Epanọ Ugboma Esuo na O Ro Wo Ohẹriẹ No Ogbẹgwae Uzi
ANWỌ January 1885 ze a be hae gba ẹgwae ẹgbukpe ọrọ Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania na. Okenọ ekoko Ileleikristi nọ a wholo na ọ j’otọ evaọ abọ urere ikpe-udhusoi avọ 19 na, isu-iruo gbe enọ e rọ ọkwa evaọ ogbẹgwae onana a wo ẹruore odhiwu. Evaọ uzẹme, enwenọ enẹ ọvo o rrọ n’otọ ze.
Ẹhẹriẹ jọ ọ jariẹ. Evaọ 1940, a rehọ Hayden C. Covington—ọnọ ọ jọ ọkohrẹ uzi kẹ Society evaọ oke oyena gbe omọvo “igodẹ efa” na avọ ẹruore otọakpọ—ro mu wọhọ osu-iruo ọrọ Society. (Jọn 10:16) Ọ jọ ethabọ prẹsidẹnte Society no 1942 rite 1945. Eva ukpe oyena, Brọda Covington o te no ọkwa osu-iruo evaọ ẹnya lele oware nọ o wọhọ oreva Jihova eva oke oyena—inọ isu-iruo gbe enọ e rọ ọkwa evaọ ogbẹgwae Pennsylvania na kpobi a rẹ jọ Ileleikristi nọ a wholo. Lyman A. Swingle ọ tẹ rehọ ẹta Hayden C. Covington evaọ ẹko isu-iruo na, a tẹ rehọ Frederick W. Franz mu ethabọ prẹsidẹnte.
Fikieme idibo Jihova a jẹ rọwo nọ isu-iruo gbe enọ e rọ ọkwa evaọ ogbẹgwae Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania na kpobi a rẹ jọ Ileleikristi nọ a wholo? Keme eva okioye na, ẹko isu-iruo gbe enọ e rọ ọkwa evaọ ogbẹgwae Pennsylvania na a je dhesẹ ae kpekpekpe kugbe Ugboma Esuo orọ Isẹri Jihova, onọ ezae nọ a rọ ẹzi wholo ọvo a ru via n’otọ ze na.
Ẹgwae Ẹgbukpe nọ Ọ rẹ Thọrọ Ẹro Ho
Eva ẹgwae ẹgbukpe nọ a gba evaọ October 2, 1944, evaọ Pittsburgh, ahwo ogbẹgwae Pennsylvania na a ru etamuo ezeza ro ru inwene fihọ izi rai. Izi nọ a fihọ vẹre e ta nọ a rẹ rehọ uvẹ nọ a re ro votu ohwo fihọ ọkwa kẹ ahwo nọ a zọhọ ugho kẹ iruo Society na, rekọ enwene avesa na o te siọ ọruẹrẹfihotọ ọyena no. Iyẹrẹ jọ erọ ẹgwae ẹgbukpe ọyena i dhesẹ nọ: “Ahwo nọ a rẹ jọ ogbẹgwae Society na a re bu viọ 500 ho . . . Ohwo nọ a salọ kpobi ọ rẹ jọ ọgbodibo oke-kpobi ọrọ Society na hayo ọgbodibo ubroke ọrọ ukoko isẹri Jihova yọ o re wo ẹzi Olori na hrọ.”
No oke oyena vrẹ, ahwo nọ a rọ oma rai kpobi kẹ Jihova họ enọ i re votu ahwo fihọ isu-iruo Society na, makọ unuigho nọ a zọhọ fihọ ẹnyaharo iruo Uvie na kpobi. Onana o tẹ rọwo kugbe ẹnyaharo othotha nọ a ruẹaro riẹ eva Aizaya 60:17 na, oria nọ ma jo se nọ: “Mẹ rẹ te rehọ oro fihọ ẹta ekpọna kẹ owhai, mẹ vẹ jẹ te rehọ Siliva fihọ ẹta itehru [kẹ] owhai; jẹ rehọ ekpọna fihọ ẹta ire, gbe itehru fihọ ẹta itho; me re ti ru enọ e rọ isu rai re a wo udhedhẹ, gbe ilori rai re a jọ ahwo okiẹrẹe.” Evaọ ẹfodẹ “isu” gbe “ilori” na, eruẹaruẹ nana e be riobọ kpohọ ẹnyaharo evaọ iruẹru ukoko na evaọ udevie ahwo Jihova.
Owojẹ obọdẹ nana re a rehọ ukoko na ziọ ọkpọvio Ọghẹnẹ o nyaze eva ekuhọ “idu ivẹ gbe egba esa owọwọ gbe ohiohiẹ” nọ a fodẹ eva Daniẹl 8:14 na. Eva oke oyena, a “tẹ wariẹ aroẹri na bọ.”
Rekọ nọ ẹgwae 1944 ọyena nọ ọ rẹ thọ ẹro ho na ọ vrẹ no, onọ ulogbo jọ o gbẹ j’otọ. Nọ o rọ nọ a je rri Ugboma Esuo na fihọ oware ovo kugbe ogbẹgwae Pennsylvania na nọ imahrẹ isu-iruo i ru via na, kọ onana u dhesẹ nọ Ileleikristi nọ a wholo nọ e rẹ jọ Ugboma Esuo na a sai bu vi imahrẹ hẹ? Ofariẹ, nọ o rọnọ ahwo ogbẹgwae uzi na a re votu isu-iruo na fihọ ọkwa na, kọ ahwo ogbẹgwae na a je votu ahwo Ugboma Esuo na họ ọkwa eva ẹgwae ẹgbukpe na k’ukpe k’ukpe? Kọ isu-iruo gbe enọ e rọ ọkwa evaọ ogbẹgwae Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania na avọ ahwo Ugboma Esuo na a rọ oware ovona, manikọ a wo ohẹriẹ?
Ẹgwae Ẹgbukpe Ọfa nọ Ọ rẹ Thọrọ Ẹro Ho
A k’iyo enọ enana eva ẹgwae ẹgbukpe nọ a gba evaọ October 1, 1971. Evaọ etoke ọyena, ohwo jọ nọ ọ t’ẹme o dhesẹ via nọ ugboma esuo orọ ‘ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na’ o rehọ ikpe udhusoi buobu kobaro kẹ Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania na. (Matiu 24:45-47) Ugboma esuo na u muhọ eva Pẹntikọst 33 C.E., bu vi ikpe-udhusoi ẹko 18 taure ogbẹgwae Pennsylvania na o tẹ te rehọ oma lahwe. Ahwo nọ a kaki ru ugboma esuo na via orọnikọ ezae 7 hẹ rekọ ikọ 12. U muẹro nọ, uwhremu na a ru unu rai bu, keme ‘ahwo ikọ na avọ ekpako na evaọ Jerusalẹm’ a jẹ kobaro.—Iruẹru 15:2.
Evaọ 1971 omọvo na o ru rie vẹ nọ ahwo ogbẹgwae Watch Tower Society na a rẹ sai votu ahwo Ugboma Esuo nọ a wholo na fihọ ẹta ha. Fikieme? Ọ ta nọ: “Fikinọ ugboma esuo orọ utu ‘ọrigbo’ na orọnikọ ohwo-akpọ ọ rehọ e riẹ mu hu. Ọnọ ọ rehọ e riẹ mu họ . . . Jesu Kristi, Ọnowuzou ukoko Ileleikristi uzẹme na gbe Olori gbe Osu ọ utu ‘ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na.’ ” Fikiere, u re vevẹ nọ ahwo ogbẹgwae uzi na ọvuọvo a rẹ sai votu ahwo Ugboma Esuo na fihọ ẹta ha.
Nọ ọ jẹ ta haro, ohwo na ọ tẹ t’ẹme jọ nọ o wuzou gaga: “Ugboma esuo na o wo ahwo nọ e rẹ jọ ọkwa wọhọ Ẹko Isu-Iruo Society na ha, koyehọ, prẹsidẹnte, ethabọ prẹsidẹnte, okereobe ọ okruigho gbe ethabọ okereobe ọ okruigho. Ohwo-agbara ọvo o wo.” Eva ikpe buobu, prẹsidẹnte ọ ogbẹgwae Pennsylvania na họ ohwo nọ ọ rẹ karo rọkẹ Ugboma Esuo na re. Onana o te gbẹ jọ ere he. Dede nọ a wo orimuo gbe ẹgba ọvona ha, ahwo Ugboma Esuo na a ti wo owha-iruo ẹrẹrẹe. Oruẹme na o fibae nọ: “Ohwo kpobi evaọ ugboma esuo na ọ sae jọ ohwo-agbara ababọ ẹjọ prẹsidẹnte ọ . . . Society na evaọ okiovo na. . . . O roma hwa unọjọ u tọjọ ohwo-agbara evaọ ugboma esuo na.”
Eva ẹgwae ẹgbukpe ọyena nọ ọ rẹ thọrọ ẹro ho na evaọ 1971, a fi ohẹriẹ họ udevie ahwo Ugboma Esuo nọ a rọ ẹzi wholo na gbe isu-iruo ọ ogbẹgwae Pennsylvania na. Ghele na, ahwo Ugboma Esuo na a gbe je ruiruo wọhọ isu-iruo gbe enọ e rọ ọkwa ọ Society na. Rekọ, nẹnẹ, onọ na o romavia: Kọ ẹjiroro Ikereakere jọ ọ riẹ nọ isu-iruo Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania na a jẹ jọ ahwo Ugboma Esuo na hrọ?
Uyo na họ ijo. Orọnikọ ogbẹgwae Pennsylvania na ọvo họ ogbẹgwae uzi nọ Isẹri Jihova a bi ro ruiruo ho. Efa e riẹ. Ọvo jọ họ Watchtower Bible and Tract Society of New York, Incorporated. O re fiobọhọ ru iruo mai evaọ United States lọhọ. Oghale Jihova o ghinẹ rọ kẹ ogbẹgwae oyena, dede nọ isu-iruo gbe enọ e rọ ọkwa riẹ e mae rọ usu “igodẹ efa” na. A be rehọ International Bible Students Association na ro ruiruo evaọ Britain. A be rehọ egbẹgwae uzi efa rọ wha isiuru Uvie na haro evaọ ekwotọ efa. Aikpobi a bi fiobọhọ kugbe yọ a wo iruo nọ a bi ru evaọ ewhowho emamọ usi na wariẹ otọakpọ na họ. Makọ oria nọ a rọ kpobi hayo makọ ahwo nọ a rrọ wọhọ isu-iruo hayo enọ e rọ ọkwa rai kpobi, Ọghẹnẹ họ ọnọ ọ be kpọ egbẹgwae enana yọ Ugboma Esuo na o be rehọ ae ro ruiruo. Fikiere, egbẹgwae itieye na a wo ẹkẹ-abọ iruo nọ a bi ru evaọ ẹwhaharo isiuru Uvie na.
O rẹ k’omai erere re ma wo egbẹgwae uzi. Ma rẹ rọ ere nya lele izi ubrotọ gbe erọ orẹwho, wọhọ epanọ Ẹme Ọghẹnẹ ọ gwọlọ. (Jerimaya 32:11; Ahwo Rom 13:1) Egbẹgwae uzi e rẹ wha iruo mai ọrọ ewhowho ovuẹ Uvie na haro ẹkwoma ekporo Ebaibol, ebe, emagazini, ibroshọ, gbe ekwakwa efa. Egbẹgwae itieye na e rẹ jẹ jọ wọhọ okwakwa uzi nọ a re ro ruiruo evaọ eme nọ i w’obọ kpahe ekwakwa nọ ma wo, ogbodhẹ, ẹyare ekwakwa nọ a re ro ru okokohọ, gbe efa. Ma vọ avọ uyere kẹ iruo nọ egbẹgwae itieye na i bi ru.
Odẹ Jihova O Kobaro
Evaọ 1944, a ru enwene evaọ Uzoẹme Avọ II ọrọ uzi ọ Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania na re o rọwo kugbe ẹjiroro ogbẹgwae onana. Wọhọ epanọ uzi na o ta, ẹjiroro Society na o kugbe onana: “Re a whowho usiuwoma uvie Ọghẹnẹ evaọ otọ Kristi Jesu na ruọ erẹwho kpobi wọhọ isẹri kẹ odẹ, ẹme gbe ọkwa okpehru ọrọ Ọghẹnẹ Erumeru na JIHOVA.”
Anwọ 1926 ze ‘ọrigbo ẹrọwọ na’ ọ be wha odẹ Jihova haro. Maero evaọ 1931 okenọ Emọ-Uwuhrẹ Ebaibol na a rehọ odẹ na Isẹri Jihova. (Aizaya 43:10-12) Ebe Society nọ i fiẹgbahọ odẹ Ọghẹnẹ gaga no i kugbe ebe na Jehovah (1934), “Let Your Name Be Sanctified” (1961), gbe “The Nations Shall Know That I Am Jehovah”—How? (1971).
A rẹ jẹ fodẹ New World Translation of the Holy Scriptures na ziezi, onọ a kporo omariẹ kpobi fihọ Oyibo evaọ 1960. U wo odẹ Jihova evaọ oria kpobi nọ Tetragrammaton na, ibieme Hibru ene rọkẹ odẹ Ọghẹnẹ na, o jọ romavia evaọ Ikereakere Hibru na. Odẹ Ọghẹnẹ na o rrọ efafa nana evaọ eria 237 evaọ Ikereakere Griki Ileleikristi na nọ ekiakiẹ obọdẹ i je dhesẹ nọ onana o gwọlọ ere. Ẹvẹ ma rẹ kẹ uyere te inọ, evaọ idhere buobu, Jihova ọ kẹ ‘ọrigbo’ na avọ Ugboma Esuo riẹ uvẹ no re a rehọ ekwakwa ebe ikporo gbe egbẹgwae uzi rai ro ruiruo evaọ eruvia odẹ riẹ evaọ otọakpọ na soso!
A Wha Ẹghale Ẹme Ọghẹnẹ Haro
Ahwo Jihova a bi se isẹri kẹ odẹ riẹ ẹsikpobi yọ a kpare Ẹme riẹ kpehru no ẹkwoma ekporo gbe ẹghale idu buobu ebe nọ a kporo no Ebaibol ze jegbe Ebaibol na omariẹ. Evaọ etoke emuhọ ikpe 1900 na, Watch Tower Society o te zihe ruọ ọnọ o wo udu-ekere orọ The Emphatic Diaglott, ukere Griki gbe Oyibo ọ Ikereakere Griki Ileleikristi na orọ Benjamin Wilson. Society o kporo ukere Emọ-Uwuhrẹ Ebaibol na ọrọ King James Version na, onọ u kugbe eme-oruvẹ orọ ewẹ-obe 500. Evaọ 1942 a kporo King James Version nọ o wo eme akotọ. Kẹsena evaọ 1944 Society o te muọ American Standard Version ọrọ 1901 na họ ekporo, onọ o rehọ odẹ Ọghẹnẹ ro ruiruo. Odẹ Jihova o tẹ jẹ roma via evaọ The Bible in Living English, onọ Stephen T. Byington ọ fa, nọ Society o kporo evaọ 1972.
Egbẹgwae uzi nọ Isẹri Jihova a bi ro ruiruo i fiobọhọ no evaọ ekporo gbe ẹghale efafa Ebaibol enana kpobi. Rekọ, oware nọ a rẹ mai muẹrohọ họ usu okpekpe nọ o rọ udevie Watch Tower Society na gbe utu Isẹri Jihova nọ a wholo na nọ i ru Ogbẹgwae Efafa Ebaibol Akpọ Ọkpokpọ na via. Ma ghọghọ nọ, evaọ omariẹ kpobi hayo evaọ abọjọ, rite inẹnẹ na a kporo efafa nana bu vi 106,400,000 no evaọ evẹrẹ 38. Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania na o ghinẹ rọ ukoko Ebaibol!
A rehọ ‘ọrigbo ẹrọwọ na’ ro mu ‘uzou eware olori riẹ kpobi’ no. Enana i kugbe ekwakwa nọ e rọ oria nọ u w’uzou evaọ obọ New York State, U.S.A., gbe iwou-egha 110 nọ a bi jo ruiruo wariẹ akpọ na họ enẹna. Ahwo utu ọrigbo na a riẹ nọ a ti se ae re a guọvunu kpahe edhere nọ a rehọ oware nọ a muhọ ae obọ na ro ruiruo. (Matiu 25:14-30) Ghele na, onana o whaha ‘ọrigbo’ na ha re a kuvẹ kẹ esẹro nọ i te evaọ usu “igodẹ efa” na re a rẹrote ewha-iruo uzi. Evaọ uzẹme, onana o kẹ Ugboma Esuo na uvẹ re a raha oke viere kẹ “olẹ o lẹ gbe usiuwoma o ta.”—Iruẹru 6:4.
Nọ uyero akpọ ọnana o gbẹ kuvẹ na, Ugboma Esuo na, nọ u dikihẹ kẹ ‘ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na,’ a te rehọ egbẹgwae uzi ro ruiruo. Enana i kiehọ, rekọ o nwane rọnọ ababọ rai a sai ru iruo na ha ha. Otẹrọnọ uzi egọmeti u fi awhaha họ ogbẹgwae uzi, iruo usiuwoma ota na o te gbẹ nyaharo. Makọ enẹna, evaọ ekwotọ nọ a jo fi awhaha họ iruo mai nọ a be jọ rehọ egbẹgwae uzi ro ruiruo ho, a bi whowho ovuẹ Uvie na, bi ru ilele, yọ eviharo esuo Ọghẹnẹ ọ gbẹ be nyaharo evaọ ekwotọ eyena. Oyena o be via keme Isẹri Jihova a be kọ je bi ku ame họ, kẹsena ‘Ọghẹnẹ o te bi ru ei ro.’—1 Ahwo Kọrint 3:6, 7.
Nọ ma bi rri kpohọ obaro na, ma wo evaifihọ nọ Jihova ọ te rẹrote ẹgwọlọ abọ-ẹzi gbe ọrọ abọ-iwo ahwo riẹ. Tei te Ọmọ riẹ, Jesu Kristi, a te gbẹ hae kẹ ọkpọvio gbe obufihọ obọ odhiwu nọ o gwọlọ re a ru iruo usiuwoma ota Uvie na gbunu. Dede na, oware kpobi nọ ma rugba wọhọ idibo Ọghẹnẹ ma ru rie ‘orọnọ ẹkwoma ẹgba, hayo ogaga ha, rekọ ẹkwoma ẹzi ỌNOWO na.’ (Zekaraya 4:6) Fikiere ma lẹ kẹ obufihọ Ọghẹnẹ, nọ ma riẹ nọ ẹkwoma ogaga nọ Jihova ọ rẹ kẹ, ma te sai ru iruo nọ ọ k’omai evaọ oke urere onana gbunu!