakaro a pisikal a pannakaabuso: Pannakaabuso nga uray la agpeligro ti salun-at wenno biag ti maysa nga asawa.—Galacia 5:19-21.
Naan-anay a panagpeggad ti relasion ti maysa ken Jehova: Ti maysa ket saanen a makapagserbi ken Jehova gapu iti ar-aramiden ti asawana.—Aramid 5:29.
5. Dagiti Okasion ken Selebrasion
Saan a makiramraman dagiti Kristiano kadagiti okasion a kagura ni Jehova. Ngem masapul nga usaren ti tunggal Kristiano ti sinanay iti Biblia a konsiensiana no agdesision maipapan iti aramidenna no agselebrar dagiti tattao kadagiti kasta nga okasion. Kitaem ti sumagmamano a pagarigan.
No adda mangibaga iti “Merry Christmas!” Mabalinmo nga ibaga ti “thank you.” No kayatna a maammuan ti ad-adu pay, mabalinmo nga ilawlawag no apay a saanmo a selselebraran dayta nga okasion wenno ti dadduma pay nga okasion.
No awisennaka ti asawam, a saan a Saksi ni Jehova, a makipangan kadagiti kakabagianyo bayat ti maysa nga okasion. No ipalubos ti konsiensiam a mapanka, mabalin a nasaksakbay nga ilawlawagmo iti asawam a no adda pagano a kostumbre a maaramid bayat ti pannangan, saankanto a makiraman.
Ikkannaka ti boss-mo iti bonus no Krismas wenno dadduma pay a holiday. Madi kadi no awatem ti bonus? Saan met. Inikkannaka kadi ti boss-mo iti bonus gapu iti dayta nga okasion, wenno kayatna laeng nga ipakita ti apresasionna iti kinagagetmo?
Regaluandaka no Krismas wenno iti dadduma pay a holiday. Mabalin nga ibaga ti agregalo: “Ammok a saanka nga agsel-celebrate, ngem kayatko latta nga ited daytoy.” Baka nasingpet laeng a talaga. Wenno mariknam kadi a kasla subsubokenna laeng ti pammatim wenno kayatna nga agselebrarka? Kalpasan a mapagpanunotam dagita, adda kenka no awatem ti regalo wenno saan. Iti amin a desisiontayo, kayattayo a nadalus ti konsiensiatayo ken matalektayo ken Jehova.—Aramid 23:1.
Agsubli iti leksion 44 punto 1
6. Dagiti Makaakar a Sakit
Gapu ta ay-ayatentayo dagiti tattao, agan-annadtayo tapno saantayo ida a maakaran iti sakit. Saantay laeng nga aramiden dayta no siguradotayon nga adda makaakar a sakittayo, no di ket uray no panagriknatayo laeng. Sursurotentayo ngamin ti bilin ti Biblia: “Masapul nga ayatem ti kaarrubam a kas iti bagim.”—Roma 13:8-10.
Kasano a masurot ti maysa nga agsakit dayta a bilin? Masapul a liklikanna koma ti mangipakita iti ebkas ti pammateg, kas iti panangarakup wenno panangbisong iti sabsabali. Saan koma a masaktan no saan nga awisen ti dadduma iti balayda tapno maprotektaran ti pamiliada. Ken sakbay nga agpabautisar, masapul nga ibagana iti koordineytor ti bagi dagiti panglakayen ti sakitna tapno makaaramidda iti urnos a mangprotektar kadagiti kagiddanna nga agpabautisar. Sakbay a makiinnarem ti maysa a posible nga addaan iti makaakar a sakit, masapul nga agboluntario nga agpa-blood test. No aramiden dayta ti maysa, ipakpakitana a ‘sapsapulenna ti pagimbagan ti dadduma, saan la a ti bukodna a pagimbagan.’—Filipos 2:4.
Agsubli iti leksion 56 punto 2
7. Negosio ken Legal a Bambanag
No maipapan iti negosio ken kuarta, maliklikantayo ti adu a problema no adda naisurat a katulagan—uray no kabsat ti katulagtayo. (Jeremias 32:9-12) Ngem uray no kasta, mabalin nga adda latta babassit a di pagkikinnaawatan dagiti Kristiano maipapan iti kuarta ken dadduma pay a banag. No adda kakasta a problema, masapul a solbarenda a dagus iti pribado ken natalna a pamay-an.
Ngem kasano a masolbar dagiti serioso a banag, kas iti panagkusit wenno panangpadakes? (Basaen ti Mateo 18:15-17.) Nangted ni Jesus iti tallo a banag a surotentayo:
Ikagumaanyo a solbaren ti problema a dakdakayo.—Kitaen ti bersikulo 15.
No saan a masolbar ti problema, mangikuyogka iti maysa wenno dua a nataengan iti naespirituan a kabsat iti kongregasion.—Kitaen ti bersikulo 16.
No saan latta a masolbar ti problema, agpatulongkan kadagiti panglakayen.—Kitaen ti bersikulo 17.
Iti kaaduan a kaso, saantay koma nga idarum dagiti kakabsattayo gapu ta pakaibabainan dayta ni Jehova ken ti kongregasion. (1 Corinto 6:1-8) Ngem adda dagiti situasion a mabalin a kasapulan a masolbar iti korte kas iti diborsio, no asino ti mangaywan iti anak, ti sustento kalpasan ti diborsio, panangala iti benepisio ti insurance, pannaka-bankrupt, wenno testamento. No iyuli ti maysa a Kristiano iti korte dagitoy a banag tapno masolbar iti natalna a pamay-an, awan ti nasukirna a balakad ti Biblia.
No serioso a krimen ti naaramid—kas iti rape, panangabuso iti ubing, panangdangran, panagtakaw, wenno panangpapatay—awan ti masukir ti maysa a Kristiano a balakad ti Biblia no ireportna dayta iti autoridad.
a Manipud 455 B.C.E. agingga iti 1 B.C.E. ket 454 a tawen. Manipud 1 B.C.E. agingga iti 1 C.E. ket makatawen (awan ti tawen a zero). Ken manipud 1 C.E. agingga iti 29 C.E. ket 28 a tawen. No pagtitiponentayo amin dagita, ti maalatayo ket 483 a tawen.