Uzou Ene

Ẹvẹ Whọ Sae rọ Sẹro Uviuwou?

 1. Fikieme ẹruọsa uviuwou o jẹ rọ bẹbẹ nẹnẹ?

“EYERO akpọ na o bi nwene.” (1 Ahwo Kọrint 7:31, NW ) A kere eme eyena bu viọ ikpe 1,900 nọ e vrẹ no, yọ ẹvẹ e rọ uzẹme te nẹnẹ! Eware i bi nwene, maero kpahe uzuazọ uviuwou. Oware nọ a rri fihọ aruro hayo nọ u fo evaọ ikpe 40 hayo 50 nọ e vrẹ no a gbẹ be rọwo ai nẹnẹ hẹ. Fiki onana, re a sẹro uviuwou avọ obokparọ o rẹ sae jọ use-abọ ulogbo. Ghele na, a te yoẹme kẹ ohrẹ Ikereakere na, whọ rẹ sae nyate ise-abọ enana.

RRIA BA OKỌ RA

 2. Didi eyero ekọ ọ rẹ wha ọyawọ ze evaọ uviuwou?

² Nẹnẹ na, uzuazọ nọ o rọ owowa, isiuru uviuwou o gbẹ be da ahwo buobu ẹro ho. Nọ akpọ eki-ọthuọ o gbe bi dhe eware ekueku ọvo jẹ be rọ ona awhowho riẹ daoma bẹbẹ ahwo homa na, esẹ gbe ini buobu a be raha euwa buobu evaọ iruo re a sae dẹ eware enana. Ima ahwo efa a be thuẹ kẹdẹ kẹdẹ re a ruẹse ruẹ emu nọ a rẹ re. A be raha oke buobu evaọ iruo vi anwọ ẹdẹ, ẹsejọ ewo ẹko iruo ivẹ, re a ruẹse ruẹ ugho rọ dẹ emuore. Ghele o rẹ were efa eva re a ruẹ iruo nọ a re ru, nọ ababọ-iruo u zihe ruọ ẹbẹbẹ oria kpobi na. Ẹhẹ, uzuazọ o lọhọ kẹ uviuwou oke onana ha, rekọ ehri-izi Ebaibol e rẹ sai fiobọhọ kẹ iviuwou re a rọ umutho nọ a wo le oke haro.

 3. Didi ehri-uzi Pọl ukọ na o ru vevẹ, kọ ẹvẹ efihiruo riẹ u re ro fiobọhọ k’ohwo kparobọ evaọ ẹruorote uviuwou?

³ Pọl ukọ na o wo ebẹbẹ evaọ ekọ riẹ. Evaọ efurie ebẹbẹ na, o te wuhrẹ uwuhrẹ ulogbo, nọ o ru vevẹ evaọ ileta riẹ se ogbẹnyusu riẹ Timoti. Pọl o kere nọ: “Ma wha oware ovo ze eva akpọ na ha; jẹ ruọ epọvona re ma sae wha oware ovo noi hi; rekọ otẹrọnọ ma wo emuore gbe emuẹgọ jọ enana e da omai ẹro.” (1 Timoti 6:7, 8) Uzẹme, uviuwou o gwọlọ vi emuore gbe emuẹgọ. O gwọlọ oria nọ o rẹ rria re. Emọ na e gwọlọ ewuhrẹ isukulu. Yọ esa imu nọ a rẹ wha gbe araha efa e riẹ. Ghele na, ehri-uzi eme Pọl na i wo iruo. Ma te wo edẹro evaọ ẹgwọlọ mai nọ ma re ru gba ukpenọ ma re le eware nọ ẹro ọ ruẹ, uzuazọ o rẹ lọhọ viere.

 4, 5. Ẹvẹ eroro kparo gbe oma ruẹrẹhọ u re ro fiobọhọ evaọ ẹruọsa uviuwou?

⁴ A rẹ jọ ọtadhesẹ Jesu ruẹ ehri-uzi ọfa nọ u re fiobọhọ. Ọ ta nọ: “Whai ọvẹ, ọ rẹ guọlọ nọ ọ rẹ bọ uwou u kpehru, kọ ọ gbẹ keria tao re o kele igho riẹ sọ o wo igho nọ i re te i bọ re?” (Luk 14:28) Jesu ọ be jọ etenẹ t’ẹme kpahe eroro kparo, oma oruẹrẹ kpahe. Ma jọ uzou jọ nọ o vrẹ no evaọ obe onana ruẹ epanọ onana u re fiobọhọ nọ ọmọzae avọ ọmọtẹ a tẹ be jiroro orọo. Yọ nọ a tẹ rọo no, o rọ obufihọ re evaọ ẹruọsa uviuwou. Eroro kparo evaọ abọ nana u kugbe oma-ugho raha, ruẹrẹ oma kpahe rehọ edhere areghẹ rọ raha ugho nọ o rọ obọ. Evaọ edhere ọnana uviuwou o rẹ sae kpọ araha ugho, fi ugho họ akotọ rọ kẹ eware nọ a rẹ dẹ nọ e roja kẹdẹ kẹdẹ hayo koka koka, re a jẹ siọ eware ba ẹdẹ vrẹ ugho nọ a fihọ akotọ na.

⁵ Evaọ erẹwho jọ, oma-igho-raha itieye na o sae whaha ọwhọ igho momo avọ isuo buobu nọ a rẹ rọ dẹ eware nọ e rọ oja ha. Evaọ erẹwho efa, o sae jọ ẹwhaha eware nọ a rẹ dẹ riosa. (Itẹ 22:7) O rẹ sae jẹ whaha omudẹ—ẹdẹ eware nọ a nyaku ababọ ẹwawọ ẹgwọlọ oware na gbe oware nọ u ti noi ze eva obaro riẹ. Ofariẹ, oma-igho-raha u re ru ei vevẹ inọ igho nọ a be rọ oriobọ kufiẹ evaọ edhọ-fio, isigareti ivovo, gbe idieda thomawa o rẹ nwa eyero ekọ uviuwou na oma, o tẹ jẹ rọ ọwọsuọ ehri-izi Ebaibol na.—Itẹ 23:20, 21, 29-35; Ahwo Rom 6:19; Ahwo Ẹfẹsọs 5:3-5.

 6. Izẹme Ikereakere e vẹ i re fiobọhọ kẹ ahwo nọ uvuhu u bi kpe?

⁶ Kọ ẹvẹ kpahe otu nọ o rọ ọgbahọ kẹ nọ a rẹ rria evaọ uvuhu? Oware ovo jọ họ, a rẹ sai wo ọbọga re a riẹ inọ ẹbẹbẹ akpọ soso ọnana ubroke gheghe e rọ. Evaọ akpọ ọkpokpọ nọ ọ be tha kpatakpata na, Jihova o re ti si uvuhu no gbe iye efa nọ e be wha okpẹtu se ohwo-akpọ. (Olezi 72:1, 12-16) Obọnana, Ileleikristi uzẹme, a tẹ maki yogbe thomawa dede, a rẹ nwane vioja hrọ họ, keme a fievahọ eyaa Jihova: “Mẹ sae se owhẹ ba hayo kiukeku owhẹ gbehe.” Oyejabọ, ohwo nọ ọ rọwo ọ rẹ sae ta ududu nọ: “Ọnowo họ ọthuke mẹ, ozọ o gbẹ sai mu omẹ hẹ.” (Ahwo Hibru 13:5, 6) Evaọ edẹ egaga enana, Jihova ọ thọ enọ e be gọe no evaọ idhere buobu nọ a tẹ be rria lele ehri-izi riẹ je fi Uvie riẹ họ oware ọsosuọ evaọ izuazọ rai. (Matiu 6:33) Ibuobu rai e rẹ sai sisẹ onana, ta oghẹrẹ eme Pọl ukọ na: “Mẹ jọ evaọ koware koware gbe eghẹrẹ kpobi wuhrẹ edidi epanọ a rẹ rọ ovao wha ọruẹriọ hayo ọbẹwẹ, eva ẹvi hayo ẹsenọ okare, mẹ rẹ sai ru eware kpobi eva ọnọ ọbe kẹ omẹ eri.”—Ahwo Filipai 4:12, 13.

ẸGHALE OWHA NA

 7. Didi eme Jesu, nọ a te fihọ iruo, i re fiobọhọ evaọ ẹruọsa uviuwou avọ obokparọ?

⁷ Evaọ ubrobọ ekuhọ odibọgba otọakpọ riẹ, Jesu ọ ta nọ: “You amọfa epanọ who you oma ra.” (Matiu 22:39) Ohrẹ onana u fihọ iruo evaọ uviuwou u re fiobọhọ gaga evaọ ẹruorote uviuwou. O gbẹ rọ ere he, amono họ erivẹ nọ e mae kẹle omai, nọ e mae ghare k’omai o gbẹrọ ahwo nọ ma gbẹ rọ uviuwou ọvo na ha—ezae avọ eyae, eyewọ gbe emọ? Ẹvẹ ahwo uviuwou a sai ro dhesẹ uyoyou kẹ ohwohwo?

 8. Ẹvẹ a sai ro dhesẹ uyoyou evaọ uviuwou na?

⁸ Edhere jọ họ kohwo kohwo evaọ uviuwou na o re ru ẹkẹ abọ riẹ evaọ iruo uwou na. Fikiere, a re wuhrẹ emọ re a zihe eware kpohọ eria rai nọ a tẹ rehọ ai ruiruo no, makọ enana e tẹ rọ iwu hayo eware arozaha rai dede. O rẹ sae rahọ oke gbe omodawọ re a ruẹrẹ ehwa na họ kohiohiẹ kohiohiẹ, rekọ o rọ obufihọ ulogbo evaọ ẹruorote uviuwou na. Dede, ẹsejọ a rẹ sae whaha eware jọ nọ e rẹ jọ whọhọwhọhọ họ, rekọ ohwo kpobi ọ rẹ dao utho ẹgba riẹ re ọ ruẹ nọ uwou na o rọ kpatiẹ, jẹ kua imidhe nyae wezẹ nọ a tẹ re emu no. Oyẹlẹ, oriobọ, gbe ẹzi ẹgo, ẹzi eho u re kpomahọ ohwo kpobi yoyoma. (Itẹ 26:14-16) Evaọ abọ ọdekọ riẹ, ẹzi ọwhẹwhẹtiẹ ọ rẹ lẹliẹ uzuazọ uviuwou wereva. “Ọghẹnẹ o re you ohwo nọ ọ rẹ kẹ okẹ-evawere.”—2 Ahwo Kọrint 9:7.

 9, 10. (a) Didi owha ogbẹgbẹdẹ o rẹ jọ uzou aye na ẹsibuobu evaọ uwou, kọ ẹvẹ a sai ro ru onana vori? (b) Didi eriwo nọ okpomamu a kẹ kpahe iruo uwou?

⁹ Ororokẹ gbe uyoyou i re fiobọhọ whaha eyero ẹbẹbẹ ologbo nọ e rọ evaọ iwou jọ. U no otọ ze inọ ini họ ethuke ilogbo uzuazọ uwou. Ae a rẹ sẹro emọ na, ru uwou na fo, fọrọ ehọ uviuwou na, dẹ je there emu na. Evaọ ekuotọ jọ, o rọ uruemu eyae na re a jọ udhu ruiruo, zẹ ekakọ udhu na, je fiobọhọ evaọ idhere efa kẹ oma-igho-raha uviuwou na. Makọ evaọ eria nọ onana o jọ uruemu rai vẹre he, ọbẹwẹ ọ gba ima eyae buobu nọ e rọo no họ re a gwọlọ iruo evaọ otafe uwou na. Aye gbe oni nọ o bi ruiruo gaga evaọ eria sa-sa enana o te ejiro. Wọhọ “emamọ aye” nọ a jọ Ebaibol na dhesẹ na, uvi aye ọ rọ. “O re wou eho ho.” (Itẹ 31:10, 27) Orọnikọ onana u dhesẹ nọ aye na ọvo họ ohwo nọ ọ rẹ jọ uwou na ruiruo ho. Nọ ọzae avọ aye a te ruiruo kugbe okikpo evaọ otafe uwou na, kọ aye na ọvo ọ rẹ ruẹ uye iruo uwou na yọ ọzae na avọ emaha na a keria kpiri abọ họ? Vievie, oyena u fo ho. (Wawo 2 Ahwo Kọrint 8:13, 14.) Fikiere, wọhọ oriruo, otẹrọnọ oni na ọ gwọlọ there emu, o rẹ were iẹe otẹrọnọ amọfa evaọ uviuwou na a re fiobọhọ wọ emu na fihọ emẹjẹ, kpohọ eki, hayo ru eware uwou na fo. Ẹhẹ, ahwo na kpobi a rẹ sae ghale owha-iruo na.—Wawo Ahwo Galesha 6:2.

¹⁰ Ahwo jọ a sae ta nọ: “Oria nọ mẹ be rria o rọ owha iruo ọzae na re o ru eware itieye he.” Oyena o sae jọ uzẹme, rekọ u gbe woma re who roro kpahe ẹme ọnana omojọ? Nọ Jihova Ọghẹnẹ ọ ruẹrẹ uviuwou na họ, o juzi nọ aye na ọvo o re ru oghẹrẹ iruo jọ họ. Eva ẹdẹjọ, nọ enyukọ obọdẹ i no obọ Jihova ze te kpahe Abraham ọzae ẹrọwọ na, o fiobọhọ kugbe there emu jẹ wọ emu se erara na. (Emuhọ 18:1-8) Ebaibol na e kẹ ohrẹ nọ: “U fo nọ ezae na i re you eyae rai wọhọ oma obọrai.” (Ahwo Ẹfẹsọs 5:28) Otẹrọnọ evaọ ekuhọ okpẹdẹ, oma o lọhọ ọzae na no ọ tẹ gwọlọ nọ o re serihọ, kọ o gbẹ mae rọ uzẹme inọ oma o lọhọ aye na vi ei, gbe nọ ọ gwọlọ serihọ re? (1 Pita 3:7) Fikiere, o gbẹ rọ oware nọ u fo avọ uyoyou re ọzae na o fiobọhọ ru eware evaọ uwou na?—Ahwo Filipai 2:3, 4.

11. Evaọ edhere vẹ Jesu ọ rọ kẹ uvi oriruo rọ kẹ omomọvo uviuwou na?

¹¹ Jesu họ oriruo nọ ọ mai woma ọrọ ohwo nọ o ru Ọghẹnẹ evawere jẹ wha evawere se egbẹnyusu riẹ. Dede nọ ọ rọo ẹdọvo ho, Jesu ọ rọ emamọ oriruo kẹ ezae, jẹ rọ kẹ eyae gbe emọ. Ọ ta kpahe oma riẹ nọ: “Ọmọ ohwo ọ ze re a gba odibo kẹ e he, rekọ ọ rẹ gba odibo,” koyehọ, re ọ ga amọfa. (Matiu 20:28) Ẹvẹ iviuwou nọ ahwo riẹ kpobi a wo uruemu utioye a rẹ wereva te!

ẸFUỌ—FIKIEME O JẸ RỌ OJA TERE?

12. Eme Jihova ọ gwọlọ mi ahwo nọ e be gọe?

¹² Ehri-uzi Ebaibol ọfa nọ u re fiobohọ evaọ ẹruorote uviuwou a rẹ sae rueriẹ evaọ 2 Ahwo Kọrint 7:1. Evaọ etẹe ma se nọ: “Jọ oma ru oma mai fo uno eware nọ i re zue oma gbe ẹzi.” Jihova ọ rẹ jẹ ahwo nọ i yoeme eyena nọ ẹzi ọfuafo ọ kpọ na rehọ, ọnọ ọ gwọlọ “egagọ efuafo nọ a rẹ jọ zue-oma” ha na. (Jemis 1:27) Yọ uviuwou rai o re wo irere nọ i re lele iei.

13. Fikieme ẹfuọ ọ jẹ r’oja evaọ ẹruọsa uviuwou?

¹³ Wọhọ oriruo, Ebaibol na e k’omai imuẹro nọ ẹdẹ ọ be tha nọ ẹyao gbe mẹ be mọ e gbẹ te jọ họ. Evaọ oke oyena, “ohwo ọvo nọ ọ be ria eva riẹ nọ ọ rẹte ta nọ, ‘Mẹ be mọ’, ọ rọ họ.” (Aizaya 33:24; Eviavia 21:4, 5) Taure oke oyena u te zi te, uviuwou kpobi o re siwi ẹyao noke ruoke. Makọ Pọl gbe Timoti dede a mọ. (Ahwo Galesha 4:13; 1 Timoti 5:23) Ghele, ebo imu e ta nọ a rẹ sae whaha eyao buobu. Iviuwou nọ i wo areghẹ a rẹ dhẹ va ẹyao buobu nọ a rẹ sae whaha abọ a te ru oma rai fuafo evaọ iwo gbe ẹzi. Joma rri oghẹrẹ nọ a sai ro ru ei.—Wawo Itẹ 22:3.

14. Evaọ edhere e vẹ ẹfuọ uruemu o sae rọ thọ uviuwou na no eyao?

¹⁴ Ẹfuọ ẹzi u kugbe ẹfuọ uruemu. Wọhọ epanọ a riẹ ziezi na, Ebaibol na e gwọlọ ẹfuọ okpehru uruemu ọ tẹ jẹ ghọ usu ẹnwae-obro kpobi evaọ otafe orọo. “Ibruẹnwae, . . . hayo igberedha, hayo ezae nọ e roma kẹ uruemu omovuọ, hayo ezae nọ i re duezae . . . e rẹ sae reuku uvie Ọghẹnẹ hẹ.” (1 Ahwo Kọrint 6:9, 10, NW ) Ekoko izi egaga enana i wuzou gaga kẹ Ileleikristi nọ e be rria akpọ ogbekuo inẹnẹ na. Ere oruo o rẹ were Ọghẹnẹ eva, yọ u re fiobọhọ thọ uviuwou na no eyao ọfariẹ nọ i re vo, wọhọ ẹyao AIDS, ọge, ugbere, gbe ẹyao otorẹ.—Itẹ 7:10-23.

15. Kẹ oriruo ọrọ ababọ ẹfuọ ugboma nọ o rẹ sae wha ẹyao nọ a rẹ whaha ze.

¹⁵ ‘Oma ohwo u ru fuọ’ u re fiobọhọ thọ uviuwou na no eyao efa. Ababọ ẹfuọ ugboma na o rẹ wha eyao buobu ze. Oriruo ologbo jọ họ uruemu ivovavovo. Orọnikọ ivovavovo e rẹ raha irue na, iwu, gbe ofou-ẹwẹ na ọvo ho rekọ u re fi ẹyao họ ahwo oma. Ima ahwo a bi whu kukpe kukpe fikinọ a bi vovo isigareti. Dai roro kpahiẹe; kukpe kukpe, ima ahwo buobu a hẹ te mọ je whu uwhu idudhe he otẹrọnọ a siọ ‘oma na ba e zue’!

16, 17. (a) Didi uzi Jihova ọ kẹ nọ o thọ emọ Izrẹl no oghẹrẹ eyao jọ? (b) Ẹvẹ ehri-uzi nọ ọ rọ emu Iziewariẹ 23:12, 13 a sai ro fi ei họ iruo evaọ iviuwou kpobi?

¹⁶ Roro kpahe oriruo ọfa. Ole ikpe 3,500 nọ e vrẹ no, Ọghẹnẹ ọ kẹ orẹwho Izrẹl Uzi riẹ re a ruẹsi koko egagọ rai họ, yọ wọhọ epanọ ẹgba rai u te, a je ghine koko uzuazọ ekẹdẹ kẹdẹ rai họ. Uzi oyena u fiobọhọ thọ orẹwho oyena no ẹyao ẹkwoma ekoko izi nọ i wuzou jọ kpahe ẹfuọ. Uzi ovo oyena jọ u wo abọ kpahe ekufiẹ isọ, onọ a rẹ tọ hotọ thabọ no evuẹ na re oria nọ ahwo a be rria o seba egbekuo. (Iziewariẹ 23:12, 13) Uzi anwae oyena o gbẹ rọ emamọ ohrẹ. Makọ nẹnẹ ahwo a be mọ je bi whu fikinọ a bi lele iei hi.a

¹⁷ Rọwo kugbe ehri-izi nọ ọ rọ emu uzi Izrẹl na, oria ẹhọ gbe uzuahọ uviuwou na—te ọ rọ evaọ uwou na hayo otafe—a re ru ei fihọ fuafo jẹ kare egbegbe. A gbe ru uzuahọ na fuafo je ruru ei hi, iyẹi i re ti koko họ etẹe jẹ vaha emerae ziọ eria efa uwou na—je ti te emu nọ ma be re! Ofariẹ, emaha gbe ekpako a rẹ wozẹ abọ rai fuafo nọ a te no oria onana ze. Ogbẹrọ ere he, a vẹ te rọ ohọoma wha emerae lele oma ze. Wọhọ epanọ ọbo-imu obọ France jọ ọ ta, abọ wozẹ “ọ gbẹ rọ edhere nọ ọ mai woma nọ a rẹ rọ whaha ẹyao eva jọ, ẹyao ẹwẹ, hayo ẹyao ohọoma.”

18, 19. Didi ẹjiroro a kẹ nọ i re fiobọhọ evaọ uwou u ru fuọ makọ evaọ okegbe-ẹria uvuhu dede?

¹⁸ Uzẹme, ẹfuọ yọ use-abọ evaọ okogho-ẹria nọ uvuhu o rọ. Ohwo jọ nọ ọ riẹ kpahe okogho-ẹria otiọye o dhesẹ nọ: “Ẹroro ọgaga na o ru iruo orufuọ na ga akuava. Ovu ọ rẹ rra vọ oria kpobi evaọ uwou na. . . . Ahwo nọ i bi bu kpatakpata evaọ erẹwho, jegbe eva eria jọ nọ i rovie aro ho, e be wha enwoma fihọ omokpokpọ re. Izuahọ nọ i rovie fihọ, izuzu buobu nọ a nya seba, izuahọ nọ e rọ tọtọtọ, edhokpa nọ e rẹ wha ẹyao, ebaka-ọraha, gbe iyẹi e rọ oria kpobi.”

¹⁹ Re ohwo ọ sai ru ẹfuọ evaọ otọ eyero ọnana o re bẹbẹ. Ghele na, u te oware nọ a rẹ thuẹ họ. Odha gbe ame gbe umutho iruo efa nọ ohwo o re ru i ku viọ ibimu gbe osa ẹsipito. Whọ tẹ be rria oghẹrẹ okegbe otiọye na, epanọ o rẹ lọhọ te kpobi, ru re uwou gbe ighẹ ra e jọ fuafo jẹ kare isọ erao. Otẹrọnọ etọtọ e rẹ jọ edhere uwou ra evaọ oke iso, kọ whọ sai ku esalibi hayo ibitho fihọ aro uwou na re whọ whaha etọtọ e wha ruọ uwou na? Otẹrọnọ ohwo ọ wha eviẹ hayo eviẹ-ifi, kọ ọ sae ba ai no re ọ tẹ ruọ uwou? Ofariẹ, who re ru othẹ ame ra re ọ jọ fuafo. A dhesẹ i rie nọ o tẹ kawo uwhu ahwo ima ivẹ kukpe kukpe o be via fiki eyao nọ ame ogbegbe gbe ababọ ẹfuọ ọ be wha ze.

20. A tẹ gwọlọ nọ uwou na o jọ fuafo, ono o re wo abọ evaọ owha-iruo riẹ?

²⁰ Uwou nọ o rẹ jọ fuafo o roma hwa ohwo kpobi—oni, ọsẹ, emọ, gbe erara. Oni emọ eree jọ evaọ Kenya ọ ta nọ: “Ahwo na kpobi a wuhrẹ epanọ a re ro ru ẹkẹ abọ rai.” Uwou nọ o rọ fuafo, kpatiẹ o rẹ kẹ uviuwou na emamọ odẹ. Ohare ahwo Spain jọ o ta nọ: “Ẹwhọ ọrọ udevie uvuhu avọ ẹfuọ họ.” Te ohwo ọ be rria egediege, ubrukpẹ, uwou gheghe, hayo uwou-owhre, ẹfuọ họ usiavẹ uviuwou omokpokpọ.

UDUOTAHAWỌ U RE RU OMAI RUA

21. Rọwo kugbe Itẹ 31:28, eme u re fiobọhọ wha evawere ziọ uviuwou?

²¹ Nọ ọ jẹ t’ẹme kpahe emamọ aye na, obe Itẹ o ta nọ: “Emọ riẹ i tovrẹ a ve se i Ọnowoghale, ọzae riẹ o re jiri iei re.” (Itẹ 31:28) Okevẹ who jiri ohwo uwou ra jọ whremu? Evaọ uzẹme, ma wọhọ ekakọ evaọ oke ẹvo nọ e rẹ gbọ nọ ẹmẹroro gbe oso o te kie ku ai. Rọ kẹ omai, ma gwọlọ ẹmẹroro ujiro. U re fiobọhọ kẹ aye riẹ inọ ọzae riẹ o bi vuhu iruo egaga gbe uyoyou ẹruọsa riẹ mu jegbe nọ o bi ririe vo ho. (Itẹ 15:23; 25:11) Yọ o rẹ jọ ziezi okenọ aye o te bi jiri ọzae riẹ kẹ iruo riẹ nọ o bi ru evaọ otafe gbe evaọ uwou na. Emọ e rẹ jọ jẹrẹjẹrẹ re nọ ọsẹ gbe oni a te bi jiri ai rọ kẹ omodawọ rai evaọ uwou, evaọ isukulu, hayo evaọ ukoko Ileleikristi na. Yọ ẹvẹ edhesẹ edẹro u re ruiruo te! Bro igho whọ rẹ jẹ re whọ tẹ ta nọ: “Whẹ kobiruo”? Kakao gheghe, ghele na erere nọ o rẹ wha se uviuwou na o rẹ sae jọ ruaro.

22. Eme a gwọlọ re a ruẹse rọ “uviuwou ọgaga ro mu,” kọ ẹvẹ a sai ro wo onana tobọ?

²² Fiki eware buobu, re a sẹro uviuwou o lọhọ họ. Dede na, a rẹ sai ru ei avọ obokparọ. Itẹ Ebaibol e ta nọ: “Areghẹ a rẹ rehọ bọ uwou, eriariẹ a rẹ rehọ tọ e họ.” (Itẹ 24:3) A rẹ sai wo areghẹ gbe orimuo otẹrọnọ ahwo kpobi evaọ uviuwou na a rẹ sai wuhrẹ oreva Ọghẹnẹ je fi ei họ iruo evaọ izuazọ rai. Uviuwou evawere u te kẹ omodawọ na!

[Oruvẹ-obotọ]

ẸVẸ IZI EBAIBOL ENANA I RE RO FIOBỌHỌ . . . KẸ UVIUWOU SẸRO UWOU RAI?

O rọ oware areghẹ re eware nọ ma wo evaọ uzuazọ e d’omai ẹro.—1 Timoti 6:7, 8.

Jihova o ti gbabọ kẹ ahwo nọ e be gọe he.—Ahwo Hibru 13:5, 6.

Uyoyou kẹ amọfa yọ okwakwa ulogbo Oleleikristi.—Matiu 22:39.

Ileleikristi a rẹ jọ fuafo evaọ ugboma gbe ẹzi.—2 Ahwo Kọrint 7:1.

[Ẹkpẹti nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 45]

AME ỌFUAFO, OMAKPOKPỌ

Ukoko Omakpokpọ Akpọ na ọ kẹ ẹjiroro obọdẹ rọ kẹ ahwo nọ e be rria oria nọ o jẹ rọ bẹbẹ re a ruẹ ame ọfuafo gbe oria nọ ahwo a jẹ rọ ogbori kpahe ẹfuọ.

“Vo ame re who je ku ei fihọ othẹ nọ ọ rọ fuafo. Ruru othẹ na, whọ kẹ emọ hayo erao uvẹ re a jọ eva riẹ dame he. . . . Rehọ egho nọ obọ riẹ o rọ thethei nọ a fihọ rọkẹ ame ọ jẹ rọ j’ame no othẹ na. Ku ame othẹ na fiẹ jẹ wozẹ othẹ na kẹdẹ kẹdẹ.

“There ame nọ a re ro there emu gbe ọnọ emaha na e rẹ da. . . . Ame na ọ rẹ họrọ emaharo kakao ọvo.”

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 42]

Re a sẹro uwou na yọ owha-iruo uviuwou na kpobi

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 47]

Re who ru eware fuafo u ku viọ ibimu nọ whọ rẹ dẹ