“Iruo Kpobi Nọ I Te Ohwo E Ruo”

“Dhẹozọ Ọghẹnẹ, who koko izi riẹ; keme onana họ iruo kpobi nọ i te ohwo e ruo.”—ỌTAUSIUWOMA NA 12:13.

 1, 2. Fikieme u ro fo re ma roro kpahe owha-iruo mai kẹ Ọghẹnẹ?

“EME ỌNOWO na ọ jọ obọ rai gwọlọ?” Ọruaro anwae jọ ọ nọ onọ oyena. O te dhesẹ oware nọ Jihova ọ gwọlọ—ebro emamọ-oziẹ, e you ẹwo, jegbe ẹnya avọ omarokpotọ kugbe Ọghẹnẹ.—Maeka 6:8.

² Evaọ ẹdẹ ọnana ọrọ oriobọ gbe mẹrẹjọmẹsa na, o rẹ were ahwo jọ họ inọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ oware jọ mi ai. A gwọlọ nọ a wọ oware ovo họ ai uzou hu. Rekọ kọ ẹvẹ kpahe ekuhọ nọ Solomọn ọ fodẹ evaọ Ọtausiuwoma Na? “Ukuhọ eme na ona; a yo rai kpobi no. Dhẹozọ Ọghẹnẹ, who koko izi riẹ; keme onana họ iruo kpobi nọ i te ohwo e ruo.”—Ọtausiuwoma Na 12:13.

 3. Fikieme ma je roro kpahe obe Ọtausiuwoma Na gaga?

³ Epanọ eyero gbe eriwo mai evaọ uzuazọ o rọ kpobi, ma rẹ sai wo erere gaga otẹrọnọ ma re roro kpahe eme eyena. Solomọn Ovie na, ọnọ o kere obe oyena nọ a kẹ ẹgba na, ọ t’ẹme fodẹ eware jọ nọ e rọ abọ uzuazọ ekẹdẹ kẹdẹ. Ahwo jọ a rẹ rehọ okpakpa ku ei họ nọ eme riẹ i wo uduotahawọ họ. Ghele Ọghẹnẹ ọ kpọ riẹ yọ o rẹ sai fiobọhọ k’omai wawo iruẹru gbe ilale mai, avọ oghọghọ buobu nọ u re noi ze.

Ẹnyate Igogo Awa-Eware Uzuazọ

 4. Eme Solomọn ọkiẹriwi jẹ ta kpahe evaọ obe Ọtausiuwoma Na?

⁴ Solomọn ọ nabi romakpotọ kiẹ ‘okọ emọ ahwo.’ “Mẹ tẹ rọ eva kpahe re mẹ rehọ areghẹ gwọlọ eware kpobi nọ e rọ otọ odhiwu via.” Ubiẹme na “okọ” orọnikọ Solomọn ọ be t’ẹme fodẹ akiruo jọ, hayo iruo ho, rekọ ikpoye eware kpobi nọ t’ezae t’eyae a dhoma họ evaọ izuazọ rai kpobi. (Ọtausiuwoma Na 1:13) Joma roro kpahe awaruọ ilogbo jọ, hayo ekọ, re ma rehiẹe wawo iruẹru gbe eware nọ ma bi le.

 5. Ovẹ họ okọ ahwo-akpọ jọ nọ o mae rro?

⁵ Ugho o ghinẹ rọ ehri awae gbe iruẹru ahwo-akpọ buobu. Ohwo ọvo ọ sae ta gbagba ha inọ Solomọn o wo eriwo nọ o kare ọdawẹ kpahe ugho nọ edafe buobu nẹnẹ na a wo. O vuhumu nọ ugho yọ oware nọ a gwọlọ; re a wo unuigho nọ u fo u woma vi ẹria uzuazọ olahiẹ hayo uvuhu. (Ọtausiuwoma Na 7:11, 12) Rekọ whọ ruẹ no nọ ugho, avọ ekwakwa nọ o rẹ dẹ, o rẹ sae jọ ute ọsosuọ evaọ uzuazọ—rọ kẹ iyogbere gbe edafe.

 6. Eme ma rẹ sai wuhrẹ kpahe ugho no iriruo Jesu je no eware nọ Solomọn ọ ruẹ ze?

⁶ Kareghẹhọ oriruo Jesu kpahe ọdafe jọ, ọnọ oware o rẹ da ẹro ho, o te ruiruo re o wo eware efa buobu. Ọghẹnẹ o rri rie fihọ ohwo ogheghẹ. Fikieme? Fikinọ ‘uzuazọ mai o rehọ oma hwa eware nọ ma wo ho.’ (Luk 12:15-21) Eware nọ Solomọn ọ rehọ ẹro ruẹ—ẹsejọhọ enọ e rro vi emai—i ru eme Jesu họ uzẹme. Se udhesẹ na eva Ọtausiuwoma Na 2:4-9. Evaọ etoke jọ Solomọn ọ tẹ rehọ oma riẹ kẹ ilale efe. Ọ tẹ bọ ikpiwou jẹ kọ egbọ. O wo egbẹnyusu eyae nọ i wo erru gaga. Kọ efe gbe oware nọ o lẹliẹ e riẹ ru o wha evevọwẹ odidi sei, uvi erere, gbe otofa evaọ uzuazọ riẹ? Ọ kuyo gbagba nọ: “Kẹsena me te roro eware kpobi nọ mẹ rehọ abọ mẹ ru gbe uye nọ me ro ru ai kpobi, who ri rai, ai kpobi ifofe gbe ofou o kie lele o rọ, erere ọvuọvo nọ ọ rẹ ruọ ohwo eva otọ akpọ ọ rọ họ.”—Ọtausiuwoma Na 2:11; 4:8.

 7. (a) Eme eware nọ e via i dhesẹ kpahe aghare ugho? (b) Eme whọ rọ ẹro ra ruẹ no nọ o rọwo kugbe ekuhọ ẹme Solomọn?

⁷ Uzẹme na oye, keme u dhesẹ oma via no evaọ izuazọ ahwo buobu. Ma rẹ rọwo hrọ inọ re a wo igho buobu ọvo i re furie ebẹbẹ kpobi hi. O rẹ sai furie ejọ, wọhọ ẹdẹ emuore gbe emuẹgọ lọlọhọ. Rekọ emuẹgọ ọvuọvo ohwo ọ rẹ sae kuhọ evaọ ẹsiẹvo ọ vẹ jẹ reawere utho emuore gbe udi evaọ ẹsiẹvo. Yọ who se kpahe edafe no enọ izuazọ rai e raha no fiki orọo-ofa, egbidi hayo ogbẹlọ imu, gbe ẹwhọ kugbe imoni. J. P. Getty ọnọ o fe gaga na ọ ta nọ: “Ugho o nwani wo obọ tere evaọ ẹwhaze evawere he. O sae jọ nọ o wobọ kpahe siọ evawere ba ewo.” Avọ emamọ ẹjiroro, Solomọn ọ tẹ rehọ uyoyou isiliva dhesẹ oware ufofe. Hẹriẹ uzẹme oyena no ẹromuhotọ Solomọn: “Owezẹ o rẹ were oruiruo, tọ ọ re kao hayo te ọ re bu; rekọ ubu-eware ọdafe [e rẹ jariẹ] wezẹ hẹ.”—Ọtausiuwoma Na 5:10-12.

 8. Didi ẹjiroro ọ riẹ nọ ma gbe roro kpahe ugho ga hrọ họ?

⁸ Te ugho te ekwakwa efe e rẹ wha evevọwẹ kpahe obaro ze he. Otẹrọnọ who wo ugho buobu gbe ekwakwa efe, yọ who fi awa họ uzuazọ ra no kpahe oghẹrẹ nọ whọ rẹ rọ thọ ai, ghele yọ whọ re riẹ oware nọ odẹnotha o te wha ze he. Kọ o sae jọ nọ ai kpobi i ti vru, kugbe uzuazọ ra? (Ọtausiuwoma Na 5:13-17; 9:11, 12) Otẹrọ ere, o rẹ bẹ hẹ re ma ruẹ oware nọ o soriẹ nọ uzuazọ mai, hayo okọ, u je wo otofa nọ o mai kpehru, nọ o tọ vi ugho gbe ekwakwa efe.

Uviuwou, Odẹ, gbe Ogaga

 9. Fikieme uzuazọ uviuwou o jẹ roma via evaọ ọkiẹriwo Solomọn?

⁹ Oghẹrẹ nọ Solomọn o dhesẹ uzuazọ o whabọhọ eme ọ iruo kugbe uviuwou. Ebaibol ọ t’ẹme kpahe uzuazọ uviuwou, kugbe oghọghọ ewo gbe ẹyọrọ emọ. (Emuhọ 2:22-24; Olezi 127:3-5; Itẹ 5:15, 18-20; 6:20; Mak 10:6-9; Ahwo Ẹfẹsọs 5:22-33) Kọ oyena họ ukuhọ uzuazọ? O wọhọ nọ ere ibuobu a roro, keme evaọ eria buobu oware ọsosuọ nọ a re le họ orọo, emọ, gbe ọgbakugbe uviuwou. Ghele Ọtausiuwoma Na 6:3 o dhesẹ nọ re a te tube wo emọ udhusoi dede o rọ usiavẹ kpohọ evevọwẹ evaọ uzuazọ họ. Dai roro kpahe unu esẹ gbe ini nọ e lahiẹ oma rai no kẹ emọ rai re a ruẹse fi ai họ akpọ re a je ru izuazọ rai lọhọ. Dede nọ oyena u kiehọ, uzẹme Ọnọma omai ọ gwọlọ nọ ẹjiroro uzuazọ mai kpobi o jọ onọ ma re ro kpeze uzuazọ se oge notha ovo ho, wọhọ epanọ erao nọ i re ru onọ o sa rai na a re ru re uyẹ rai e nyaharo na.

10. Fikieme ovao nọ a rẹ rẹriẹ ku uviuwou na thomawa o jẹ jọ ufofe?

¹⁰ Solomọn ọ rehọ uvi eriwo dhesẹ umutho eyero uzuazọ uviuwou jọ. Wọhọ oriruo, ọzae ọ rẹ sae rẹriẹ ova ku ẹkuọ emọ gbe emọ-iruọmọ riẹ. Rekọ a ti wo areghẹ? Hayo kọ a te jọ gheghẹ kpahe eware nọ o bi kokohọ kẹ ai na? Otẹrọnọ a wo areghẹ hẹ, ẹvẹ onana o rẹ jọ ‘ufofe gbe eyoma ologbo’ te!—Ọtausiuwoma Na 2:18-21; 1 Ivie 12:8; 2 Iruẹru-Ivie 12:1-4, 9.

11, 12. (a) Didi ilale evaọ uzuazọ ahwo jọ a rẹriẹ ova ku no? (b) Fikieme a jẹ sae tae nọ ilale omorro yọ ‘ofou kie lele gheghe’?

¹¹ Evaọ abọdekọ riẹ, ahwo jọ buobu a gbolo aro kẹ uzuazọ uviuwou rai no re a ruẹse le odẹ gbe ogaga nọ a rẹ rọ kpọ amọfa. Onana yọ afuẹwẹ nọ o mae rọ odode evaọ udevie ezae. Kọ whọ ruẹ onana no evaọ udevie ibe-isukulu ra, ibe-iruiruo ra, hayo erivẹ ra? Ahwo buobu a rẹ thuẹ re a riẹ ae nọ a rọ etẹe, re a jọ okpohwo, hayo re a su amọfa. Rekọ didi erere onana o rẹ ghinẹ wha tha?

¹² Roro kpahe epanọ ahwo jọ a rẹ thuẹ re a riodẹ, te odẹ osese hayo ulogbo. Ma rẹ rue riẹ evaọ isukulu, evaọ okegbe mai, gbe oghẹrẹ uyerakpọ sa-sa. O tẹ jẹ rọ ogaga nọ u bi mu ahwo nọ a gwọlọ nọ a riẹ ae odẹ evaọ iruo-ona, omo-sasa, gbe esuo-ohrowo. Kọ onana o gbẹ rọ omodawọ ufofe? Solomọn o se rie gbagba nọ “oma odawọ kpahe ofou.” (Ọtausiuwoma Na 4:4) O tẹ make rọnọ uzoge jọ ọ viodẹ evaọ ogbẹguae jọ, evaọ usu arozaha-ọjaja, hayo evaọ usu enọ i re kporo ile—hayo ọzae hayo aye nọ a riẹ gaga evaọ ekọmpene hayo okogho—bru ahwo a ghinẹ riẹ kpahe oruaro rai? Kọ ahwo buobu evaọ abọdekọ akpọ na (hayo makọ evaọ orẹwho ovo na dede) a riẹ nọ ohwo ọyena ọ rọ uzuazọ? Hayo kọ a bi yere uzuazọ ọvo ababọ ọdawẹ kpahe oruaro nọ ohwo na o wo? Yọ epọvo na a rẹ sae ta re kpahe ogaga hayo udu nọ ohwo o re wo evaọ iruo, evaọ ẹwho, hayo evaọ udevie ẹko ahwo.

13. (a) Ẹvẹ obe Ọtausiuwoma Na 9:4, 5 o ro fiobọhọ wo emamọ eriwo ọrọ ele oruaro gbe ogaga? (b) Didi uzẹme ma rẹ rẹriẹ ova ku otẹrọnọ uzuazọ onana ovo o riẹ? (Rri eme-obotọ na.)

¹³ Kọ erere vẹ oruaro gbe udu otiọye na o rẹ wha ze evaọ uwhremu riẹ? Wọhọ epanọ oge jọ ọ be nyavrẹ ọfa ọ vẹ jẹ nyaze na, ere ahwo ilogbo hayo erọ ogaga a bi whu vrẹ a vẹ jẹ thọrọ ẹro no. Onana o rọ uzẹme kpahe ebebabọ, ahwo nọ i re kporo ile gbe otu ọ arozaha, enọ e be gwọlọ enwene eva eyero ahwo akpọ, gbe efa, wọhọ epanọ o rọ uzẹme kpahe ahwo buobu nọ i bi hrowo esuo gbe ahwo ilogbo isoja na. Rọ kpahe iruo itieye na, bro ahwo whọ riẹ nọ e rria no evaọ udevie ikpe 1700 gbe 1800 na? Solomọn ọ ta gbagba, inọ: “Arakọ ọkpokpọ o woma vi okpohrokpo owhuowhu. Keme enọ e rọ uzuazọ a riẹ nọ a reti whuẹ rekọ iwhuowhu e riẹ oware ovo ho, . . . keme a thọrọ ẹro no.” (Ọtausiuwoma Na 9:4, 5) Yọ otẹrọnọ uzuazọ onana ovo họ onọ o riẹ, koyehọ re a le oruaro gbe ogaga yọ oware ufofe gheghe.a

Isiuru gbe Owha-Iruo Mai

14. Fikieme obe Ọtausiuwoma Na o je fiobọhọ k’omai omomọvo?

¹⁴ Solomọn ọ t’ẹme kpahe iruẹru buobu, ute, gbe isiuru nọ ahwo-akpọ a rẹriẹ ova rai ku hu. Ghele, oware nọ o kere u te. Ẹkiẹriwi obe na o rẹ lẹliẹ omai muovahọ hayo roro thọthọ họ, keme ma rehọ iroro ivevẹ kiẹ obe Ebaibol nọ Jihova Ọghẹnẹ ọ rọ arokoko rehọ ẹgba riẹ kere no kẹ erere mai. O rẹ sai fiobọhọ k’omai omomọvo re ma kpọ ova mai vi evaọ uzuazọ gbe oware nọ o rọ omai oja. (Ọtausiuwoma Na 7:2; 2 Timoti 3:16, 17) Onana o mae rọ ere fiki oghẹrẹ nọ Solomọn o ro ku ẹme na họ evaọ obufihọ Jihova.

15, 16. (a) Eme o jọ eriwo Solomọn kpahe omawere uzuazọ? (b) Eme Solomọn o dhesẹ nọ u wuzou otẹrọnọ ma rẹ reawere uzuazọ?

¹⁵ Ẹme jọ nọ Solomọn o je dhe ẹwẹwariẹ họ idibo Ọghẹnẹ uzẹme na a rẹ ruẹ oghọghọ evaọ iruẹru rai evaọ iraro Riẹ. “Oware ofa nọ uwoma kẹ ohwo o rọhọ ajokpa nọ ọ rẹ re ọ vẹ da, ọ vẹ re awere iruo riẹ. Mẹ riẹ nọ onana u no obọ Ọghẹnẹ ze.” (Ọtausiuwoma Na 2:24; 3:12, 13; 5:18; 8:15) Muẹrohọ nọ orọnikọ Solomọn ọ be tudu họ ehaa-ilogbo ho; hayo kọ ọ rọwo kugbe uruemu na ha inọ ‘Joma re, da, jẹ ghọghọ, keme odẹnotha ma re ti whu.’ (1 Ahwo Kọrint 15:14, 32-34) O bi dhesẹ nọ ma rẹ ruẹ oghọghọ evaọ omawere nọ u fo, wọhọ emuọriọ gbe edada, nọ ma bi ‘ru ewoma evaọ etoke uzuazọ mai na.’ Oyena o tẹ rẹriẹ ova mai bru oreva Ọnọma na, ọnọ ọ rẹ salọ oware nọ u ghine woma.—Olezi 25:8; Ọtausiuwoma Na 9:1; Mak 10:17, 18; Ahwo Rom 12:2.

¹⁶ Solomọn o kere nọ: “Nya e re emu ra avọ evawere, re whọ vẹ rehọ evawere da udi ra; keme Ọghẹnẹ o fiobọhọ iruo ra no.” (Ọtausiuwoma Na 9:7-9) Ẹhẹ, ọzae hayo aye nọ o ghine wo uzuazọ uwoma ọ rẹ jọ gaga evaọ iruo nọ e rẹ were Jihova. Oyena o tẹ gwọlọ nọ ma re roro kpahiẹe ẹsikpobi. Ẹvẹ eriwo ọnana o wo ẹhẹriẹ no ọrọ ahwo buobu, enọ e be rehọ iroro ohwo-akpọ yere uzuazọ!

17, 18. (a) Ẹvẹ ahwo buobu a bi ru kpahe eware nọ e be via evaọ uzuazọ? (b) Didi iyẹrẹ ma re fihọ iroro ẹsikpobi?

¹⁷ Dede nọ egagọ jọ i re wuhrẹ kpahe uzuazọ ọfa nọ ohwo o te whu no, ahwo buobu a rọwo inọ uzuazọ onana ovo họ onọ o riẹ. Ẹsejọ whọ rue rai no nọ a ru lele epanọ Solomọn o dhesẹ na: “Fiki epanọ uye oziẹobro oware uyoma o be kake via ha, eva emọ ahwo e tẹ vọ kẹ oware uyoma uruo.” (Ọtausiuwoma Na 8:11) Makọ ahwo nọ a dhoma họ iruẹru ifofe didi hi a dhesẹ no inọ awaọruọ rai orọ kpahe obọnana ọvo. Onana o soriẹ ze nọ ugho, ekwakwa-efe, omorro, re a kpọ amọfa, uviuwou, hayo isiuru itieye na e jẹ rọ eware nọ i wuzou vrẹta kẹ ae. Rekọ enẹ ọvo Solomọn o ro ku ẹme na họ họ. O fibae nọ: “Dede nọ ohwo [omuomu] o re ru umuomu buobu [yọ ọ be rria uzuazọ krẹkri], yọ mẹ riẹ nọ u reti woma kẹ enọ e rẹ dhozọ Ọghẹnẹ fiki epanọ a be dhozọ riẹ, rekọ ure kiehọ kẹ orumuomu hu, hayo ọ sai ru edẹ riẹ therẹ wọhọ uwoho ho, keme ọ be dhẹozọ Ọghẹnẹ hẹ.” (Ọtausiuwoma Na 8:12, 13) Vevẹ, u mu Solomọn ẹro inọ u re ti woma k’omai otẹrọnọ ma ‘dhozọ Ọghẹnẹ uzẹme na.’ Ẹvẹ u ti woma te? Ma rẹ sae ruẹ uyo na evaọ ẹhẹriẹ nọ ọ fodẹ. Jihova ọ rẹ sai ‘ru edẹ mai theri.’

¹⁸ Maerro ahwo nọ a gbẹ maha a re roro kpahe uzẹme na nọ u re woma kẹ ai otẹrọnọ a dhozọ Ọghẹnẹ. Wọhọ epanọ whẹ ọvo whọ riẹ no na, ohwo nọ ọ rẹ dhohrẹ gaga ọ rẹ sai zoruẹ je kie no ohrẹ na. A rẹ sai fi ogbaẹmo ọgaga kparobọ. Ọhreki owareghẹ ọ rẹ sae ruẹ oma riẹ evaọ uvuhu. Yọ ababọ imuẹro efa i ru uzuazọ fihọ awawa no. Rekọ onana u re mu owhẹ ẹro ziezi: Edhere nọ ọ rẹ mae were je wo imuẹro họ re a reawere uzuazọ nọ who bi ru ewoma evaọ udevie izi ikiẹrẹe Ọghẹnẹ je lele oreva riẹ na. (Ọtausiuwoma Na 9:11) Onana u kugbe ewuhrẹ oware nọ oreva Ọghẹnẹ o rọ no Ebaibol na ze, ẹrehọ uzuazọ ohwo ro mudhe kẹe, je zihe ruọ Oleleikristi nọ ọ họ-ame no.—Matiu 28:19, 20.

19. Ẹvẹ izoge a sae rọ rehọ izuazọ rai ruiruo, rekọ ovẹ họ edhere areghẹ?

¹⁹ Ọnọma na ọ rẹ gba izoge hayo amọfa họ re a lele ọkpọvio riẹ hẹ. A rẹ sai duoma rai họ isukulu, ẹsejọ a rẹ tubẹ jọ emọ-iwuhrẹ oke krẹkri dede erọ ewuhrẹ ebe ahwo-akpọ buobu. Oyena o rẹ lẹliẹ oma lọhọ uwo na. Hayo a rẹ sae nya evaọ idhere udu obọ rai nọ o gba ha hayo lele eware nọ i si ibiaro rai urru dede. U muẹro nọ oyena o rẹ wha idhọvẹ ze, yọ uzuazọ nọ a yere i erei o rẹ jọ ufofe. (Ọtausiuwoma Na 11:9–12:12; 1 Jọn 2:15-17) Fikiere Solomọn ọ tẹ yare izoge na—ayare nọ ma re si te udu gaga re, makọ epanọ ma kpako te kpobi: “Kareghẹhọ ọnọ ọ ma owhẹ evaọ oke ọmoha ra re, re edẹ iyoma na e tẹ ze, gbe ikpe i te sikẹle, nọ whọ te tanọ, ‘Me wo evawere kpahe ae he.’ ”—Ọtausiuwoma Na 12:1.

20. Eme họ eriwo nọ ọrọ owowa kpahe ovuẹ Ọtausiuwoma Na?

²⁰ Kọ, ẹvẹ ma re ro ku ei họ? Whaọ, kọ ẹvẹ kpahe ẹme nọ Solomọn o ro ku ei họ na? Ọ ruẹ, hayo muẹrohọ, “eware kpobi nọ a jọ akpọ na ru; who ri, ae kpobi ifofe gbe ofou olele họre.” (Ọtausiuwoma Na 1:14) Ma jọ evaọ obe Ọtausiuwoma Na ruẹ ababọ evaifihọ hayo ohwo nọ akpọ ọ bẹ no ho. Erọ abọ Ẹme Ọghẹnẹ nọ a rọ ẹgba kere gbe onọ u fo eroro kpahe mai.

21, 22. (a) Abọ uzuazọ vẹ Solomọn o roro kpahe? (b) Didi ẹme areghẹ o ro ku ei họ? (c) Ẹvẹ ọkiẹriwo eme Ọtausiuwoma Na o ro kpomahọ owhẹ?

²¹ Solomọn ọ kiẹ uye-oruẹ ohwo riwi, omolahiẹ rai, gbe isiuru rai. O roro kpahe epanọ eware e rẹ jọ nọ e tẹ riẹ nya, ofu gbe ọkora nọ ahwo-akpọ buobu a be ruẹ. O roro kpahe uzẹme sebaẹgba ohwo-akpọ gbe uwhu nọ u bi noi ze. O te je ku eriariẹ Ọghẹnẹ kugbe ọrọ eyero iwhuowhu gbe ẹruore kẹ uzuazọ obaro. Ohwo nọ ọ ta kpahe enana kpobi họ ọzae nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ ereghẹ thesiwa, ẹhẹ, omọvo ahwo-akpọ nọ e mae wo ereghẹ nọ i tu rria. Eme nọ o ro ku ei họ a kere i rai fihọ Ikereakere Efuafo na rọ kẹ erere ahwo nọ e ghinẹ gwọlọ uzuazọ nọ u wo otofa. Kọ eme na i gbe mu omai ẹro?

²² “Ukuhọ eme na ona; a yo rai kpobi no. Dhẹozọ Ọghẹnẹ, who koko izi riẹ; keme onana họ iruo kpobi nọ i te ohwo e ruo. Keme Ọghẹnẹ ọ rẹte rehọ iruo enana kpobi ze ẹdhoguo, gbe eware nọ a sino kpobi, te iwoma te iyoma.”—Ọtausiuwoma Na 12:13, 14.

[Footnotes]

Kọ Whọ Kareghẹhọ?

◻ Eme họ ẹwawọ ọgbagba ọrọ abọ ekwakwa efe evaọ uzuazọ ra?

◻ Fikieme ma gbe roro kpahe uviuwou, oruaro, hayo ẹkpọ amọfa ga hrọ họ?

◻ Didi uruemu Ọghẹnẹ kpahe akpọriọ Solomọn ọ tudu họ?

◻ Ẹvẹ who re ro wo erere no ọkiẹriwo obe Ọtausiuwoma Na ze?

[Pictures on page 15]

Ugho gbe ekwakwa-efe e rẹ kẹ evevọwẹ hẹ

[Picture on page 17]

O rẹ sai mu emoha na ẹro nọ u ti woma kẹ ai otẹrọnọ a dhozọ Ọghẹnẹ