Amagẹdọn Ẹmo Nọ Ọghẹnẹ O Ti Ro Ku Ẹmo-ofio Kpobi Họ

“A rehọ e riẹ inọ umuomu ulogbo o rrọ re a kpe ibe ohwo-akpọ; fikiere evaọ eriwo rai, ẹmo yọ oware nọ u re tuoma nọ a rẹ sai roro kpahe vievie he, onọ a jọ ẹvẹrẹ rai wo odẹ kẹ hẹ.”—ERE ỌKIOTỌ OBỌ NORWAY NỌ A RE SE FRIDTJOF NANSEN O DHESẸ AHWO INUIT NỌ A JẸ RRIA UNUAKPỌ AMERICA GBE CANADA EVAỌ 1888.

ONO o rẹ were he re ọ rria oria nọ a jọ rri ẹmo wọhọ “oware nọ u re tuoma nọ a rẹ sai roro kpahe vievie he”? Ono o rẹ were he re ọ rria akpọ nọ a rẹ jọ fi ẹmo ho, nọ a tube jo wo odẹ kẹ oware nọ a re se ẹmo ho fikinọ a riẹ oware utioye he? Akpọ otiọye na o sae wọhọ oware ewezẹ, maero nọ ma te fi eva họ ahwo-akpọ inọ ae a ti ru onana lọhọ.

Rekọ evaọ eruẹaruẹ nọ e rrọ obe Aizaya, Ọghẹnẹ ọ ya eyaa inọ ọ te rehọ akpọ otiọye na ze: “[Ahwo] a ve ti duwu egbọdọ rai zihe ruọ etọẹkpẹ gbe izuẹ rai zihe ruọ ubru-ebe; orẹwho o gbẹ te wọ ẹmo bru orẹwho ho, hayo wuhrẹ kpahọ ẹmo-ofio ofa ha.”—Aizaya 2:4.

U re vevẹ, re eruẹaruẹ nana e sai rugba o te gwọlọ enwene ologbo evaọ akpọ inẹnẹ nọ isoja nọ i te ima 20 e jọ ruẹrẹ oma kpahe kẹ ohọre, yọ a bi fi emo nọ i te 20 evaọ eria sa-sa na. U re gbe omai unu hu inọ Ọghẹnẹ erumeru na, Jihova, o ti dhomahọ iruẹru ahwo-akpọ. Oma nọ Jihova o ti dhehọ iruẹru ahwo-akpọ na u ti su kpohọ ẹmo nọ Ebaibol na o se Amagẹdọn.—Eviavia 16:14, 16.

Dedenọ anwọ ikpe jọ kẹle na, ahwo jọ a bi dhesẹ “Amagẹdọn” wọhọ ẹmo nọ ahwo-akpọ a te jọ rehọ ekwakwa-ẹmo ọraha-muotọ raha akpọ na kpobi no, obe-ofeme jọ o kẹ ugogo otofa Amagẹdọn inọ: “Oria ẹmo ologbo nọ o te jọ orọ urere evaọ udevie ewoma gbe eyoma.” Kọ ewoma ọ te sai fi eyoma kparobọ, manikọ ohọre nana yọ omuta gheghe?

O rẹ sae kẹ omai omosasọ keme ma ruẹ nọ Ebaibol na e ta kpahe ekuhọ emuemu unuẹse buobu. Ọso-ilezi na ọ ta nọ: “A [te] raha iru-imuomu na no evaọ akpọ na no, re a gbẹ jọ ofa ha!” (Olezi 104:35) Obe Itẹ o ta nọ: “Okiẹrẹe ọ rẹ te ria otọ na, ahwo oruọzewọ a rẹ te ria ae eva; rekọ a re ti kpe ahwo omuomu no otọ na, gbe ahwo ẹgwae omuomu a re ti si ai no otọ na.”—Itẹ 2:21, 22.

Ebaibol na e tẹ jẹ ta vevẹ inọ irumuomu na a te rọwo si obọ no obọ-ogaga rai dhedhẹ hẹ; oyejabọ nọ Ọghẹnẹ ọ te rọ jowọ ogaga ro si emuemu kpobi n’otọ, nọ o kẹre te ẹmo-ofio. (Olezi 2:2) Odẹ Amagẹdọn nọ Ebaibol na o se ẹmo oghẹrẹsa nana, u fo gaga.

Emo nọ A Fi Kẹle Mẹgido Evaọ Oke nọ U Kpemu

Otofa “Amagẹdọn” họ “Ugbehru Mẹgido.” Evaọ oke anwae, a jọ ẹwho Mẹgido gbe Otọ-Opraprara Jezril nọ o wariẹ e riẹ họ fi emo buobu avọ obokparọ ẹsiẹsiẹ nọ a wariẹ isiava ha. “Evaọ etoke sa-sa ikuigbe, a jọ Mẹgido gbe Ukiekpotọ Jezril fi emo ilogbo nọ a jọ mi erẹwho sa-sa ogaga esuo,” ere ogbiku na Eric H. Cline o kere evaọ obe na The Battles of Armageddon.

Wọhọ epanọ Cline ọ ta na, ẹsibuobu emo nọ a fi kẹle Mẹgido e jọ emo nọ a fi avọ obokparọ ẹsiẹsiẹ, nọ a wariẹ isiava ha. Ogbaẹmo Mongolia nọ u fi abọ ologbo ọrọ Esia kparobọ evaọ ikpe-udhusoi avọ 13, u kie kẹ ogbaẹmo ofa jọ evaọ ukiekpotọ nana evaọ orọ ọsosuọ riẹ. Kẹle Mẹgido, ogbaẹmo Britain nọ Oletu-Ẹmo na Edmund Allenby o su kpohọ ẹmo u fi ogbaẹmo Turkey kparobọ evaọ etoke ẹmo akpọ ọsosuọ. Ogbiku jọ nọ o re kere kpahe ẹmo ọ ta kpahe obokparọ Allenby na, inọ o jọ “ovo jọ evaọ usu emo nọ a fi avọ obokparọ ẹsiẹsiẹ, nọ a wariẹ isiava ha evaọ ikuigbe ohwo-akpọ.”

Ebaibol e ta kpahe emo jọ nọ a fi avọ obokparọ ẹsiẹsiẹ kẹle Mẹgido re. Etẹe Obruoziẹ na Berak o jo fi ogbaẹmo Kenan nọ Sisera o su kpohọ ẹmo kparobọ. (Ibruoziẹ 4:14-16; 5:19-21) Gidiọn avọ ogbaẹmo ezae egba-esa riẹ nọ a tulo ho, a fi ogbaẹmo ulogbo ahwo Midian kparobọ evaọ etẹe. (Ibruoziẹ 7:19-22) Sọl Ovie na avọ Jonatan ọmọ riẹ a whu evaọ Ugbehru Gilboa nọ o kẹle etẹe okenọ ahwo Filistia a fi ogbaẹmo Izrẹl kparobọ.—1 Samuẹle 31:1-7.

Fikinọ oria na u kiehọ kẹ ẹmo-ofio gaga, a jọ Mẹgido gbe ukiekpotọ nọ o wariẹ e riẹ họ fi emo buobu evaọ etoke ikpe idu-ene (4,000) nọ e vrẹ na. Ogbiku jọ o kele emo nọ i te ọgbagbene dede nọ a jọ etẹe fi!

Eware nọ e jọ Mẹgido via no gbe oghẹrẹ oria nọ o rrọ u wobọ kpahe edhere ẹwoho nọ a rọ rehọ ẹme na “Amagẹdọn” ruiruo. Dedenọ ẹsiẹvo ẹme na ọ romavia evaọ Ebaibol na, eme nọ e wariẹ e riẹ họ evaọ obe Eviavia nọ o jọ romavia na i dhesẹ vevẹ inọ Amagẹdọn o ti kpomahọ uzuazọ ahwo kpobi evaọ otọakpọ na.

Ẹme nọ Ebaibol E Ta Kpahe Amagẹdọn

Dedenọ emo buobu nọ a fi vrẹ no kẹle Mẹgido e jọ erọ obokparọ nọ a wariẹ isiava ha, ọvuọvo rai o si emuemu n’otọ họ. Ọvuọvo rai ọ jọ ohọre ewoma wọso eyoma ha. Ma tẹ roma totọ rri rie, ohọre utionana obọ Ọghẹnẹ ọvo o rẹ sai no ze. Jesu ọ ta okejọ inọ ohwo “ọvuọvo o woma ha, ajokpa ọvo, ọyena Ọghẹnẹ.” (Luk 18:19) Ofariẹ, Ebaibol e ta vevẹ nọ Amagẹdọn yọ ẹmo Ọghẹnẹ.

Ebaibol na e jọ obe Eviavia ta nọ a re ti “koko ivie akpọ na kpobi họ rọ kẹ ẹdẹ ẹmo ologbo Ọghẹnẹ Erumeru na.” (Eviavia 16:14) Eruẹaruẹ na i fibae nọ: “A te koko ae họ eva oria nọ a rẹ rọ unu Hibru se nọ Amagẹdon.”a (Eviavia 16:16) Obe Eviavia u te je fi oruvẹ ọfa bae inọ “ivie akpọ na, gbe ogbotu ẹmo rai” a ti “kokohọ re a họre ọ nọ ọ keria ehru anyenya na, avọ ogbotu ẹmo riẹ.” (Eviavia 19:19) Ebaibol i dhesẹ i rie vevẹ inọ Jesu Kristi họ ọnọ ọ keria ehru anyenya na, orọnọ omọfa ha.—1 Timoti 6:14, 15; Eviavia 19:11, 12, 16.

Eme ma rẹ sai wuhrẹ no eria Ebaibol nana ze? Inọ Amagẹdọn yọ ẹmo nọ Ọghẹnẹ o ti fi kugbe ahwo-akpọ aghẹmeeyo. Fikieme Jihova avọ Ọmọ riẹ Jesu Kristi a ti ro fi ẹmo otiọye? Ẹjiroro jọ họ, a te rọ ẹkwoma Amagẹdọn ‘raha enọ e be raha akpọ na.’ (Eviavia 11:18) Ofariẹ, onana o te wha akpọ udhedhẹ ze, “akpọ ọkpokpọ” nọ Ọghẹnẹ ọ ya eyaa riẹ nọ “ẹrẹreokie ọ be [te] ria.”—2 Pita 3:13.

Fikieme Ẹmo Amagẹdọn O ro Fo?

Kọ who roro nọ o rrọ oware aghẹruẹ re Jihova, “Ọghẹnẹ uyoyou” na o vi Ọmọ riẹ “Ovie Udhedhẹ” na nyai fi ẹmo? (2 Ahwo Kọrint 13:11; Aizaya 9:6) Whọ tẹ riẹ oware nọ o te wọ ai ru onana u ti ru ei vẹ owhẹ ẹro. Obe Olezi u dhesẹ Jesu wọhọ ọgbaẹmo nọ ọ be dhẹ kpohọ ẹmo. Eme ọ be lẹliẹe fi ẹmo? Ọso-ilezi na ọ ta nọ ọ be “dhẹ avọ obọokparọ, fiki uzẹme” re ọ ruẹse “thọ enọ ikiẹrẹe.” O bi fi ẹmo nana fiki nọ o you ẹrẹreokie je mukpahe emuemu.—Olezi 45:4, 7.

Epọvo na re, Ebaibol na i dhesẹ oghẹrẹ owọ nọ Jihova ọ te jẹ kpahe okienyẹ nọ ọ rrọ akpọ na ruẹ nẹnẹ. Aizaya ọruẹaro na o kere nọ: “Nọ ỌNOWO na ọ ruẹ nọ ẹro-oziẹ ọ rọhọ o gbẹ were iẹe he. O ku ẹrẹreokie họ oma wọhọ ẹgọ-ọzadhe, gbe etu usiwo nọ o ro tu uzou riẹ; ọ tẹ gọ ẹgọ iwu orukele, ọ tẹ rehọ ofu whaliẹ oma riẹ wọhọ otogbo.”—Aizaya 59:15, 17.

Nọ ogaga o tẹ rrọ ahwo omuomu obọ, ahwo okiẹrẹe a rẹ sai wo udhedhẹ gbe omofọwẹ hẹ. (Itẹ 29:2; Ọtausiwoma Na 8:9) Uzẹme riẹ họ, ogbekuo gbe emuemu ọ rẹ sai n’otọ họ ababọ ahwo nọ a be whae ze nọ a re lele iei. Fikiere, re ma sai wo udhedhẹ nọ o rẹ tọ gbe uvi-ẹdhoguo, uzou irumuomu u re lele iei hrọ. Solomọn o kere nọ: “Ohwo omuomu yọ ijọva ohwo okiẹrẹe.”—Itẹ 21:18.

Nọ Ọghẹnẹ ọ rrọ Obroziẹ na, o rẹ sai mu omai ẹro inọ obrukpe nọ o bi ti te irumuomu na o te jọ ẹdhoguo okiẹrẹe. Abraham ọ nọ inọ: “Kọ obruoziẹ akpọ na o gbe [ti] ru kiẹrẹe?” Uyo na họ, Jihova o re ru oware uwoma ẹsikpobi! (Emuhọ 18:25) Ofariẹ, Ebaibol e kẹ omai imuẹro inọ o rẹ were Ọghẹnẹ re ọ raha irumuomu hu; nọ a gbe kurẹriẹ vievie he o je ru ere.—Izikiẹl 18:32; 2 Pita 3:9.

Orọnikọ Amagẹdọn Yọ Ẹmo Ẹwoho ho

Abọ ono ma te jọ evaọ ẹmo obokparọ nana nọ a te wariẹ hẹ na? Mai otujọ buobu ma rẹ nwani roro nọ abọ ewoma ma whoma họ. Rekọ ẹvẹ o sai ro mu omai ẹro? Zefanaya ọruẹaro na ọ tuduhọ omai awọ inọ “wha gwọlọ ẹrẹreokie, wha gwọlọ oma-urokpotọ.” (Zefanaya 2:3) Pọl ukọ na ọ ta nọ oreva Ọghẹnẹ họ re “ahwo kpobi a wo usiwo, re a ze te riẹ uzẹme na.”—1 Timoti 2:4.

Owojẹ ọsosuọ nọ u re su kpohọ esiwo họ, uzẹme kpahe Jihova gbe ẹjiroro riẹ nọ o ti ro si emuemu no otọakpọ na nọ ma re wuhrẹ. Uzuazọ ẹrẹreokie nọ ma re yeri họ owojẹ avivẹ, yọ oye o rẹ lẹliẹ omai wo aruoriwo gbe uketha Ọghẹnẹ.

Nọ ma tẹ jẹ owọ nana nọ u wuzou na, ma rẹ sai gine rẹro Amagẹdọn wọhọ ẹmo nọ Ọghẹnẹ o ti ro ku ẹmo-ofio ahwo-akpọ kpobi họ. Nọ ẹmo Amagẹdọn o te fi vrẹ no, ahwo-akpọ kpobi a ti rri ẹmo-ofio wọhọ oware nọ u re tuoma, onọ a rẹ sai roro kpahe vievie he. Ahwo-akpọ a gbe ti “wuhrẹ kpahọ ẹmo-ofio ofa ha.”—Aizaya 2:4.

[Oruvẹ-obotọ]

[Eme nọ a fi ẹgba họ nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 3]

A se ẹmo nọ Ọghẹnẹ o ti ro dhomahọ iruẹru ahwo-akpọ Amagẹdọn

[Uwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 5]

Nọ Amagẹdọn o te fi vrẹ no, ahwo-akpọ kpobi a ti rri ẹmo wọhọ oware nọ u re tuoma, onọ a rẹ sai roro kpahe vievie he