Wo Evawere Evaọ Orọo Ra
“Areghẹ a rẹ rehọ bọ uwou, eriariẹ a rẹ rehọ tọ e họ.”—ITẸ 24:3.
1. Oware areghẹ vẹ Ọghẹnẹ o ru kẹ ọzae ọsosuọ na?
ỌSẸ obọ odhiwu mai nọ o wo areghẹ ọ riẹ oware nọ u woma k’omai. Wọhọ oriruo, Ọghẹnẹ ọ riẹ inọ re ẹjiroro Riẹ o rugba, ‘uwoma re ọzae na ọvo ọ jọ họ’ evaọ ọgbọ Idẹn. Ugogo ẹjiroro Ọghẹnẹ họ re ahwo nọ a rọo a yẹ emọ re a “vọ evaọ akpọ na.”—Emu. 1:28; 2:18.
2. Ọruẹrẹfihotọ vẹ Jihova o ru re o jọ erere kẹ ahwo-akpọ?
2 Jihova ọ ta nọ: “Mẹ rẹ ma ofiobọhọ nọ o fo rie kẹ e.” Ọghẹnẹ o te ru ọzae na kie ruọ owezẹ odidi, ọ tẹ jọ ugboma ogbagba riẹ rehọ ubiofẹ ovo jọ, ọ tẹ rehọ iẹe ma aye. Nọ Jihova ọ rehọ aye ọgbagba nana, Ivi, se Adamu, ọzae na ọ tẹ ta nọ: “Enẹna, ọnana họ onwa enwa mẹ, gbe uwo uwo-oma mẹ, a re ti se i aye, keme a si ie no oma ọzae na ze.” Ivi ọ ginẹ jọ ofiobọhọ kẹ Adamu. Uruemu ọzae na u ti wo ohẹriẹ no orọ aye na, ghele na aimava a jọ gbagba yọ uwoho Ọghẹnẹ a rọ mae. Enẹ Jihova ọ rọ tuọ orọo ọsosuọ na họ. O jọ bẹbẹ kẹ Adamu avọ Ivi hi re a jẹ ọruẹrẹfihotọ nana rehọ, onọ Ọghẹnẹ o ru re u fiobọhọ kẹ ai jọ kugbe na.—Emu. 1:27; 2:21-23.
3. Ẹvẹ ahwo buobu a rri ọruẹrẹfihotọ orọo no, kọ enọ vẹ onana o wha ze?
3 U yoma kẹhẹ, ẹzi ọkparesuọ ọ vọ akpọ na nẹnẹ. Ebẹbẹ nọ i bi no onana ze orọnikọ obọ Ọghẹnẹ i bi no ze he. Ahwo buobu a be rehọ ọruẹrẹfihotọ orọo nọ Ọghẹnẹ o ru na ro jijehwẹ, bi rri rie wọhọ oware nọ u kiekpo no, nọ o be wha idhọvẹ hayo ozighi ze. Ahwo buobu nọ a rọo no a be fa orọo rai. Fikinọ ẹbẹbẹ ọ rrọ orọo na no, a gbe bi dhesẹ uvi uyoyou kẹ emọ họ, ọsẹ hayo oni na ọ vẹ be rehọ emọ na gwọlọ erere obọ riẹ. Esẹgbini buobu a re ro kie kẹ ohwohwo ho re a ruẹsi wo udhedhẹ gbe okugbe. (2 Tim. 3:3) Kọ ẹvẹ evawere e sae gbẹ rọ jọ orọo evaọ oke ẹbẹbẹ nana? Ẹvẹ ekie kẹ ohwohwo gbe omaurokpotọ kẹ Jihova i re ro fiobọhọ whaha orọo-ofa? Eme ma rẹ sai wuhrẹ no oriruo ahwo oke mai na ze enọ e yọrọ evawere no evaọ orọo rai?
Roma Kpotọ kẹ Ọkpọvio Jihova
4. (a) Ohrẹ vẹ Pọl ọ kẹ kpahe orọo? (b) Ẹvẹ Ileleikristi ẹmeoyo a re ro fi ohrẹ Pọl na họ iruo?
4 Pọl ukọ Oleleikristi na ọ kẹ eyae-uku ohrẹ inọ a tẹ gwọlọ wariẹ rọo, a re ru ere “evaọ Ọnowo na” ọvo. (1 Kọr. 7:39) Onana o jọ oware okpokpọ họ rọkẹ Ileleikristi nọ a rọ ahwo Ju. Uzi nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ emọ Izrẹl u dhesẹ vevẹ inọ a re lele ahwo erẹwho egedhọ “ruọ orọo ho.” Jihova ọ fodẹ enwoma nọ u re noi ze nọ a gbe lele ujaje nana ha. “Keme na [enọ e rọ emọ Izrẹl he] a re ti ku emezae rai rẹriẹ nọ a gbe ti lele omẹ hẹ, a vẹte gọ ẹdhọ; kẹsena [Jihova] o veti muofu ọgaga kpahe owhai, o veti kpe owhai no.” (Izie. 7:3, 4) Eme Jihova ọ gwọlọ inọ idibo riẹ erọ oke mai na a ru evaọ ẹsalọ ọrivẹ-orọo? Evaọ uzẹme, u fo re odibo Ọghẹnẹ ọ salọ ọrivẹ-orọo nọ ọ rrọ “evaọ Ọnowo na,” koyehọ odibo Ọghẹnẹ nọ ọ roma mudhe jẹ họ-ame no. Oware areghẹ o rrọ re ohwo ọ rehọ oma kpotọ kẹ ọkpọvio Jihova nana nọ ọ tẹ be salọ ọrivẹ-orọo.
5. Ẹvẹ Jihova avọ Ileleikristi nọ e rọo no a rri eyaa orọo?
5 Ọghẹnẹ o rri eyaa orọo ghaghae. Jesu, Ọmọ Ọghẹnẹ, ọ ta kpahe orọo ọsosuọ na nọ: “Onọ Ọghẹnẹ o kugbe no, a jọ ohwo ọvo ọ hẹriẹ e he.” (Mat. 19:6) Ọso-ilezi na ọ kareghẹhọ omai epanọ eyaa i wuzou te: “Wha dheidhe akpẹwẹ iwẹegọ kẹ Ọghẹnẹ, wha vẹ jẹ hwaosa eya rai kẹ Oride na.” (Ol. 50:14) Dede nọ imava nọ e rọo no a re rẹro evawere, eyaa nọ a ya kẹ ohwohwo evaọ ẹdẹ nọ a rọ rọo na i wuzou gaga yọ o gba rai họ inọ a re koko eyaa na.—Izie. 23:21.
6. Eme ma re wuhrẹ no oriruo Jẹfta ze?
6 Roro kpahe Jẹfta, ọnọ ọ jọ obruoziẹ evaọ Izrẹl evaọ oge avọ 12 taure Jesu ọ tẹ te ze. Ọ ya eyaa kẹ Jihova inọ: “Otẹrọnọ whọ rehọ ahwo Ammọn họ obọ mẹ, oware kpobi nọ o kaki no uwou mẹ ze ti dede omẹ, nọ me bi kpozi avọ obokparọ no obọ Ammọn ze, o rẹ jọ orọ ỌNOWO na, mẹ rẹ rehọ iẹe dhidhe kẹ owhẹ.” Kọ Jẹfta ọ siọ eyaa riẹ ba ekoko nọ ọ ruẹ inọ ọmọtẹ riẹ, ọmọ ọvo nọ o yẹ, ọye o no uwou riẹ ze ti dede iei? Ijo. Ọ ta nọ: “Me rovie unu mẹ kẹ ỌNOWO na no, mẹ gbẹ sae rẹriẹ eya mẹ hẹ.” (Ibr. 11:30, 31, 35) Jẹfta o koko eyaa nọ ọ ya kẹ Jihova, dede nọ onana u dhesẹ inọ o gbe ti wo emọ nọ i ti yo odẹ riẹ hẹ. Eyaa Jẹfta u wo ohẹriẹ no eyaa orọo, rekọ eyaa na nọ o koko na yọ emamọ oriruo kẹ ezae avọ eyae Ileleikristi inọ u fo re a koko eyaa rai.
Eme O rẹ Lẹliẹ Evawere Jọ Orọo?
7. Inwene vẹ u fo nọ ọzae avọ aye nọ a rọo obọ a re ru?
7 Ezae avọ eyae buobu a rẹ rọ evawere kareghẹhọ okenọ a jẹ rọ nya usu orọo rai. O jọ oware omawere gaga re a riẹ ohwo nọ ọ be te jọ ọrivẹ-orọo rai. Epanọ a raha oke kugbe te, ere a riẹ ohwohwo te. Rekọ, o tẹ make rọnọ a nya usu orọo taure a tẹ te ruọ orọo hayo a nya ukọ aye na kẹe, nọ a zihe ruọ ọzae avọ aye no na, o roja re a ru inwene. Ọzae uwou-orọo jọ ọ ta nọ: “Re ma ru eware wọhọ ahwo nọ a rọo no o jọ ẹbẹbẹ ologbo kẹ omai evaọ emuhọ orọo mai. O jọ bẹbẹ kẹ omai re ma nwene oghẹrẹ nọ ma je ro yeri kugbe egbẹnyusu gbe ahwo uviuwou mai.” Ọzae uwou-orọo ọfa nọ ọ rọo te ikpe 30 no, o vuhumu evaọ emuhọ orọo riẹ inọ enẹna u fo re o “roro kpahe imava” re eware e ruẹsi woma. Taure ọ tẹ te jẹ uzizie jọ rehọ hayo ru oware jọ kpobi, ọ rẹ rọ ẹme na jiroro kugbe aye riẹ, ọ vẹ tẹ jiroro oware nọ u ti kiehọ aimava na oma. Re ọjọ o kie kẹ ọdekọ evaọ otọ uyero utioye na, u re fiobọhọ.—Itẹ 13:10.
8, 9. (a) Fikieme emamọ ẹmeọta-kugbe o jẹ r’oja? (b) Eria sa-sa vẹ ohwo kie kẹ ohwo u je fiobọhọ, kọ fikieme?
8 Ẹsejọ orọo u re ku imava nọ i no ewho nọ uruemu rai u wo ohẹriẹ kugbe. O tẹ via enẹ, o r’oja gaga re aimava a hae ta ẹme kugbe ẹsikpobi. Ẹmeọta-kugbe o rọ oghoghẹrẹ. Who te bi muẹrohọ oghẹrẹ nọ ọrivẹ-orọo ra ọ be rọ t’ẹme kugbe imoni riẹ u re fiobọhọ kẹ owhẹ riẹ oghẹrẹ ohwo nọ ọ rrọ ziezi. Ẹsejọ, orọnikọ ẹme nọ a ta oye u re dhesẹ oware nọ o rrọ udu ohwo ho rekọ oghẹrẹ nọ a rọ tae. Uruemu ohwo ọdekọ na o rẹ sae t’ẹme kẹ owhẹ. (Itẹ 16:24; Kọl. 4:6) O gwọlọ orimuo gaga re ma wo evawere.—Se Itẹ 24:3.
9 Evaọ ẹme ọ ẹsalọ aruọzaha, ahwo buobu a ruẹ no inọ o r’oja re a seba ẹjọ kekeke. O sae jọ nọ ọrivẹ-orọo ra ọ jẹ hai kpohọ aruọzaha ẹsikpobi taure wha tẹ te rọo. Kọ enẹna u gbe woma re wha ru inwene jọ? (1 Tim. 4:8) Ma rẹ sae nọ oghẹrẹ onọ ovona kpahe oke nọ a rẹ raha kugbe imoni. U re vevẹ, imava-orọo a gwọlọ oke nọ a re ro ru eware abọ-ẹzi gbe iruẹru efa kugbe.—Mat. 6:33.
10. Ẹvẹ eroro kẹ ohwohwo o rẹ rọ lẹliẹ esẹgbini gbe emọ rai nọ e rọo no riẹ yeri?
10 Okenọ ọzae ọ tẹ rọo no, ọ vẹ nya siọ ọsẹ gbe oni riẹ ba, yọ ere ọvona o rrọ kẹ aye. (Se Emuhọ 2:24.) Ghele na, a re gbe fi uzi Ọghẹnẹ nọ o ta inọ ohwo ọ rẹ rọ adhẹẹ kẹ ọsẹ gbe oni riẹ na họ iruo. Fikiere, imava a tẹ make rọo no, a rẹ gbẹ sae raha oke kugbe ọsẹgboni rai gbe imoni rai. Ọzae jọ nọ ọ rọo te ikpe 25 no ọ ta nọ: “O rẹ jọ bẹbẹ ẹsejọ re ohwo o ru oware nọ ọrivẹ-orọo riẹ ọ gwọlọ re o je ru onọ ọsẹgboni, inievo, gbe imoni rai a gwọlọ evaọ oke ovona. Re mẹ jiroro epanọ mẹ sai ro ru onana ziezi, Emuhọ 2:24 u fiobọhọ k’omẹ no. Ohwo ọ rẹ rẹrote imoni riẹ, rekọ owọ Ebaibol nana u dhesẹ k’omẹ inọ ọrivẹ-orọo mẹ mẹ rẹ rọ karo.” Fikiere, esẹgbini Ileleikristi nọ i wo ororokẹ a rẹ riẹ inọ emọ rai nọ e rọo no a wo ẹkẹ uviuwou rai no, yọ ọzae na ọye o wuzou uviuwou yena.
11, 12. Fikieme uwuhrẹ uviuwou gbe olẹ i ro wuzou kẹ imava-orọo?
11 Uwuhrẹ uviuwou nọ a re ru ẹsikpobi u wuzou. Oriruo iviuwou Ileleikristi buobu i dhesẹ uzẹme ẹme nana. Ẹsejọhọ o rẹ jọ bẹbẹ re a tuọ uwuhrẹ uviuwou họ hayo re a hai ru ei ẹsikpobi. Ọzae uwou-orọo jọ ọ ta nọ: “Otẹrọnọ o rẹ lọhọ re ma wariẹ muhọ, ma hae ruẹ nnọ ma wo emamọ uwuhrẹ uviuwou no emuhọ orọo mai ze.” O fibae nọ: “O rẹ were omẹ oma gaga nọ mẹ tẹ ruẹ eva nọ e rẹ were aye mẹ okenọ ma te wuhrẹ oware okpokpọ jọ evaọ uwuhrẹ uviuwou mai.”
12 Olẹ nọ a rẹ lẹ kugbe u re je fiobọhọ. (Rom 12:12) Nọ ọzae avọ aye a tẹ be gọ Jihova kugbe, usu okpekpe nọ a wo kugbe Ọghẹnẹ o rẹ sae bọ orọo rai ga. (Jem. 4:8) Ọzae uwou-orọo jọ nọ ọ rọ Oleleikristi ọ ta nọ: “Unu nọ ma rẹ kaki wou nọ oware jọ o tẹ thọ omai obọ re ma jẹ fodẹ iruthọ na evaọ okenọ ma tẹ be lẹ kugbe yọ edhere jọ nọ ma re ro dhesẹ nọ oware nọ o wha evedha ze na o da omai, o tẹ make kao.”—Ẹf. 6:18.
Ohwo Kie kẹ Ohwo Evaọ Orọo
13. Ohrẹ vẹ Pọl ọ kẹ kpahe usu okpekpe nọ o rẹ jọ orọo?
13 U fo re Ileleikristi nọ e rọo no a whaha iruemu nọ i re gbe orọo ku, wọhọ enọ i bi wowẹ nẹnẹ evaọ akpọ nana nọ ọfariẹ-ogbe ọ dafia na. Pọl ọ kẹ ohrẹ kpahe ẹme nana inọ: “Je ọzae ọ rehọ adhẹ nọ o te aye riẹ rọ kẹe, aye epọvo na rọ kẹ ọzae riẹ. Keme aye o wo ogaga oma obọ riẹ hẹ, rekọ ọzae ọye o wo [rie]; epọvo na ọzae o wo oma obọ riẹ hẹ, rekọ aye o wo rie.” Kẹsena Pọl ọ tẹ kẹ ọkpọvio ovevẹ nana: “Whai ohwo ọ se kẹ ohwo ho, ajokpaọ wha rọwo kugbe evaọ omoke kpẹkpẹe.” Fikieme? “Re wha ruẹ uvẹ kẹ olẹ olẹ ọvo; rekọ wha je ru oye no wha ve kuomagbe, ogbẹrọ ere he, Setan ọ vẹ te dawo owhai fiki ababọ oma-ogba.” (1 Kọr. 7:3-5) Olẹ nọ Pọl ọ fodẹ na u dhesẹ inọ eware abọ-ẹzi Oleleikristi ọ rẹ rọ karo. Rekọ o te je ru ei vẹ inọ Oleleikristi kpobi nọ ọ rọo no o re muẹrohotọ kẹ ẹgwọlọ ugboma gbe orọ iroro ọrivẹ-orọo riẹ.
14. Ẹvẹ izi Ikereakere nọ a re fihọ iruo i re ro fiobọhọ evaọ ẹme owezẹ eva orọo?
14 Ọzae avọ aye a re rovie eva kẹ ohwohwo a vẹ riẹ inọ a gbe wo ororokẹ evaọ ẹme owezẹ hẹ, ebẹbẹ e rẹ sae roma via. (Se Ahwo Filipai 2:3, 4; wawo Matiu 7:12.) Onana u dhesẹ oma via no evaọ iviuwou nọ a jọ rrọ ọvuọ egagọ riẹ. Ẹbẹbẹ ọ tẹ make roma via, Oleleikristi ọ rẹ sae ru eware lọhọ ẹkwoma emamọ uruemu nọ o re dhesẹ, ẹwo, gbe ọrọwokugbe. (Se 1 Pita 3:1, 2.) Uyoyou nọ a re wo kẹ Jihova avọ ọrivẹ-orọo, gbe uruemu ohwo kie kẹ ohwo, u re fiobọhọ evaọ ẹme owezẹ.
15. Abọ vẹ adhẹẹ o wo evaọ orọo evawere?
15 Evaọ eware efa, ọzae nọ ọ rọ wowou o re tete aye riẹ. Wọhọ oriruo, makọ evaọ eware esese dede, o re roro kpahe epanọ o te jọ aye riẹ oma. Ọzae jọ nọ ọ rọo te ikpe 47 no ọ ta nọ: “Me gbe bi wuhrẹ evaọ abọ nana.” A kẹ eyae Ileleikristi ohrẹ inọ a rehọ adhẹẹ odidi kẹ ezae rai. (Ẹf. 5:33) U dhesẹ adhẹẹ hẹ nọ eyae a tẹ be ta ẹme oyoma ezae rai, ta iruthọ rai evaọ aro amọfa. Itẹ 14:1 o kareghẹhọ omai inọ: “Areghẹ ọ bọ uwou riẹ no, rekọ uwewe o tẹ rehọ abọ riẹ kporo iei họ otọ.”
Who Kie kẹ Ẹdhọ Họ
16. Ẹvẹ imava-orọo a re ro fi ẹme obe Ahwo Ẹfẹsọs 4:26, 27 họ iruo evaọ orọo rai?
16 “Wha dhaeva raha uzi hi, wha jọ ọre o kiedi ofu rai họ họ: wha kẹ ukumuomu oria gbe he.” (Ẹf. 4:26, 27) Ma te fi eme nana họ iruo i re fiobọhọ k’omai whaha hayo ku ẹwhọ nọ ọ rẹ jọ orọo họ. Oniọvo-ọmọtẹ jọ ọ ta nọ: “Mẹ sae kareghẹhọ ẹdẹ ọvo ho nọ mẹ avọ ọzae mẹ ma whọ nọ ma gbe ku ẹwhọ na họ họ, o tẹ make rọnọ euwa buobu ma rọ keria t’ẹme na.” Evaọ emuhọ orọo rai, aye na avọ ọzae riẹ a gba riẹ mu inọ a gbe ku ẹwhọ nọ ọ rrọ udevie rai họ họ, a re kiẹzẹ hẹ. “Ma ta inọ oghẹrẹ nọ ẹbẹbẹ na ọ rẹ jọ kẹhẹ, ma rẹ rọ vrẹ je si ẹme na no eva re ma mu okpẹdẹ kpobi họ avọ evawere.” Enẹ a rọ ruẹ inọ a ‘kẹ ukumuomu na uvumọ oria ha.’
17. Ọzae avọ aye a gbẹ maki fo ohwohwo ho, eme o re fiobọhọ kẹ ae?
17 Kọ otẹrọnọ whọ rehọ ohwo nọ o kiehọ owhẹ oma ha? Ẹsejọhọ whọ te ruẹ inọ uyoyou o rrọ orọo ra te epanọ o rrọ orọo amọfa ha. Ghele na, whọ tẹ kareghẹhọ epanọ Ọmemama na o rri ọgbakugbe orọo u ti fiobọhọ k’owhẹ. Pọl ọ hrẹ Ileleikristi inọ: “Wha jọ orọo o jọ oware adhẹwẹ eva udevie rai kpobi, wha zue ehwa orọo rai hi; keme Ọghẹnẹ o re ti guẹdhọ ibruẹhwae gbe igberedia.” (Hib. 13:4) Yọ ma re rri eme nana vo ho: “Ufi nọ a thahe akuasa o rẹ kake sawo ho.” (Ọtausi. 4:12) Nọ erufuọ odẹ Jihova o tẹ rrọ ọzae avọ aye na oja, o rẹ whae ze nọ a je wo usu okpekpe kugbe ohwohwo je kugbe Ọghẹnẹ. A rẹ daoma gaga re a ruẹ nọ a wo evawere evaọ orọo rai, keme a riẹ inọ onana o te wha ajiri se Jihova, Ọnọ ọ tuọ orọo họ na.—1 Pita 3:11.
18. Eme o rẹ sai mu owhẹ ẹro kpahe orọo?
18 U muẹro inọ o lọhọ re Ileleikristi a wo evawere evaọ orọo. Re a sai ru onana o gwọlọ omodawọ a ve je dhesẹ uruemu Oleleikristi, onọ u kugbe ọkpọvio Jihova nọ a re lele. Nẹnẹ, evaọ ikoko Isẹri Jihova wariẹ akpọ na họ, ezae avọ eyae buobu nọ e rọo no a bi dhesẹ inọ onana o lọhọ.
Ẹvẹ Whọ te k’Uyo?
• Fikieme o rọ lọhọ re a wo evawere evaọ orọo?
• Eme u re fiobọhọ nọ evawere o jẹ jọ orọo?
• Didi uruemu u fo nọ imava-orọo a re wo?
[Uwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 9]
Imava-orọo a rẹ jiroro kugbe taure a tẹ te jẹ uzizie rehọ hayo zizie ohwo
[Uwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 10]
Wha daoma ku ẹwhọ họ ẹdẹdẹ nọ o rọ via, wha ‘se oria ba kẹ Ẹdhọ họ’