Ikọ-muomu—Ẹvẹ Ma Sai Ro Mugba Kẹ Ai?
“Ikọ-odhiwu nọ e yọre ọkwa rai hi, rekọ a tẹ nya siọ oria ẹria rai ba, eye [Ọghẹnẹ]ọ rehọ egbregba ebẹdẹ bẹdẹ kare fihọ eva edidi obiebi bọ ẹdẹ ologbo oziẹobro na.”—JUD 6.
1, 2. Enọ vẹ a rẹ nọ kpahe Setan Ẹdhọ na avọ ikọ-imuomu?
PITA ukọ na ọ kẹ unuovẹvẹ nọ: “Jaja aro vi, he roro. Ọwegrẹ ra ukumuomu na, ọ [wọhọ okpohrokpo] nọ obi do enu, be guọlọ ọjọ nọ ọ rẹ ria.” (1 Pita 5:8) Pọl ukọ na ọ ta kpahe ikọ-muomu nọ: “Mẹ guọlọ nọ whai avọ [ikọ-muomu] na a wo okugbe ọvo ho. Wha rẹ sae da egho Ọnowo na kugbe egho izi igbegbe he. Wha rẹ sae jọ emẹjẹ Ọnowo na avọ emẹjẹ izi igbegbe re emu hu.”—1 Ahwo Kọrint 10:20, 21.
2 Amono họ Setan avọ ikọ-muomu na? Oghẹrẹ vẹ gbe oke vẹ a rọ ziọ uzuazọ? Kọ Ọghẹnẹ ọ ma rai? Ẹvẹ a bi kpomahọ ahwo-akpọ ga te? Eme ọ rẹ sae thọ omai no obọ rai?
Ẹvẹ Setan avọ Ikọ-Muomu na A rọ Ziọ Uzuazọ?
3. Ẹvẹ ẹnjẹle Ọghẹnẹ jọ o ro zihe ruọ Setan Ẹdhọ?
3 Nọ uzuazọ ohwo-akpọ u muhọ evaọ ọgbọ Idẹn, ẹnjẹle Ọghẹnẹ jọ o te zihe ruọ omama ọwọsuọ. Fikieme? Fikinọ ọkwa nọ ọ jọ evaọ abọ obọ odhiwu orọ ukoko Jihova o da riẹ ẹro ho. Nọ a ma Adamu avọ Ivi no, ọ tẹ ruẹ uvẹ nọ ọ rẹ rọ bẹbẹ aimava na họ re a yo ẹme jẹ gọe viukpọ Ọghẹnẹ uzẹme na. Ẹnjẹle nana o te ru omariẹ họ Setan Ẹdhọ na ẹkwoma Ọghẹnẹ nọ ọ wọso gbe ọzae avọ aye ọsosuọ na nọ o ru thọ uzi. Nọ oke o be nyaharo na, ijẹle efa a te kuomagbei evaọ ọwọsuọ riẹ. Eva oghẹrẹ vẹ?—Emuhọ 3:1-6; Ahwo Rom 5:12; Eviavia 12:9.
4. Eme ijẹle ọwọsuọ jọ a ru taure Owhe ologbo ọrọ oke Noa na o te ti ku?
4 Ikereakere efuafo na e ta kẹ omai nọ eva okejọ taure Owhe ologbo ọrọ edẹ Noa o te ti ku, ijẹle jọ a te je wo ekpehre isiuru kpahe eyae nọ e jọ otọakpọ. Ebaibol e ta inọ rọkẹ ẹjiroro nọ o fo ho, “emọ Ọghẹnẹ [nọ e rrọ obọ odhiwu] a te ruẹ nọ emetẹ ahwo na a woma gaga; a te mu ọvuọ aye nọ ọ were riẹ họ ẹrehọ.” Omakugbe nana u wo ohẹriẹ no ọruẹrẹfihotọ Ọghẹnẹ, fikiere a te yẹ emọ oghẹrẹsa nọ a re se Nẹfilim. (Emuhọ 6:2-4) Ijẹle yena nọ a ghẹmeeyo kẹ Ọghẹnẹ na a tẹ rehọ ere ruọ abọ Setan wọso Jihova.
5. Eme ọ via kẹ ijẹle ọwọsuọ na okenọ Jihova ọ rẹhọ Owhe ologbo raha akpọ na?
5 Nọ Jihova ọ rehọ Owhe ologbo na ku akpọ na, Nẹfilim gbe ini obọ akpọ obonẹ rai a te whu. O tẹ gba ijẹle ọwọsuọ na họ nọ a ro nwene ugboma ohwo-akpọ nọ a wo a je zihe kpohọ akpọ izi. Rekọ a gbẹ sae “yọre ọkwa rai” kugbe Ọghẹnẹ hẹ. Ukpoye, a te fi rai họ “eva edidi obiebi” ọrọ abọ-ẹzi nọ a re se Tatarọs.—Jud 6.
6. Ẹvẹ ikọ-muomu na a be rọ viẹ ahwo họ?
6 Anwọ okenọ ijẹle ọwọsuọ na a ro ku “ọkwa rai” fiẹ no a rọ rrọ ikọ-muomu Setan je bi fi obọ họ kẹe wha eyoma haro. Anwọ oke yena ze, ikọ-muomu na a gbe wo ogaga nọ a re ro zihe ruọ ahwo-akpọ họ. Rekọ, a rẹ sai ru ahwo-akpọ wo isiuru kpahe owezẹ orọ oghẹrẹsa, nọ o rọwokugbe ọruẹrẹfihotọ Ọghẹnẹ hẹ. Ikọ-muomu na a be jẹ rehọ ẹkwoma iruẹru-imizi viẹ ahwo họ, wọhọ ahwo-ọnua, ẹva-ọgba, gbe oghẹrẹ iruẹru-imizi efa. (Iziewariẹ 18:10-13; 2 Iruẹru-Ivie 33:6) Oware nọ o te via kẹ Ẹdhọ oye ọvona o te via kẹ ikọ-muomu re—ọraha ebẹdẹ bẹdẹ. (Matiu 25:41; Eviavia 20:10) Rekọ bọo oke yena, u fo nọ ma dikihẹ ga ziezi re ma mugba kẹ ai. U fo nọ ma riẹ epanọ Setan ọ ga te gbe epanọ ma sai ro mugba kẹe gbe ikọ-muomu riẹ avọ obokparọ.
Ẹvẹ Setan Ọ Ga Te?
7. Ẹvẹ ogaga Setan u kpomahọ akpọ na te no?
7 Setan ọ be ta Jihova raha no anwọ emuhọ ikuigbe ohwo-akpọ ze. (Itẹ 27:11) Yọ o su ahwo-akpọ buobu thọ no. Obe 1 Jọn 5:19 o ta nọ: “Akpọ na ọsoso ọ rọ obọ ogaga oyoma na.” Oye jabọ nọ Ẹdhọ ọ sae rọ rehọ isuẹsu gbe oruaro ‘uvie akpọ na kpobi’ dawo Jesu inọ ọ te rehọ ai kẹe. (Luk 4:5-7) Pọl ukọ na ọ ta kpahe Setan nọ: “Otẹrọnọ usiuwoma mai udhere, yọ otu nọ o bi ti whuẹ u dhere kẹ. Eva ẹkẹ rai ọghẹnẹ akpọ nana o wuhu iroro enọ e rọwo ho di no, re a siọ elo oruaro usiuwoma Kristi ba ẹruẹ, ọnọ avọ Ọghẹnẹ a rọ ẹruọvo.” (2 Ahwo Kọrint 4:3, 4) Setan yọ “ọterue gbe ọsẹ riẹ,” rekọ o bi ru omariẹ wọhọ ẹsenọ ọ rrọ “elo ukọ-odhiwu.” (Jọn 8:44; 2 Ahwo Kọrint 11:14) O wo ogaga gbe eghẹ nọ ọ rẹ sai ro di-ude isu akpọ gbe ahwo nọ a rrọ otọ rai. Ọ rehọ ọtaraha, erue, gbe iku-esia nọ i notọ ze kpahe egagọ viẹ ahwo-akpọ họ no.
8. Eme Ebaibol na ọ ta kpahe okpomahọ Setan?
8 Ogaga gbe okpomahọ Setan u dhesẹ oma via eva etoke Daniẹl ọruaro na, eva ikpe udhusoi akuasoi nọ i kpemu taure oke Ileleikristi u te ti te. Okenọ Jihova o vi ẹnjẹle bru Daniẹl re ọ ta udu họ iẹe awọ, “Ọmọzae [ẹzi] ovie obọ uvie Pasia” ọ tẹ dae ji eva edhere. A da emamọ ẹnjẹle na ji te edẹ 21 bẹsenọ “Maekẹl, ọmọvo isu emọ-ivie” ọ rọ dhogbo ze ti fi obọ họ kẹe. Ikuigbe evona e ta ẹme kpahe “ọmọzae [ukumuomu] ovie Grisi.” (Daniẹl 10:12, 13, 20) Yọ a jọ Eviavia 13:1, 2 dhesẹ Setan wọhọ “Odudu na,” ọnọ ọ rehọ “ogaga gbe isuẹsu gbe udu kpobi kẹ” arao ojihẹ na, koyehọ isuẹsu akpọ na.
9. Amono Ileleikristi a bi lele họre?
9 Agbẹta nọ Pọl ukọ na o ro kere nọ: ‘Orọnọ uwo gbe azẹ ma bi lele họra na ha, rekọ iride uzou na, bru egaga na, bi bru ikpahwo ebi akpọ nana, bi bru izi iyoma nọ e rrọ eva eria ikpehru.’ (Ahwo Ẹfẹsọs 6:12) Makọ eva oke mai na, ogaga izi imuomu nọ Setan Ẹdhọ na ọ be kpọ o be wọ isu akpọ gbe ahwo-akpọ soso jowọ ikpakpe-otu nọ a rẹ ruẹ unu gbiku riẹ hẹ, avọ ozighi ọkparesuọ. Enẹna, joma ta ẹme kpahe epanọ ma sai ro mugba kẹ izi imuomu nana nọ i wo ẹgba gaga na avọ obokparọ.
Eme Ma rẹ rọ Thọ Oma?
10, 11. Ẹvẹ ma sai ro mugba kẹ Setan avọ ikọ-muomu riẹ?
10 Ma maki wo areghẹ hayo goma kẹhẹ, ma sae rọ ogaga obọmai mugba kẹ Setan avọ ikọ-muomu riẹ hẹ. Pọl ọ kẹ omai ohrẹ nọ: “Wha kru oma ga eva Ọnowo na gbe eva ogaga eri riẹ.” O gwọlọ nọ ma re bru Ọghẹnẹ kẹ uketha. Pọl o fibae nọ: “Wha fi ẹgọ-ẹmo Ọghẹnẹ ọsoso họ oma, re wha sai dikihẹ kẹ ereghẹ ukumuomu. . . . Rehọ ẹgọ-ẹmo Ọghẹnẹ ọsoso whẹhọ, re wha ruẹse mudhe eva edẹ oyoma, nọ wha je ru ai kpobi no, wha ve mudhe.”—Ahwo Ẹfẹsọs 6:10, 11, 13.
11 Isiava Pọl ọ ta udu họ ibe Ileleikristi riẹ awọ inọ a ‘fi ẹgọ-ẹmo Ọghẹnẹ ọsoso họ oma.’ Ẹme na “ọsoso” u dhesẹ nọ ohwo ọ rẹ thoma kpahe vọvọ, o gbẹ rrọ ere he ọ sai mugba kẹ ohọre ikọ-muomu hu. Nọ o rrọ ere na, kọ eme họ abọ sasa ẹgọ-ẹmo abọ-ẹzi nọ Ileleikristi a re fihọ nẹnẹ re a sai mugba kẹ ikọ-muomu na?
‘Dikihẹ Ga’—Oghẹrẹ Vẹ?
12. Ẹvẹ Ileleikristi a sae rọ rehọ uzẹme na mu eku rai?
12 Pọl o ru ẹme na vẹ inọ: “Nọ wha rehọ umueku uzẹme ro mu no, wha ve dikihẹ, wha vẹ jẹ wha ẹgọ ẹrẹreokie rai họ igbama.” (Ahwo Ẹfẹsọs 6:14) Ekwakwa ivẹ erọ ẹgọ-ẹmo nọ a jọ etenẹ fodẹ na họ umueku, gbe akpala-igbama. Alakpa-ẹmo ọ rẹ rehọ umueku riẹ mu eku ga ziezi re o ruẹse thọ eku (ọthọ, gbe otorẹ) riẹ, o vẹ jẹ sae yọrọ ọgbọdọ nọ ọ te thọrọ fihọ iẹe ziezi. Wọhọ odẹme, epọvo na u fo nọ ma rẹ rehọ uzẹme Ebaibol na mu eku mai ziezi, re ma ruẹse rria lele ijaje riẹ. Kọ ma wo omaa nọ ma be hai ro se Ebaibol na kẹdẹ kẹdẹ? Kọ ahwo uviuwou mai kpobi a be hae jariẹ wobọ? Kọ ma be hai se ikere okpẹdẹ kugbe wọhọ uviuwou? U te no ere no, kọ ma be nya lele otofa eme nọ e rrọ ebe nọ ‘ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ’ ọ be hai kere se omai na? (Matiu 24:45) O tẹ rrọ ere, kiyọ ma be daoma nya lele ohrẹ Pọl na. Ma wo ividio nọ ma rẹ sae jọ ruẹ ekpọvio Ikereakere na re. Nọ ma tẹ be hae yọrọ uzẹme na whawha, o rẹ sai fi obọ họ kẹ omai jẹ emamọ iroro, jẹ whaha omai oware uyoma uruo.
13. Ẹvẹ ma sae rọ thọ udu ẹwoho mai?
13 Akpala-igbama ọ rẹ thọ igbama, udu, gbe eria efa oma alakpa-ẹmo. Oleleikristi ọ rẹ sae thọ udu ẹwoho riẹ—oghẹrẹ ohwo nọ ọ rrọ eva obeva—ẹkwoma uyoyou nọ o re wo kẹ ẹrẹreokie Ọghẹnẹ gbe itee ẹrẹreokie Riẹ nọ ọ rẹ nya lele. Akpala-igbama ẹwoho na ọ rẹ thọ omai nọ ma gbe ro rri Ẹme Ọghẹnẹ vo ho. Nọ ma bi “mukpahe eyoma, [je] you onọ uwoma” na, ma vẹ rọ ere “si awọ . . . no edhere oyoma” kpobi.—Emọs 5:15; Olezi 119:101.
14. Eme u dhesẹ re ma “wha eviẹ ọruẹrẹ kpahọ usiuwoma udhedhẹ họ awọ”?
14 Egbaẹmo Rom a jẹ hai ku emamọ eviẹ họ awọ, enọ i fo kẹ onya emaele buobu evaọ idhere buobu nọ e lafi eria avọ eria ẹkwotọ-esuo Rom. Eme họ otofa ẹme na inọ Ileleikristi a “wha eviẹ ọruẹrẹ kpahọ usiuwoma udhedhẹ họ awọ rai”? (Ahwo Ẹfẹsọs 6:15) U dhesẹ nọ ma ruẹrẹ oma kpahe no kẹ iruo. Ma ruẹrẹ oma kpahe no re ma vuẹ amọfa emamọ usi Uvie Ọghẹnẹ eva uvẹ kpobi nọ u rovie fihọ. (Ahwo Rom 10:13-15) Iruo odibọgba Ileleikristi na nọ ma rẹ jọ wobọ ziezi ẹsikpobi o rẹ thọ omai no “ereghẹ” Setan.—Ahwo Ẹfẹsọs 6:11.
15. (a) Eme o dhesẹ nọ ojese ẹrọwọ na o wuzou gaga? (b) “Esagba erae” vẹ e rẹ sai whrehe ẹrọwọ mai?
15 Pọl ọ ta re nọ: ‘Onọ u vi rai kpobi, hẹ rehọ ojese ẹrọwọ, onọ wha rẹ sai ro furie esagba erae imuomu na.’ (Ahwo Ẹfẹsọs 6:16) “Onọ u vi rai kpobi” họ ẹme nọ Pọl o ro mu uthubro ojese ẹrọwọ nọ ma rẹ wha lele oma họ, onọ u dhesẹ nọ okwakwa ẹgọ-ẹmo nana o wuzou gaga. Ma rẹ kuvẹ re ẹrọwọ mai o whrehe vievie he. Wọhọ ojese ulogbo, ẹrọwọ mai ọ rẹ thọ omai no “esagba erae” Setan. Eme a sai ro dhesẹ esagba itienana nẹnẹ? E sae jọ ekela, erue, gbe eme nọ i vẹro ho nọ ewegrẹ gbe otu nọ o kie no ẹrọwọ no a rẹ ta rọ gwọlọ whrehe ẹrọwọ mai. “Esagba” nana e rẹ sae jẹ kẹre te edawọ nọ ma re ro kie lele efe, onọ o rẹ lẹliẹ omai gwọlọ epanọ ma rẹ rọ dhogbo eware ibuobu edẹ, jẹ tubẹ wọ omai hrowo oma kugbe ahwo nọ a be rehọ eyero-akpọ rai dhesẹ oma. Ẹsejọhọ a bọ emamọ iwou ilogbo jẹ dẹ imoto eghaghae hayo ifiare eghaghae gbe emamọ emuosẹ ekpokpọ nọ a be rọ ya oma. Ghele eware nọ amọfa a bi ru kẹhẹ, o gwọlọ nọ ma re wo ẹrọwọ ọgaga nọ ma sae rọ za “esagba erae” nana dhe. Ẹvẹ ma sai ro wo jẹ yọrọ ẹrọwọ ọgaga?—1 Pita 3:3-5; 1 Jọn 2:15-17.
16. Eme o rẹ sai fi obọ họ kẹ omai wo ẹrọwọ ọgaga?
16 Ma sai si kẹle Ọghẹnẹ ẹkwoma Ebaibol na nọ ma re ro wuhrẹ oma mai ẹsikpobi gbe olẹ nọ ma re se gboja. Ma rẹ sae lẹ se Jihova nọ ọ kẹ omai ẹrọwọ ọgaga, ma vẹ jẹ jẹ emamọ owọ nọ o rọwokugbe elẹ mai. Wọhọ oriruo, kọ ma be hae roma totọ ruẹrẹ oma kpahe kẹ Ewuhrẹ Uwou-Eroro orọ koka koka na avọ ẹjiroro nọ ma rẹ rọ jariẹ wo obọ? Ẹrọwọ mai ọ rẹ ga nọ ma te bi wuhrẹ Ebaibol gbe ebe nọ a kere no Ebaibol na ze.—Ahwo Hibru 10:38, 39; 11:6.
17. Ẹvẹ ma sae rọ “rehọ etu usiwo na”?
17 Pọl o ku edhesẹ ẹgọ ọrọ ekwakwa ẹmo abọ-ẹzi na họ avọ ohrẹ nana: “Rehọ etu usiwo na, te ọgbọdọ Ẹzi na, ọnọ ọrọ ẹme Ọghẹnẹ.” (Ahwo Ẹfẹsọs 6:17) Etu na ọ rẹ thọ uzou gbe ẹvori alakpa-ẹmo, oria nọ u wuzou iroro-ejẹ. Epọvo na re, ẹruore Ileleikristi mai ọ rẹ thọ ẹgba-iroro mai. (1 Ahwo Tẹsalonika 5:8) Ukpenọ ma rẹ rọ itee akpọ na gbe urusio efe ole vọ iroro mai, u fo nọ ma hai roro kpahe ẹruore nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ omai na ẹsikpobi, wọhọ epanọ Jesu o ru.—Ahwo Hibru 12:2.
18. Fikieme u gbe fo re ma gbabọkẹ isase Ebaibol ikẹse kẹse he?
18 Okwakwa urere nọ o rẹ thọ omai no okpomahọ Setan avọ ikọ-imuomu riẹ họ Ẹme Ọghẹnẹ, hayo ovuẹ nọ a kere fihọ Ebaibol na. Onana yọ ẹjiroro ọfa nọ ma gbe ro rri omaa isase Ebaibol mai vo ho. Ma te wo eriariẹ Ẹme Ọghẹnẹ ziezi, o rẹ thọ omai no erue Setan gbe ọtaraha ikọ-imuomu riẹ gbe eme ọwọsuọ buobu nọ i bi no obọ otu nọ o kie no ẹrọwọ ze.
“Lẹ Koke Koke”
19, 20. (a) Eme ọ be hẹrẹ Setan avọ ikọ-muomu riẹ? (b) Eme ọ rẹ sae bọ omai ga eva abọ-ẹzi?
19 Oke o kẹlino nọ a te rọ raha Setan, ikọ-muomu riẹ, gbe akpọ omuomu nana. Setan ọ riẹ nọ “oke riẹ o re kpẹkpẹre.” Ọ vọ avọ ofu je bi fi ẹmo kugbe “enọ i [bi] koko izi Ọghẹnẹ, enọ i [bi] se isẹi kẹ Jesu.” (Eviavia 12:12, 17) U wuzou re ma mugba kẹ Setan avọ ikọ-muomu riẹ.
20 Ẹvẹ uthubro na o kẹ omai evawere te, inọ ma fi ẹgọ-ẹmo ọsoso Ọghẹnẹ na họ oma! Pọl ọ rehọ eme nana ku ẹmeọta riẹ ọrọ ẹgọ-ẹmo abọ-ẹzi na họ: “Hẹ jọ eva Ẹzi lẹ koke koke, olẹ kpobi gbe olẹ-ayare. Wha vẹ hẹ rọ ere roro avọ oriori kpobi gbe olẹ-ayare rọkẹ erezi kpobi.” (Ahwo Ẹfẹsọs 6:18) Olẹ o rẹ sae kẹ omai ẹgba evaọ abọ-ẹzi je fi obọ họ kẹ omai jaja aro vi. Joma se ẹme Pọl na gboja gaga, re ma hae lẹ ẹsikpobi, keme u ti fi obọ họ kẹ omai mugba kẹ Setan avọ ikọ-muomu riẹ.
Eme Who Wuhrẹ?
• Ẹvẹ Setan avọ ikọ-muomu riẹ a rọ ziọ uzuazọ?
• Ẹvẹ Setan ọ ga te?
• Eme ma wo nọ o rẹ thọ omai no obọ Setan avọ ikọ-muomu riẹ?
• Ẹvẹ ma sai ro fi ẹgọ-ẹmo ọsoso Ọghẹnẹ na họ oma?
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 16]
“Emọ Ọghẹnẹ a te ruẹ nọ emetẹ ahwo na a woma gaga”
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 18]
Kọ whọ sae fodẹ jẹ fotọ ekwakwa ezeza erọ ẹgọ-ẹmo abọ-ẹzi mai na?
[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 19]
Ẹvẹ eware nana nọ ma re ru e rẹ rọ thọ omai no obọ Setan avọ ikọ-muomu riẹ?