Jihova Ọ Rẹ Ruẹrẹ Edhere Na Fihọ

“A rẹ te vuẹ ovuẹ usiuwoma uvie na.”—MATIU 24:14.

 1. Eme a rehọ iruo usiuwoma ota na rugba no evaọ te ikpe-udhusoi ọsosuọ gbe orọ avọ 20 na?

FIKINỌ Jihova yọ Ọghẹnẹ uyoyou, o rọ oreva riẹ inọ “ahwo kpobi a wo usiwo, re a ze te riẹ uzẹme na.” (1 Timoti 2:4) Onana o tẹ gwọlọ usiuwoma ota gbe ewuhrẹ akpọ-soso. Evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ, usiuwoma ota nana u ru ukoko Ileleikristi na fihọ “odẹẹ gbe ugbẹhẹ uzẹme na.” (1 Timoti 3:15) Kẹsena ekieno-ẹrọwọ oke krẹkri o tẹ ze nọ elo uzẹme na o ro kpotọ. Evaọ oke nana, “oke urere” na, ‘eriariẹ uzẹme’ e dafia no, nọ o be wha ẹruore Ebaibol ọrọ esiwo ebẹdẹ bẹdẹ ro se ima ahwo buobu.—Daniẹl 12:4.

 2. Eme Jihova o ru no kpahe iruẹru usiuwoma ota na?

² Ghelọ omodawọ ogaga Setan re ọ za ẹjiroro Ọghẹnẹ dhe, iruo usiuwoma ota na evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ gbe orọ avọ 20 na o kparobọ gaga no. O tẹ kareghẹhọ omai eruẹaruẹ Aizaya. Kpahe eziheze ahwo Ju nọ e jọ igbo ziọ Juda evaọ ikpe-udhusoi avọ ezeza B.C.E., Aizaya o kere nọ: “Kukpotọ kukpotọ a rẹ te lẹe, igbehru gbe ikpehru a re ti hrẹ ai [kpotọ]; otọ nọ o ruẹrẹ họ họ a rẹ te ruẹriẹ họ, gbe eria ikothi e rẹ te jọ praprara.” (Aizaya 40:4) Jihova ọ ruẹrẹ je kporo otọ na ruẹhọ no re kẹ ewhowho usiuwoma ota ulogbo orọ ikpe-udhusoi ọsosuọ na gbe orọ avọ 20 na no re.

 3. Evaọ idhere vẹ Jihova ọ rẹ sai ro ru ẹjiroro riẹ gba?

³ Orọnikọ onana u dhesẹ nọ Jihova ọ be kpọ iruẹru otọakpọ kpobi re ọ ruẹse wha usiuwoma ota na haro ho; hayo kọ u dhesẹ nọ Jihova o rri kparo re ọ riẹ koware koware nọ o be te via. Uzẹme, ọ rẹ sae ruẹ obaro na jẹ ruẹrẹ obaro na họ. (Aizaya 46:9-11) Rekọ ọ sai je nwene eware evaọ okenọ e tẹ be via. Wọhọ obọdẹ othuru-igodẹ nọ ọ riẹ epanọ ọ rẹ rọ sẹro jẹ kpọ uthuru riẹ, Jihova ọ be kpọ ahwo riẹ. O bi su ai kpohọ esiwo, be thọ edikihẹ abọ-ẹzi rai jẹ be wọ ai re a rehọ uvẹ nọ u rovie fihọ ruiruo nọ o rẹ wha usiuwoma ota na haro ziezi evaọ akpọ-soso.—Olezi 23:1-4.

Iruo Egaga

 4, 5. Fikieme usiuwoma ota na o rọ rrọ iruo use-abọ?

⁴ Wọhọ epanọ eku okọ na o jọ evaọ edẹ Noa, iruo usiuwoma ota Uvie na yọ iruẹru ilogbo gaga—te evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ gbe oke nana. Re a rehọ ovuẹ ro bru ahwo kpobi o rẹ bẹbẹ, rekọ iruo nana o tubẹ bẹ viere. Evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ na, ilele na a tulo ho. A kpe Olori rai, Jesu, wọhọ ọnọ a bọwo ota nọ ọ wọso orẹwho. Egagọ ahwo Ju na i dikihẹ kothi. Etẹmpol urirẹ o jọ Jerusalẹm. Egagọ efa nọ e jọ erọ Ju hu evaọ eria Mediterenia na i dikihẹ kothi re, avọ etẹmpol gbe ọkwa-ozerẹ rai. Epọvo na, nọ “oke urere” na u muhọ evaọ 1914, Ileleikristi nọ a wholo na a jọ kakao, yọ ahwo nọ a jọ egagọ efa nọ e ta nọ a be gọ Ọghẹnẹ a jọ buobu.—Daniẹl 12:9.

⁵ Jesu ọ vẹvẹ ilele riẹ unu nnọ a ti kpokpo ai. Ọ ta nọ: “A re ti fi owhai họ uye obẹbẹ, a re ti kpe owhai; erẹwho na kpobi i re ti mukpahe owhai fiki odẹ mẹ.” (Matiu 24:9) Fiba ebẹbẹ nana, maero evaọ “edẹ urere” na, Ileleikristi na a te ruẹ oma rai evaọ udevie “oke ẹbẹbẹ” na. (2 Timoti 3:1) Ẹrro iruo na, irẹro ukpokpoma, gbe ẹbẹbẹ oke nana, u ru iruo usiuwoma ota na use-abọ jẹ rọ bẹbẹ. O gwọlọ ẹrọwọ ọgaga.

 6. Didi imuẹro obokparọ Jihova ọ rọ kẹ ahwo riẹ?

⁶ Nọ Jihova ọ riẹ nnọ ebẹbẹ e te jariẹ na, ọ riẹ re nnọ uvumọ oware o te whaha iruo na ha. A ruẹaro obokparọ evaọ eruẹaruẹ nọ a riẹ ziezi na nọ u wo orugba obọdẹ evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ gbe orọ avọ 20 na: “A rẹ te vuẹ ovuẹ usiuwoma uvie na kẹ akpọ na kpobi.”—Matiu 24:14, ẹjẹlẹ ibiẹme na ọmai.

 7. Ẹvẹ iruo usiuwoma ota na e kẹre te evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ na?

⁷ Avọ ẹrọwọ gbe ẹzi ọfuafo nọ ọ vọ rae oma, idibo Ọghẹnẹ evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ a ru iruo rai gba. Fikinọ Jihova ọ jọ kugbe ai, a kparobọ vi epanọ a rẹro riẹ vẹre. Evaọ okenọ Pọl o kere se ahwo Kọlọsi, ole ikpe 27 no okenọ Jesu o ro whu no, ọ sae ta nọ a “vuẹ [usiuwoma na] rọ kẹ enọ a ma kpobi evaọ akpọ na” no. (Ahwo Kọlọsi 1:23) Epọvo na, evaọ abọ ekuhọ ikpe-udhusoi avọ 20 na, a be ta usiuwoma na evaọ ekwotọ 233.

 8. Otọ uyero vẹ ahwo buobu a jọ dede usiuwoma na rehọ no? Kẹ iriruo.

⁸ Ima ahwo buobu a dede usiuwoma na rehọ no evaọ umutho ikpe jọ nọ i kpemu na. Ibuobu a ru ere no evaọ etoke ẹbẹbẹ—evaọ etoke ẹmo, imu, gbe ukpokpoma ogaga. Oyena o jọ uzẹme re evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ na. Evaọ okejọ a rehọ ekpọ fa Pọl avọ Sailas yoyoma a te gbolo ai fihọ uwou-odi. Ẹvẹ o bẹ te re a jọ oke utioye na ru ilele! Ghele na, Jihova ọ rehọ uyero na ru ere. A siobọno Pọl avọ Sailas, oriekarọ na avọ uviuwou riẹ a te kurẹriẹ. (Iruẹru 16:19-33) Iriruo itieye na i te dhesẹ nọ enọ e be wọso usiuwoma na a sae whaha iẹe he. (Aizaya 54:17) Dede na, orọnikọ ẹsikpobi ikuigbe Egagọ-Ileleikristi e vọ avọ omukpahe gbe ukpokpoma ha. Obọnana joma rẹriẹ ovao ku eware iwoma jọ nọ i fiobọhọ gbẹ edhere kẹ obokparọ usiuwoma na no evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ na gbe orọ avọ 20 na.

Okegbe Egagọ

 9, 10. Ẹvẹ Jihova ọ rọ kpare irẹro rọkẹ ovuẹ usiuwoma na evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ gbe orọ avọ 20 na?

⁹ Roro kpahe etoke ewhowho usiuwoma akpọ-soso na. Kpahe oghẹrẹ nọ o jọ evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ, eruẹaruẹ eka 70 erọ ikpe na, onọ o rọ Daniẹl 9:24-27 na, o riobọhọ ukpe nọ Mesaya na ọ te rọ roma via—29 C.E. Dede nọ ahwo Ju ikpe-udhusoi ọsosuọ a riẹ uzedhọ oke nọ ọ te rọ ze he, a je rẹro, jẹ hẹrẹ Mesaya na. (Luk 3:15) Obe na French Manuel Biblique o ta nọ: “Ahwo a riẹ nọ ikpe ọ eka udhosa gbe ikpe nọ Daniẹl o fihọ na i bi kuhọ; u gbe uvumọ ohwo unu hu nọ a yo Jọn Ọhọahwo-Ame nọ o whowho nnọ uvie Ọghẹnẹ o kẹlino.”

¹⁰ Kọ ẹvẹ o rọ evaọ ọgbọna? Whaọ, okpoware jọ nọ o via họ eromuo Jesu evaọ obọ odhiwu, onọ u kpokahọ emuhọ ọzino riẹ evaọ ogaga Uvie. Eruẹaruẹ Ebaibol i dhesẹ nnọ onana o via evaọ 1914. (Daniẹl 4:13-17) Okpakpa eviavia nana i ru ahwo egagọ jọ evaọ oke nana vọ avọ irẹro. Irẹro i dhesẹ oma via re evaọ oma Emọ-Uwuhrẹ Ebaibol oruọzewọ enọ i muọ emagazini nana họ ekporo evaọ 1879 wọhọ Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence (Uwou Eroro Zayọn gbe Ewhowho Ẹzino Kristi). Fikiere, te evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ gbe oke nana, irẹro egagọ e ruẹrẹ ahwo họ kẹ usiuwoma ota na.a

11. Etọhotọ egagọ vẹ a ro mu re i fiobọhọ kẹ usiuwoma ota na?

¹¹ Oware ofa jọ nọ u fiobọhọ kẹ iruo Ileleikristi na evaọ etoke ivẹ na họ ahwo buobu a riẹ kpahe Ikereakere Efuafo na. Evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ, ewho ahwo Ju e vaha vọ erẹwho Egedhọ nọ e jọ ekẹloma na kpobi. Ewho nana i wo iwou-egagọ nọ ahwo a re kokohọ kẹse kẹse re a yo ese gbe ẹme ọta kpahe Ikereakere na. Fikiere, Ileleikristi ọsosuọ a tẹ jẹ rehọ eriariẹ egagọ nọ ahwo na a wo no vẹre jẹ rọ t’ẹme kẹ ae. (Iruẹru 8:28-36; 17:1, 2) Evaọ emuhọ oge mai na, ahwo Jihova a reawere okegbe otiọye na evaọ ekwotọ buobu. Ebaibol na ọ jọ oria kpobi evaọ eria Kristẹndọm, maero evaọ ekwotọ Protẹstant. A je sei evaọ ichọche buobu; ima ahwo buobu a wo orọ obọ rai. Ahwo a wo Ebaibol na no, rekọ a gwọlọ obufihọ re a wo otoriẹ oware nọ a wo no na.

Irere ọ Uzi

12. Ẹvẹ uzi Rom o rọ jọ uketha evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ na?

¹² Usiuwoma ota Ileleikristi u wo erere no uzi egọmeti ze no. Uvie Rom u je su evaọ akpọ ikpe-udhusoi ọsosuọ na, yọ izi riẹ nọ a kere i je kpomahọ uzuazọ ekẹdẹ kẹdẹ. Izi nana e jọ uketha, yọ Ileleikristi ọsosuọ na a wo erere no ai ze. Wọhọ oriruo, uzi esuo Rom nọ Pọl o tu ẹdhọ riẹ kpohọ o wha riẹ ze nọ a ro si ei no uwou-odi jẹ vabọ eviaviẹ-efa. (Iruẹru 16:37-39; 22:25, 29) Ẹfodẹ uzi ahwo Rom u fiobọhọ ru udu lọhọ ahwo ugbarugba evaọ Ẹfẹsọs. (Iruẹru 19:35-41) Okejọ, a thọ Pọl no ozighi evaọ Jerusalẹm fikinọ ọ rọ ọmotọ Rom. (Iruẹru 23:27) Uwhremu na, uzi Rom o kẹ riẹ uvẹ rọ thọ ẹrọwọ riẹ evaọ aro Siza. (Iruẹru 25:11) Dede nọ Siza buobu nọ i su a jọ eva gaga, izi nọ e jọ evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ na e kuvẹ kẹ “unu-uguo avọ oruga usiuwoma na.”—Ahwo Filipai 1:7.

13. Ẹvẹ iruo usiuwoma ota oke mai na u ro wo erere no uzi ze no?

¹³ Epọvo na o rọ evaọ ekwotọ buobu nẹnẹ. Dede nọ ejọ e jariẹ nọ “e rẹ rehọ izi gba ẹguae ọraha,” izi erẹwho buobu e rehọ ufuoma egagọ wọhọ ẹkẹ-uvẹ ohwo kpobi. (Olezi 94:20) Fikinọ a vuhumu nnọ Isẹri Jihova a rọ ozodhẹ kẹ omofọwẹ ahwo ho, egọmeti buobu a kẹ iruo mai uvẹ no evaọ uzi. Evaọ United States, oria nọ a be mai jọ kporo ebe Isẹri na buobu, izi nọ a fihọ otọ no e kuvẹ re a sai kporo emagazini Uwou-Eroro Na te ikpe 120 no a te je bi sei evaọ akpọ-soso.

Etoke Udhedhẹ gbe Uvẹ Onuje

14, 15. Ẹvẹ ufuoma okegbe na o rọ jọ erere kẹ ẹta usiuwoma na evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ?

¹⁴ Iruo usiuwoma ota na u wo erere no re evaọ etoke udhedhẹ ubroke. Dede nọ Jesu ọ ruẹaro gbagba inọ evaọ oke ikọ gbe oke mai na “orẹwho o rẹ te kpare bru orẹwho,” etoke ufuoma jọ o te jariẹ nọ u ti ru usiuwoma ota ọwhọ Uvie na lọhọ. (Matiu 24:7) Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ na a jẹ rria evaọ otọ Pax Romana, hayo Udhedhẹ Rom. Ogbiku jọ o kere nọ: “Rom o hrẹ ahwo akpọ Mediterenia kpotọ gaga te epanọ ọ rọ rehọ ẹmo kpobi te oba.” Ufuoma nana u te rovie edhere kẹ Ileleikristi ọsosuọ re a nya akpọ Rom na kpobi wariẹ evaọ ufuoma.

¹⁵ Uvie Rom o daoma re o koko ahwo na họ otọ esuo ọgaga riẹ. Orọnikọ uzi nana o wha uvẹ erẹ-ọnya, onuje, gbe enwene ẹjiroro ọvo ze he rekọ te iroro eyero-inievo akpọ-soso. Obe na On the Road to Civilization o ta nọ: “Okugbe Uvie [Rom] na u ru iruo [usiuwoma ota Ileleikristi] jọ wowolẹ. A si ezadhe kpobi no. A je rri ọmotọ Rom fihọ ọmotọ akpọ na. . . . Ofariẹ, egagọ nọ i re wuhrẹ eyero-inievo o rẹ were orẹwho onọ o rẹ whẹtiẹ erara họ oma.”—Wawo Iruẹru 10:34, 35; 1 Pita 2:17.

16, 17. Eme o wọ omodawọ ẹyọrọ udhedhẹ ze no evaọ oke mai na, kọ ẹvẹ ahwo buobu a ro ku ei họ?

¹⁶ Kọ ẹvẹ kpahe oke mai na? Ikpe-udhusoi avọ 20 na o ruẹ emo nọ e mae wha ọraha ze no evaọ ikuigbe, yọ emo omoma e gbẹ rọ otọ gidigba evaọ ekwotọ buobu. (Eviavia 6:4) Ghele na, etoke udhedhẹ ubroke e jariẹ no re. O vrẹ ikpe 50 no nọ egaga ilogbo akpọ na e rọ họre ohwohwo evaọ ẹmo. Uyero nana u fiobọhọ gaga no evaọ usiuwoma ota na evaọ ekwotọ eyena.

¹⁷ Oja ẹmo-ofio ikpe-udhusoi avọ 20 na o lẹliẹ ahwo buobu vuhumu no nnọ ma gwọlọ egọmeti akpọ-soso. Ozodhẹ ẹmo akpọ o wha riẹ ze nọ a rọ rehọ Ọvọ Erẹwho gbe Okugbe Erẹwho na mu. (Eviavia 13:14) Ugogo ẹjiroro ikoko ivẹ na họ ẹwhaharo oyerikugbe gbe udhedhẹ akpọ-soso. Ahwo nọ a vuhu ẹgwọlọ otiọye na a rẹ kezọ ziezi kẹ usiuwoma orọ egọmeti akpọ nọ o te wha uvi udhedhẹ okrẹkri ze—Uvie Ọghẹnẹ.

18. Didi uruemu kpahe egagọ u fiobọhọ kẹ iruo usiuwoma na no?

¹⁸ Dede nọ a kpokpo Ileleikristi yoyoma no ẹsejọ, oke ikpe-udhusoi ọsosuọ gbe orọ avọ 20 na o ruẹ ufuoma egagọ no. (Jọn 15:20; Iruẹru 9:31) Ahwo Rom a re se je kie lele eghẹnẹ gbe eghẹnẹ-eyae ahwo nọ a fi kparobọ. Enẹ Profẹsọ Rodney Stark o kere: “Evaọ abọ buobu ufuoma nọ Rom ọ rọ kẹ egagọ o rro gaga vi ofa nọ ma wariẹ ruẹ kpobi taure oke Enwene-Idudhe America na o te ti te.” Evaọ oke ọgbọna, ahwo evaọ ekwotọ buobu a rovie eva kẹ ẹjiroro amọfa no, fikiere a tẹ be rọ unevaze gaviezọ kẹ ovuẹ Ebaibol nọ Isẹri Jihova a be vuẹ na.

Ẹkẹ-Abọ Ona Eware-Ikuo

19. Ẹvẹ Ileleikristi ọsosuọ a rọ rehọ ukulu-obe na ruiruo?

¹⁹ Orọ urere, roro kpahe epanọ Jihova o ro fiobọhọ kẹ ahwo riẹ no re a wo erere no ẹnyaharo eware-ikuo ze. Dede nọ Ileleikristi ọsosuọ a rria etoke ẹnyaharo ọkpakpata ọrọ eware-ikuo ho, oware jọ nọ a fihọ iruo họ ukulu-obe na. Ukulu-obe na u nwene uko-obe na nọ o jọ kpakre kpakre. Obe na The Birth of the Codex o ta nọ: “Wo ohẹriẹ no edhere ẹmẹrera nọ ebe ọ akpọ a rọ rehọ ukulu-obe na ro nwene uko-obe na, o wọhọ nọ Ileleikristi a jẹ ukulu-obe na rehọ ẹsiẹvo vẹrẹ vẹrẹ evaọ oria kpobi.” Obe nana o tẹ jẹ ta nọ: “Ileleikristi a rehọ ukulu-obe na ruiruo gaga evaọ ikpe-udhusoi avọ ivẹ na te epanọ o rọ wọhọ nọ a mu rie họ ero ruiruo no taure A.D. 100 u te te.” O lọhọ re a rehọ ukulu-obe na ruiruo vi uko-obe na. A rẹ kake jariẹ duku Ikereakere. Onana u ghine fiobọhọ kẹ Ileleikristi ọsosuọ na enọ, wọhọ Pọl, orọnikọ a je ru Ikereakere na vẹ ọvo ho rekọ je “dhesẹ” eware nọ a bi wuhrẹ na no eva rai ze.—Iruẹru 17:2, 3.

20. Ẹvẹ ahwo Ọghẹnẹ a rọ rehọ eware-ikuo ọgbọna ruiruo no evaọ iruo usiuwoma ota akpọ-soso na, kọ fikieme?

²⁰ Ẹnyaharo eware-ikuo evaọ oge mai nana u gbunu gaga no. Emashini nọ i re kporo ebe vẹrẹ gaga i fiobọhọ no evaọ ekporo ebe nọ a kere no Ebaibol ze evaọ evẹrẹ buobu ususu. Eware-ikuo ọgbọna e lẹliẹ iruo efafa Ebaibol kpata viere no. Imoto, itreni, ekọ-oyibo, gbe irupre i ru rie lọhọ no re a dhẹ ebe nọ a kere no Ebaibol ze nya akpọ na wariẹ. Ifonu gbe emashini ọ fax i ru ẹmeọta vẹrẹ vẹrẹ lọhọ no. Ẹkwoma ẹzi riẹ, Jihova ọ kpọ idibo riẹ no re a fi ekwakwa eyena họ iruo re a rọ wha ẹvaha emamọ usi na ruọ akpọ-soso. Orọnikọ a be rehọ eware nana ruiruo fiki ọ isiuru eroruiruo eware ekpokpọ akpọ na ha. Ukpoye, ugogo isiuru rai họ oware nọ u re fiobọhọ kẹ ae wha iruo usiuwoma ota rai haro ziezi.

21. Evaifihọ eme ma wo?

²¹ Jesu ọ ruẹaro nọ: “A rẹ te vuẹ ovuẹ usiuwoma uvie na kẹ akpọ na kpobi.” (Matiu 24:14) Wọhọ epanọ Ileleikristi ọsosuọ a ruẹ orugba eruẹaruẹ yena, ma be ruẹ orugba riẹ rro viere nẹnẹ. Epanọ iruo na e rro jẹ ga te kẹhẹ, evaọ oke nọ eware e lọhọ gbe nọ e tẹ ga, evaọ udevie izi gbe uruemu nọ i bi nwene, evaọ etoke ẹmo gbe udhedhẹ, gbe udevie ẹnyaharo eware-ikuo kpobi, a ta usiuwoma na no yọ a gbẹ be tae. Kọ areghẹ gbe erri-kparo Jihova u gbe gb’owhẹ unu? O sai mu omai ẹro riẹriẹriẹ inọ iruo usiuwoma ota na u ti rugba nya lele omaa Jihova gbe nnọ ẹjiroro oyoyou riẹ o ti rugba kẹ oghale ikiẹrẹe na. A te rọ otọakpọ na reuku jẹ rria bẹdẹ bẹdẹ evaọ eva riẹ. (Olezi 37:29; Habakuk 2:3) Ma te nwene izuazọ mai rọwo kugbe ẹjiroro Jihova, ma te jọ usu rai.—1 Timoti 4:16.

[Footnotes]

Eme Ọkiẹriwo

◻ Fikieme usiuwoma ota na o rọ rrọ iruo use-abọ?

◻ Idhere vẹ iruo Ileleikristi i ro wo erere no ọruẹrẹfihotọ egọmeti gbe ufuoma okegbe ubroke ze no?

◻ Oghale Jihova evaọ iruo usiuwoma ota na o k’omai imuẹro kpahe eviavia obaro vẹ?