Ono ‘Ọ Rẹ Te Zọ’?
“Kohwo kohwo nọ o se odẹ Jihova a re ti siwi iei.”—IRUẸRU 2:21, NW.
1. Fikieme Pẹntikọst ọrọ 33 C.E. ọ rọ jọ ẹdẹ enwene evaọ ikuigbe akpọ?
PẸNTIKỌST 33 C.E. o jọ ẹdẹ enwene evaọ ikuigbe akpọ. Fikieme? Keme a yẹ orẹwho okpokpọ evaọ ẹdẹ ọyena. Evaọ oke ọsosuọ, o jọ orẹwho ulogbo ho—ilele 120 Jesu ọvo eye i kokohọ ubrukpẹ ukpehru evaọ Jerusalẹm. Rekọ nẹnẹ, nọ erẹwho jọ buobu nọ e jọ oke yena e thọrọ ẹro no na, orẹwho nọ a jọ ubrukpẹ ukpehru oyena yẹ na o gbẹ rọ kugbe omai. Uzẹme nana o r’omai kpobi oja gaga, keme onana họ orẹwho nọ Ọghẹnẹ o ro mu re o jọ osẹri riẹ kẹ ahwo-akpọ.
2. Didi eware igbunu i kpokahọ eyẹ orẹwho okpokpọ na?
2 Nọ orẹwho okpokpọ yena o roma via no, eware obọdẹ e tẹ via nọ i ru eme eruẹaruẹ Joẹl gba. Ma se kpahe eware enana eva obe Iruẹru 2:2-4: “Koyehọ edo jọ nọ ọwọhọ ofou ologbo o no ehru ze idudhe, ọ tẹ vọ eva uwou ọsoso nọ a keria na. Ikoliko erae nọ e wọhọ ẹrọo erae e tẹ via kẹ ae, ghaloma, kiemu omomọvo. Ẹzi Ẹri ọ tẹ te vọ ae kpobi oma, koyehọ amu evẹravẹrẹ efa họ ẹjẹ, epanọ Ẹzi ọkẹ rae ogaga.” Evaọ edhere ọnana ezae te eyae 120 eyena a te zihe ruọ orẹwho abọ-ẹzi, ahwo ọsosuọ erọ oware nọ Pọl ukọ na o ti se uwhremu na wọhọ ‘Izrẹl Ọghẹnẹ.’—Ahwo Galesha 6:16.
3. Eruẹaruẹ Joẹl vẹ i rugba eva Pẹntikọst 33 C.E.?
3 Ogbotu ahwo a su kuku re a riẹ oware nọ o be so “ofou ologbo” na ze, Pita ukọ na ọ tẹ ta kẹ ae nọ eruẹaruẹ Joẹl jọ i bi rugba na. Eruẹaruẹ vẹ? Whaọ, gaviezọ kẹ ẹme nọ ọ ta: “Ọghẹnẹ ọ ta nọ, Orẹtejọ eva edẹ urere, me re ti ku Ẹzi mẹ ku ehru iwo kpobi, nọ emezae te emetẹ rai a jẹ te ruẹaro, emoha rai e vẹ te ruẹ eruẹaruẹ, jegbe ekpako rai e te wezẹ ewezẹ; ere, me re ti ku Ẹzi mẹ ku ehru idibo emezae avọ erọ emetẹ rai evaọ edẹ eyena, a vẹ te ruẹaro. Mẹ rẹ te jọ eva ehru dhesẹ eware urirẹ eva akpọ na kọ eka, ọre o re ti zihe ruọ ebi ọvẹre kọ azẹ, re ẹdẹ ologbo Ọnowo ote te. Oke o yena kohwo kohwo nọ o se odẹ [Jihova, NW ] a re ti si yei.” (Iruẹru 2:17-21) Oria nọ Pita ọ t’ẹme no ze na họ Joẹl 2:28-32, yọ orugba rai u dhesẹ nọ oke orẹwho Ju na u bi te ekuhọ no. “Ẹdẹ ologbo Ọnowo,” etoke nọ Izrẹl nọ ọ kare ẹrọwọ o ti ro guọvunu, ọ kẹlino. Rekọ ono ọ rẹ te zọ, hayo dhẹ vabọ? Kọ eme onana u dhesẹ?
Orugba Akwava Eruẹaruẹ
4, 5. Fiki eware nọ e be tha, didi ohrẹ Pita ọ kẹ, kọ fikieme ohrẹ oyena u je w’iruo vi ẹdẹ riẹ ọvo?
4 Evaọ ikpe nọ i lele 33 C.E., Izrẹl abọ-ẹzi Ọghẹnẹ a te je viharo, rekọ orẹwho Izrẹl iwo o wo ẹvi hi. Evaọ 66 C.E., Izrẹl iwo o te mu ẹmo họ efio kugbe Rom. Evaọ 70 C.E., Izrẹl ọ tẹ whoma serihọ no, a tẹ mahe Jerusalẹm gbe etẹmpol riẹ muotọ. Eva Pẹntikọst 33 C.E., Pita ọ tẹ kẹ emamọ ohrẹ kpahe okpẹtu ọyena nọ ọ be tha na. Nọ ọ jẹ wariẹ eme Joẹl, ọ tẹ ta nọ: “Kohwo kohwo nọ o se odẹ [Jihova, NW ] a re ti si yei.” Omomọvo ohwo Ju ọ rẹ jiroro na k’oma riẹ re o se odẹ Jihova. Onana u kugbe owojẹ kẹ ithubro Pita efa: “Wha kuevarẹriẹ re a họ owhai omomọvo ame fihọ evaọ odẹ Jesu Kristi re a rehọ izieraha rai vrẹ owhai.” (Iruẹru 2:38) U fo re enọ e be gaviezọ kẹ Pita a jẹ Jesu rehọ wọhọ Mesaya na, ọnọ orẹwho Izrẹl o se na.
5 Eme ọ eruẹaruẹ Joẹl eyena i kpomahọ ahwo omarokpotọ ikpe-udhusoi ọsosuọ na gaga. Ghele na, e mai tube wo okpomahọ nẹnẹ keme, wọhọ epanọ eviavia ikpe-udhusoi avọ 20 enana i dhesẹ na, eruẹaruẹ Joẹl i wo orugba avivẹ no. Joma ruẹ epanọ o jẹ rọ erei.
6. Ẹvẹ evuhu Izrẹl Ọghẹnẹ u ro muhọ evẹ nọ 1914 u je si kẹle na?
6 Nọ ikọ na i whu no, ikpoko Egagọ-Ileleikristi erue i te ruru Izrẹl Ọghẹnẹ no. Rekọ, evaọ etoke urere na, onọ u muhọ evaọ 1914, orẹwho abọ-ẹzi onana o tẹ wariẹ roma via. Enana kpobi e tẹ rọ orugba ohare eka gbe ikpoko Jesu na. (Matiu 13:24-30, 36-43) Nọ 1914 o bi si kẹle na, Ileleikristi nọ a wholo a te mu oma rai họ ẹhẹriẹ no Kristẹndọm nọ ọ kare ẹrọwọ, rehọ aruọwha siọ iwuhrẹ erue riẹ jẹ ta kpahe ẹnyaze urere “oke ahwo Egedhọ na.” (Luk 21:24) Rekọ ẹmo akpọ ọsosuọ na, onọ u du lahwe evaọ 1914, o tẹ wha ebẹbẹ nọ a ruẹrẹ oma kpahe kẹ hẹ ze. Evaọ otọ otunyẹ ologbo, ibuobu i te sioma kpemu, ejọ i te kie. Evaọ 1918 iruẹru usiuwoma ota rai e tẹ whoma serihọ kpobi no.
7. (a) Eviavia vẹ wọhọ erọ Pẹntikọst 33 C.E. e via evaọ 1919? (b) Muhọ evaọ 1919, didi okpomahọ ekuku ẹzi Ọghẹnẹ ọ wha se idibo Jihova?
7 Rekọ, oyena u kri hi. Muhọ evaọ 1919, Jihova o te mu ẹzi riẹ họ ekuku ọ ahwo riẹ evaọ edhere nọ o wọhọ orọ Pẹntikọst 33 C.E. na. Dede na, evaọ 1919 a jẹ ta evẹravẹrẹ hẹ yọ ofou ọgaga o fou hu. Ma wo otoriẹ no eme Pọl nọ e rọ 1 Ahwo Kọrint 13:8 ze nnọ oke eware igbunu utioye u serihọ kri no. Ghele na, ẹzi Ọghẹnẹ o dhesẹ oma via vevẹ evaọ 1919 okenọ, evaọ okokohọ nọ a ru evaọ Cedar Point, Ohio, U.S.A., a kẹ Ileleikristi ẹrọwọ ẹgba a tẹ wariẹ mu iruo usiuwoma ota Uvie rai na họ. Evaọ 1922 a te zihe kpohọ Cedar Point a tẹ jaja ai oma ẹkwoma use na nnọ “Whowho, whowho, whowho, Ovie na gbe uvie riẹ.” Wọhọ epanọ o via evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ na, a gba akpọ na họ re o muẹrohọ okpomahọ ekuku ọ ẹzi Ọghẹnẹ. Oleleikristi nọ ọ roma mudhe kpobi—t’ọzae t’aye, t’ọkpako t’ọmaha—a te muọ “aruọruẹ” họ, koyehọ, re a whowho ‘iruo ilogbo nọ Ọghẹnẹ o ru no.’ (Iruẹru 2:11) Wọhọ Pita, a tẹ hrẹ ahwo omarokpotọ nọ: “Wha si oma rai no oge [ọnana] nọ o re kuidiemu na no.” (Iruẹru 2:40) Kọ ẹvẹ ahwo ẹmeoyo a sai ro ru oyena? Ẹkwoma eyo eme ọ Joẹl nọ a re duku eva Joẹl 2:32: “Kohwo kohwo nọ o se odẹ [Jihova, NW ] a re ti siwi ei.”
8. Ẹvẹ eware e nyaharo kẹ Izrẹl Ọghẹnẹ te no anwọ 1919?
8 No ikpe emuhọ eyena ze, iruẹru Izrẹl Ọghẹnẹ e nyaharo no. O wọhọ nọ oka okahọ erọ urere nọ a wholo na u thabọ no, yọ no anwọ etoke ikpe 1930 ze otu obuobu ahwo omarokpotọ nọ i wo ẹruore otọakpọ e roma via no. (Eviavia 7:3, 9) Ai kpobi a bi ru kpatakpata, keme orugba avivẹ Joẹl 2:28, 29 u dhesẹ nọ ma tubẹ mae kẹle ẹdẹ idudu Jihova nọ ọ mae rro na no dede, nọ a te rọ raha egagọ akpọ kpobi, isuẹsu, gbe eyero-akpọ ekiọthuọ no. Ma wo ẹjiroro kpobi nọ ma re ro ‘se odẹ Jihova’ avọ ẹrọwọ vọvọ inọ o ti siwi omai!
Ẹvẹ Ma re ro Se Odẹ Jihova?
9. Didi eware jọ i kuomagbe ese odẹ Jihova?
9 Kọ eme o gwọlọ re a se odẹ Jihova? Eme nọ e wariẹ Joẹl 2:28, 29 họ i re fiobọhọ k’omai kẹ uyo onọ yena. Wọhọ oriruo, orọnikọ ohwo kpobi nọ o se Jihova ọye ọ rẹ gaviezọ kẹ hẹ. Ẹkwoma ọruẹaro ọfa, Aizaya, Jihova ọ ta kẹ Izrẹl nọ: “Nọ wha te riẹ abọ rai te lẹ, me re ti si ovao mẹ dhere owhai; wha make lẹ elẹ ibuobu, mẹ rẹ te gaviezọ họ.” Fikieme Jihova ọ jẹ se nọ ọ rẹ gaviezọ kẹ orẹwho obọriẹ hẹ? Ọye omariẹ o ru ẹme na vevẹ: “Abọ rai ọ vọ avọ azẹ.” (Aizaya 1:15) Jihova ọ rẹ gaviezọ kẹ ohwo nọ ọ reabe azẹ hayo ọnọ o dhomahọ emuemu hu. Oye jabọ Pita ọ jẹ ta kẹ ahwo Ju eva Pẹntikọst na nọ a kurẹriẹ. Evaọ eme nọ e wariẹ Joẹl 2:28, 29 họ, ma ruẹ nọ Joẹl omariẹ o fiẹgba họ ekurẹriẹ. Wọhọ oriruo, eva Joẹl 2:12, 13, ma se nọ: “ ‘Makọ enẹna,’ ere ỌNOWO na ọ tae, ‘rehọ eva ra kpobi kurẹriẹ bru omẹ ze, avọ emuọseba, avọ oviẹ, jegbe uweri. Re wha bẹre eva rai o rọnọ iwu rai hi, re wha kurẹriẹ bru ỌNOWO na, Ọghẹnẹ rai ze, keme ọ vọ avọ aruoriwo gbe [ohrọ], ọ rẹ kaki muofu hu, a vọ uwowou ulogbo.’ ” Muhọ evaọ 1919, Ileleikristi nọ a wholo na a tẹ j’owọ lele eme enana. A kurẹriẹ no ẹthọthọ rai a te wo ọtamuo nnọ a gbe kie hayo lọhọ obọ ofa ha. Onana u te rovie edhere nọ a re ro ku ẹzi Ọghẹnẹ ku ai. Ohwo nọ ọ gwọlọ se odẹ Jihova kpobi avọ ọjẹrehọ o re lele edhere ọvo na.
10. (a) Eme họ uvi ekurẹriẹ? (b) Didi owọ Jihova ọ rẹ jẹ kpahe uvi ekurẹriẹ?
10 Kareghẹhọ, ekurẹriẹ uzẹme u vi ọ, “Eva e dh’owhẹ hẹ” gheghe. Emọ Izrẹl a jẹ bẹre iwu dh’oma ro dhesẹ epanọ o da rai te. Rekọ Jihova ọ ta nọ: “Bẹre eva rai o rọnọ iwu rai hi.” Obọ eva ekurẹriẹ uzẹme o re no ze, no edidi ubiudu na ze. U kugbe obusino oruthọ, nwane wọhọ epanọ ma jọ Aizaya 55:7 se na: “Jọ o ru umuomu ọ se umuomu riẹ ba gbe ohwo oyoma ọ se ekpehre iroro riẹ ba. Jọ o zihe bru ỌNOWO na.” U kugbe emukpahe uzioraha, nwane wọhọ epanọ Jesu o ru. (Ahwo Hibru 1:9) Kẹsena, ma ve fievahọ nọ Jihova ọ te rọ vrẹ omai ẹkwoma idhe ẹtanigbo na keme Jihova “ọ vọ avọ aruoriwo gbe [ohrọ], ọ rẹ kaki muofu hu, a vọ uwowou ulogbo.” Ọ rẹ jẹ egagọ mai rehọ, akpẹwẹ ibi-ire gbe akpẹwẹ udi abọ-ẹzi mai. Ọ te gaviezọ evaọ okenọ ma te se odẹ riẹ.—Joẹl 2:14.
11. Didi oria egagọ uzẹme u re wo evaọ izuazọ mai?
11 Evaọ Ovuẹ obọ Ugbehru na, Jesu ọ k’omai oware ofa nọ ma re roro kpahe, nọ ọ ta nọ: “Rekọ wha kake guọlọ uvie riẹ gbe ẹrẹreokie riẹ, eware enana kpobi a reti fi ai họ kẹ owhai.” (Matiu 6:33) Ma re rri egagọ mai evevere he, wọhọ oware nọ ma re mu ru ọvo re udu u kie omai vi. Ẹgọ Ọghẹnẹ o gwọlọ oria ọsosuọ evaọ uzuazọ mai. Fikiere, ẹkwoma Joẹl, Jihova ọ tẹ ta haro nọ: “Kporo ọgba eva Zayọn . . . Koko ahwo na họ, ru ogbotu na fo; koko ekpako na họ, koko emaha na họ, makinọ emọ unuevie. Jọ ọva o no ukpẹ riẹ ze, re Ọmọtibobo o no ubruwou riẹ ze.” (Joẹl 2:15, 16) U n’otọ ze re eware i vo imava nọ e rọo obọ ẹro, re a tẹro vi ohwohwo ọvo. Makọ rọ kẹ ai dede, ẹgọ Jihova ọ rẹ jọ oware ọsosuọ hrọ. Oware ovo o rẹ karo kẹ oma kokohọ mai kẹ Ọghẹnẹ mai hi, re ma se odẹ riẹ.
12. Didi irẹro kẹ ẹvi ma ruẹ evaọ iyẹrẹ Ekareghẹhọ ukpe n’ukpo na?
12 Avọ iroro nana, joma roro kpahe unu ahwo jọ nọ Iyẹrẹ Ukpe Iruo 1997 orọ Isẹri Jihova u dhesẹ via. Ukpe n’ukpo o ruẹ iwhowho Uvie 5,599,931 nọ o mai bu kpobi—ghinọ ogbotu ologbo nọ i bi jiri! Ahwo nọ e ziọ ehaa Ekareghẹhọ na i bu te 14,322,226—nọ o rehọ ole ima eree gbe ubro bu vi unu iwhowho-uvie. Unu oyena u dhesẹ irẹro igbunu kẹ ẹvi. Ibuobu evaọ udevie ima eree eyena a muọ Ebaibol họ ewuhrẹ no kugbe Isẹri Jihova wọhọ enọ i wo isiuru hayo emọ eyewọ nọ e họ-ame no. Ibuobu rai e ziọ ewuhrẹ evaọ oke ọsosuọ. Ẹnyaze rai o kẹ Isẹri Jihova uvẹ uwoma nọ a rẹ rọ riẹ ai ziezi je fiobọhọ kẹ ai re a ru ẹnyaharo viere. Yọ, ejọ e riẹ nọ e rẹ ziọ ehaa Ekareghẹhọ na kukpe kukpe yọ ẹsejọ a ve je kpohọ iwuhrẹ jọ, rekọ a rẹ nyaharo viere he. Dede na, ma dede ahwo itieye na ziezi re a kuomagbe omai. Rekọ ma tudu họ ai awọ nọ a roro didi ziezi kpahe eme eruẹaruẹ Joẹl re a je roro owojẹ ofa nọ a re ru re u mu ai ẹro nọ Jihova o ti yo use rai nọ a te se odẹ riẹ.
13. Otẹrọnọ ma muọ odẹ Jihova họ ese no vẹre, didi owha-iruo ma wo kpahe amọfa?
13 Pọl ukọ na o fiẹgba họ abọ ọfa ese odẹ Ọghẹnẹ. Evaọ ileta riẹ ro se Ahwo Rom, ọ t’ẹme no eme eruẹaruẹ Joẹl ze: “Kohwo kohwo nọ ọ be fa odẹ [Jihova, NW ] a re ti siwi ei.” Kẹsena o te roro nọ: “Rekọ kẹvẹ ahwo a re ti ro se odẹ ohwo nọ a re rọwo ho? Jegbe ẹvẹ a rẹ te rọ rọwo ohwo nọ a ti yo usi riẹ hẹ? Ẹvẹ a re ro yo ababọ ọtausiuwoma?” (Ahwo Rom 10:13, 14) Ẹhẹ, u fo re amọfa buobu nọ e te riẹ Jihova rifi enẹna ha a se odẹ Jihova. Enọ e riẹ Jihova no a wo owha-iruo orọnikọ re a ta usiuwoma ọvo ho rekọ re a jẹ fialọ oma re a kẹ ae obufihọ oyena.
Aparadase Abọ-Ẹzi
14, 15. Didi eghale aparadase ahwo Jihova a be reawere rai fikinọ a bi se odẹ riẹ evaọ edhere nọ ọ rẹ were iẹe?
14 Ere enọ a wholo na avọ igodẹ efa na a rri eware fihọ, yọ fikiere, Jihova ọ tẹ be ghale ai. ‘Kẹsena ỌNOWO o ve ti wo ọwhọ kẹ otọ na, o ve ti wo ohrọ-oriọ rọ kẹ ahwo riẹ.’ (Joẹl 2:18) Evaọ 1919, Jihova o dhesẹ ọwhọ gbe ohrọ kẹ ahwo riẹ okenọ o zihe ai ze jẹ rehọ ai ziọ oria iruẹru abọ-ẹzi. Muẹrohọ epanọ a dhesẹ aparadase abọ-ẹzi, onọ Joẹl ọ rehọ eme enana dhesẹ ziezi: “Ozọ u mu owhẹ hẹ, O whẹ ohwo otọ na, eva e were owhẹ whọ ghọghọ, keme ỌNOWO na o ru eware ilogbo. Ozọ u mu owhai hi, whai erao nọ e be ria eva ẹwọ keme ẹbe igbrẹwọ na e rẹ rọrọrọ, ure na o mọ ubi riẹ, ure fig na avọ ure evaene na e mọ ibi buobu. Wha ghọghọ, O emezae obọ Zayọn, jọ eva e were owhai eva ỌNOWO na, Ọghẹnẹ rai; keme ọ kake rehọ oso rọkẹ owhai eva ẹruoke, ọ rọ oso buobu kẹ owhai, oso ọsosuọ gbe ọ rọ uwhremu, wọhọ oke nọ u kpemu. Uwuhu-eka na o rẹ te vọ avọ ibieka, ikpomoku na e rẹ te vọ hwẹ avọ udi gbe ewhri.”—Joẹl 2:21-24.
15 Ẹvẹ udhesẹ na u woma te! Obọdẹ emuore esa nọ e rẹ jọ Izrẹl siwi uzuazọ—eka, ewhri, udi—te erao buobu. Evaọ edẹ mai na eme ọ eruẹaruẹ enana i bi rugba evaọ edhere abọ-ẹzi. Jihova ọ be rehọ emuore abọ-ẹzi nọ ma gwọlọ kpobi k’omai. Kọ emuore obuobu Ọghẹnẹ nana o gbẹ be k’omai oghọghọ? Evaọ uzẹme, wọhọ epanọ Malakae ọ ruẹaro, Ọghẹnẹ mai o ‘rovie inuẹthẹ obọ odhiwu riẹ no o te ku eghale ku omai bẹsenọ ma gbe ro wo ẹgwọlọ họ.’—Malakae 3:10.
Emuhọ Eyero-Akpọ Na
16. (a) Eme ekuku ẹzi Jihova o dhesẹ kpahe oke mai na? (b) Eme ọ rọ obaro?
16 Nọ ọ ta kpahe eyero aparadase ahwo Ọghẹnẹ no Joẹl ọ rọ ruẹaro kpahe ekuku ọ ẹzi Jihova. Okenọ Pita ọ wariẹ eme eruẹaruẹ nana eva Pẹntikọst, ọ ta nọ u wo orugba “eva edẹ urere” na. (Iruẹru 2:17) Ekuku ẹzi Ọghẹnẹ evaọ okioye u dhesẹ nọ edẹ urere na i muhọ kẹ eyero-akpọ ahwo Ju no. Ekuku ẹzi Ọghẹnẹ fihọ Izrẹl Ọghẹnẹ evaọ ikpe-udhusoi avọ 20 nana u dhesẹ nọ ma be rria edẹ urere eyero-akpọ na soso. Fiki onana, eme ọ rọ obaro? Eruẹaruẹ Joẹl o tẹ gbẹ ta k’omai nọ: “Me ri ti dhesẹ eware urirẹ eva ihru gbe akpọ na, azẹ gbe erae gbe ekuye iwiri. Ọre o re ti zihe ruọ ebi, Ọvẹre kọ azẹ, re ẹdẹ ologbo avọ idudu ỌNOWO na ọ tẹ ze.”—Joẹl 2:30, 31.
17, 18. (a) Didi ẹdẹ ologbo idudu Jihova o te Jerusalẹm? (b) Eme imuẹro ẹdẹ ologbo idudu Jihova na o rẹ w’omai ru?
17 Evaọ 66 C.E., eme ọ eruẹaruẹ enana i te muhọ erugba evaọ Judia nọ eware e be dhẹ kpohọ ekuhọ ẹdẹ ologbo avọ idudu Jihova na evaọ 70 C.E. Ẹvẹ idudu riẹ e rro te re ohwo ọ jọ udevie ahwo nọ a bi se odẹ Jihova ha! Nẹnẹ, eware idudu itieye na e rọ obaro, okenọ Jihova ọ te raha eyero-akpọ ọnana kpobi. Ghele na, azọ o lọhọ. Eruẹaruẹ na e nyaharo ta nọ: “O rẹ te jọ nọ kohwo kohwo nọ o se odẹ [Jihova, NW ] a re ti siwi ei; Keme eva ugbehru Zayọn gbe eva Jerusalem otu nọ ọ vabọ ọ rẹ te jọ, wọhọ epanọ ỌNOWO na ọ tae, udevie enọ i kiọkọ na enọ ỌNOWO na o se e rẹ te jọ.” (Joẹl 2:32) Eva e be ghinẹ were Isẹri Jihova keme a riẹ odẹ Jihova, yọ a wo evaifihọ kpobi nnọ o ti siwi ai okenọ a te se odẹ riẹ.
18 Rekọ, eme ọ te via nọ ẹdẹ idudu ologbo Jihova na ọ tẹ tehe akpọ ọnana evaọ ofu riẹ kpobi? A te t’ẹme kpahe oyena evaọ uwuhrẹ urere na.
Kọ Whọ Kareghẹhọ?
◻ Okevẹ Jihova ọ kaki ro ku ẹzi riẹ ku ahwo riẹ?
◻ Didi eware jọ i kuomagbe ese odẹ Jihova?
◻ Okevẹ ẹdẹ ologbo avọ idudu Jihova o ro bru Izrẹl iwo ze?
◻ Ẹvẹ Jihova ọ rẹ rọ ghale enọ i bi se odẹ riẹ nẹnẹ?
[Picture on page 21]
A yẹ orẹwho okpokpọ eva Pẹntikọst 33 C.E.
[Picture on pages 22, 23]
Evaọ emuhọ ikpe-udhusoi onana, Jihova ọ tẹ wariẹ ku ẹzi riẹ ku ahwo riẹ evaọ orugba Joẹl 2:28, 29
[Pictures on page 24]
A re fiobọhọ k’ahwo hrọ re a se odẹ Jihova