“Wha rẹ Jọ Ọrẹri Hrọ”

 1. Ohrẹ vẹ Pita ukọ na ọ kẹ ibe Ileleikristi riẹ, kọ fikieme ma sai ro rri rie nọ yọ oware nọ o rẹ bẹ eruo?

TE MA wo ẹruore inọ ma ti kpobọ odhiwu hayo ma te rria otọakpọ na bẹdẹ bẹdẹ, ohrẹ nọ Pita ukọ na ọ kẹ Ileleikristi oke riẹ nọ a rọ ẹzi wholo o rẹ sai fiobọhọ kẹ omai. Pita o kere nọ: “Wọhọ Ọrẹri nọ o se owhai na, whai omarai wha jọ ọrẹri evaọ uruemu rai kpobi, keme a kere nọ: ‘Wha rẹ jọ ọrẹri hrọ, keme mẹ ọrẹri.’” (1 Pita 1:15, 16) Ẹme nana o dhesẹ nọ ma rẹ sae rọ aro kele Jihova nọ ọ rrọ ọrẹri na. O roja gaga re ma jọ ọrẹri evaọ uruemu mai. Ẹsejọhọ who ti roro nọ ma sae jọ ere he keme ma gba ha. Dede nọ eware e thọ Pita obọ unuẹse buobu, uzuazọ nọ o yeri u dhesẹ nọ ma sae ginẹ “jọ ọrẹri.”

 2. Enọ vẹ ma te kẹ iyo rai evaọ uzoẹme nana?

² Ma te jọ uzoẹme nana kẹ iyo enọ nana: Eme u dhesẹ re ma jọ ọrẹri? Ẹvẹ Ebaibol na o ro dhesẹ nọ Jihova yọ Ọghẹnẹ nọ ọ rrọ ọrẹri? Ẹvẹ ma sae rọ jọ ọrẹri evaọ uruemu mai? Kọ fikieme u ro wuzou re odibo Jihova ọ jọ ọrẹri?

 3. Oghẹrẹ ohwo vẹ ahwo buobu a re roro nọ ọ rrọ ọrẹri, kọ eme o re fiobọhọ kẹ omai riẹ ohwo nọ ọ ginẹ rrọ ọrẹri?

³ Nọ a tẹ ta nọ ohwo ọ rrọ ọrẹri, iroro ahwo buobu i re kpohọ ohwo nọ o ku iwu egagọ họ, nọ ọ be nya ẹmẹrera yọ a rẹ jọ ovao riẹ ruẹ ehwẹ hẹ. Rekọ orọnọ ohwo otiọye a rẹ ta nọ ọ rrọ ọrẹri hi. Whaọ Ebaibol ọ ta nọ Jihova nọ ọ rrọ ọrẹri na yọ “Ọghẹnẹ evawere.” (1 Tim. 1:11) Enọ e be gọe, ‘eva e rẹ were ai.’ (Ol. 144:15) Jesu ọ ta nọ ma du rọ aro kele ahwo nọ a re dhesẹ nọ a kiẹrẹe gaga evaọ aro ahwo ho, enọ i re ku eghẹrẹ iwu rai sa họ. (Mat. 6:1; Mak 12:38) Uvi Ileleikristi a riẹ oware nọ u dhesẹ re a jọ ọrẹri fiki eware nọ a jọ Ebaibol wuhrẹ. Ma riẹ nọ Jihova o you omai, ọ sae vuẹ omai nọ ma ru oware nọ ọ riẹ nọ ma rẹ sai ru hu hu. Fikiere nọ ọ vuẹ omai nọ: “Wha rẹ jọ ọrẹri hrọ” na, u dhesẹ nọ ma sae ginẹ jọ ọrẹri. Rekọ re ma sae jọ ọrẹri evaọ uruemu mai kpobi, ma rẹ kake riẹ oware nọ u dhesẹ re ohwo ọ jọ ọrẹri.

 4. Eme u dhesẹ re ohwo ọ jọ “ọrẹri”?

⁴ Eme u dhesẹ re a jọ ọrẹri? Evaọ Ebaibol, a tẹ ta nọ ohwo ọ rrọ “ọrẹri,” u dhesẹ nọ ohwo na o wo emamọ uruemu, o te je bi ru eware nọ u fo nọ ohwo nọ ọ be gọ Ọghẹnẹ o re ru. U dhesẹ re nọ oware nọ Jihova ọ gwọlọ ọvo o re ru. Fikiere, re ma sae jọ ọrẹri, ma rẹ kẹnoma kẹ eware nọ e rẹ dha Ọghẹnẹ eva, ma ve ru enọ e rẹ were iẹe, jẹ daoma jọ egbẹnyusu ekpekpe riẹ. Ebaibol o gine dhesẹ nọ Jihova ọ rrọ fuafo gaga. Nọ ma te roro te epanọ Ọghẹnẹ ọ fo te, ma rẹ sai roro nọ ma sae jọ egbẹnyusu riẹ hẹ.

 5. Eme ikọ-odhiwu na a wuhrẹ omai kpahe Jihova?

⁵ Jihova yọ Ọghẹnẹ nọ ọ rrọ fuafo. Oware kpobi nọ o ru o rẹ fo emu fo aro. Ikọ-odhiwu jọ nọ a re se Sẹraf nọ e kẹle agbara-uvie riẹ gaga a ta nọ ere ọ ginẹ rrọ. Ejọ rai a bo nọ: “Ọrẹri, ọrẹri, ọrẹri na họ Jihova olori egbaẹmo.” (Aiz. 6:3) Re ikọ-odhiwu a sae kẹle Jihova ziezi, o gwọlọ nọ a rẹ jọ ọrẹri. Kọ a ginẹ rrọ ọrẹri? Ee. Nọ ukọ-odhiwu o te dikihẹ oria jọ evaọ otọakpọ na, oyena ọvo u re ru oria na zihe ruọ ọrẹri. Oware otiọye na o via oke nọ Mosis ọ ruẹ ure inwe nọ erae e jọ.​—Ọny. 3:2-5; Jos. 5:15.

6-7. (a) Wọhọ epanọ o rrọ Ọnyano 15:1, 11, eme Mosis ọ ta kpahe oghẹrẹ nọ Ọghẹnẹ rrọ? (b) Ẹvẹ a rọ kareghẹhọ ahwo Izrẹl kpobi inọ Jihova yọ Ọghẹnẹ nọ ọ rrọ ọrẹri? (Rri uwoho nọ o rrọ uke emagazini na.)

⁶ Nọ Mosis o su ahwo Izrẹl nya Abade Ọwawae na vrẹ no, ọ tẹ vuẹ ae vevẹ inọ Jihova Ọghẹnẹ rai yọ Ọghẹnẹ ọrẹri. (Se Ọnyano 15:1, 11.) Emedhọ ahwo Ijipti a jẹ gọ, yọ a jẹ hai ru eware etọtọ gaga. Ere ọvona ahwo Kenan nọ a jẹ gọ edhọ a je ru re. A jẹ hae mahe emọ rai ro dhe idhe kẹ edhọ, yọ ọfariẹ-ogbe rai o yoma vrẹta. (Izerẹ 18:3, 4, 21-24; Izie. 18:9, 10) Jihova o wo ohẹriẹ no edhọ yena. Ọ rẹ sae vuẹ idibo riẹ re a ru eware etọtọ vievie he. Jihova ọ fo re. Ma rẹ sae ruẹ onana vevẹ evaọ eme nọ a kare fihọ ẹwẹ-odhe igoru nọ a fihọ etu-udhọfọ ozerẹ okpehru na. Eme nọ a kere fihọ iẹe na họ, “Jihova họ ọrẹri.”​—Ọny. 28:36-38.

⁷ Ohwo kpobi nọ ọ ruẹ eme nọ a kere fihọ ẹwẹ-odhe ọnwranwra na evaọ oke yena ọ rẹ nwane riẹ nọ Jihova yọ ọrẹri. Rekọ orọnọ ohwo Izrẹl kpobi ọ te ruẹ ẹwẹ-odhe ọnwranwra na ha, keme aikpobi a rẹ sae nyate ozerẹ na oma ha. Kọ onana u dhesẹ nọ ahwo jọ a te sae riẹ nọ Jihova yọ Ọghẹnẹ nọ ọ rrọ ọrẹri hi? Ijo! A jẹ hai koko ahwo Izrẹl kpobi họ, te ezae, te eyae, te emaha na, a ve se obe Uzi na kẹ ae. (Izie. 31:9-12) O hae jọ nọ whọ jọ etẹe, whọ hai ti yo eme nana: “Mẹ họ Jihova Ọghẹnẹ rai, yọ wha re ru omarai fo hrọ wha vẹ jọ ahwo ọrẹri, keme mẹ ọrẹri.” “Wha rẹ jọ ọrẹri kẹ omẹ hrọ, keme mẹ Jihova, mẹ ọrẹri.”​—Izerẹ 11:44, 45; 20:7, 26.

 8. Fikieme u ro fo re ma roro kpahe eme nọ e rrọ Iruo-Izerẹ 19:2 gbe 1 Pita 1:14-16?

⁸ Joma rri ẹme jọ nọ a se kẹ ahwo Izrẹl kpobi nọ a kere fihọ Iruo-Izerẹ 19:2. Jihova ọ jọ etẹe ta kẹ Mosis nọ: “Ta kẹ ogbotu ahwo Izrẹl soso nọ: ‘Wha rẹ jọ ọrẹri, keme mẹ, Jihova, Ọghẹnẹ rai yọ ọrẹri.’” Ẹsejọhọ oria nana Pita o wo họ iroro nọ ọ jẹ tuduhọ Ileleikristi awọ inọ jọ a “jọ ọrẹri.” (Se 1 Pita 1:14-16.) Ma bi koko izi Mosis nẹnẹ hẹ. Rekọ ẹme nọ Pita o kere na o kareghẹhọ omai oware nọ o rrọ Iruo-Izerẹ 19:2 na. Oria yena u wuhrẹ omai nọ Jihova yọ Ọghẹnẹ ọrẹri, yọ u fo nọ ahwo nọ a you rie a rẹ jọ ọrẹri, te a wo ẹruore inọ a ti kpobọ odhiwu hayo a te jọ aparadase evaọ otọakpọ na.​—1 Pita 1:4; 2 Pita 3:13.

 9. Eme ma be te jọ obe Iruo-Izerẹ izou 19 wuhrẹ?

⁹ Ma gwọlọ wuhrẹ epanọ ma sae rọ jọ ọrẹri, re ma sai ru eva were Ọghẹnẹ mai nọ ọ rrọ ọrẹri na. Jihova ọ fodẹ eware jọ nọ i re ru omai jọ ọrẹri. Ma rẹ sae jọ obe Iruo-Izerẹ izou 19 ruẹ eware nana jọ. Ọzae jọ nọ a re se Marcus Kalisch nọ o wuhrẹ ẹvẹrẹ Hibru je kere kpahe eme Ebaibol ọ ta nọ: “O wọhọ nọ uzou nana a mae jọ fodẹ oghoghẹrẹ izi nọ Ọghẹnẹ o jie. Yọ o wọhọ nọ oye o mai wuzou evaọ obe Iruo-Izerẹ na gbe ebe isoi ọsosuọ Ebaibol na.” Obọnana joma ta kpahe eware jọ nọ ma rẹ sae jariẹ wuhrẹ nọ i re fiobọhọ kẹ omai jọ ọrẹri. Nọ ma be te ta kpahe eware nana, kareghẹhọ nọ “wha rẹ jọ ọrẹri” a ro mu obe Iruo-Izerẹ izou 19 na họ.

10-11. Eme a kake fodẹ evaọ Iruo-Izerẹ uzou avọ 19 nọ ma re ru re ma sae jọ ọrẹri, kọ ẹvẹ u fo nọ ma re rri oware yena?

¹⁰ Nọ Jihova ọ ta kẹ ahwo Izrẹl nọ a jọ ọrẹri no, ọ tẹ ta nọ: “Whai omomọvo ọ rẹ rọ adhẹẹ kẹ oni riẹ avọ ọsẹ riẹ, . . . Mẹ họ Jihova, Ọghẹnẹ rai.”​—Izerẹ 19:2, 3.

¹¹ Onana u dhesẹ nọ re ma rọ adhẹẹ kẹ ọsẹgboni mai yọ oware nọ u wuzou gaga. Kareghẹhọ uyo nọ Jesu ọ kẹ nọ ọzae jọ ọ nọe inọ: “Oware uwoma vẹ me re ru hrọ re me wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ?” Oware jọ nọ Jesu ọ vuẹ riẹ nọ o ru họ, jọ ọ rọ ọghọ kẹ ọsẹ avọ oni riẹ. (Mat. 19:16-19) Jesu o tube brukpe otu Farisi gbe otu ikere-obe na, nọ a jẹ gwọlọ eware nọ a rẹ rọ foma re a siọ ọghọ ba ẹrọkẹ ọsẹgboni rai. A tẹ jẹ rọ enẹ “raha ẹme Ọghẹnẹ.” (Mat. 15:3-6) “Ẹme Ọghẹnẹ” o dhesẹ nọ ohwo ọ rẹ rọ ọghọ kẹ ọsẹ avọ oni riẹ. Evaọ usu Izi Ikpe na, oye họ orọ avọ isoi. Yọ ma rẹ jẹ ruẹ e riẹ evaọ obe Iruo-Izerẹ 19:3. (Ọny. 20:12) Kareghẹhọ nọ, nọ Jihova ọ ta nọ, “Wha rẹ jọ ọrẹri, keme mẹ, Jihova, Ọghẹnẹ rai yọ ọrẹri” no, ẹsiẹe ọ rọ ta ẹme nọ ọ rrọ Iruo-Izerẹ 19:3 inọ ma rọ ọghọ kẹ ọsẹgboni mai na.

12. Ẹvẹ ma sai ro lele ohrẹ nọ o rrọ Iruo-Izerẹ 19:3 na, kọ onọ vẹ u fo nọ ma rẹ nọ omamai?

¹² U fo re ma nọ omamai nọ, ‘Kọ mẹ be rọ ọghọ kẹ ọsẹgboni mẹ ziezi wọhọ epanọ Jihova ọ ta na?’ Otẹrọnọ udu u bi brukpe owhẹ inọ who je ru ere vẹre he, whọ sai ru ere enẹna. Oke nọ o vrẹ o vrẹ no, whọ sae daoma fiobọhọ kẹ ọsẹgboni ra ziezi enẹna. Edhere jọ nọ whọ sai ro ru onana họ, whọ rẹ hai te oria rai, je lele ai ta ẹme ziezi. Whọ sai je fiobọhọ kẹ ai wo emu nọ a rẹ re gbe eware efa. Whọ sai fiobọhọ kẹ ae re a sai kpohọ ewuhrẹ je ru eware efa evaọ egagọ Ọghẹnẹ. U te no ere no, whọ sae tuduhọ ae awọ je ru eware nọ e rẹ lẹliẹ oma sasa ae. Who te bi ru eware nana, yọ oware nọ Ọghẹnẹ ọ ta evaọ Iruo-Izerẹ 19:3 who bi ru na.

13. (a) Eme ọfa Ọghẹnẹ ọ ta nọ ma ru evaọ Iruo-Izerẹ 19:3? (b) Wọhọ epanọ o rrọ Luk 4:16-18, eme Jesu ọ jẹ hai ru, kọ ẹvẹ ma sae rọ rehọ aro kele iei?

¹³ Iruo-Izerẹ 19:3 o fodẹ oware ofa nọ ohwo o re ru re ọ jọ ọrẹri. Jihova ọ jọ etẹe vuẹ ahwo riẹ nọ a re koko Ẹdijala. Mai Ileleikristi ma bi koko izi Mosis hi, fikiere uzi Ẹdijala na o gba omai họ họ. Dede na, Ẹdijala nọ ahwo Izrẹl a je koko na u fiobọhọ kẹ ae gaga, yọ ma rẹ sai wuhrẹ eware buobu noi ze. A jẹ hae rehọ ẹdẹ Ẹdijala na serihọ, je ru eware nọ i re si ai kẹle Ọghẹnẹ.b Oyejabọ nọ Jesu ọ jẹ hai ro kpohọ isinagọgo nọ ọ rrọ ẹwho riẹ evaọ Ẹdijala re o se ẹme Ọghẹnẹ. (Ọny. 31:12-15; se Luk 4:16-18.) Uzi nọ Ọghẹnẹ o jie evaọ Iruo-Izerẹ 19:3 inọ “wha re koko edijala mẹ” na u dhesẹ nọ u wuzou gaga re ma fi oke họ nọ ma re ro ru eware nọ i re fiobọhọ kẹ omai si kẹle Ọghẹnẹ ziezi, dede nọ eware e vọ omai abọ. Whọ tẹ ruẹ nọ whọ be daoma te he, whọ sai fi oke họ nọ whọ rẹ hai ro ru eware itieye na. Who te bi ru ere, usu ra avọ Ọghẹnẹ o te jọ kpekpekpe. Onana yọ obọdẹ oware jọ nọ u re ru ohwo jọ ọrẹri.

14. Obọdẹ oware vẹ a ta ẹme te unuẹse buobu evaọ Iruo-Izerẹ izou 19?

¹⁴ Obe Iruo-Izerẹ izou 19 o vuẹ omai obọdẹ oware ofa nọ u re fiobọhọ kẹ omai jọ ọrẹri. A wariẹ oware na unuẹse buobu. Owọ avọ 4 o ta nọ: “Mẹ họ Jihova, Ọghẹnẹ rai.” Ẹme yena gbe eme efa nọ e wọhọ e riẹ e romavia te isia ikpegbezeza soso evaọ uzou yena. Onana o lẹliẹ omai kareghẹhọ uzi ọsosuọ evaọ usu Izi Ikpe na, nọ o ta nọ: “Mẹ họ Jihova Ọghẹnẹ ra . . . Who re wo eghẹnẹ efa vievie he u te no omẹ no.” (Ọny. 20:2, 3) Oleleikristi kpobi nọ ọ gwọlọ jọ ọrẹri ọ rẹ kuvẹ vievie he re ohwo jọ hayo oware jọ o raha usu riẹ kugbe Ọghẹnẹ. Yọ, nọ orọnọ odẹ nọ a se omai họ Isẹri Jihova na, ma rẹ daoma re ma gbe ru oware ovo nọ a rẹ rọ la odẹ Ọghẹnẹ eka ha, keme odẹ na ọrẹri.​—Izerẹ 19:12; Aiz. 57:15.

15. Eme izi nọ a jie kpahe idhe evaọ Iruo-Izerẹ izou 19 o rẹ lẹliẹ omai ru?

¹⁵ Re ahwo Izrẹl a dhesẹ nọ Jihova a be gọ, a re koko izi riẹ. Iruo-Izerẹ 18:4 o ta nọ: “Wha re ru lele izi oziẹobro mẹ, yọ wha re koko ijaje mẹ jẹ nya lele ai. Mẹ họ Jihova, Ọghẹnẹ rai.” A jọ uzou avọ 19 fodẹ “ijaje” yena jọ. Wọhọ oriruo, owọ avọ 5-8, gbe 21-22, o ta kpahe idhe nọ a jẹ hae rehọ erao dhe. A re dhe idhe na evaọ oghẹrẹ nọ a gbe ro “zue oware ọrẹri Jihova” ha. Izi nọ Jihova o jie kpahe idhe nana u dhesẹ nọ ma rẹ daoma gaga re ma ru oware nọ Jihova ọ gwọlọ, re idhe ujiro mai e jọ enọ o re mi wọhọ epanọ a jọ obe Ahwo Hibru 13:15 ta nọ ma ru na.

16. Uzi vẹ o rrọ Iruo-Izerẹ izou 19 nọ u dhesẹ nọ idibo Ọghẹnẹ a re wo ohẹriẹ no amọfa?

¹⁶ Re ma sae jọ ọrẹri, ma re wo ohẹriẹ no ahwo nọ a be gọ Jihova ha. Re ma sai ru ere, ma re mu eku mai ga. Keme ẹsejọ, emọ isukulu mai, ahwo nọ ma gbe bi ru iruo hayo thueki, imoni mai nọ e rrọ ukoko na ha, gbe amọfa a rẹ gwọlọ nọ ma ru eware nọ i kiehọ họ. Nọ a tẹ gwọlọ nọ ma ru eware itieye, eme u fo nọ ma rẹ kareghẹhọ? Obe Iruo-Izerẹ 19:19 o fodẹ oware jọ nọ o rẹ sai fiobọhọ kẹ omai. O ta nọ: “Who re ku ewu nọ a gua oghẹrẹ ilulu ivẹ kugbe ro ru fihọ vievie he.” Uzi yena o lẹliẹ ahwo Izrẹl wo ohẹriẹ no ahwo erẹwho nọ e wariẹ e rai họ. Ma gbe bi koko izi yena nẹnẹ hẹ. Ma rẹ sai ku iwu nọ a rehọ oghẹrẹ ilulu ivẹ ru fihọ. Ghele na, ma rẹ rọ aro kele ahwo nọ e be thọ izi Ebaibol ho, gbe enọ i bi wuhrẹ eware nọ i no Ebaibol ze he, te a rrọ emọ isukulu mai, ahwo nọ ma gbe bi ru iruo, ahwo nọ ma bi lele thueki, hayo imoni mai dede. Kọ u dhesẹ nọ ma you imoni mai gbe ahwo nọ ma gbẹ be rria ogbe ọvona na ha? Ijo. Rekọ epanọ ma re ro ru oreva Jihova o mae rrọ omai oja, orọnikọ epanọ ma re ro ru eva were ahwo ho. Kareghẹhọ nọ, re ma jọ ọrẹri, oware nọ Jihova ọ gwọlọ ọvo ma re ru. Onana u wuzou gaga.​—2 Kọr. 6:14-16; 1 Pita 4:3, 4.

17-18. Eme ma rẹ sai wuhrẹ no ẹme nọ ọ rrọ Iruo-Izerẹ 19:23-25 na ze?

¹⁷ Jihova ọ ta kẹ ahwo Izrẹl nọ, “Mẹ họ Jihova, Ọghẹnẹ rai.” Ẹme nana ọ hae te lẹliẹ ae riẹ nọ, oware nọ u fo nọ o rẹ mae jarai oja họ egagọ Jihova. Kọ ẹvẹ a re ro dhesẹ nọ onana o rrọ ae oja? A jọ Iruo-Izerẹ 19:23-25 vuẹ ae oware jọ nọ a re ru. (Sei.) Kọ ẹvẹ onana o sai ro fiobọhọ kẹ ahwo Izrẹl kru egagọ Jihova ga ziezi nọ a tẹ ruọ Ẹkwotọ Eyaa na no? A tẹ kọ ure, ikpe esa soso a rẹ re ibi riẹ hẹ. Ukpe avọ ene a rẹ rọ ibi na kẹ okẹ evaọ obọ uwou egagọ Ọghẹnẹ. Ukpe avọ isoi, a ve te ti mu ibi ure na họ ẹre. U fo nọ uzi nana o hae lẹliẹ ahwo Izrẹl riẹ nọ orọnikọ epanọ eva rai e rẹ rọ vọ o rẹ mae jarai oja ha. A re fievahọ Jihova inọ ọ te rẹrote ai, a vẹ rọ egagọ riẹ karo. Jihova o ti fiobọhọ kẹ ae ruẹ emu nọ a rẹ re. Yọ ọ vuẹ rai nọ a hae rehọ eware jọ kẹ okẹ evaọ obọ uwou egagọ.

¹⁸ Uzi Ọghẹnẹ nọ o rrọ Iruo-Izerẹ 19:23-25 o lẹliẹ omai kareghẹhọ ẹme nọ Jesu ọ ta evaọ ovuẹ nọ ọ kẹ evaọ obọ ugbehru na. Ọ ta nọ: “Wha siọ awa ba ẹruọ kpahe . . . oware nọ wha rẹ re hayo oware nọ wha rẹ da.” Ọ tẹ jẹ ta nọ: “Ọsẹ obọ odhiwu rai ọ riẹ nọ o roja re wha wo eware nana kpobi.” Ọghẹnẹ ọ te rẹrote omai wọhọ epanọ ọ be rẹrote evra na. (Mat. 6:25, 26, 32) Ma fievahọ Jihova inọ ọ te rẹrote omai. Ma rẹ kẹ ahwo nọ akpọ ọ be bẹ “ekẹ ohrọ,” yọ ma re gogo iei hi. U te no ere no, ma be hai ru unevaze evaọ ukoko na. Jihova ọ be ruẹ eware nana kpobi nọ ma bi ru na, yọ ọ te ghale omai. (Mat. 6:2-4) Eware nana nọ ma bi ru na u dhesẹ nọ ma riẹ oware nọ obe Iruo-Izerẹ 19:23-25 u bi wuhrẹ omai na.

19. Eware vẹ ma jọ obe Iruo-Izerẹ wuhrẹ nọ e were owhẹ?

¹⁹ Ma wuhrẹ eware jọ nọ i re fiobọhọ kẹ omai jọ ọrẹri wọhọ Ọghẹnẹ mai evaọ emeria nọ ma jọ obe Iruo-Izerẹ izou 19 ta ẹme kpahe na. Ma tẹ be daoma ‘jọ ọrẹri evaọ uruemu mai kpobi,’ u re dhesẹ nọ ma be rọ aro kele Ọghẹnẹ. (1 Pita 1:15) Ahwo buobu a bi muẹrohọ emamọ uruemu mai, yọ o wha riẹ ze nọ ejọ rai a be rọ kẹ Jihova orro. (1 Pita 2:12) Rekọ ma gbe wo eware buobu nọ ma ti wuhrẹ no Iruo-Izerẹ izou 19 na ze. Ma te jọ uzoẹme nọ o rrọ aro na ta kpahe eware efa nọ e rẹ sai fiobọhọ kẹ omai “jọ ọrẹri” wọhọ epanọ Pita ọ ta na.