Uzou Avọ Izii
Ogaga Ẹruore Ẹkparomatha Na
1. Ababọ ẹruore ẹkparomatha na, didi irẹro e rẹ jọ kẹ iwhuowhu na?
KỌ OYOYOU ra jọ o whu ku owhẹ no ẹdẹjọ? Ababọ ẹkparomatha na, ẹruore inọ whọ te wariẹ rue rae ọ rẹ jariẹ hẹ. A rẹ jọ uyero nọ Ebaibol na o dhesẹ na inọ: “Iwhuowhu e riẹ oware ovo ho, . . . keme iruo hayo iroro hayo eriariẹ hayo areghẹ e rọ eva ẹri hi, obonọ who bi kpohọ na.”—Ọtausiwoma Na 9:5, 10.
2. Didi ẹruore igbunu ẹkparomatha na o ru lọhọ?
2 Avọ ohrọ, ẹkwoma ẹkparomatha na, Jihova o rovie uvẹ oghaghae kẹ ahwo buobu gbidigbidi nọ i whu no re a kparoma ze jẹ reawere uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. Onana u dhesẹ nọ who wo ẹruore nọ ọ rẹ sasa udu inọ ẹdẹjọ, evaọ akpọ ọkpokpọ Ọghẹnẹ, whọ te wariẹ ku oma gbe iyoyou ra nọ i kie ruọ owezẹ uwhu.—Mak 5:35, 41, 42; Iruẹru 9:36-41.
3. (a) Idhere vẹ ẹkparomatha na o ro ru abọ ologbo no evaọ ẹwhaharo ẹjiroro Jihova? (b) Oke vẹ ẹruore ẹkparomatha na ọ mae rọ rrọ ehri ẹgba k’omai?
3 Fiki ẹkparomatha na, ma rẹ dhozọ uwhu rororo ho. Ababọ enwoma krẹkri nọ o rẹ wha te idibo ẹrọwọ riẹ, Jihova ọ sae rehọ fiki ẹkparomatha na kẹ Setan uvẹ lelele re o dhesẹ ehaise omukpahe riẹ inọ, “eware kpobi nọ ohwo o wo o re ro nwene uzuazọ riẹ.” ( Job 2:4) Jesu o kru ẹrọwọ kẹ Ọghẹnẹ rite uwhu, yọ fikiere Ọghẹnẹ ọ tẹ kpare iẹe kpohọ uzuazọ obọ odhiwu. Fikiere, Jesu ọ tẹ sae rehọ aghare idhe oma ohwo-akpọ ogbagba riẹ via evaọ aro akaba-uvie Ọsẹ riẹ nọ o rrọ obọ odhiwu, avọ irere uzuazọ nọ o wha se omai. Ẹkwoma ẹkparomatha na, otu “uthuru okakao” na, wọhọ ibe ereuku kugbe Kristi, a wo ẹruore oma nọ a ti kugbe i evaọ Uvie obọ odhiwu. (Luk 12:32) Rọ kẹ amọfa, a wo ẹruore ẹkparomatha kpohọ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ otọakpọ aparadase. (Olezi 37:11, 29) Ileleikristi kpobi a rẹ ruẹ ẹkparomatha na wọhọ ehri ẹgba “nọ othesiwa” evaọ okenọ a tẹ rrọ otọ edawọ nọ e lẹliẹ e rai rẹriẹ ovao dhe uwhu.—2 Ahwo Kọrint 4:7.
Oware nọ O jẹ Rrọ Ugogo Abọjọ Ẹrọwọ Ileleikristi
4. (a) Edhere vẹ ẹkparomatha na ọ rọ rrọ ‘uwuhrẹ ọsosuọ’? (b) Ẹvẹ ahwo akpọ na a rri ẹkparomatha na?
4 Wọhọ epanọ a ta riẹ eva Ahwo Hibru 6:1, 2, ẹkparomatha na yọ ‘uwuhrẹ ọsosuọ.’ O rrọ abọjọ otọhotọ ẹrọwọ onọ ababọ riẹ ma rẹ sae jọ Ileleikristi nọ e kpako no ho. (1 Ahwo Kọrint 15:16-19) Ghele na, uwuhrẹ Ebaibol orọ ẹkparomatha na o rrọ oware ọrara evaọ iroro ahwo akpọ na kpobi. Fikinọ a kare iroro abọ-ẹzi, akpọ nana ọvo ahwo buobu a be ruẹ. Fikiere a be rria kẹ ilale omawere. Ma te je wo amọfa nọ a be dhẹ lele egagọ esemọ—te enọ e rrọ evaọ Kristẹndọm hayo nọ e rrọ họ—enọ i roro nọ a wo ẹwẹ nọ o re whu hu. Rekọ orọwọ oyena o wọso uwuhrẹ Ebaibol orọ ẹkparomatha na, keme ẹkparomatha o re fi oka ha otẹrọnọ ahwo-akpọ a wo ẹwẹ nọ o re whu hu. Re a daoma ku iwuhrẹ ivẹ nana kugbe u re reghe aro viukpọ ẹruore nọ o rẹ kẹ ohwo. Kọ ẹvẹ ma rẹ sai ro fi obọ họ kẹ ahwo udu-oruọzewọ nọ e gwọlọ riẹ uzẹme na?
5. (a) Taure ohwo o te ti wo ovuhumuo kpahe ẹkparomatha na, eme u fo nọ ọ rẹ riẹ? (b) Ikereakere vẹ who re ro ruiruo ro dhesẹ oware nọ o rẹ via kẹ ẹzi na evaọ oke uwhu? uyero iwhuowhu na? (c) Eme a rẹ sai ru otẹrọnọ ohwo o wo efafa Ebaibol nọ o wọhọ nọ o ko uzẹme na dhere?
5 Taure ahwo otiọye na a tẹ te riẹ epanọ ọruẹrẹfihotọ ẹkparomatha na o gbunu te, u fo re a wo otoriẹ ogbagba kpahe ẹzi na gbe uyero iwhuowhu na. Ẹsebuobu, umutho ikereakere jọ ọvo i re ru ẹme na vẹ kẹ ohwo nọ ohọo uzẹme Ebaibol na u bi kpe. (Olezi 146:3, 4; Ọtausiuwoma Na 9:5, 10; Izikiẹl 18:4) Rekọ efefafa ọgbọna jọ gbe Ebaibol jọ nọ a wariẹ kere e be ko uzẹme kpahe ẹzi na dhere. Fikiere, u re fo re ma roro kpahe eme nọ a ro ruiruo evaọ evẹrẹ ọsosuọ Ebaibol na.
6. Ẹvẹ whọ sai ro fi obọ họ kẹ ohwo wo otoriẹ oware nọ ẹzi na ọ rrọ?
6 Ebaibol ọ New World Translation na o kiehọ ziezi evaọ onana uruo, keme evaọ oria kpobi nọ ubiẹme Hibru na ruʹach gbe ubiẹme Griki na pneuʹma e jọ roma via, a fa rai “ẹzi.” Yọ evaọ oria udhesẹ-ẹme nọ a fiba efafa nana a kere eria buobu nọ a sai jo duku eme nana fihọ iẹe. Efafa Ebaibol efa buobu a fa eme nana oghẹrẹ ovona evaọ oria kpobi nọ e jọ rehọ oma via ha. A tẹ rọ Ebaibol efa wawo Ebaibol ọ New World Translation na u re fi obọ họ kẹ ọmọ uwuhrẹ oruọzewọ vuhumu nnọ eme ọ evẹrẹ ọsosuọ nọ a fa “ẹzi” na i dhesẹ ẹgba uzuazọ gbe ofou-ẹwẹ. Rekọ eme nana i dhesẹ vievie he inọ ẹzi na ọ rẹ gbẹ jọ uzuazọ evaọ oria jọ nọ ohwo o te whu no.
7. Ẹvẹ whọ rẹ rọ rehọ Ebaibol na ro dhesẹ uyero enọ e rrọ Sheol? evaọ Hedis? evaọ Gehenna?
7 Ebaibol ọ New World Translation na ọ rehọ obọ kotọ fi ubiẹme na “Sheol” họ oria kpobi nọ ẹme Hibru na sheʼohlʹ ọ jọ rehọ oma via je fi “Hedis” họ oria ubiẹme Griki na haiʹdes, jegbe Gehenna evaọ oria ubiẹme Griki na geʹen·na. “Sheol” avọ “Hedis” yọ oware ovona. (Olezi 16:10; Iruẹru 2:27) Ebaibol na o ru rie vevẹ inọ te Sheol gbe Hedis i dhesẹ uki ohwo-akpọ yọ i w’obọ kugbe uwhu, orọnikọ uzuazọ họ. (Olezi 89:48; Eviavia 20:13) Ikereakere na e tẹ jẹ ta kpahe ẹruore ezihetha no uki ze ẹkwoma ẹkparomatha. ( Job 14:13; Iruẹru 2:31) Wo ohẹriẹ, ẹruore uzuazọ obaro ọ rrọ kẹ enọ i kpohọ Gehenna ha, yọ e ta vievie he inọ ẹwẹ ọ rẹ gbẹ jọ uzuazọ evaọ etẹe.—Matiu 10:28.
8. Ẹvẹ ewo uvi otoriẹ ẹkparomatha na u re ro kpomahọ uruemu gbe owojẹ ohwo?
8 A te ru eme enana vẹ no, a rẹ sai fi obọ họ kẹ ohwo wo otoriẹ oware nọ ẹkparomatha na ọ rrọ kẹe. O re ti muọ ovuhumuo họ ewo kpahe uyoyou Jihova nọ o ro ru ọruẹrẹfihotọ ogbunu otiọye na lọhọ. Ẹruore oghọghọ orọ ẹwariẹ-kugbe evaọ akpọ ọkpokpọ Ọghẹnẹ o re ru uweri ahwo nọ iyoyou rai i whu seba kpotọ. Ewo otoriẹ eme nana o rrọ usiavẹ kẹ ewo otoriẹ otofa uwhu Kristi re. Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ a vuhumu inọ ẹkparomatha Jesu Kristi yọ ugogo abọ ologbo ẹrọwọ Ileleikristi, onọ u rovie edhere kẹ ẹkparomatha amọfa. A rọ ajọwha ta usiuwoma kpahe ẹkparomatha Jesu gbe ẹruore nọ o kẹ. Epọvo na re, oma o rẹ wọ enọ i wo ovuhumuo ẹkparomatha na re a ghale uzẹme oghaghae nana kugbe amọfa.—Iruẹru 5:30-32; 10:42, 43.
Eroruiruo ‘Usiavẹ Hedis’
9. Ẹvẹ Jesu ọ be kake rọ ‘isiavẹ uwhu gbe Hedis’ na ruiruo?
9 Enọ i ti ku oma gbe Kristi kpobi evaọ Uvie obọ odhiwu riẹ a re whu hrọ. Rekọ a riẹ imuẹro nọ ọ kẹ okenọ ọ ta nọ: “Me whu no, rri, mẹ tẹ jẹ rọ uzuazọ bẹdẹ bẹdẹ, je wo isiavẹ Uwhu gbe [Hedis].” (Eviavia. 1:18) Eme họ otọ ẹme riẹ na? O je si iroro rai kpohọ oware nọ o via kẹe. Ọye omariẹ o whu re. Rekọ Ọghẹnẹ ọ se riẹ ba Hedis hi. Evaọ ẹdẹ avọ esa, Jihova ọvo ọ tẹ kpare iẹe ziọ uzuazọ oma ẹzi jẹ kẹe sebaewhuo. (Iruẹru 2:32, 33; 10:40) Fibae, Ọghẹnẹ ọ kẹ riẹ ‘usiavẹ Uwhu gbe Hedis’ re ọ rehọ iẹe rra ahwo no uki jegbe oware nọ emuemu Adamu o wha ze. Fikinọ o wo isiavẹ eyena, Jesu ọ sae kpare ilele ẹrọwọ riẹ no uwhu ze re. Ọ be kake kpare ahwo ukoko riẹ nọ a rehọ ẹzi wholo, kẹ ae okẹ oghaghae uzuazọ sebaewhu evaọ obọ odhiwu, wọhọ epanọ Ọsẹ riẹ ọ kẹ riẹ na.—Ahwo Rom 6:5; Ahwo Filipai 3:20, 21.
10. Okevẹ ẹkparomatha Ileleikristi ẹrọwọ nọ a wholo ọ te rọ rehọ oma via?
10 Okevẹ Ileleikristi ẹrọwọ nọ a wholo a te rọ ruẹ ẹkparomatha otiọye na? Ebaibol o dhesẹ nọ o muhọ no. Pọl ukọ na o dhesẹ nọ a te kpare ae evaọ oke ‘ọzino Kristi,’ yọ ọzino riẹ na o muhọ evaọ ukpe 1914. (1 Ahwo Kọrint 15:23) Okenọ erọ ẹrọwọ nọ a wholo na a te kuọ uzuazọ otọakpọ rai họ no evaọ oke ọzino riẹ na, a re du wezẹ evaọ uwhu bọwo ezihetha Olori rai hi. A tẹ nwani whu no, a rẹ kpare ae ze evaọ oma ẹzi, nwene ai “eva ẹro ọmahọ ọvo.” Ẹvẹ a wo evawere te, inọ “iruo rai i re lele ai”!—1 Ahwo Kọrint 15:51, 52; Eviavia 14:13.
11. Didi ẹkparomatha ọ te jọ kẹ ahwo edekọ, kọ okevẹ o ti ro muhọ?
11 Rekọ ẹkparomatha ereuku Uvie na kpohọ uzuazọ odhiwu ọvo họ ẹkparomatha nọ ọ riẹ hẹ. Uzẹme na nnọ a se rie “ẹkparomatha ọsosuọ” eva Eviavia 20:6 u dhesẹ nọ ọfa ọ rẹ te jariẹ hrọ. Enọ i ti wo erere no ẹkparomatha uwhremu na ze a ti wo ẹruore uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ otọakpọ aparadase. Okevẹ onana o te rọ via? Obe Eviavia u dhesẹ nọ o te jọ oke nọ a te si “akpọ gbe ehru” na—eyero eware omuomu nana, avọ udu isuẹsu—riẹ no. Urere eyero anwae ọyena ọ kẹle gaga no. Kẹsena, eva oke nọ Ọghẹnẹ o ve fihọ, ẹkparomatha otọakpọ na o ve ti muhọ.—Eviavia 20:11, 12.
12. Amono a te jọ usu erọ ẹrọwọ nọ a te kpare ze uzuazọ otọakpọ na, kọ fikieme oyena o jẹ rrọ ẹruore oghọghọ?
12 Amono a te kpare ze evaọ ẹkparomatha otọakpọ nana? Usu rai họ idibo ẹrọwọ Jihova erọ oke anwae, ezae gbe eyae nọ, fiki ẹrọwọ ọgaga rai fihọ ẹkparomatha na “a hro oma ha.” Koyehọ, a rehọ fikiọ re a dhẹ vabọ no uwhu ọhaha idudhe si obọ no ekiete rai kẹ Ọghẹnẹ hẹ. Ẹvẹ u ti siuru te re ma riẹ ae je yo mi ai nọ ae ọvo a te rọ unu rai gbiku eware nọ a jọ Ebaibol na ta kpahe ai kpẹkpẹe ọvo na! Amọfa nọ a te jẹ kpare ziọ uzuazọ otọakpọ họ Ebẹle, osẹri ẹrọwọ ọsosuọ Jihova; Enọk gbe Noa, enọ e rehọ aruọwha whowho ovuẹ unuovẹvẹ Ọghẹnẹ taure Ẹvo na o te ti ku; Abraham avọ Sera, enọ e ghọ enjẹle; Mosis, ọnọ a rehọ ẹkwoma riẹ rọ Uzi na te ahwo obọ eva Ugbehru Sainai; eruẹaro nọ e wharo wọhọ Jerimaya, ọnọ ọ ruẹ araha Jerusalẹm evaọ 607 B.C.E.; gbe Jọn Ọhọahwo-ame na, ọnọ o yo okenọ Ọghẹnẹ omariẹ o dhesẹ Jesu via wọhọ Ọmọ Riẹ. Fibae, ezae gbe eyae omarokpotọ buobu nọ i whu evaọ edẹ urere uyerakpọ omuomu nana e te jariẹ re.—Ahwo Hibru 11:4-38; Matiu 11:11.
13, 14. (a) Eme ọ te via kẹ Hedis gbe iwhuowhu nọ e rrọ eva riẹ? (b) Amono a ti kugbe ẹkparomatha na, kọ fikieme?
13 Nọ oke o be nya na, u te no idibo ẹrọwọ Ọghẹnẹ no a te kpare amọfa no uwhu ze re, uvumọ ohwo ọ gbẹ te jọ uki ohwo-akpọ họ. Ma rẹ sae ruẹ epanọ a ti si ahwo no uki ze te evaọ edhesẹ epanọ Jesu ọ te rehọ ‘usiavẹ Hedis’ na ruiruo kẹ ahwo-akpọ te. Onana u dhesẹ oma via evaọ eruẹaruẹ nọ a rọ kẹ Jọn ukọ na, onọ ọ jọ ruẹ Hedis (Ẹri) nọ a gbolo “fihọ ẹtẹre errae” na. (Eviavia 20:14) Eme oyena u dhesẹ? U dhesẹ nọ a raha Hedis, uki ahwo-akpọ no riẹriẹriẹ. A si rie no otọ no, keme u te no egegagọ ẹrọwọ Jihova kpobi nọ a te kpare no, Jesu ọ te rọ ohrọ kpare enọ i kiẹrẹe he ze re. Ẹme Ọghẹnẹ ọ k’omai imuẹro nọ: “Ẹkparomatha enọ ikiete avọ enọ ikiete he e rẹ te jarọ.”—Iruẹru 24:15.
14 A be kpare enana ọvuọvo ze fikiọ re a gu ai ẹdhọ inọ a fo kẹ uwhu hu. Evaọ okegbe okiẹrẹe nọ ọ te jọ otọakpọ na soso evaọ otọ Uvie Ọghẹnẹ, a ti fi obọ họ kẹ ae re a rọ izuazọ rai lele idhere Jihova. Eruẹaruẹ na i dhesẹ nọ a ti rovie ‘obe ọ uzuazọ.’ Fikiere a ti wo uvẹ nọ a re ro kere edẹ rai fihọ iẹe eva. A ti ‘bruoziẹ rai wọhọ epanọ iruo rai,’ nọ a ru nọ a kpare ai ze no e rrọ. (Eviavia 20:12, 13) Fikiere, a te rri rie no oghẹrẹ nọ u ti ro kuhọ ze, orai o te jọ “ẹkparoma ruọ uzuazọ” orọnikọ nwanọ “ẹkparoma ruọ oziẹobro [obrukpe]” he.—Jọn 5:28, 29.
15. (a) Amono a te kpare ze he? (b) Ẹvẹ ẹriẹ uzẹme na kpahe ẹkparomatha na u re kpoma họ omai?
15 Dede na, orọnikọ enọ e rria je whu no kpobi a te kpare ze he. Ejọ e thọ izi nọ a rẹ sae rọ vrẹ hẹ. Ahwo otiọye na a rrọ Hedis hi, rekọ Gehenna, oria nọ a te jọ ruẹ ọraha ebẹdẹ bẹdẹ. Enọ a jọ ‘uye ulogbo’ nọ o kẹle gaga no na kpe e te jọ usu ahwo nana. (Matiu 12:31, 32; 23:33; 24:21, 22; 25:41, 46; 2 Ahwo Tẹsalonika 1:6-9) Fikiere, dedenọ Jihova o ti dhesẹ ohrọ ulogbo evaọ iwhuowhu na nọ o ti si no Hedis ze, ẹkparomatha na ọ k’omai uvẹ nọ ma rẹ rọ rria epanọ u je he. Ẹkparomatha ọ rrọ kẹ enọ i keke aro fihọ wọso esuo Jihova ha. Eriariẹ nana e rẹ wọ omai dhesẹ nọ ma wo ovuhumuo odidi kẹ aruoriwo Ọghẹnẹ ẹkwoma ẹria uzuazọ mai lele oreva riẹ.
Ẹruore Ẹkparomatha na Ọ Kẹ Rai Ẹgba
16. Ẹvẹ ẹruore ẹkparomatha na ọ sae rọ jọ ehri ogaga ulogbo?
16 Enọ i ghine fi eva kpobi họ ẹruore ẹkparomatha na a rẹ sai wo ẹgba ologbo noi ze. Nọ ma tẹ kẹle ekuhọ uzuazọ mai no, ma riẹ nọ ma rẹ sae va uwhu n’uzou hu—makọ oghẹrẹ omadawọ abọ-imu nọ ma ru kpobi kẹhẹ. (Ọtausiwoma Na 8:8) Otẹrọnọ ma rehọ omarokpotọ gọ Jihova kugbe ukoko riẹ, ma rẹ sai rri kpohọ obaro avọ imuẹro. Ma riẹ nọ ẹkwoma ẹkparomatha na, ma te wariẹ reawere uzuazọ evaọ ẹruoke Ọghẹnẹ. Dai roro epanọ uzuazọ oyena u ti woma te! “Uvi uzuazọ,” wọhọ epanọ Pọl ukọ na o se rie.—1 Timoti 6:19; Ahwo Hibru 6:10-12.
17. Eme ọ rẹ sai fi obọ họ k’omai kru ekiete kẹ Jihova?
17 Ẹriẹ inọ ẹkparomatha ọ te jariẹ gbe ẹriẹ Ọnọ ọ rrọ emu ọruẹrẹfihotọ ọyena o rẹ lẹliẹ omai jọ gaga evaọ ẹrọwọ na. Onana o rẹ k’omai ẹgba rehọ oma kpotọ kẹ Ọghẹnẹ o tẹ make rrọ nọ ahwo ugbarugba a rehọ uwhu guegue omai. U kri no nọ Setan ọ be rọ rehọ ozọ uwhu ikpregede ruiruo wọhọ edhere nọ o bi ro kru ahwo fihọ igbo. Rekọ Jesu ọ dhozọ oyena ha. O fi ẹrọwọ họ Jihova rite uwhu. Ẹkwoma idheidhe ẹtanigbo riẹ, Jesu ọ gbẹ edhere nọ ọ rẹ kẹ amọfa ufuoma no ozodhẹ oyena.—Ahwo Hibru 2:14, 15.
18. Eme o fi obọ họ kẹ idibo Jihova no bọ emamọ iyẹrẹ ọ ẹgbakiete?
18 Fikiọ ẹrọwọ nọ a fihọ ọruẹrẹfihotọ idhe Kristi gbe ẹkparomatha na, idibo Jihova a wo emamọ iyẹrẹ no wọhọ enọ i kru ẹgbakiete rai. Nọ a te fi ai họ otọ ọyawọ, a dhesẹ no nnọ “a you uzuazọ rai” viọ oghẹrẹ nọ a you Jihova ha. (Eviavia 12:11) Avọ areghẹ, a rẹ dao oma siwi uzuazọ rai nana ẹkwoma ẹraha ehri-izi Ileleikristi hi. (Luk 9:24, 25) A riẹ nọ a tẹ maki whu nẹnẹ fikinọ a rehọ omakpotọ kẹ esuo Jihova, ọ te rọ ẹkwoma ẹkparomatha na hwa osa kẹ ae. Kọ who wo oghẹrẹ ẹrọwọ otiọye na? Whọ rẹ sai wo i otẹrọnọ who ghine you Jihova je si oware nọ ẹruore ẹkparomatha na ọ rrọ k’owhẹ te udu.
Eme Ọkiẹkpemu
• Fikieme o jẹ gwọlọ nọ ohwo ọ rẹ riẹ oware nọ ẹwẹ na ọ rrọ gbe uyero iwhuowhu taure o te ti wo ovuhumuo ẹkparomatha na?
• Amono a ti zihe no iwhuowhu tha, kọ ẹvẹ eriariẹ nana i re kpoma họ omai?
• Ẹvẹ ẹruore ẹkparomatha na ọ rẹ rọ k’omai ẹgba?
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 84, 85]
Jihova ọ yeyaa inọ ẹkparomatha ọrọ enọ i kiete gbe enọ i kiete he ọ rẹ te jọ