Evaọ Akpọ Na Rekọ A R’abọ Riẹ Hẹ
“Fiki epanọ wha rọ erọ akpọ na ha, . . . akpọ na oje mukpahe owhai.”—JỌN 15:19.
1. Didi usu Ileleikristi a wo kugbe akpọ na, rekọ ẹvẹ akpọ na o rri rai fihọ?
EVAỌ aso urere riẹ kugbe ilele riẹ, Jesu ọ tẹ ta kẹ ai nọ: “Wha rọ erọ akpọ na ha.” Oghẹrẹ akpọ vẹ ọ jẹ t’ẹme kpahe na? Kọ ogbẹrọnọ ọ kake ta no vẹre nọ: “Ọghẹnẹ o you akpọ na hrọ, ọ jẹ rehọ Ọmọvo riẹ kẹ, re kohwo kohwo nọ ọ rọwo riẹ o gbe vrẹ hẹ rekọ o re wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ”? (Jọn 3:16) Vevẹ, ilele na e jọ abọ akpọ ọyena keme ae họ erọ ọsosuọ nọ i fi ẹrọwọ họ Jesu kẹ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. Kọ eme jabọ Jesu ọ jẹ ta enẹna nọ ilele riẹ e hẹriẹ oma no akpọ na? Kọ fikieme ọ jẹ ta re nọ: “Fiki epanọ wha rọ erọ akpọ na ha, . . . akpọ na oje mukpahe owhai”?—Jọn 15:19.
2, 3. (a) Oghẹrẹ “akpọ” vẹ Ileleikristi a re w’abọ kugbe he? (b) Eme Ebaibol ọ ta kpahe “akpọ” nọ Ileleikristi a re siomano?
2 Uyo riẹ họ Ebaibol na ọ rehọ ubiẹme na “akpọ” (Griki, koʹsmos) ro ruiruo evaọ idhere sa-sa. Wọhọ epanọ a ru rie vevẹ evaọ uwuhrẹ n’ukpo na, ẹsejọ “akpọ na” evaọ Ebaibol na u re dhesẹ ahwo kpobi. Onana họ akpọ nọ Ọghẹnẹ o you na gbe onọ Jesu o whu kẹ. Rekọ, The Oxford History of Christianity o ta nọ: “Ubiẹme ọ ‘akpọ’ na yọ ẹme nọ Ileleikristi a re ro dhesẹ oware nọ o hẹriẹ oma no Ọghẹnẹ je mukpahe iẹe.” Ẹvẹ onana o rọ uzẹme te? Okere Kathọlik jọ, Roland Minnerath, evaọ obe riẹ Les chrétiens et le monde (Ileleikristi avọ Akpọ Na), o dhesẹ nọ: “A tẹ rehọ iẹe ruiruo evaọ edhere oyoma, akpọ na ọ rẹ jọ wọhọ . . . oria nọ egọmeti nọ e wọso Ọghẹnẹ a be jọ wha iruẹru rai haro gbe enọ i ru oma rai họ ẹko ewegrẹ evaọ otọ Setan fiki ọwọsuọ nọ a bi dhesẹ kẹ esuo obokparọ Kristi.” “Akpọ” ọnana họ ogbotu uyẹ ahwo nọ e hẹriẹ oma no Ọghẹnẹ. Ileleikristi uzẹme a rọ abọ akpọ ọnana ha, yọ akpọ ọnana o mukpahe ai.
3 Ubrobọ ekuhọ ikpe-udhusoi ọsosuọ na, akpọ ọnana Jọn o wo h’iroro nọ o kere nọ: “Wha you akpọ na hayo eware nọ e rọ eva akpọ na ha. Re ohwo jọ o te you akpọ na, uyoyou Ọsẹ na o riẹ eva ha. Keme eware kpobi nọ e rọ eva akpọ na, urusio uwo, gbe urusio ibiaro gbe [eyeri] uzuazọ, o rọ orọ Ọsẹ na ha rekọ yọ o rọ akpọ na.” (1 Jọn 2:15, 16) O te je kere nọ: “Ma riẹ nọ mai e rọ Ọghẹnẹ, jegbe akpọ na ọsoso ọ rọ obọ ogaga oyoma na.” (1 Jọn 5:19) Jesu omariẹ o se Setan ‘osu akpọ ọnana.’—Jọn 12:31; 16:11.
Ẹrro Egaga-Esuo Akpọ
4. Ẹvẹ egaga-esuo akpọ i ro muhọ?
4 Akpọ ahwo inẹnẹ nọ ọ hẹriẹ oma no Ọghẹnẹ na o muhọ ẹrro nọ Ẹvo edẹ Noa na o nwane vrẹ no, okenọ emọ Noa buobu a rọ siọ Jihova Ọghẹnẹ ba ẹgọ. Ohwo jọ nọ ọ viodẹ evaọ edẹ emuhọ eyena họ Nimrọd, ọbebabọ okpẹwho gbe ‘ozuẹ ologbo nọ ọ wọso Jihova.’ (Emuhọ 10:8-12) Evaọ ikpe eyena, oghẹrẹ akpọ ọnana buobu a koko oma họ okpẹwho-esuo-ivie esese, enọ i re si oma rai koko n’oke ruoke a ve fi ohwohwo ẹmo. (Emuhọ 14:1-9) Okpẹwho-esuo-ivie jọ e rẹ g’obọ vi efa a ve zihe ruọ egaga-esuo unuakpọ. Egaga-esuo unuakpọ jọ e vẹ rro ti zihe ruọ egaga-esuo ilogbo akpọ soso.
5, 6. (a) Eme họ egaga-esuo ihrẹ akpọ erọ ikuigbe Ebaibol? (b) Eme a ro dhesẹ egaga-esuo akpọ nana, kọ bovẹ ogaga rai u noze?
5 Nya lele ithihi Nimrọd, isu egaga-esuo akpọ eyena a gọ Jihova ha, imuẹro nọ u dhesẹ oma via evaọ iruẹru evega, erọ ozighi rai. A jọ Ikereakere na rehọ erao ijihẹ dhesẹ egaga-esuo akpọ enana, yọ evaọ ikpe-udhusoi enana kpobi na, Ebaibol na o dhesẹ ezeza rai enọ i kpomahọ ahwo Jihova gaga no. Enana họ Ijipti, Asiria, Babilọn, Midia avọ Pasia, Grisi, gbe Rom. Nọ u no Rom no, a tẹ ruẹaro kpahe ogaga-esuo akpọ avọ ihrẹ nọ o ti tovrẹ. (Daniẹl 7:3-7; 8:3-7, 20, 21; Eviavia 17:9, 10) Onana u te ti dhesẹ oma via wọhọ Ogaga-Esuo Akpọ ọ Britain gbe America, onọ Ogaga-Esuo Britain avọ ẹgba riẹ, United States, a ru via, onọ o te rro viọ Britain evaọ udu esuo uwhremu na. Udu-Esuo Britain u muhọ ẹrro okenọ abọ urere ọ Udu-Esuo Rom o fu no.a
6 A jọ obe Eviavia rehọ arao jọ nọ o wo izou ihrẹ ro dhesẹ egaga-esuo akpọ nana ọvuọvo, onọ u tovrẹ no abade ahwo-akpọ nọ o bi fi ẹkporo ze. (Aizaya 17:12, 13; 57:20, 21; Eviavia 13:1) Ono ọ kẹ arao esuo ọnana ogaga riẹ? Ebaibol na ọ kuyo nọ: “Odudu na ọ tẹ rehọ ogaga gbe isuẹsu gbe udu kpobi kẹ e.” (Eviavia 13:2) Odudu na họ Setan Ẹdhọ na.—Luk 4:5, 6; Eviavia 12:9.
Esuo Uvie Ọghẹnẹ nọ O be Tha Na
7. Didi ẹruore Ileleikristi a wo, kọ ẹvẹ onana u ro kpomahọ usu rai kugbe egọmeti akpọ na?
7 U kri te enwenọ ikpe 2,000 no nọ Ileleikristi a be rọ lẹ nọ: “Uvie ra oze, epanọ a rọ obọ odhiwu ru orọ eva ra, ru re a jọ akpọ na ru ere re.” (Matiu 6:10) Isẹri Jihova a riẹ nnọ Uvie Ọghẹnẹ ọvo o rẹ sae rehọ uvi udhedhẹ ziọ otọakpọ. Nọ a bi muẹro h’otọ ziezi kẹ eruẹaruẹ Ebaibol na, a wo imuẹro inọ a te kuyo kẹ olẹ onana kẹle jegbe nnọ Uvie onana o te rehọ esuo eyero otọakpọ na kẹle. (Daniẹl 2:44) Omarokpotọ nọ a wo kẹ Uvie onana o lẹliẹ e rai sioma no iruẹru egọmeti akpọ na.
8. Didi uruemu egọmeti a dhesẹ kẹ esuo Uvie Ọghẹnẹ, wọhọ epanọ a ruẹaro riẹ evaọ Olezi 2 na?
8 Erẹwho jọ e rẹ ta nnọ a bi koko izi egagọ. Ghele na, a be rọ uruemu rai siọ uzẹme na nnọ Jihova họ Osu Ehrugbakpọ na jegbe nnọ ọ rehọ Jesu mu Ovie obọ odhiwu no avọ udu nọ o re ro su otọakpọ na. (Daniẹl 4:17; Eviavia 11:15) Olezi eruẹaruẹ jọ o ta nọ: “Ivie akpọ na i mugba, isu na e tẹ jẹ jiroro kugbe; kpahe Ọnowo jẹ kpahe ọ riẹ [Jesu] nọ a wholo na, anọ, ‘Jo ma vaha itu rai; re ma yẹ ifi rai kufiẹ no oma mai.’ ” (Olezi 2:2, 3) Egọmeti a gwọlọ “itu” hayo “ifi” Ọghẹnẹ nọ i re bru esuo orẹwho rai kpẹre he. Fikiere, Jihova ọ tẹ ta kẹ Jesu, Ovie riẹ nọ ọ salọ nọ: “Yare omẹ, mẹ rẹ te rehọ erẹwho akpọ na kpobi kẹ [owhẹ] re o jọ ukuoriọ [ra], gbe ọnyaba akpọ na kpobi [who] re ti woi. Whọ rẹ te rehọ ọkpọ utehru whọlọ ae, kpe ai ehehẹhẹ wọhọ ẹbẹ ọmebẹ.” (Olezi 2:8, 9) Dede na, orọnikọ a te “whọlọ” akpọ ahwo nọ Jesu o whu kẹ riẹriẹriẹ hẹ.—Jọn 3:17.
Ẹwhaha “Oka Arao” Na
9, 10. (a) Eme a jọ obe Eviavia vẹvẹ omai unu kpahe? (b) Eme a rehọ efihọ ‘oka arao’ na dhesẹ? (c) Didi oka idibo Ọghẹnẹ a rẹ jẹrehọ?
9 Eviavia nọ u te Jọn ukọ na obọ o vẹvẹ unu nnọ akpọ ahwo nọ o hẹriẹ oma no Ọghẹnẹ ọ te jọ obọ ahwo gwọlọ eware bu viere taure urere na o tẹ te ze, bi “si ahwo kpobi ze, te ilogbo te ekakao, edafe te iyogbere, erigbo te emuyẹ, re a ka oka họ ae obọze hayo aruezo, a gbẹ kẹ ohwo ọvo uvẹ nọ ọ rẹ rọ [zẹ hayo dẹ] hẹ ajokpa enọ iwo oka arao na.” (Eviavia 13:16, 17) Eme onana u dhesẹ? Oka nọ o rọ obọze yọ udhesẹ nọ u fo orọ uketha kpobi. Kọ ẹvẹ kpahe oka nọ o rọ aruezo? The Expositor’s Greek Testament o ta nọ: “Edhesẹ ẹwoho ologbo onana họ uruemu nọ a re ro bru ibrẹbru hayo rehọ ododo kpoka họ isoja hayo irigbo . . . ; hayo, woma viere dede, uruemu egagọ nọ a re ro fi ifiare họ uriohọ avọ odẹ ọghẹnẹ jọ nọ o riẹ.” Ahwo-akpọ buobu ẹkwoma owojẹ gbe ẹmeunu rai a be rehọ edhere ẹwoho wha oka onana, nọ a ro dhesẹ oma rai fihọ “irigbo’ hayo ‘isoja’ ọrọ “arao” na. (Eviavia 13:3, 4) Rọ kẹ obaro rai, Theological Dictionary of the New Testament o ta nọ: “Ewegrẹ Ọghẹnẹ a kuvẹ kẹ [oka] arao ojihẹ na, inọmba urirẹ nọ odẹ riẹ o rọ, re a taemu aruezo gbe obọ ovo rai. Onana o kẹ rai uvẹ okọ gbe ekiọthuọ ologbo, rekọ o rehọ e rai ziọ otọ evedha Ọghẹnẹ u te je si ai no uvie odu ikpe riẹ, Evia. 13:16; 14:9; 20:4.”
10 O rẹ rehọ udu gbe ithihakọ viere re a siọ ọgbahọ ewo “oka” na. (Eviavia 14:9-12) Idibo Ọghẹnẹ a wo ẹgba otiọye na yọ fiki onana, a mukpahe ai jẹ be raha odẹ rai. (Jọn 15:18-20; 17:14, 15) Ukpenọ a re wo oka arao-ojihẹ na, Aizaya ọ ta nnọ a te rehọ edhere ẹwoho kere fihọ obọ rai nnọ, “Ọ rọ ỌNOWO na.” (Aizaya 44:5) Ofariẹ, nọ a bi ‘dimẹ je bo’ fiki eware etọtọ nọ egagọ erue i bi ru na, a wo oka ẹwoho fihọ aruezo rai onọ u dhesẹ i rai nnọ a te kẹ esiwo okenọ a te wha ẹdhoguo Jihova haro.—Izikiẹl 9:1-7.
11. Ono ọ kẹ egọmeti ohwo-akpọ uvẹ re i su bẹsenọ Uvie Ọghẹnẹ o rẹ rọ nyaze te rehọ esuo otọakpọ na?
11 Ọghẹnẹ ọ kẹ egọmeti ahwo-akpọ uvẹ re a su bẹsenọ Uvie odhiwu Kristi o te rọ rehọ udu esuo otọakpọ na. Professor Oscar Cullmann ọ t’ẹme kpahe uvẹ onana nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ esuo akpọ na evaọ obe riẹ The State in the New Testament. O kere nọ: “Ẹjiroro ọbẹbẹ oke ‘okpẹkpẹe’ nọ Orẹwho na o wo họ oware nọ o soriẹ ze nọ uruemu Ileleikristi ọsosuọ kpahe Orẹwho na e gbẹ jẹ rọ rọwo kugbe he, rekọ ukpoye o tẹ wọhọ nọ e be wọso. Me fiẹgba họ ta nọ, o wọhọ nọ ere. Ahwo Rom 13:1 ọvo ma rẹ fodẹ, ‘Jọ ohwo kpobi ọ roma kpotọ kẹ isu na . . . ,’ kugbe Eviavia 13: nọ o ta kpahe Orẹwho na wọhọ arao ojihẹ nọ o no ọgọdọ odidi ze.”
“Arao” na avọ “Siza”
12. Didi eriwo owowa Isẹri Jihova a wo kpahe egọmeti ohwo-akpọ?
12 O rẹ jọ thọthọ re a kuei họ inọ ahwo nọ a rọ egọmeti kpobi yọ ahwo Setan. Ibuobu a dhesẹ oma rai no wọhọ ahwo iroro, wọhọ ọba na Seguiu Paulu, ọnọ a jọ Ebaibol na dhesẹ wọhọ “ohwo eriẹariẹ.” (Iruẹru 13:7) Isu jọ a rehọ ududu thọ imiwhrori na no, enọ ẹgba-iroro nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ e be kpọ, o tẹ make rọnọ a riẹ Jihova gbe ẹjiroro riẹ hẹ. (Ahwo Rom 2:14, 15) Kareghẹhọ, Ebaibol na ọ rehọ ubiẹme na “akpọ” ruiruo evaọ edhere ivẹ nọ e hẹriẹ-oma: akpọ ahwo, onọ Ọghẹnẹ o you gbe onọ u fo nọ ma you, gbe akpọ ahwo nọ e hẹriẹ oma no Jihova, onọ Setan ọ rọ ọghẹnẹ kẹ gbe onọ ma rẹ kẹnoma kẹ. (Jọn 1:9, 10; 17:14; 2 Ahwo Kọrint 4:4; Jemis 4:4) Fikiere, idibo Jihova a re wo uruemu owowa kpahe esuo ohwo-akpọ. Ma w’abọ kpahe ẹme isuẹsu hu keme ma rọ ahwo ẹro hayo enyukọ Uvie Ọghẹnẹ ma tẹ jẹ rehọ izuazọ mai mudhe kẹ Ọghẹnẹ no. (2 Ahwo Kọrint 5:20) Evaọ abọdekọ riẹ, ma rẹ roma kpotọ kẹ enọ e rọ esuo na.
13. (a) Ẹvẹ Jihova o rri egọmeti ohwo-akpọ? (b) Ẹvẹ omarokpotọ Oleleikristi kẹ egọmeti ohwo-akpọ o rẹ nya thabọ te?
13 Eriwo owoma otiọna u dhesẹ eriwo Jihova Ọghẹnẹ re. Okenọ egaga-esuo akpọ, hayo Erẹwho esese rai dede, a tẹ be rehọ udu-esuo rai ruiruo thọthọ, be lahiẹ ahwo rai, hayo kpokpo enọ e be gọ Ọghẹnẹ, koyehọ a ghine fo edhesẹ eruẹaruẹ na ọrọ erao ijihẹ na. (Daniẹl 7:19-21; Eviavia 11:7) Rekọ, okenọ egọmeti orẹwho i te bi ru ẹjiroro Ọghẹnẹ gba evaọ ẹyọrọ uzi gbe ẹkpatiẹ evaọ uvi ẹdhoguo, ọ rẹ rehọ ai wọhọ “iruiruo” riẹ. (Ahwo Rom 13:6) Jihova ọ gwọlọ nọ idibo riẹ a rọ adhẹẹ kẹ egọmeti ohwo-akpọ re a jẹ roma kpotọ kẹ ai, rekọ omarokpotọ rai u wo umuo. Okenọ ahwo a tẹ gwọlọ nnọ idibo Ọghẹnẹ a ru eware nọ uzi Ọghẹnẹ o ghọ hayo nọ a tẹ ghọ eware nọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ idibo riẹ a ru, idibo riẹ a re lele uruemu ikọ na, koyehọ: “Ma re yo ẹme Ọghẹnẹ vi o rọ ahwo.”—Iruẹru 5:29.
14. Ẹvẹ Jesu o dhesẹ omarokpotọ Ileleikristi kẹ egọmeti ohwo-akpọ? Kọ ẹvẹ Pọl o dhesẹ i rie?
14 Jesu ọ ta nnọ ilele riẹ a ti wo owha-iruo rọ kẹ egọmeti na gbe Ọghẹnẹ okenọ o whowho nọ: “Wha rehọ eware Siza kẹ Siza, re wha rehọ eware Ọghẹnẹ kẹ Ọghẹnẹ.” (Matiu 22:21) Pọl ukọ na ọrọ ẹgba ẹzi kere nọ: “Jọ kohwo kohwo oyo ẹme enọ a kẹ udu na . . . Rekọ wha te ru thọ, ozọ umu owhai, keme ọ rọ ọgbọdọ riẹ ẹwha gheghe he; keme ọ rọ odibo Ọghẹnẹ nọ ore muofu riẹ kẹ enọ iruthọ. Fikiere ohwo ọrẹ rehọ oma kpotọ orọnọ re ofu . . . o noi uzou ọvo ho, rekọ fiki [ẹgba-iroro] riẹ re. Whaọ fiki epa onana, wha jẹ [be jẹ] osauzou re.” (Ahwo Rom 13:1, 4-6) No ikpe-udhusoi ọsosuọ C.E. ze rite inẹnẹ, Ileleikristi a re roro kpahe ẹgwọlọ Orẹwho na. U fo re a muẹro h’otọ sọ ekoko izi eyena u re su kpohọ efihotọ egagọ rai hayo sọ ẹgwọlọ itieye na i fo re a roma kpotọ koko ai.
Emotọ Oruọzewọ
15. Ẹvẹ Isẹri Jihova a be rọ roma kpotọ hwosa oware nọ u te Siza kẹe?
15 “Enọ a kẹ udu na” a rọ “iruiruo” Ọghẹnẹ okenọ a te bi ru iruo nọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ mi ai gba, onọ u kugbe udu nọ a rẹ rọ “kẹ ahwo nọ a ruthọ uye re ejiro o te enọ e riẹ ru.” (1 Pita 2:13, 14) Idibo Jihova a rẹ roma kpotọ hwosa eware nọ Siza ọ gwọlọ kẹe wọhọ osa-uzou, yọ a rẹ jẹ nya te epanọ ẹgba-iroro rai nọ a rọ Ebaibol wuhrẹ no o kẹ rai uvẹ te re a “romakpotọ kẹ isuisuẹsu gbe enọ a rọ udu kẹ, . . . thọomavẹre kẹ iruo oruọzewọ kpobi.” (Taitọs 3:1) “Iruo oruọzewọ” u kugbe obufihọ kẹ amọfa, wọhọ okenọ oware okpẹtu o tẹ roma via. Ahwo buobu a ta kpahe ẹwo nọ Isẹri Jihova a dhesẹ kẹ ibe ahwo-akpọ no evaọ iyero enana.—Ahwo Galesha 6:10.
16. Didi iruo iwoma Isẹri Jihova a be roma kpotọ ru kẹ egọmeti gbe ibe ahwo-akpọ?
16 Isẹri Jihova a you ibe ahwo-akpọ rai a te je roro nnọ iruo nọ o mai woma nọ a re ru kẹ ai họ obọ nọ a re fihọ kẹ ai re a nyaze ti wo eriariẹ egbagba ẹjiroro Ọghẹnẹ inọ ọ te rehọ “ihru ekpokpọ avọ akpọ ọkpokpọ” okiẹrẹe ze. (2 Pita 3:13) Ẹkwoma usiuwoma ota gbe edhesẹ uvi uruemu Ebaibol na, a rọ obufihọ kẹ okegbe ahwo-akpọ, bi siwi ahwo no ọfariẹ. Idibo Jihova a re koko uzi jẹ rọ adhẹẹ kẹ iruiruo egọmeti, isu, iguẹdhọ, gbe idu-esuo okpẹwho, be rehọ adhẹẹ “kẹ ọnọ adhẹẹ ote.” (Ahwo Rom 13:7) Esẹ gbe ini nọ e rọ Isẹri a re yoẹme kẹ iticha emọ rai a ve je fiobọhọ kẹ emọ rai wuhrẹ ai ziezi, re evaọ obaro enana e vẹ sai yere emamọ uzuazọ a gbẹ jọ owha kẹ okegbe nọ a be rria ha. (1 Ahwo Tẹsalonika 4:11, 12) Evaọ ikoko rai, Isẹri na a mukpahe omohẹriẹ uyẹ gbe ohẹriẹ otuotu, a te je wo osegboja ologbo kẹ ọgbakugbe uzuazọ uviuwou. (Iruẹru 10:34, 35; Ahwo Kọlọsi 3:18-21) Fikiere, ẹkwoma owojẹ rai, ota nọ a be bọwo ai inọ a mukpahe uviuwou hayo obufihọ kẹ okegbe na yọ erue. Fikiere, eme ọ Pita ukọ na e tẹ rọ uzẹme: “Keme ere họ oreva Ọghẹnẹ, re wha rọ ọriẹruo whaha [eme] ogbori ahwo ogheghẹ.”—1 Pita 2:15.
17. Ẹvẹ Ileleikristi a rẹ rọ ‘rehọ areghẹ nya evaọ udevie ahwo nọ a rọ ukoko-Kristi hi’?
17 Fikiere nọ uvi ilele Kristi a rọ “e rọ akpọ na ha” na, a gbẹ rọ okegbe ahwo-akpọ na yọ a rẹ gbẹ ruabọhọ ẹnya avọ areghẹ evaọ “udevie ahwo nọ e rọ ukoko-Kristi hi.” (Jọn 17:16; Ahwo Kọlọsi 4:5) Nọ Jihova ọ kẹ isu egọmeti na uvẹ re a su wọhọ iruiruo riẹ na, ma re dhesẹ uvi adhẹẹ rọ kẹ ai. (Ahwo Rom 13:1-4) Nọ ma w’abọ kpahe esuo ho na, ma rẹ lẹ kẹ “ivie gbe ahwo nọ [e rọ] ekua ilogbo,” maero nọ a te se ahwo nana re a te jiroro nọ o rẹ sai kpomahọ ufuoma egagọ. Ma ti gbe he ru enẹ “re ma ruẹse yere uzuazọ udhedhẹ avọ omofọwẹ, uzuazọ ohwo Ọghẹnẹ avọ ọghọ,” re ‘ahwo kpobi a ruẹse wo usiwo.’—1 Timoti 2:1-4.
[Footnotes]
a Rri obe na Revelation—Its Grand Climax At Hand!, uzoẹme avọ 35, onọ Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., a kporo.
Enọ Ọkiẹkpemu
◻ Oghẹrẹ “akpọ” vẹ Ileleikristi a w’abọ kugbe, rekọ “akpọ” vẹ a w’abọ kugbe he?
◻ Eme a rehọ “oka arao” nọ o rọ obọ gbe aruezo ohwo dhesẹ, kọ didi oka idibo Jihova a wo?
◻ Didi eriwo owowa Ileleikristi uzẹme a re wo kpahe egọmeti ohwo-akpọ?
◻ Idhere jọ vẹ Isẹri Jihova a bi ro fiba ewoma ukoko ohwo-akpọ?
[Pictures on page 28]
Ebaibol na o dhesẹ egọmeti ohwo-akpọ wọhọ idibo Ọghẹnẹ gbe erao ijihẹ
[Picture on page 29]
Fikinọ a bi dhesẹ uyoyou ọdawẹ kẹ amọfa, Isẹri Jihova a rọ okwakwa oghaghae kẹ okegbe rai