A Jọ Jihova O Bru Emamọ Oziẹ K’owhẹ
“O Ọghẹnẹ mẹ roro onana kẹ omẹ . . . O, Ọghẹnẹ mẹ, kareghẹhọ omẹ, [rọkẹ] ewoma.”—NEHEMAYA 13:22, 31.
1. Eme o re fiobọhọ kẹ ahwo nọ e rehọ oma mudhe kẹ Ọghẹnẹ no gu emamọ ọvunu kẹ Jihova?
IDIBO Jihova a wo obufihọ nọ a gwọlọ kpobi re a ruẹse gu emamọ ọvunu kẹe. Fikieme? Fikinọ a wo usu okpekpe kugbe Ọghẹnẹ wọhọ abọ ukoko otọakpọ riẹ. O rovie ẹjiroro riẹ kẹ ai no, yọ ọ kẹ rai obufihọ gbe orimuo ẹzi ẹkwoma ẹzi ọfuafo riẹ no re. (Olezi 51:11; 119:105; 1 Ahwo Kọrint 2:10-13) Ma te roro kpahe iyero obọdẹ enana, Jihova ọ rehọ uyoyou bo se idibo otọakpọ riẹ re a gu emamọ ọvunu kpahe omobọ rai evaọ oghẹrẹ ahwo nọ a rọ gbe oware nọ a be sae rehọ ẹgba riẹ avọ obufihọ ẹzi ọfuafo na ru.
2. (a) Idhere vẹ Nehemaya ọ rọ riẹ ọvunu gu kpahe omobọ riẹ kẹ Ọghẹnẹ? (b) Didi olẹ Nehemaya o ro ku obe Ebaibol nọ a rọ odẹ riẹ se na họ?
2 Ọzae jọ nọ o gu emamọ ọvunu kpahe omobọ riẹ kẹ Ọghẹnẹ họ Nehemaya, ọjudi Atag-za-zis (Longimanus) Ovie Pẹsia. (Nehemaya 2:1) Nehemaya ọ jọ osu ahwo Ju ọ tẹ wariẹ bọ igbẹhẹ Jerusalẹm evaọ otọ ewegrẹ gbe enwoma. Avọ ajọwha kẹ egagọ uzẹme, o te ru re a nya lele Uzi Ọghẹnẹ je dhesẹ ọdawẹ kẹ enọ a kienyẹ. (Nehemaya 5:14-19) Nehemaya ọ tudu họ emọ Livai na awọ re a ru oma rai fo kẹse kẹse, re a rẹro te inuẹthẹ na, re a je ru Ẹdijala na ọrẹri. Fikiere ọ tẹ sae lẹ nọ: “O Ọghẹnẹ mẹ roro onana kẹ omẹ whọ rọ fiki uyoyou udidi ra vu omẹ wa.” Je fo re, Nehemaya o te ku obe onana nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ ẹgba na họ avọ olẹ onana: “O, Ọghẹnẹ mẹ, kareghẹhọ omẹ, [rọkẹ] ewoma.”—Nehemaya 13:22, 31.
3. (a) Ẹvẹ who re dhesẹ ohwo nọ o ru ewoma? (b) Ma te roro kpahe uruemu Nehemaya, didi enọ ma rẹ sae nọ omobọ mai?
3 Ohwo nọ o re ru ewoma yọ ohwo ezi o ve je ruiruo nọ ikiete nọ e rẹ kẹ amọfa erere. Nehemaya ọ jọ oghẹrẹ ohwo otiọye na. O wo ozodhẹ ofuafo Ọghẹnẹ gbe ajọwha ologbo kẹ egagọ efuafo. Ofariẹ, ọ jẹ kẹ uyere fiki uvẹ-iruo riẹ evaọ iruo Ọghẹnẹ o te je guọvunu omobọ riẹ kẹ Jihova. Eroro kpahe uruemu riẹ o rẹ sai ru omai nọ omobọ mai inọ, ‘Ẹvẹ me bi rri ọghọ gbe ewha-iruo nọ Ọghẹnẹ ọ k’omẹ? Didi ọvunu me bi gu kpahe omobọ mẹ kẹ Jihova Ọghẹnẹ gbe Jesu Kristi?’
Eriariẹ I re Ru Omai Guọvunu
4. Didi uwou Jesu o vi ilele riẹ, kọ eme ahwo nọ ‘i wo eva ezi kẹ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ’ a ru?
4 Jesu o vi ilele riẹ uwou onana: ‘Wha ru ilele erẹwho kpobi, wha họ ae ame . . . , wha wuhrẹ ai, re a ru eware kpobi nọ mẹ vuẹ owhai.’ (Matiu 28:19, 20) A re ru ilele ẹkwoma ewuhrẹ ahwo na. Fikiere ahwo nọ a wuhrẹ no na nọ ‘i wo eva ezi kẹ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ’ a rẹ họ ae ame, wọhọ epanọ Jesu o ru. (Iruẹru 13:48; Mak 1:9-11) Isiuru rai re a koko eware kpobi nọ o jie o re no udu na ze. A rẹ nya te ute omarọkẹ ẹkwoma ẹrehọ gbe efihiruo eriariẹ egbagba Ẹme Ọghẹnẹ.—Jọn 17:3.
5, 6. Ẹvẹ ma re wo otoriẹ Jemis 4:17 na? Dhesẹ oriruo efihiruo riẹ.
5 Epanọ eriariẹ Ikereakere mai i kodo te, ere otọhotọ ẹrọwọ mai o re woma te re. Evaọ okiọvo na, ọvunu oguo mai kẹ Ọghẹnẹ ọ vẹ te rro viere. Jemis 4:17 ọ ta nọ: “Kohwo kohwo nọ riẹ oware nọ ukiete nore ruẹ, o gbeje ruei hi, uzioraha o rọ kẹe.” Ababọ avro, ẹme ọnana ọ rọ ekuhọ oware nọ Jemis olele na ọ nwane ta kpahe eha-ise ukpenọ ohwo ọ rehọ oma kpobi hwa Ọghẹnẹ. Ohwo ọ tẹ riẹ nọ ababọ Jihova ọ rẹ sai ru emamọ oware ovo ho rekọ ọ gbẹ j’owọ lele eriariẹ itieye he, onana yọ uzioraha. Rekọ eme ọ Jemis i wo iruo re kpahe izieraha ọ seba-eruo. Wọhọ oriruo, evaọ ohare Jesu ọrọ igodẹ gbe ewe na, a brukpe ewe na, orọnikọ evaọ oware uyoma nọ a ru hu, rekọ fikinọ a fiobọhọ kẹ inievo Kristi hi.—Matiu 25:41-46.
6 Ọzae jọ nọ Isẹri Jihova a je wuhrẹ Ebaibol kugbe o je ru ẹnyaharo ẹzi kpẹlẹ kpẹlẹ, fikinọ ọ be sae siọ uruemu evovo ba ha, dede nọ ọ riẹ nọ u fo re ọ seba. Ọkpako jọ ọ tẹ ta kẹe nọ o se Jemis 4:17. Nọ ọ kpahe ẹme fihọ otofa ikereakere na no, ọkpako na ọ tẹ ta nọ: “Dede nọ whọ re họ-ame he, who ti guọvunu jẹ wha owha ẹjiroro ra.” Avọ evawere, ọzae na o te nwene, siọ evovo ba, u kri hi o te te kẹ ame-ọhọ evaọ oka omarọkẹ riẹ kẹ Jihova Ọghẹnẹ.
Ọvunu O guo Evaọ Odibọgba Mai
7. Eme họ edhere ọvo jọ nọ ma re ro dhesẹ ovuhumuo mai kẹ “eriariẹ Ọghẹnẹ”?
7 Isiuru mai kpobi o rẹ jọ re ma ru Ọnọma omai eva were. Edhere jọ nọ ma re ro dhesẹ ovuhumuo mai kẹ “eriariẹ Ọghẹnẹ” họ ẹwhaharo uwou nọ a vi omai re ma ru ilele Ọmọ riẹ, Jesu Kristi. Onana re yọ edhere nọ ma re ro dhesẹ uyoyou mai kẹ Ọghẹnẹ gbe ọrivẹ mai. (Itẹ 2:1-5; Matiu 22:35-40) Ẹhẹ, eriariẹ Ọghẹnẹ mai i re ru omai guọvunu kẹe, yọ u fo re ma rri amọfa wọhọ enọ e te jọ ilele.
8. Fikieme ma jẹ ta nọ Pọl ọ riẹ nọ o ti guọvunu kẹ Ọghẹnẹ fiki odibọgba riẹ?
8 Pọl ukọ na ọ riẹ nọ udu na kpobi nọ a rẹ rọ jẹ usiuwoma na rehọ je yoẹme kẹe o rẹ wha esiwo ze, rekọ ẹsiọ riẹ o rẹ sae wha ọraha ze. (2 Ahwo Tẹsalọnika 1:6-8) Fikiere ọ riẹ nọ o ti guọvunu odibọgba riẹ kẹ Jihova. Eva uzẹme, Pọl avọ ahwo riẹ a wo ovuhumuo kẹ odibọgba rai te epanọ a rọ roma totọ whaha oware kpobi nọ o rẹ wọhọ nọ a be rehọ iẹe thueki. Ofariẹ, udu ọ Pọl o wọ riẹ nọ ọ rọ ta nọ: “Keme otẹrọnọ mẹ ta usiuwoma o rẹ sae kẹ omẹ eha-ise he. Keme ohwa-omẹ ohọre. Ure yoma kẹ omẹ mẹ gbẹ ta usiuwoma ha!”—1 Ahwo Kọrint 9:11-16.
9. Didi osa nọ u wuzou Ileleikristi kpobi a rẹ hwa?
9 Nọ ma rọ idibo Jihova nọ e rọ oma mudhe no na, ‘o hwa omai ohọre re ma whowho usiuwoma na.’ O rọ uwou nọ a vi omai re ma whowho ovuẹ Uvie na. Ma jẹ owha-iruo oyena rehọ okenọ ma rehọ oma mai mudhe kẹ Ọghẹnẹ. (Wawo Luk 9:23, 24.) Ofariẹ, ma wo osa nọ ma rẹ hwa. Pọl ọ ta nọ: “Mẹ ọriesa ahwo Griki gbe enọ e be jẹ evẹrẹ efa, te igheghẹ gbe iwoareghẹ. O rọ eva mẹ kpobi nọ mẹ rẹ ta usiuwoma na kẹ owhai ahwo Rom re.” (Ahwo Rom 1:14, 15) Pọl ọ jọ ọriesa keme ọ riẹ nọ o rọ owha-iruo riẹ re o whowho re ahwo a ruẹse yo usiuwoma na re a siwi ai. (1 Timoti 1:12-16; 2:3, 4) Fikiere ọ tẹ họre gaga re o ru uwou nọ a vi rie gba jẹ hwa esa riẹ kẹ amọfa. Wọhọ Ileleikristi, ma wo osa otiọye nọ ma rẹ hwa re. Ewhowho Uvie na yọ edhere ologbo jọ nọ ma re ro dhesẹ uyoyou kẹ Ọghẹnẹ, kẹ Ọmọ riẹ, jẹ rọ kẹ erivẹ mai.—Luk 10:25-28.
10. Ẹkwoma eme oruo ahwo jọ a rọ kẹre odibọgba rai no?
10 Edhere jọ nọ ma re ro gu emamọ ọvunu kẹ Ọghẹnẹ họ ẹgba mai nọ ma re ro ru iruo odibọgba mai kẹre. Re a dhesẹ iẹe: Ahwo erẹwho sa-sa a zurie ruọ Britain no anwọ ikpe jọ kẹle nọ e vrẹ na. Re a rọ usiuwoma na nyate ahwo ọyena, ekobaro nọ i bu vi 800 (etausiuwoma Uvie oke kpobi) gbe Isẹri udhusoi buobu efa a bi wuhrẹ evẹrẹ sa-sa. Onana u fi ajọwha ologbo họ odibọgba na no. Enẹ ọkobaro jọ nọ o bi wuhrẹ eklase ẹvẹrẹ ahwo China ọ ta: “Me rri roro ẹdẹvo nọ me ti wuhrẹ Isẹri efa ẹvẹrẹ mẹ hẹ, re a sae rọ edhere ọnana ghale uzẹme na kugbe amọfa. U woma kẹhẹ!” Kọ whọ sae ru odibọgba ra kẹre evaọ edhere otiọye na re?
11. Eme ọ via nọ Oleleikristi jọ o se isẹri ọnyakuo?
11 O rọ uzẹme nọ mai kpobi ma rẹ dawo utho ẹgba mai re ma siwi ohwo nọ ọ be da ame whu. Epọvo na re idibo Jihova a be rehọ ajọwha fi ẹgba rai họ iruo re a se isẹi evaọ okenọ uvẹ u rovie kpobi. Osẹri jọ nọ ọ keria kẹle aye jọ evaọ omoto kẹle na ọ tẹ t’ẹme kẹe kpahe Ikereakere na. Nọ oware nọ o yo o were iẹe, aye na ọ tẹ n’enọ buobu. Okenọ Osẹri na o je ru re o no omoto na ruotọ, aye na ọ tẹ lẹe nọ ọ ze uwou riẹ, keme enọ efa e gbẹ riẹ nọ ọ gwọlọ nọ. Osẹri na ọ tẹ rọwo. Eme o no rie ze? A te mu uwuhrẹ Ebaibol họ, emera ezeza nọ i lele i rie aye na o te zihe ruọ owhowho Uvie nọ ọ re họ-ame he. U kri hi o te mu ebe iwuhrẹ Ebaibol ezeza obọ riẹ họ. Ẹvẹ osaohwa riẹ u woma te re a rehọ uvẹ nọ ohwo o wo kpobi ruiruo evaọ iruo Uvie na!
12. Ẹvẹ ma sai ro fi ẹgba mai họ iruo usiuwoma na wọhọ egbodibo?
12 Ma rẹ sae rehọ ẹgba mai wọhọ egbodibo ruiruo ziezi evaọ obotafe ẹkwoma efihiruo ebe wọhọ ọrọ ewẹ-obe 192 na Eriariẹ Nọ I Re Su Kpohọ Uzuazọ Ebẹdẹ Bẹdẹ. Bọo April ọ 1996, Ogbẹguae Ekere ọrọ Ugboma Esuo Isẹri Jihova a kuvẹ no re a fa obe Eriariẹ na fihọ evẹrẹ nọ i bu viọ 140, yọ evaọ okioye a kporo unu nọ i bu te 30,500,000 no evaọ evẹrẹ 111. A kere obe onana avọ ẹjiroro obufihọ kẹ emọ-iwuhrẹ Ebaibol re a wuhrẹ kpahe Ẹme Ọghẹnẹ gbe ẹjiroro riẹ ziezi re a roma mudhe kẹ Jihova jẹ họ-ame. Nọ iwhowho Uvie a gbe ti ru obe uwuhrẹ Ebaibol kugbe ọmọ-uwuhrẹ ọvuọvo ikpe buobu hu na, a rẹ sae wuhrẹ kugbe ahwo buobu hayo ru ẹkẹ abọ rai kẹre evaọ iruo n’uwou ruọ uwou na kugbe amọfa viere gbe abọ efa odibọgba na. (Iruẹru 5:42; 20:20, 21) Fikinọ a riẹ nọ a ti guọvunu kẹ Ọghẹnẹ, a te bi yoẹme kẹ unuovẹvẹ Ọghẹnẹ. (Izikiẹl 33:7-9) Rekọ uzedhe isiuru rai họ re a kẹ Jihova adhẹẹ re a je fiobọhọ kẹ utho ahwo nọ ẹgba rai o te re a wuhrẹ kpahe usiuwoma na evaọ umutho oke nọ u gbe kiọkọ kẹ eyero eware imuomu enana.
Emamọ Ọvunu gu Wọhọ Iviuwou
13. Fikieme iviuwou ahwo Ọghẹnẹ a je wo uwuhrẹ Ebaibol ẹsikpobi?
13 Omomọvo gbe uviuwou nọ o dede Egagọ-Ahwo-Ikristi uzẹme rehọ a ti guọvunu kẹ Ọghẹnẹ yọ fikiere ma re ‘tu haro’ je “dikihẹ ga eva orọwọ” na. (Ahwo Hibru 6:1-3; 1 Pita 5:8, 9) Wọhọ oriruo, ahwo nọ i wuhrẹ obe Eriariẹ na no jẹ họ-ame no u fo re a ru eriariẹ Ikereakere rai kẹre ẹkwoma ekpohọ iwuhrẹ ẹsikpobi jegbe ese Ebaibol gbe ebe efa Ukoko na. Iviuwou ahwo Ọghẹnẹ a re je wo uwuhrẹ uviuwou oke kpobi re, keme oyena yọ abọ ologbo jọ nọ a re ro ‘roro, dikihẹ ga evaọ orọwọ na, nyaharo wọhọ ezae, jẹ rro haro.’ (1 Ahwo Kọrint 16:13) Whọ tẹ rọ ọnọ o wuzou uviuwou, whẹ Ọghẹnẹ ọ te nọ miẹ sọ uviuwou ra ọ be re emu ẹzi ziezi. Wọhọ epanọ obọdẹ emuore iwo o re fiba omokpokpọ na, o gwọlọ emuore ẹzi obuobu nọ o rẹ jọ kẹse kẹse otẹrọnọ whẹ avọ uviuwou ra a rẹ jọ ‘kpokpọ kpokpọ evaọ ẹrọwọ na.’—Taitọs 1:13.
14. Eme isẹri nọ ọmọtẹ Izrẹl nọ a riẹ wuhrẹ o se o wha ze?
14 Otẹrọnọ emaha e rọ uviuwou ra, Ọghẹnẹ o ti bru emamọ oziẹ kẹ owhẹ fikinọ whọ kẹ rai emamọ ọkpọvio ẹzi. Ewuhrẹ otiọye na ọ rẹ kẹ ai erere, wọhọ epanọ o ru ọmọtẹ ọboba Izrẹl ọnọ ahwo Siria a mu kpohọ igbo evaọ edẹ Elaesha, ọruẹaro Ọghẹnẹ na. O zihe ro odibo-ọmọtẹ kẹ aye oletu ọgbaẹmo Siria nọ ọ jọ ọmoti, Neaman. Dede nọ ọmọtẹ na ọ jọ ọmaha, ọ ta kẹ oni-uwou riẹ nọ: ‘O hẹ jọ nọ olori mẹ, ọ rẹ nya bru ọruẹaro nọ ọ rọ obọ Sameria na, o he siwi oti riẹ na.’ Fiki isẹrise riẹ, Neaman o te kpohọ Izrẹl, o te ti yoẹme kẹ ọkpọvio Elaesha re ọ jọ Ethẹ Jọdan họ asiahrẹ, oti riẹ o te kpo. Ofariẹ, Neaman o te zihe ruọ ọnọ ọ jẹ gọ Jihova. Ẹvẹ oyena o were ọmọtẹ ọsese ọyena te!—2 Ivie 5:1-3, 13-19.
15. Fikieme u je wuzou kẹ esẹ gbe ini re a rọ uwuhrẹ ẹzi kẹ emọ rai? Dhesẹ oriruo.
15 O lọhọ họ re a yọrọ emọ nọ e rẹ dhozọ Ọghẹnẹ evaọ akpọ ogbekuo ọnana nọ ọ rọ otọ ogaga Setan na. (1 Jọn 5:19) Rekọ, no oke emaha Timoti ze, oniode riẹ Lọis gbe oni riẹ, Yunisi, a sae wuhriẹe Ikereakere na. (2 Timoti 1:5; 3:14, 15) Ewuhrẹ Ebaibol na kugbe emọ ra, whọ vẹ jẹ rehọ ai kpohọ iwuhrẹ Ileleikristi ẹsikpobi, je ru ai re a lele owhẹ evaọ odibọgba na yọ abọ ewuhrẹ nọ whọ rẹ kẹ ai nọ who ti ro guọvunu kẹ Ọghẹnẹ. Oleleikristi jọ evaọ obọ Wales, ọnọ ọ rọ udevie ikpe 80 riẹ, ọ kareghẹhọ nọ evaọ emuhọ ukpe 1920, ọsẹ riẹ ọ jẹ rehọ iẹe gboma nya ikilomita 10 fa ugbehru vrẹ (te ẹnya gbe ekpozi ikilomita 20) re a ghale ebe-evẹvẹ Ebaibol kẹ ahwo iwhre nọ e rọ ukiekpotọ dekọ. “Evaọ etoke onya oyena ọsẹ mẹ ọ rọ kọ uzẹme na họ udu mẹ,” ere ọ ta avọ uyere.
Ekpako A re Guọvunu—Oghẹrẹ Vẹ?
16, 17. (a) Didi uvẹ-iruo ezae nọ e who jẹ kpako evaọ ẹzi evaọ Izrẹl anwae a reawere rai? (b) Whọ tẹ wawo eyero evaọ Izrẹl anwae, fikieme a jẹ mae gwọlọ mi ekpako Ileleikristi nẹnẹ?
16 ‘Eza uzou yọ etu adhẹwẹ nọ a tẹ rueriẹ evaọ edhere ẹrẹreokie,’ ere Solomọn ọzae owareghẹ na ọ ta. (Itẹ 16:31) Rekọ orọnikọ owho ikpe ọvo u re ru ohwo te kẹ owha-iruo evaọ ukoko ahwo Ọghẹnẹ hẹ. Ezae nọ e who no nọ e kpako evaọ ẹzi evaọ Izrẹl anwae a jẹ gọ wọhọ ibruoziẹ gbe iletu rọ kẹ edhesẹ ẹdhoguo-okiẹrẹe gbe ẹyọrọ udhedhẹ, ẹkpatiẹ, gbe omokpokpọ ẹzi. (Iziewariẹ 16:18-20) Dede nọ epọvo na o rọ kẹ ukoko Ileleikristi uzẹme, a gwọlọ bu viere mi ekpako na nọ ekuhọ eyero eware enana u bi si kẹle na. Fikieme?
17 Emọ Izrẹl a jọ ‘ahwo nọ a salọ’ enọ Ọghẹnẹ o siwi no Ijipti anwae. Nọ Uzi na u te ai obọ ẹkwoma obruthe rai, Mosis na, a te yẹ emọ rai fihọ orẹwho nọ ọ rehọ oma mudhe no a tẹ jẹ riẹ izi Jihova. (Iziewariẹ 7:6, 11) Rekọ, a yẹ ohwo ọvo fihọ orẹwho otiọye nọ o rehọ oma mudhe nẹnẹ hẹ, yọ umutho ahwo ọvo e rọ evaọ iviuwou ahwo Ọghẹnẹ enọ e riẹ uzẹme Ikereakere na. O mai fo kẹ enọ ‘e be nya evaọ uzẹme na’ enẹna re a wuhrẹ ai epanọ a rẹ rọ rria lele ijaje Ikereakere na. (3 Jọn 4) Fikiere ẹvẹ owha-iruo nọ o rọ uzou ekpako ẹrọwọ na o rro te nọ a bi ‘kru eme omokpokpọ’ je fiobọhọ kẹ ahwo Jihova na!—2 Timoti 1:13, 14.
18. Didi obufihọ ekpako ukoko a rẹ ruẹrẹ oma họ ru, kọ fikieme?
18 Ọmọfofa nọ o bi wuhrẹ onya ọ rẹ sai zoruẹ je kie. Udu o rẹ jariẹ waha waha yọ ọ gwọlọ obufihọ gbe ọbọga ọsẹ gbe oni riẹ. Epọvo na re ohwo nọ ọ rehọ oma mudhe kẹ Jihova no ọ rẹ sai zoruẹ je kie evaọ ẹzi. Makọ Pọl ukọ na dede ọ jẹ họre gaga re ọ ruẹse ru oware nọ u kiete je woma evaọ aro Ọghẹnẹ. (Ahwo Rom 7:21-25) U fo re esẹro uthuru Ọghẹnẹ a rehọ uyoyou fiobọhọ kẹ Ileleikristi enọ i ruthọ rekọ nọ i kurẹriẹ no eva ze. Okenọ ekpako a weze bru aye jọ nọ ọ rehọ oma mudhe no nọ o ru oruthọ ọgaga jọ, ọ tẹ ta evaọ iraro ọzae riẹ nọ ọ rehọ oma mudhe no nọ: “Mẹ riẹ nọ wha ti si omẹ no ukoko!” Rekọ ọ tẹ va ruọ oviẹ nọ a ta kẹe nọ ekpako na a gwọlọ riẹ oria nọ a rẹ jọ fiobọhọ re a zihe edikihẹ ẹzi uviuwou na ze. Nọ a riẹ nọ a ti guọvunu, o were ekpako na eva re a fiobọhọ kẹ ibe ọg’Ọghẹnẹ rai nọ o kurẹriẹ.—Ahwo Hibru 13:17.
Gbẹ Hae Gu Emamọ Ọvunu
19. Ẹvẹ ma sae rọ riẹ emamọ ọvunu gu kpahe omobọ mai kẹ Ọghẹnẹ?
19 U fo re ekpako ukoko gbe idibo Ọghẹnẹ efa a gbẹ hae gu emamọ ọvunu kpahe omobọ rai kẹ Jihova. Onana o rẹ lọhọ otẹrọnọ ma rẹ roma kẹ Ẹme Ọghẹnẹ je ru oreva riẹ. (Itẹ 3:5, 6; Ahwo Rom 12:1, 2, 9) O mai fo re ma ru ewoma kẹ enọ ma gbẹ rọ ẹrọwọ na. (Ahwo Galesha 6:10) Rekọ, ivuẹvu na ọ gbẹ rọ ruaro, yọ iruiruo na e gbẹ rọ kakao. (Matiu 9:37, 38) Fikiere joma ru ewoma kẹ amọfa ẹkwoma ewhowho ovuẹ Uvie na. Jihova o ti bru emamọ oziẹ kẹ omai otẹrọnọ ma ru omarọkẹ mai gba, ru oreva riẹ, jẹ rehọ ẹrọwọ whowho usiuwoma na.
20. Eme ma wuhrẹ no eroro kpahe uzuazọ Nehemaya ze?
20 Fikiere joma gbẹ hae ruiruo buobu evaọ iruo Olori na. (1 Ahwo Kọrint 15:58) Yọ u fo re ma roro kpahe Nehemaya, ọnọ ọ wariẹ bọ igbẹhẹ Jerusalẹm, nọ o ru re a nya lele Uzi Ọghẹnẹ, jẹ rọ ajọwha wha egagọ uzẹme haro. Ọ lẹ nọ Jihova Ọghẹnẹ ọ kareghẹhọ iẹe kẹ ewoma nọ o ru. A jọ who dhesẹ oghẹrẹ omarọkẹ otiọye na kẹ Jihova, re o bru emamọ oziẹ k’owhẹ.
Eme họ Iyo Ra?
◻ Didi oriruo Nehemaya ọ kẹ?
◻ Fikieme eriariẹ i je ru omai guọvunu kẹ Ọghẹnẹ?
◻ Ẹvẹ ma rẹ sae ro guọvunu nọ a rẹ jẹrehọ kẹ Jihova evaọ odibọgba mai?
◻ Eme iviuwou a re ru re a gu emamọ ọvunu kẹ Ọghẹnẹ?
◻ Ẹvẹ ekpako Ileleikristi a re ro guọvunu?
[Pictures on page 16]
Wọhọ Pọl, ma rẹ sae riẹ ọvunu gu kẹ Ọghẹnẹ wọhọ iwhowho Uvie
[Picture on page 17]
Kọ emọ ra a rọ gaga evaọ ẹrọwọ na wọhọ ọmọtẹ ọboba Izrẹl na evaọ uwou Neaman?