“Ri, Ọghẹnẹ Mai Ọna”

 1, 2. (a) Didi onọ whọ rẹ sae gwọlọ nọ Ọghẹnẹ? (b) Didi onọ Mosis ọ nọ Ọghẹnẹ?

KỌ WHỌ sai roro epanọ o rẹ jọ re who lele Ọghẹnẹ t’ẹme? Uzedhe iroro riẹ ọvo dede i re mu ọwhewhe—Osu ehrugbakpọ na o bi lele owhẹ t’ẹme! Whọ kaki dhizu, rekọ whọ tẹ rọ udugaga k’uyo. Ọ be gaviezọ, ọ kuyo, yọ ọ k’owhẹ uvẹ re whọ nọ onọ kpobi nọ whọ gwọlọ. Kọ didi onọ whọ te nọ?

² Evaọ oke anwae, ọzae jọ ọ jariẹ nọ ọ jọ uyero utioye na. Odẹ riẹ Mosis. Rekọ onọ nọ ọ nọ Ọghẹnẹ o sai gb’owhẹ unu. Ọ nọ kpahe omariẹ hẹ, obaro riẹ, hayo tubọ ebẹbẹ ahwo-akpọ họ. Ikpoye, ọ nọ kpahe odẹ Ọghẹnẹ. Oyena o sae jọ owhẹ ẹkpẹlobọ, keme Mosis ọ riẹ odẹ-oma Ọghẹnẹ no vẹre. Fikiere, onọ riẹ na u wo otofa nọ u kodo viere. Evaọ uzẹme, o rrọ onọ nọ o mai wuzou nọ Mosis ọ rẹ sae nọ. Uyo na u kpomahọ omai kpobi. O sai fiobọhọ k’owhẹ jẹ owọ nọ o r’oja evaọ esikẹle Ọghẹnẹ. Evaọ oghẹrẹ vẹ? Joma t’ẹme kpahe ẹmeọta-kugbe ogbunu ọyena.

 3, 4. Didi oware u su kpohọ ẹmeọta Mosis kugbe Ọghẹnẹ, kọ didi eme aimava a ta?

³ Mosis ọ kpako te ikpe 80 no. Ọ raha ikpe udhuvẹ no hẹrioma no ahwo riẹ, emọ Izrẹl na, enọ e jọ erigbo evaọ Ijipti. Ẹdẹjọ, nọ ọ jẹ rẹrote uthuru ọgọ riẹ, ọ tẹ ruẹ oware aghẹruẹ jọ. Erae e jọ itẹwọ jọ, rekọ e jẹ mahe itẹwọ na ha. E jẹ to ọvo, bi lo wọhọ ukpẹ evaọ akotọ ugbehru. Mosis o te bikẹle iẹe re o noi rri. Ẹvẹ o jojo te evaọ okenọ urru jọ o t’ẹme kẹe no udevie erae na ze! Ẹkwoma ọtota ẹnjẹle, Ọghẹnẹ avọ Mosis a tẹ t’ẹme oke krẹkri. Yọ, wọhọ epanọ whọ riẹ, Ọghẹnẹ o te vi Mosis nọ ọ jẹ dhozọ na uwou re ọ nyasiọ uzuazọ udhedhẹ riẹ ba re o zihe kpohọ Ijipti re o siwi emọ Izrẹl no igbo.—Ọnyano 3:1-12.

⁴ Whaọ, Mosis ọ hae sae nọ Ọghẹnẹ oghẹrẹ onọ kpobi. Rekọ, muẹrohọ onọ nọ ọ nọ: “Otẹrọnọ mẹ tẹ nya bru ahwo Izrẹl re mẹ ta kẹ ae nọ, ‘Ọghẹnẹ esẹ rai o vi omẹ bru owhai ze,’ a tẹ nọ omẹ nọ, ‘Didi odẹ riẹ?’ Kọ ẹvẹ mẹ rẹ ta kẹ ae?”—Ọnyano 3:13.

 5, 6. (a) Didi uzẹme uvevẹ obọdẹ onọ Mosis na u wuhrẹ omai? (b) Didi oware afuẹwẹ a ru kpahe odẹ-oma Ọghẹnẹ no? (c) Fikieme u je wuzou tere inọ Ọghẹnẹ ọ fere odẹ riẹ via kẹ ahwo-akpọ?

⁵ Oware ovo jọ nọ onọ oyena o kaki wuhrẹ omai họ Ọghẹnẹ o wo odẹ. Ma re rri uzẹme uvevẹ nana vo ho. Ghele na, ibuobu i bi rri rie vo. A si odẹ-oma Ọghẹnẹ no efafa Ebaibol buobu no a tẹ rehọ edẹ-ova wọhọ “Ọnowo” gbe “Ọghẹnẹ” ro nwene iei. Onana yọ ovo jọ evaọ usu eware nọ e rẹ mae kẹ ọkora je fo afuẹwẹ nọ a rehọ odẹ egagọ ru no. Kọ eme họ oware ọsosuọ nọ who re ru nọ whọ tẹ nyaku ohwo? Kọ ogbẹrọnọ whọ rẹ nọe onọ odẹ riẹ? Epọvo na o rrọ whọ tẹ gwọlọ riẹ Ọghẹnẹ. Ọ rrọ ohwo ugbothabọ jọ nọ o wo odẹ hẹ hẹ, ọnọ a rẹ sae riẹ hayo wo otoriẹ kpahe he. Dede nọ a rẹ rue riẹ hẹ, ohwo ọ rrọ, yọ o wo odẹ—Jihova.

⁶ Ofariẹ, nọ Ọghẹnẹ ọ fere odẹ-oma riẹ via na, koyehọ oware isiuru ulogbo jọ o r’otọ riẹ. O bi zizie omai re ma te riẹe. Ọ gwọlọ re ma ru ẹsalọ nọ ọ mai woma kpobi evaọ uzuazọ—re ma si kẹle iẹe. Rekọ Jihova o ru vi odẹ riẹ nọ ọ ta k’omai no. O wuhrẹ omai otofa riẹ no re.

 7. (a) Eme họ otofa odẹ-oma Ọghẹnẹ? (b) Eme Mosis ọ ghinẹ gwọlọ riẹ evaọ okenọ ọ nọ Ọghẹnẹ kpahe odẹ Riẹ?

⁷ Jihova ọ salọ odẹ-oma riẹ, onọ u wo otofa ulogbo. Otofa “Jihova” họ “O re Ru Zihe Ro.” Uzẹme, ọye ọ ma eware kpobi. Oyena ọvo dede u re mu ọwhewhe. Rekọ oyena họ oware nọ otofa odẹ Ọghẹnẹ u kie kpahe? Mosis ọ gwọlọ wuhrẹ viere. Uzẹme na họ, odẹ Ọghẹnẹ o jọ oware okpokpọ họ. Ahwo a be hai sei evaọ ikpe-udhusoi ẹko buobu nọ e vrẹ no. Uzẹme, nọ ọ nọ kpahe odẹ Ọghẹnẹ, Mosis ọ be nọ kpahe oghẹrẹ ohwo nọ o wo odẹ na. Koyehọ, ọ be ta nọ: ‘Eme mẹ rẹ ta kẹ ahwo ra Izrẹl kpahe owhẹ nọ o te bọ ẹrọwọ rai ga fihọ owhẹ, nọ o te kẹ ae imuẹro nọ who ti ghine siwi ai?’

 8, 9. (a) Ẹvẹ Jihova ọ kuyo kẹ onọ Mosis, kọ eme o thọ evaọ oghẹrẹ nọ a be fa uyo Riẹ na ẹsibuobu? (b) Eme họ otofa eme na “Mẹ rẹ rẹriẹ kpohọ oghẹrẹ kpobi nọ u j’omẹ”?

⁸ Evaọ uyo, Jihova o te dhesẹ otofa odẹ riẹ. Ọ ta kẹ Mosis nọ: “Mẹ rẹ rẹriẹ kpohọ oghẹrẹ kpobi nọ u j’omẹ.” (Ọnyano 3:14, NW ) Evaọ oria nana efafa Ebaibol buobu i se nọ: “Mẹ họ omẹ.” Rekọ oma nọ a ro totọ fa oria nana evaọ Ebaibol ọ New World Translation na u dhesẹ nọ orọnikọ Ọghẹnẹ ọ be ta gheghe nọ ọ rrọ uzuazọ họ. Ukpoye, o je wuhrẹ Mosis—kugbe omai kpobi—otofa odẹ na. Jihova ọ te “rẹriẹ kpohọ,” hayo nwene kpohọ oware kpobi nọ ọ gwọlọ re o ru eyaa riẹ gba. Enẹ efafa ọ J. B. Rotherham o fa owọ nana: “Me Ti Zihe Ro oware kpobi nọ u j’omẹ.” Ọwena jọ nọ o wuhrẹ kpahe Hibru nọ a ro kere Ebaibol na ọ fotọ eme nana enẹ: “Oghẹrẹ kpobi nọ uyero hayo ẹgwọlọ na ọ rrọ kẹhẹ . . . , Ọghẹnẹ o ti ‘zihe ro’ ifue kẹ ẹgwọlọ na.”

⁹ Eme oyena u dhesẹ kẹ emọ Izrẹl na? Makọ ezadhe nọ a rẹriẹ ovao ku, makọ uye nọ a be ruẹ kpobi, Jihova o ti zihe ro oware nọ ọ gwọlọ kpobi re ọ ruẹsi siwi ai no igbo jẹ rehọ ae ziọ Ẹkwotọ Eyaa na. Evaọ uzẹme odẹ oyena o lẹliẹ e rae fi udu họ Ọghẹnẹ. O sae jọ epọvo na k’omai nẹnẹ re. (Olezi 9:10) Fikieme?

10, 11. Ẹvẹ odẹ Jihova u ro zizie omai re ma roro kpahe iẹe wọhọ Ọsẹ nọ ọ mai woma kpobi nọ ma rẹ sai wo? Kẹ oriruo.

¹⁰ Re ma dhesẹ iẹe: Esẹ gbe ini a riẹ epanọ a re muẹrohọ otọ te evaọ ẹruorote emọ rai. Evaọ okpẹdoke ọvo, ọyewọ ọ rẹ sai ruiruo wọhọ enọso, othere-ẹbẹ, iticha, ọnọ ọ rẹ whọku, oguẹdhọ, gbe eware efa buobu. Iruo sa-sa nọ a gwọlọ mi ai u re dhe ibuobu ofu. A rẹ ta kpahe evaifihọ nọ emọ rai i wo kpahe ae, enọ e rẹ vro vievie he inọ Ọsẹ hayo Oni rai ọ sai ririe irui no ai ovao, ku ẹwhọ kpobi họ, ko iwu rai nọ e bẹre, jẹ kiyo enọ kpobi nọ i bi no ai unu ze. Esẹ gbe ini jọ a re roro nọ a te he yọ ofu o re tube dhe ai ẹsejọ dede fikinọ a be sae nyate ẹgwọlọ emọ na ha. A rẹ ruẹ nọ a te vievie he evaọ iruo enana buobu.

¹¹ Jihova omariẹ yọ ọyewọ oyoyou re. Dede na, o gbẹ vrẹ uwhru itee ikiẹrẹe riẹ hẹ, uvumọ oware o riẹ nọ o re zihe ro ho re ọ sae rẹro te emọ otọakpọ riẹ evaọ edhere nọ ọ mai woma kpobi. Fikiere, odẹ riẹ na, Jihova, u zizie omai re ma roro kpahe iẹe wọhọ Ọsẹ nọ ọ mai woma kpobi. (Jemis 1:17) U kri hi Mosis gbe emọ Izrẹl ẹrọwọ efa a tẹ ruẹ nọ Jihova o bi ghine ru lele odẹ riẹ na. Ọwhewhe o mu rai nọ o bi ru oma riẹ zihe ro Oletu Ọgbaẹmo nọ o re kie he, Olori ekwakwa emama kpobi, Ọkẹ-Uzi, Oguẹdhọ, Ọwena, Ọkokẹ emuore gbe ame, Ọsẹro iwu gbe eviẹ nọ a rẹ ruẹ obọ riẹ hẹ—gbe eware itieye efa.

12. Ẹvẹ uruemu Fẹro kpahe Jihova u ro wo ohẹriẹ no orọ Mosis?

¹² Fikiere Ọghẹnẹ o ru odẹ-oma riẹ via no, o dhesẹ otofa riẹ no, yọ o tube dhesẹ no nnọ otofa odẹ na u fo rie. Ababọ avro, Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ ma riẹe. Didi owọ ma rẹ jẹ? Mosis ọ gwọlọ riẹ Ọghẹnẹ. Isiuru egaga eyena e kpọ edhere uzuazọ Mosis u te ru ei si kẹle Ọsẹ obọ odhiwu riẹ gaga. (Ikelakele 12:6-8; Ahwo Hibru 11:27) U yoma gaga, umutho ahwo jọ ọvo evaọ oke Mosis a wo isiuru evona. Okenọ Mosis o se odẹ Jihova kẹ Fẹro, osu ọ ọgeva Ijipti ọyena o te d’enu nọ: “Ono họ Jihova?” (Ọnyano 5:2, NW ) Fẹro ọ gwọlọ riẹ kpahe Jihova viere he. Ukpoye, ọ rehọ ẹkoko go Ọghẹnẹ Izrẹl na họ akotọ wọhọ nọ o fioka ha. Oghẹrẹ uruemu oyena o da oria kpobi fia nẹnẹ. U tu ahwo aro kpahe uzẹme ovo jọ nọ o mai wuzou kpobi na no—Jihova họ Olori Osu na.

13, 14. (a) Fikieme a jẹ kẹ Jihova edẹ-ova buobu evaọ Ebaibol na, kọ evẹ họ ejọ rai? (Rri ẹkpẹti na evaọ ẹwẹ-obe avọ 14.) (b) Fikieme Jihova ọvo o je te ọnọ a re se “Olori Osu”?

¹³ Jihova o re nwene gaga, rẹriẹ lele oghẹrẹ nọ uyero o rọ te epanọ o ro wo edẹ-ova buobu evaọ Ikereakere na. Enana i bi lele odẹ-oma riẹ hroma ha; ukpoye i re wuhrẹ omai viere kpahe oware nọ odẹ riẹ u dikihẹ kẹ. Wọhọ oriruo, a se rie “Olori Osu na Jihova.” (2 Samuẹle 7:22, NW ) Odẹ-ova ukpehru oyena, onọ o jọ Ebaibol na roma via asia udhusoi buobu na, o ta k’omai kpahe ọkwa Jihova. Ọye ọvo o wo udu nọ ọ rẹ rọ jọ Osu ehrugbakpọ na kpobi. Roro kpahe oware nọ o jẹ rọ ere.

¹⁴ Wọhọ Ọnọma na Jihova o wo ibe he. Eviavia 4:11 o ta nọ: “Who teri, eyo Ọnowo nọ o re mie oro gbe adhẹẹ gbe ogaga, keme whẹ ọ ma eware na kpobi, jegbe fiki awere ra a rọ rọ, a rọ mae na.” Eme oruaro enana e rẹ sai kie kpahe omọfa ha. Eware kpobi evaọ ehrugbakpọ na e rọ uzuazọ fiki Jihova! Ababọ avro, Jihova o te kẹ ọghọ, ogaga, gbe oruaro nọ u re te ọnọ ọ rrọ Olori Osu gbe Ọnọma eware kpobi.

15. Fikieme a je se Jihova ‘Ovie ebẹdẹ bẹdẹ’?

¹⁵ Odẹ-ova ofa jọ nọ u kie kpahe Jihova ọvo họ ‘Ovie ebẹdẹ bẹdẹ.’ (1 Timoti 1:17; Eviavia 15:3) Eme onana u dhesẹ? O rọ bẹbẹ re iroro ekpẹkpẹ mai i wo otoriẹ riẹ, rekọ Jihova ọ rrọ bẹdẹ bẹdẹ evaọ idhere kpobi—kpohọ obemu gbe obaro. Olezi 90:2 o ta nọ: “Rite bẹdẹ bẹdẹ yọ owhẹ rọ Ọghẹnẹ.” Fikiere Jihova o wo emuhọ họ; ọ rrọ n’anwae ze. A se rie gbagba inọ “ọnọ ọ rọ no oke anwae ze”—ọ rria bẹdẹ bẹdẹ no taure ohwo hayo oware jọ evaọ ehrugbakpọ na o tẹ te ze uzuazọ! (Daniẹl 7:9, 13, 22) Ono ọ rẹ sai dikihẹ wọso udu riẹ wọhọ Olori Osu na?

16, 17. (a) Fikieme ma gbẹ sae ruẹ Jihova ha, kọ fikieme oyena u gbe gb’omai unu hu? (b) Edhere vẹ Jihova o ro muẹro vi oware jọ kpobi nọ ma rẹ sae ruẹ hayo r’obọ te?

¹⁶ Ghele na, ahwo jọ a rẹ wọso udu oyena, wọhọ epanọ Fẹro o ru na. Abọjọ ẹbẹbẹ na họ ahwo ọ sebaẹgba a rẹ mai fievahọ oware nọ a rẹ sae ruẹ. Ma rẹ sae ruẹ Olori Osu na ha. Ohwo ẹzi ọ rrọ, ibiaro ahwo-akpọ e sae rue riẹ hẹ. (Jọn 4:24) U te no ere no, otẹrọnọ ohwo-akpọ oma-iwo gbe azẹ o dikihẹ aro Jihova Ọghẹnẹ dẹẹ, okpẹtu o re noi ze. Jihova omariẹ ọ ta kẹ Mosis nọ: “Whọ rẹ sae ruẹ ovao mẹ hẹ; keme ohwo ọvo ọ rẹ sae ruẹ omẹ no re ọ zọ họ.”—Ọnyano 33:20; Jọn 1:18.

¹⁷ Oyena u re gb’omai unu hu. Mosis ọ ruẹ abọjọ oruaro Jihova, ẹsejọhọ ẹkwoma ẹnjẹle nọ o dikihẹ kẹe. Eme o no rie ze? Ovao Mosis u te je “lo” nwranwranwra evaọ etoke jọ. Ozọ u tube je mu emọ Izrẹl dede re a t’ovao rri Mosis. (Ọnyano 33:21-23; 34:5-7, 29, 30) Uzẹme, uvumọ ohwo-akpọ ọ sai rri Olori Osu na omariẹ evaọ oruaro riẹ kpobi hi! Kọ onana u dhesẹ nọ eware nọ ma rẹ ruẹ jẹ kaobọ te i muẹro vi ei? Ijo, eware buobu e riẹ nọ ma rẹ sae ruẹ hẹ nọ ma rọwo nọ e rrọ—wọhọ oriruo, ofou, edhere-ẹmeọta irediyo, gbe iroro. Ofariẹ, Jihova ọ rrọ bẹdẹ bẹdẹ, unuikpe nọ e vrẹ no kpobi i re kpomahọ iẹe he, makọ ikpe ima-idu buobu dede! Evaọ edhere ọyena, o muẹro vi oware jọ kpobi nọ ma rẹ sae kaobọ te hayo ruẹ, keme eware akpọ na nọ a rẹ ruẹ na e rẹ sae kpako jẹ raha. (Matiu 6:19) Kọ ma re roro kpahe iẹe wọhọ ẹgba jọ gheghe nọ a rẹ ruẹ hẹ hayo Ọtumuhọ Ọsosuọ jọ gheghe? Joma ruẹ.

18. Didi eruẹaruẹ a rọ kẹ Izikiẹl, kọ eme ovao ene ‘emama uzuazọ’ nọ e kẹle Jihova na i dhesẹ?

¹⁸ Dede nọ ma sae ruẹ Ọghẹnẹ hẹ, okerefihotọ isiuru nọ e k’omai ẹmẹvo eware nọ e rrọ obọ odhiwu e rrọ Ebaibol na. Uzou ọsosuọ obe Izikiẹl yọ oriruo jọ. A kẹ Izikiẹl eruẹaruẹ erọ ukoko obọ odhiwu Jihova, onọ ọ ruẹ wọhọ akẹkẹ-ẹmo ologbo obọ odhiwu. Oware nọ o mai mu urirẹ họ edhesẹ emama ẹzi ilogbo nọ e wariẹ Jihova họ. (Izikiẹl 1:4-10) ‘Emama uzuazọ’ enana e rọ usu okpekpe kugbe Jihova, yọ eriwo-oma rai o ta okpẹme jọ k’omai kpahe Ọghẹnẹ nọ a be gọ. Ọvuọvo rai o wo ovao ene—ọrọ eruẹ, okpohrokpo, ugo, gbe ohwo. O wọhọ nọ enana i dikihẹ kẹ ekwakwa ilogbo ene erọ Jihova.—Eviavia 4:6-8, 10.

19. Didi okwakwa a rehọ (a) ovao eruẹ na dhesẹ? (b) ovao okpohrokpo na dhesẹ? (c) ovao ugo na dhesẹ? (d) ovao ohwo na dhesẹ?

¹⁹ Evaọ Ebaibol na, a rẹ rehọ eruẹ dhesẹ ogaga, yọ u ghine fo, keme eruẹ yọ arao nọ ọ g’oma gaga. Evaọ abọdekọ riẹ, okpohrokpo o re dhesẹ uvi-ẹdhoguo, keme uvi ẹdhoguo o gwọlọ aruọwha, okwakwa nọ a rọ riẹ okpohrokpo. A riẹ ugo kẹ ẹro ọfiọfiọ riẹ, keme ọ rẹ sae jọ ugbothabọ ruẹ oware osese. Fikiere ovao ugo na o sae nwani dhesẹ areghẹ Ọghẹnẹ nọ o rẹ ruẹ thabọ gaga. Kọ ovao ohwo na? Whaọ, ohwo, ọnọ a rehọ uwoho Ọghẹnẹ ma, ọ rrọ oghẹrẹsa evaọ ẹgba riẹ nọ o re ro dhesẹ okwakwa ulogbo Ọghẹnẹ—uyoyou. (Emuhọ 1:26) A jọ Ikereakere na dhesẹ abọ ekwakwa-oma Jihova sa-sa enana—ogaga, uvi-ẹdhoguo, areghẹ, gbe uyoyou—te epanọ a rẹ rọ fodẹ ae wọhọ ekwakwa obọdẹ Ọghẹnẹ.

20. Kọ ma re du brudu inọ ẹsejọhọ ekwakwa-oma Jihova i nwene no, kọ fikieme whọ rrọ k’uyo ere?

²⁰ Kọ ma re brudu nọ ẹsejọhọ Ọghẹnẹ o nwene no evaọ ikpe idu nọ e vrẹ no anwẹnọ a rọ jọ Ebaibol dhesẹ iẹe na? Ijo, ekwakwa-oma Ọghẹnẹ i re nwene he. Ọ ta k’omai nọ: “Mẹ ỌNOWO na mẹ rẹ rẹriẹ hẹ.” (Malakae 3:6) Viukpenọ o re mu nwene, Jihova o re dhesẹ oma riẹ via wọhọ uvi Ọsẹ evaọ edhere nọ ọ rẹ j’owọ kpahe uyero kpobi. Ọ rẹ rehọ ekwakwa-oma riẹ nọ e mae r’oja karo. Evaọ usu ekwakwa ene na, onọ o mae rọ aro họ uyoyou. A rẹ rue riẹ evaọ oware kpobi nọ Ọghẹnẹ o bi ru. O re dhesẹ ogaga, uvi-ẹdhoguo, gbe areghẹ riẹ evaọ edhere oyoyou. Evaọ uzẹme, Ebaibol na ọ ta okpẹme jọ kpahe Ọghẹnẹ gbe okwakwa onana. Ọ ta nọ: “Ọghẹnẹ họ uyoyou.” (1 Jọn 4:8) Muẹrohọ nnọ orọnikọ ọ ta nọ Ọghẹnẹ o wo uyoyou hayo inọ Ọghẹnẹ ọ rrọ yoyou hu. Ukpoye, ọ ta nọ Ọghẹnẹ họ uyoyou. Uyoyou, ẹkoma riẹ, oyehọ oware nọ o rẹ wọe evaọ iruẹru riẹ kpobi.

21. Ẹvẹ o te j’omai oma nọ ma be riẹ ekwakwa Jihova viere na?

²¹ Kọ whọ ruẹ ọmaha jọ no ẹdẹjọ nọ ọ riobọhọ ọsẹ riẹ kẹ egbẹnyusu riẹ ọ tẹ ta avọ oghọghọ gbe oma orro nọ, “Ọsẹ mẹ ọye”? Egegagọ Ọghẹnẹ a wo ẹjiroro kpobi nọ a rẹ rọ rehọ Jihova ere. Ebaibol na ọ ruẹaro kpahe oke nọ ahwo ẹrọwọ a ti ro whowho nọ: “Ri, Ọghẹnẹ mai ọna.” (Aizaya 25:8, 9) Epanọ whọ be riẹ kpahe ekwakwa Jihova haro te, ere o rẹ j’owhẹ oma te nọ who wo Ọsẹ nọ ọ mai woma kpaobọ.

22, 23. Ẹvẹ Ebaibol na o dhesẹ Ọsẹ obọ odhiwu mai, kọ ẹvẹ ma rọ riẹ nọ ọ gwọlọ re ma si kẹle iẹe?

²² Ọsẹ nana ọ rrọ dokpodokpo hayo kpikpimẹ hẹ—dede nọ otu egagọ edodokpo gbe egbaeriariẹ jọ i wuhrẹ ere no. O rẹ jọ bẹbẹ re ma si kẹle Ọghẹnẹ ọdodokpo, yọ Ebaibol na o dhesẹ Ọsẹ obọ odhiwu mai ere he. Wo ohẹriẹ, o se rie ‘Ọghẹnẹ evawere na.’ (1 Timoti 1:11) O wo oma-iroro egaga gbe iwowolẹ. O rẹ ‘dae gaga’ nọ emama iwareghẹ riẹ e tẹ raha ọkpọvio nọ ọ kẹ fiki ewoma rai. (Emuhọ 6:6; Olezi 78:41) Rekọ ma tẹ be j’owọ avọ areghẹ lele Ẹme riẹ, ma re ru “eva were” iẹe.—Itẹ 27:11.

²³ Ọsẹ mai ọ gwọlọ re ma kẹle iẹe. Ẹme riẹ ọ tuduhọ omai awọ nọ ma “guọlọ Ọghẹnẹ, te epanọ a re ro kie lele iei. Dede na orọnikọ otheri omai ọvuọvo abọ họ.” (Iruẹru 17:27) Rekọ ẹvẹ o rẹ rọ lọhọ re ahwo-akpọ gheghe a si kẹle Olori Osu ehrugbakpọ na?