Ogaga Emama—“Ọnọ Ọ Ma Odhiwu gbe Akpọ”

 1, 2. Ẹvẹ ọre na o ro dhesẹ ogaga emama Jihova via?

KỌ WHO dikihẹ kẹle erae evaọ aso ekpahe no ẹdẹjọ? Ẹsejọhọ whọ rriẹ abọ ra kẹle erae na omojọ re whọ reawere ẹruọruọ riẹ. Whọ tẹ kẹle erae na hrọ, ẹroro na ọ vẹ ga hrọ. Who te sioma kpemu hrọ, ofou odhedhẹ aso na o ve tunye ze, ekpahe i ve kpe owhẹ.

² “Erae” jọ e riẹ nọ e rẹ lẹliẹ oma mai ruọruọ evaọ uvo. “Erae” na e be to evaọ oware wọhọ ikilomita ima 150 thabọ no omai!a Nọ ẹroro ọre na ọ be sai mu owhẹ oma no ugbo utioye na ze na ogaga riẹ u ghine re logbo gaga! Ghele na, akpọ na ọ be dhẹ wariẹ ọre ọroro ọyena họ, yọ ọ kẹle riẹ hayo thabọ noi hrọ họ. Akpọ na ọ tẹ kẹle iẹe hrọ, ame akpọ na kpobi ọ rẹ ya no; o te thabọ hrọ ame akpọ na kpobi o re dhẹmu no. Ọ tẹ kẹle hayo thabọ hrọ u re ru akpọ na nọ a gbẹ sae rriae he. Orọnikọ u wuzou kẹ uzuazọ evaọ otọakpọ ọvo ho, rekọ elo ọre na ọ rrọ fuafo je w’iruo, a gbe du fodẹ erru riẹ hẹ.—Ọtausiwoma Na 11:7.

 3. Didi uzẹme obọdẹ ọre na ọ kẹ imuẹro kpahe?

³ Ghele na, ahwo buobu a se ọre na gb’oja ha dede nọ izuazọ rai e roma hwae. Fikiere, a riẹ oware nọ ọre na ọ rẹ sai wuhrẹ omai hi. Ebaibol na ọ ta kpahe Jihova nọ: “Who fi eware nọ i re lo gbe ọre họ.” (Olezi 74:16) Ẹhẹ, ọre na ọ rẹ wha orro se Jihova, “ọnọ ọ ma odhiwu gbe akpọ.” (Olezi 19:1; 146:6) O rrọ ovojọ evaọ usu ekwakwa odhiwu nọ a re kele mu hu nọ i re wuhrẹ omai kpahe ogaga emama ulogbo Jihova. Joma kiẹ ejọ evaọ usu enana riwi viere re ma jẹ rẹriẹ ovao mai ku otọakpọ na gbe eware uzuazọ nọ e rrọ eva riẹ na.

 4, 5. Ẹvẹ ọre na ọ ga jẹ rro te, ghele na ẹvẹ ọ rrọ nọ a tẹ rehọ iẹe wawo isi efa?

⁴ Wọhọ epanọ whọ rẹ sae riẹ, ọre mai na yọ esi. O rẹ wọhọ nọ ọ rro vi isi nọ ma rẹ ruẹ evaọ aso na keme, whọ tẹ rehọ iẹe wawo ugbo isi na, ọre na ọ kẹle gaga. Ẹvẹ o wo ogaga te? Ọ tẹ roro gaga, ọre na ọ sae roro te idigri 27,000,000 evaọ ekele ẹroro ọ Fahrenheit. Evaọ okenọ ọre na ọ tẹ be roro gaga, who te bru ẹkẹ nọ ọ kawo te ubi eziẹ noi ze fihọ oria jọ evaọ otọakpọ na re who go h’emu te ikilomita 140, oma o rẹ roro owhẹ ga hrọ ghele! Emaharo kpobi, ogaga erri nọ o re no ọre na ze u te ogaga erri ebọmbo ima egba buobu nọ a gbolo.

⁵ Ọre na ọ rro te epanọ ikogho-akpọ wọhọ otọakpọ mai na nọ i bu vi 1,300,000 e sae rọ rueva riẹ vevẹ. Kọ ọre na yọ esi nọ ọ rro vrẹta? Ijo, ekiotọ ehrugbakpọ a ta nọ ọ rrọ kakao gheghe. Pọl ukọ na o kere nọ “esi ọ rẹ jọ oghẹrẹsa eva oro.” (1 Ahwo Kọrint 15:41) Ọ riẹ epanọ eme urirẹ nọ ọ ta na e gba te he. Esi jọ ọ riẹ nọ ọ rro gaga te epanọ a te fi ei họ uzedhe oria nọ ọre na ọ rọ na, esi na o re ruru akpọ na. Esi ologbo ọfa jọ ọ riẹ nọ a te fi ei họ oria ovona ọ rẹ rro te obonọ okogho-akpọ nọ a re se Saturn ọ rrọ—dede nọ okogho-akpọ ọyena o thabọ no otọakpọ na gaga te epanọ o rọ rehọ ikpe ene re arupre ehru jọ o te te obei, yọ arupre na ọ jẹ dhẹ vẹrẹ te epanọ ọ rọ rehọ bu vi asia 40 siawọ vi ibulẹte nọ a rehọ ọwhunu ọgaga sa!

 6. Ẹvẹ Ebaibol na o ro dhesẹ nọ isi na i bu thesiwa rono eriwo ohwo-akpọ ze?

⁶ Tubẹ mai gbunu vi oghẹrẹ nọ isi na e rro te dede họ unu rai. Evaọ uzẹme, Ebaibol na o dhesẹ nọ isi na i wo unu hu, o rọ bẹbẹ re a kele ai wọhọ epanọ o bẹ te re a kele “uwẹkpẹ abade” na. (Jerimaya 33:22) Ẹme nana o dhesẹ nnọ isi e riẹ buobu gaga vi enọ ibiaro mai gheghe e rẹ sae ruẹ. Whaọ, otẹrọnọ okere Ebaibol jọ, wọhọ Jerimaya, o rri ehru evaọ aso re ọ dai kele isi nọ ibiaro riẹ e rẹ ruẹ, ẹsejọhọ ọ hai kele te idu esa ọvo, keme ibiaro ohwo-akpọ gheghe e sae ruẹ viere he evaọ aso nọ ehru ọ ghariẹ. Unu oyena o sae jọ wọhọ uwẹkpẹ nọ a whẹ fihọ evabọ gheghe. Rekọ, uzẹme riẹ họ, isi na i bu thesiwa, wọhọ uwẹkpẹ abade.b Ono ọ rẹ sai kele unu utioye na?

 7. (a) Bro isi whọ rẹ sae ta nọ e rrọ eva ẹko-isi ọ Milky Way mai na, kọ ẹvẹ who re dhesẹ unu nana? (b) Fikieme o jẹ rọ oware nọ a re muẹrohọ inọ o rọ bẹbẹ re ekiotọ ehrugbakpọ a kele unu eko-isi na, kọ eme onana u wuhrẹ omai kpahe ogaga emama Jihova?

⁷ Aizaya 40:26 o kuyo nọ: “Wha kpare aro rai kpo ehru re wha ri: ono ọ ma enana kpobi? [Ọnọ] ọ rehọ enana kpobi ọvuọvo ze, o je mu edẹ kẹ ai kpobi.” Olezi 147:4 o ta nọ: “O roro epanọ isi na i bu te.” Ẹvẹ “isi na i bu te”? Onọ oyena o lọhọ họ. Ekiotọ ehrugbakpọ a ta nọ isi nọ e rrọ ẹko-isi ọ Milky Way mai na ọvo i bu vi ima-odu 100.c Rekọ ẹko-isi mai na yọ ọvo jọ evaọ usu eko-isi ibuobu, yọ ibuobu i wo isi nọ i bu viere. Bro eko-isi e riẹ? Ekiotọ ehrugbakpọ jọ a ta nọ i bu te ima-odu 50. Efa a roro nọ i ti bu te ima-odu 125. Fikiere ohwo-akpọ ọ sae tubẹ riẹ unu eko-isi na ha, kabikọ unu ima-odu isi nọ e rọ eva rai. Ghele na, Jihova ọ riẹ unu rai. Ọ tẹ jẹ kẹ esi ọvuọvo odẹ riẹ!

 8. (a) Ẹvẹ whọ rẹ sai dhesẹ epanọ ẹko-isi Milky Way na ọ rro te? (b) Edhere vẹ Jihova ọ rẹ rọ kpọ oghẹrẹ nọ emama obọ odhiwu na e rẹ nya?

⁸ Akpọ o re gb’omai unu ọvo nọ ma te roro kpahe epanọ eko-isi na e rro te. A ta nnọ ohwo o te bi no oka jọ kpohọ oka odekọ evaọ ẹko-isi ọ Milky Way na, yọ ohwo na o bi siawọ te epanọ elo ọ rẹ dhẹ vẹrẹ te, o rẹ rehọ iẹe ikpe 100,000. Elo ọ rẹ dhẹ vẹrẹ te ikilomita 300,000 evaọ emaharo. Elo o te bi siawọ ere, o rẹ rehọ iẹe ikpe 100,000 re o no oka ẹko-isi mai na te oka odekọ riẹ! Yọ eko-isi jọ e rro vi ọmai na l’abọ l’inwe. Ebaibol na ọ ta nọ Jihova ọ “riẹ ihru” orerede na họ wọhọ ohọ. (Olezi 104:2) O re je j’uzi kẹ ẹnyonya emama enana. No ubiẹkpẹ osese rite ẹko-isi orerede, eware kpobi e be nya lele izi emama nọ Ọghẹnẹ o fihotọ. (Job 38:31-33) Fikiere, ekiotọ-eriariẹ e rehọ onya ogbagba orọ ekwakwa obọ odhiwu na dhesẹ ile nọ ahwo na kpobi a rẹ jọ kpare owọ ẹsiẹvo! Whọ dai roro kpahe Ọnọ ọ ma eware nana. Kọ akpọ o gbe bi gb’owhẹ unu kpahe Ọghẹnẹ nọ o wo ogaga ulogbo emama itieye na?

 9, 10. Ẹvẹ ogaga Jihova u ro dhesẹ oma via evaọ oria nọ o fi okogho ọre mai, Jupiter, otọakpọ na, gbe ọvẹre na họ?

⁹ Ogaga emama Jihova u dhesẹ oma via evaọ uwou mai na, otọakpọ na. Ọ romatotọ fi otọakpọ na họ oria nọ u fo rie evaọ ehrugbakpọ orerede nana. Ekiotọ-eriariẹ jọ a rọwo nọ eko-isi buobu e rẹ sae wha enwoma se oria nọ a rẹ rria wọhọ okogho-otọakpọ mai na. O rọ vevẹ inọ a ma abọ ologbo ọrọ ẹko-isi Milky Way mai na re a rriae he. Isi buobu gbidigbidi e rrọ oko ẹko-isi na. Ẹroro na ọ re gaga, yọ ẹsibuobu isi jọ e rẹ gwọlọ kpeke. Abotọ ẹko-isi na ọ kare ekwakwa buobu nọ e r’oja kẹ uzuazọ. A nabe ruẹrẹ okogho ọre mai na họ oria nọ o roro hrọ họ hayo nọ o kare ekwakwa nọ e r’oja kẹ uzuazọ họ.

¹⁰ Otọakpọ na u bi wo erere no okogho-akpọ jọ nọ o thabọ gaga rekiyọ ọ rrọ ọthuke ologbo ze—okogho-akpọ nọ a re se Jupiter. Jupiter ọ rro vi otọakpọ na bu vi asia udhusoi akuakpe, yọ o wo ẹgba ologbo nọ o re kru eware dikihẹ nọ o bi kpomahọ otọakpọ na. Eme o bi no onana ze? O rẹ raha hayo kpọ ekwakwa nọ e be jọ idedeghe na dhẹ rri ofẹ ofa. Ekiotọ-eriariẹ a ta nọ o gbẹ rọ Jupiter ha, eware nọ i bi kie tehe otọakpọ na e hae rehọ asia 10,000 ga vi epanọ o rọ enẹna. Tubẹ kẹle omai viere, a rehọ elo jọ ghale otọakpọ na—ọvẹre. U te no okwakwa erru gbe “elo aso” nọ ọ rrọ no, ọvẹre na ọ rẹ lẹliẹ otọakpọ na ghelie evaọ edhere nọ ọ rrọ malẹ. Eghelie ọyena ọ be k’omai ezi sa-sa erọ ẹgbukpe nọ ma riẹ na—erere ọfa kẹ uzuazọ evaọ etenẹ.

11. Ẹvẹ a ruẹrẹ idedeghe otọakpọ na họ re o jọ wọhọ ururu nọ o rẹ thọ omai?

¹¹ Ogaga emama Jihova u dhesẹ oma via evaọ abọ sa-sa ọrọ ona otọakpọ na. Dai roro kpahe idedeghe mai na, onọ o wọhọ ururu nọ o be thọ omai. Ọre na o re siobọno ẹroro owoma gbe ọrọ enwoma. Okenọ ẹroro enwoma na ọ tẹ tehe ehru idedeghe akpọ na, o rẹ lẹliẹ ofou-ẹwẹ na zihe ro egase nọ a re se ozone. Onana nọ u zihe ruọ ururu ozone na u ve si ẹroro nana buobu rehọ. Koyehọ, okogho-akpọ mai na o wo asasa nọ o ruru rie!

12. Ẹvẹ ọdhẹwariẹ ame idedeghe na u ro dhesẹ ogaga emama Jihova via?

¹² Oyena yọ abọvo jọ ọrọ idedeghe mai na, onọ u wo oghoghẹrẹ ame sa-sa nọ e gua kugbe ziezi re emama uzuazọ nọ e be rria otọakpọ na hayo kẹle iẹe e sae jọ uzuazọ. Usu eware igbunu idedeghe na họ ọdhẹwariẹ ame. K’ukpe k’ukpe ọre na o re se egalọno ame ima buobu nọ o zihe ruọ erri no n’evaọ ebade otọakpọ na kpohọ obọ ehru. Ame na o ve zihe ruọ ẹgho, ofou idedeghe na o ve fou ame na kpenẹ avọ enẹ. Ame nana, nọ a zẹ je ru fo no na, ọ vẹ rrọ ze wọhọ oso, ekpalekpa-ame, gbe ikulu-ame, re eria nọ ame ọ kpọ no e wariẹ vọ. O nwane wọhọ epanọ Ọtausiwoma Na 1:7 ọ ta: “Iko kpobi i re suẹ kpohọ obọ abade, rekọ abade ọ rẹ vọ họ; iko na i re dhe esuesuo kpobọ abade.” Jihova ọvo họ ọnọ ọ rẹ sae ruẹrẹ ọdhẹwariẹ otiọye na họ.

13. Didi imuẹro ogaga Ọnọma na ma rẹ sae ruẹ evaọ ekakọ gbe ẹkpẹ ọ otọakpọ na?

¹³ Oria kpobi nọ ma jọ ruẹ eware nọ e rrọ uzuazọ, ma rẹ ruẹ imuẹro ogaga Ọnọma na. No ire ilogbo nọ i re kpehru te iwou-ehru idhe 30 rite ekakọ ekakao jọ nọ e da abade fia nọ e be k’omai ofou-ẹwẹ na, ogaga emama Jihova u dhesẹ oma via. Eware nọ e rrọ uzuazọ e vọ otọ na—ezazọ gbe emerae nọ i wo ọvuọ iruo rai nọ i bi fiobọhọ kẹ ekakọ rro. Nwani fo, Ebaibol na ọ ta nọ otọ na u wo ogaga.—Emuhọ 4:12.

14. Didi ogaga ulogbo o rrọ evaọ ogẹgẹ-emama osese?

¹⁴ Ababọ avro, Jihova họ ọnọ “ọ rehọ ogaga riẹ ma akpọ na.” (Jerimaya 10:12) Ogaga Ọghẹnẹ u dhesẹ oma via makọ evaọ emama esese riẹ kpobi. Wọhọ oriruo, a te fi egẹgẹ-emama ima ọvo kẹle ohwohwo, i re kpoko te ubioto ovo ohwo-akpọ họ. Yọ a tẹ maki ru ogẹgẹ-emama re u kpehru te uwou-ehru idhe 14, owe riẹ o rẹ jọ kakao wọhọ ogẹgẹ uwhei ovo nọ o rrọ edhe avọ 7 uwou-ehru na. Ghele na, owe osese oyena họ ehri ogaga idudu nọ o rẹ sa ebọmbo na!

15. Ẹkwoma ẹta kpahe erao ẹwọ buobu, didi uwuhrẹ Jihova o wuhrẹ Job?

¹⁵ Imuẹro ivevẹ efa orọ ogaga emama Jihova họ ubu erao nọ e rrọ otọakpọ na. Olezi 148 u kele eware buobu nọ i bi jiri Jihova, yọ owọ avọ 10 o fodẹ “erao gbe uthuru kpobi!” Re o dhesẹ oware nọ ọwhewhe Ọnọma na o je mu ohwo-akpọ, Jihova ọ ta kẹ Job kpahe erao wọhọ okpohrokpo, eketekete ẹwọ, eruẹ ẹwọ, eniame, gbe edhere. Eme ọ rehọ onana dhesẹ? Otẹrọnọ erao ẹwọ imuozọ ilogbo enana i re mu ohwo-akpọ ọwhewhe, kọ ẹvẹ ọwhewhe o re mu ei kẹ Ọnọma rai te?—Job, izou 38-41.

16. Eme o gb’owhẹ unu kpahe evra jọ nọ Jihova ọ ma?

¹⁶ Olezi 148:10 o tẹ jẹ fodẹ “evra nọ e be ra.” Dai roro oghoghẹrẹ nọ e riẹ! Jihova ọ ta kẹ Job kpahe ogomugoro, ọnọ ọ rẹ “hwẹ esi avọ ọdhẹ-esi na.” Uzẹme, ọvra nana nọ o kpehru te imita 2.5 na ọ rẹ rra ha, rekọ ọ rẹ sae dhẹ ikilomita 65 evaọ auwa ọvo, yọ ọ tẹ zae owọ ẹsiẹvo o rẹ kẹre te imita 4.5! (Job 39:13, 18) Evaọ abọdekọ riẹ, ọvra nọ a re se albatross ọ rẹ jọ ehru ebade rra evaọ enwenọ etoke uzuazọ riẹ kpobi. Ọvra nana ọ tẹ riẹ ibekpe riẹ, e rẹ kẹre te imita 3. Ọ sae jọ ehru ra euwa buobu ababọ ibekpe riẹ nọ ọ rẹ tehe. Wo ohẹriẹ no enana, ẹdidi họ ọvra nọ ọ mae kawo kpobi evaọ akpọ na, ọ kao vi ẹkwobọ ọmaha. Ọ rẹ sae tehe ibekpe riẹ asia 80 evaọ emaharo ọvo! Ẹdidi, ọnọ o re lo wọhọ utho oghaghae na, ọ rẹ sae jọ ehru daji oria ovo wọhọ arupre nọ a re se helicopter yọ ọ rẹ sae tubẹ rra kpemu dede.

17. Ẹvẹ blue whale na ọ rro te, kọ eme ma rẹ sai ro ku ei họ gbagba nọ ma te roro kpahe emama erao Jihova?

¹⁷ Olezi 148:7 o ta nọ makọ “idhere nọ erọ eva abade” i bi jiri Jihova. Dai roro kpahe arao nọ ibuobu e rẹ ta nọ ọye ọ mae rro evaọ udevie erao nọ e rria akpọ na no, a re sei blue whale. Whale abade ọnana ọ sai theri te imita 30 hayo viere. Ọ rẹ sae gbẹdẹ te ini ilogbo 30. Ẹrọo riẹ ọvo ọ rẹ gbẹdẹ te eni ọsoso. Ubiudu riẹ o rro te omoto ọsese. Ubiudu ulogbo riẹ na u re kie asia 9 ọvo evaọ uminiti ovo—wo ohẹriẹ no ubiudu ẹdidi nọ u re kie te asia 1,200 evaọ uminiti ovo. Uriẹ azẹ blue whale na jọ o rro te epanọ ọmọ ọ rẹ sae rọ jọ eva riẹ si. Evaọ uzẹme, idu mai e rẹ wọ omai re ma ta eme uduotahawọ nọ i ku obe Ilezi họ na: “Jọ koware koware nọ o be wẹ u jiri ỌNOWO na!”—Olezi 150:6.

18, 19. Ẹvẹ eware uzuazọ nọ Jihova ọ ma evaọ otọakpọ nana e rrọ oghoghẹrẹ te, kọ eme emama i wuhrẹ omai kpahe esuo-okpehru riẹ?

¹⁸ Eme ma re wuhrẹ no ogaga emama nọ Jihova o ro ruiruo ze? Akpọ o re gb’omai unu fiki oghoghẹrẹ emama sa-sa. Ọso-ilezi jọ ọ tehe enu nọ: “O ỌNOWO, ẹvẹ iruo ra i gbunu te! . . . Akpọ na ọ vọ avọ emama ra.” (Olezi 104:24) Ẹvẹ eme nana e rọ uzẹme te! Ekiotọ eware uzuazọ a kiẹ ku emama uzuazọ sa-sa nọ i bu vi ima ọvo no; ghele na, iroro sa-sa e riẹ inọ i ti bu te ima 10, ima 30, hayo bu viere dede. Ẹsejọ ohwo nọ ọ rẹ drọ eware o re roro eware nọ ọ rẹ drọ bẹ. Wo ohẹriẹ, ona eware i ru nọ Jihova o wo—ogaga riẹ nọ o re ro roro eware ekpokpọ via jẹ ma eware ekpokpọ sa-sa—u wo oba ha.

¹⁹ Ogaga emama nọ Jihova o ro ruiruo u wuhrẹ omai kpahe esuo-okpehru riẹ. Ubiẹme na “Ọnọma” o hẹriẹ Jihova no oware ofa kpobi evaọ ehrugbakpọ na, keme eware edekọ kpobi yọ “emama.” Makọ Ọmọ ọvo Jihova dede, ọnọ ọ jọ wọhọ “osu iruo” evaọ etoke emama na, a se rie Ọnọma hayo ibe-Ọnọma evaọ Ebaibol na vievie he. (Itẹ 8:30; Matiu 19:4) Ukpoye, ọye họ ‘ọtuyẹ evaọ emama kpobi.’ (Ahwo Kọlọsi 1:15) Ọkwa Jihova wọhọ Ọnọma na o kẹ riẹ udu kpobi nọ ọ rẹ rọ kpọ ehrugbakpọ na.—Ahwo Rom 1:20; Eviavia 4:11.

20. Edhere vẹ Jihova o ro serihọ anwọ ekuhọ emama otọakpọ riẹ?

²⁰ Kọ Jihova ọ siọ ogaga emama riẹ ba eroruiruo no? Ebaibol ọ ta nọ okenọ Jihova o kuọ iruo emama riẹ họ no evaọ ẹdẹ emama avọ ezeza, “o te serihọ [no] iruo riẹ nọ o je ru.” (Emuhọ 2:2) Pọl ukọ na o dhesẹ nọ “ẹdẹ” avọ ihrẹ nana o theri te ikpe idu buobu, keme evaọ edẹ riẹ yọ ẹdẹ na o ri kuhọ họ. (Ahwo Hibru 4:3-6) Dede na, kọ ‘eriosehọ’ o dhesẹ nọ Jihova ọ siọ iruo ba no riẹriẹriẹ? Ijo, Jihova ọ rẹ siọ iruo ba ha. (Olezi 92:4; Jọn 5:17) Fikiere otofa eriosehọ na họ eriosehọ rono iruo emama otọakpọ na. Rekọ iruo ọ erugba ẹjiroro riẹ e gbẹ be nyaharo. Iruo eyena e kẹre te ẹgba nọ ọ rọ kẹ nọ a ro kere Ikereakere Efuafo na. Iruo riẹ i tube te ẹrọvia ‘emama ekpokpọ’ nọ ma be te t’ẹme te evaọ Uzou avọ 19 na.—2 Ahwo Kọrint 5:17.

21. Ẹvẹ ogaga emama Jihova u ti kpomahọ ahwo-akpọ bẹdẹ bẹdẹ?

²¹ Okenọ ẹdẹ eriosehọ Jihova o te kuhọ no, ọ te sai kuenu nọ iruo riẹ evaọ otọakpọ na “i re wowoma,” wọhọ epanọ o ru evaọ ekuhọ ẹdẹ emama avọ ezeza na. (Emuhọ 1:31) Oghẹrẹ nọ ọ te rehọ ogaga ulogbo emama riẹ ruiruo te no oke oyena vrẹ ma riẹ hẹ. Dede na, ma wo imuẹro inọ oghẹrẹ nọ Jihova ọ te rehọ ogaga emama riẹ ruiruo u ti gbe gb’omai unu. Bẹdẹ bẹdẹ, ma ti wuhrẹ kpahe Jihova rono emama riẹ ze viere. (Ọtausiwoma Na 3:11) Epanọ ma wuhrẹ kpahe iẹe te, ere akpọ o re gb’omai unu te—yọ ere ma rẹ kẹle Ọnọma Oride na viere te.