Rọ Aro Kele Ẹrọwọ Rai

O je Rri, Ọ tẹ jẹ Hẹrẹ

ELAEJA ọ gwọlọ epanọ ọye ọvo o re ro kpohọ oria jọ nyae lẹ se Ọsẹ obọ odhiwu riẹ. Rekọ u ri kri hi nọ ogbotu ahwo nọ a wariẹ ọruẹaro uzẹme nana họ a rọ rue riẹ nọ ọ lẹ, nọ erae i ro no obọ odhiwu ze, yọ ababọ avro, ibuobu rai a jiri i rie re a ruẹse jọ emamọ ahwo evaọ aro riẹ. Taure Elaeja ọ tẹ te gadiẹ kpohọ ehru ugbehru Kamẹl nọ ofou o fou ya fihọ na nyae lẹ se Jihova Ọghẹnẹ, u wo use-abọ jọ nọ ọ rẹriẹ ovao dhe. U wo ovuẹ jọ nọ o gwọlọ nọ ọ rẹ vuẹ Ehab.

Ezae ivẹ nana a wo ohẹriẹ no ohwohwo gaga. Ehab avọ emamọ iwu ovie nọ o kuhọ, ọ rrọ ohwo uvou-uthei nọ o wo ẹme-obọ họ, nọ o kiuke ku egagọ uzẹme. Elaeja ọ wha ewu ọruẹaro—onọ a rehọ oviẹ-arao, eto ekamẹle hayo ẹwe ru. Ọ jọ ọzae nọ o wo udu gbe ẹrọwọ, je kiete. Okpẹdoke nana nọ ọ be joma re no na o dhesẹ eware buobu via no kpahe oghẹrẹ ahwo nọ ezae ivẹ nana a rrọ.a

O jọ ekpehre ẹdẹ kẹ Ehab gbe amọfa nọ a be gọ Ebale kpobi. A fere egagọ ọrue nọ Ehab ovie na avọ Jezibẹl aye riẹ a jẹ whaharo evaọ uvie erua-ikpe Izrẹl via no. A dhesẹ egagọ Ebale via inọ ginọ egagọ ọrue. Ghelọ epanọ eruẹaro na a lẹ ga te, duola, jẹ bẹre oma rai te kẹhẹ, ẹdhọ ofofe rai na ọ sai vi erae se ai hi. Ebale ọ sae thọ ezae egba ene gbe ikpisoi (450) nana nọ a fo uwhu na ha. Ẹdhọ ofofe na o kie evaọ abọfa jọ re, yọ o bi ti kie wariama kẹle na. O vrẹ ikpe esa no nọ eruẹaro Ebale a be rọ lẹ sei inọ o vi oso ze re ọ rrọ ku otọ nọ o ya fia na, rekọ Ebale ọ re sai vi oso ze he. Kẹlena, Jihova o bi ti dhesẹ via inọ ọye họ Ọghẹnẹ nọ ọ mai kpehru ẹkwoma oso nọ o bi ti vi ze.—1 Ivie 16:30–17:1; 18:1-40.

Oke vẹ Jihova o bi ti ro ru onana? Eme Elaeja o re ru bọo oke yena? Eme ma rẹ sai wuhrẹ mi ọzae ẹrọwọ nana? Joma ruẹ nọ ma be te kiẹ ikuigbe nọ e rrọ 1 Ivie 18:41-46 na.

O Se Olẹ Gboja

Elaeja o bru Ehab ọ tẹ ta kẹe nọ: “Nya kpobọ ehru re whọ re [jẹ] da; keme edo oso ọ be tha.” (Owọ avọ 41) Kọ ovie ọgeva nana o wuhrẹ oware jọ no eware nọ e via ẹdẹ yena ze? Ikuigbe na e nwane ta gbiae he, dedena ma jọ etenẹ ruẹ ẹme ọvo nọ o dhesẹ nọ o kurẹriẹ hayo inọ ọ ta kẹ ọruẹaro na nọ o lele iei lẹ se Jihova kẹ erọvrẹ hẹ. Kakaka, oware nọ Ehab o ru kpobi họ, ‘ọ nyae re emu jẹ da udi.’ (Owọ avọ 42) Kọ Elaeja omariẹ?

“Elaeja ọ tẹ nya kpobọ ehru ugbehru Kamẹl; o te ruwẹ kpotọ, ọ tẹ rehọ ovao kpahe ighilawọ riẹ.” Nọ Ehab ọ be dhogbo eva, Elaeja ọ tẹ rehọ uvẹ yena lẹ se Ọsẹ obọ odhiwu riẹ. Muẹrohọ epanọ Elaeja o ro dhesẹ omaurokpotọ evaọ etenẹ—o ruwẹ kpotọ te epanọ ovao riẹ u ro te ighilawọ riẹ. Eme Elaeja o je ru na? O bẹ ẹriẹ hẹ. Evaọ obe Jemis 5:18, Ebaibol e vuẹ omai inọ Elaeja ọ lẹ se Ọghẹnẹ inọ o vi oso ze. U muẹro inọ olẹ yena ọ jẹ lẹ evaọ ugbehru Kamẹl na.

Jihova ọ ta vẹre no inọ: ‘Me ti vi oso ze otọ na.’ (1 Ivie 18:1) Fikiere Elaeja ọ lẹ inọ oreva Ọsẹ obọ odhiwu riẹ u rugba, wọhọ epanọ Jesu o wuhrẹ ilele inọ a lẹ ikpe odu ọvo nọ i lele i rie na.—Matiu 6:9, 10.

Ma rẹ jọ oriruo Elaeja wuhrẹ eware buobu kpahe olẹ. Oware nọ o mae jọ oja kẹ Elaeja họ erugba oreva Ọsẹ obọ odhiwu riẹ. Nọ ma tẹ be lẹ, u fo re ma kareghẹhọ nọ: “Ma tẹ yare oware jọ wọhọ [epaọ] oreva riẹ, o re yo kẹ omai.” (1 Jọn 5:14) U re vevẹ, o gwọlọ nọ ma rẹ riẹ oware nọ oreva Ọghẹnẹ o rrọ re ma tẹ sae lẹ elẹ nọ ọ rẹ jẹrehọ—oye u je fo re ma hae rọ Ebaibol ro wuhrẹ oma mai kẹdẹ kẹdẹ na. U muẹro nọ o jọ isiuru Elaeja re inọ oso ọ rrọ re uye nọ o bẹ ahwo orẹwho riẹ kri no na u kuhọ. Yọ oware igbunu nọ Jihova o ru no ẹdẹ yena u ru udu Elaeja vọ avọ uyere. U fo nọ ma rẹ jọ elẹ mai dhesẹ ọdawẹ kẹ amọfa jẹ kẹ Ọghẹnẹ uyere re.—2 Ahwo Kọrint 1:11; Ahwo Filipai 4:6.

O Fi Eva họ Ẹme Ọghẹnẹ, O je Rri

U mu Elaeja ẹro inọ Jihova o ti gine vi oso ze, rekọ ọ riẹ ugogo oke na ha. Kọ eme ọruẹaro na o je ru re oke na u te ti te? Muẹrohọ ẹme nọ owọ avọ 43 o ta: “Ọ tẹ ta kẹ odibo riẹ nọ, ‘Nya enẹna who ri kpobọ abade.’ Ọ tẹ nya i ri, ọ tẹ ta nọ, ‘Oware ovo o riẹ hẹ.’ Ọ tẹ ta nọ, ‘Wariẹ nya isiahrẹ.’” O tẹ kawo, ma rẹ jọ oriruo Elaeja na wuhrẹ eware ivẹ jọ. Orọ ọsosuọ, muẹrohọ epanọ evaifihọ ọruẹaro e ga te. Je roro kpahe epanọ o fi ẹro h’otọ te.

Elaeja ọ jẹ rehọ ọwhọ gwọlọ imuẹro nọ i dhesẹ nọ Jihova ọ be te jowọ, fikiere o te vi odibo riẹ kpohọ oria ukpehru nọ ọ jẹ sae ruẹ thabọ re o rri ehru na sọ ọ ruẹ oka oso nọ ọ be te rrọ. Nọ odibo na o zihe ze, ọ tẹ ta nọ: “Oware ovo o riẹ hẹ.” Ovao ehru na o ghariẹ, ehru o bi hi. Kọ whọ jọ etenẹ muẹrohọ oware jọ? Kareghẹhọ inọ u ri kri hi nọ Elaeja ọ rọ ta kẹ Ehab ovie na inọ: “Edo oso ọ be tha.” Eme ọ rẹ lẹliẹ ọruẹaro na ta ẹme otiọye kpakiyọ ehru o bi hi?

Elaeja ọ riẹ inọ Jihova ọ ta nọ o ti ru oso rrọ. Wọhọ ọruẹaro Jihova, u mu Elaeja ẹro inọ Jihova o ti ru ẹme riẹ gba. Imuẹro nọ Elaeja o wo e ga te epanọ o rọ wọhọ nọ o tube mu edo oso họ eyo no. Onana o rẹ sae lẹliẹ omai kareghẹhọ oghẹrẹ nọ Ebaibol na i dhesẹ Mosis: “O thihi akọ [wọhọ ẹsenọ ọ be] ruẹ ọ nọ a rẹ ruẹ hẹ.” Kọ who wo imuẹro egaga itieye kpahe Ọghẹnẹ? Ọghẹnẹ ọ kẹ omai imuẹro buobu nọ e rẹ lẹliẹ omai wo ẹrọwọ ọgaga otiọye kpahe iẹe gbe eyaa riẹ.—Ahwo Hibru 11:1, 27.

Ofariẹ, muẹrọhọ epanọ Elaeja o fi ẹro họ otọ te. Orọnọ ẹsiẹvo hayo isiava ọvo o vi odibo riẹ nyai rri sọ ehru o bi no ho, rekọ isiahrẹ soso! Ma sae jọ iroro mai ruẹ epanọ ẹnyẹnya na o rẹ sae bẹ odibo na te, rekọ epanọ a rẹ rọ ruẹ oka oso o jọ Elaeja oja te epanọ o je ro dhei evievi. Ukuhọ riẹ, nọ o zihe ze orọ avọ ihrẹ, odibo na o te bo nọ: “Riri ẹgho jọ wọhọ obọ ohwo ọ va no eva obọ abade ze.” (Owọ avọ 44) Kọ whọ sae jọ iroro ra ruẹ odibo na nọ ọ fare obọ kpae kpehru bi ro dhesẹ epanọ ẹgho nọ ọ ruẹ nọ o bi no ofẹ Abade Ologbo na ze ọ kawo te?b Ẹsejọhọ, ẹgho na ọ jọ oware ovo kẹ odibo na ha fiki epanọ o kawo te. Rekọ o jọ okpoware kẹ Elaeja. Ọ tẹ ta kẹ odibo riẹ ovovẹrẹ nọ: “Tovrẹ, nya e ta kẹ Ehab nọ, ‘Ruẹrẹ ekẹkẹ ra họ re who kpo obọ otọ, ogbẹrọ erehe oso ọ te whaha owhẹ.’”

Elaeja o fi emamọ oriruo ọfa họ otọ kẹ omai. Ma be rria etoke nọ Ọghẹnẹ o bi ti ro ru eyaa riẹ gba kẹle re. Elaeja o rẹro ekuhọ ọrọ etoke ivo egaga, nọ oso ọ be te rọ rrọ; idibo Ọghẹnẹ nẹnẹ a bi rẹro ekuhọ akpọ omuomu nana. (1 Jọn 2:17) Bọo oke nọ Jihova Ọghẹnẹ ọ te rọ jowọ, o gwọlọ nọ ma re fi ẹro họ otọ rroro wọhọ epanọ Elaeja o ru na. Ọmọ Ọghẹnẹ, Jesu, ọ kẹ ilele riẹ ohrẹ inọ: “Fikiere wha roro, keme wha riẹ ẹdẹ nọ Ọnowo rai ọ rẹ te tha ha.” (Matiu 24:42) Kọ Jesu ọ be ta inọ ilele riẹ a te nwane riẹ oware ovo kakaka ha kpahe oke nọ urere na o te rọ ze? O rrọ ere he, keme ọ ta eware buobu kpahe epanọ akpọ na ọ te jọ nọ urere na u te sikẹle no. Omomọvo mai ọ sai se kpahe oka “urere akpọ na” nọ a dhesẹ vevẹ na.—Matiu 24:3-7.c

Kabọ kabọ oka yena o kẹ imuẹro egaga. Kọ imuẹro yena i te epanọ e rẹ rọ wọ omai jowọ vẹrẹ vẹrẹ? Ẹmẹgho nọ a ruẹ evaọ ugbo o kẹ Elaeja imuẹro egaga inọ Jihova ọ be te rọ oso ze. Kọ Ọghẹnẹ o ru oma vo ọruẹaro ẹrọwọ na?

Jihova O Si Uye Notọ jẹ Wha Eghale Ze

Ikuigbe na e ta haro nọ: “Epanọ oma ta na ehru o te bi avọ ẹgho gbe ofou, oso ologbo ọ tẹ rọ. Ehab ọ tẹ dhẹ kpobọ Jezril.” (Owọ avọ 45) Eware na e via ababọ oke oraha. Nọ odibo Elaeja ọ be vuẹ Ehab uwou nọ ọruẹaro na o vi rie na, ẹgho ọsese na ọ tẹ kẹre fihọ, ru ehru bi. Okpofou o te muhọ. Oso nọ a bi rẹro riẹ anwọ ikpe esa gbe ubro evaọ Izrẹl na ọ tẹ nwai kiotọ.d Otọ nọ o ya fihọ kothi na u te bru ame da. Nọ oso na ọ te ga no, ethẹ Kishon ọ tẹ vọhọ, avro ọ riẹ inọ ame na ọ wozẹ azẹ eruẹaro Ebale nọ a kpe na notọ. Onana o jọ emamọ uvẹ re kẹ emọ Izrẹl aghẹmeeyo na nọ a rẹ rọ wozẹ abọ rai fo, si egbegbe ọrọ egagọ Ebale no otọ na.

O ginẹ jọ irẹro Elaeja inọ a ti ru ere! Kọ Ehab o ti kurẹriẹ re o si obọ no egagọ Ebale? Eware nọ e via ẹdẹ yena i gine te epanọ e sae rọ lẹliẹe ru enwene otiọye. Uzẹme, ma rẹ sae riẹ oware nọ o jọ udu Ehab evaọ oke yena ha. Oware nọ ikuigbe na e vuẹ omai họ: “Ehab ọ tẹ dhẹ kpobọ Jezril.” Kọ o wuhrẹ oware jọ no eware nọ e via na ze? Kọ u no rie eva ze inọ o re nwene idhere riẹ? Eware nọ e via uwhremu na i dhesẹ nọ o ru ere he. Rekọ ẹdẹ na o ri kuhọ kẹ Ehab—hayo Elaeja ha.

Ọruẹaro Jihova ọ tẹ ruọ edhere ọvona nọ Ehab ọ be rọ dhẹ vrẹ na. Edhere na o theri, ame ọ vẹre riẹ kpobi yọ ehru o muebi. Rekọ oware aghẹruẹ jọ o tẹ via.

“Obọ ỌNOWO na o tẹ jọ ehru Elaeja; o te zuo eku riẹ, ọ tẹ kake rehọ Ehab dhẹ kpobọ unuẹwho Jezril.” (Owọ avọ 46) U re vevẹ inọ “Obọ ỌNOWO” na u ru oware igbunu evaọ oma Elaeja. No etẹe te Jezril u te oware wọhọ emaele udhe, yọ Elaeja ọ gbẹ jọ ọmaha ha.e Dae jọ iroro ra ruẹ epanọ ọruẹaro yena ọ be rọ zoziẹ ewu othethei riẹ re ọ sai siawọ ziezi, o te mu ohrẹ họ ẹdhẹ evaọ edhere yena nọ ame ọ vẹre na—ọ dhẹ siawọ te epanọ o ro le akẹkẹ Ehab mu, je mi ei aro!

Oyena o jọ evawere ilogbo kẹ Elaeja! Oghẹrẹ ẹgba gbe eri nọ o wo ẹdẹ yena—nọ ẹsejọhọ u tube vi epaọ orọ oke udhu riẹ dede—a rẹ ruẹ obọ oghọghọ nọ oyena o kẹ riẹ hẹ. Onana o sae kareghẹhọ omai eruẹaruẹ nọ e ta kpahe epanọ ahwo nọ a kru ẹrọwọ te urere a ti ro wo ogaga gbe omokpokpọ ogbagba evaọ aparadase otọakpọ nọ ọ be tha na. (Aizaya 35:6; Luk 23:43) Nọ Elaeja ọ jọ edhere yena nọ ame ọ vẹre jẹ dhẹ ohrẹ na, u mu rie ẹro inọ o wo ọjẹrehọ Ọsẹ riẹ, Ọghẹnẹ uzẹme ọvo na, Jihova!

O rrọ isiuru Jihova inọ ọ rẹ ghale idibo riẹ. Oma kpobi nọ ma rẹ dawo re ma sai wo eghale riẹ tobọ, o rro hrọ họ. Wọhọ Elaeja, o gwọlọ nọ ma rẹ hai rroro, kiẹ imuẹro ivevẹ nọ i dhesẹ nọ kẹlena Jihova ọ be te jowọ, ru oware jọ kpahe etoke muomu nana nọ ma rrọ na. Wọhọ Elaeja, ma wo imuẹro buobu nọ ma re ro fi eva họ Jihova, “Ọghẹnẹ ọtẹruo” gbe uzẹme na.—Olezi 31:5.

[Oruvẹ-obotọ]

[Etehe/Uwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 13]

Ẹvẹ Etoke nọ Oso o ro Kiotọ Họ Evaọ Edẹ Elaeja na U Kri Te?

Elaeja, ọruẹaro Jihova ọ ta kẹ Ehab ovie na inọ oso nọ o ri kiotọ anwẹdẹ hẹ na ọ be te rrọ kẹle. Oyena o jọ “ukpe avesa”—nọ a te kele no ẹdẹ nọ Elaeja ọ rọ kake ta nọ oso o bi ti kiotọ họ na. (1 Ivie 18:1) U kri hi, Jihova o gine vi oso ze. Fikiere ahwo jọ a rẹ sai roro inọ evaọ udevie ukpe avesa na oso o ro kiotọ, inọ u te ikpe esa gbagba ha. Rekọ Jesu avọ Jemis a ta nọ etoke nọ oso o ro kiotọ họ na o jọ “ikpe esa gbe emera ezeza.” (Luk 4:25; Jemis 5:17) Kọ Ebaibol na e wọso omariẹ evaọ ẹme nana?

O rrọ ere vievie he. Evaọ Izrẹl anwae, ezi ivo o jẹ hai theri gaga, te emera ezeza. U muẹro inọ okenọ ezi ivo na o kri vi epanọ o rẹ jọ vẹre no, ẹsiẹe Elaeja ọ rọ nyae vuẹ Ehab inọ oso o ti kiotọ họ. Koyehọ, okenọ Elaeja ọ rọ ta ẹme nana, yọ u te enwenọ emera ezeza no nọ oso o ri kiotọ họ. Fikiere, okenọ Elaeja ọ rọ wariẹ unu “evaọ ukpe avesa” rono ẹdẹ nọ ọ rọ kake ta nọ oso o ti kiotọ họ na ze, yọ u te enwenọ ikpe esa gbe emera ezeza no nọ oso o ri kiotọ họ. Okenọ ahwo na kpobi a ro kokohọ Ugbehru Kamẹl kẹ odawọ ulogbo na, yọ “ikpe esa gbe emera ezeza” gbagba e vrẹ no.

Fikiere, dai roro kpahe oke nọ Elaeja o ro bru Ehab evaọ orọ ọsosuọ. Ahwo na a rọwo inọ Ebale ọ be kpọ ẹgho idedeghe na, inọ ọye họ ọghẹnẹ nọ ọ te rọ oso ze. Nọ ezi ivo o te theri vi epanọ o rẹ jọ vẹre, ẹsejọhọ ahwo na a vẹ be ta nọ: ‘Bovẹ Ebale ọ rrọ? Dẹvẹ ọ te rọ oso ze?’ Ẹme Elaeja inọ oso hayo igrigri i ti kiotọ họ bẹsenọ ọ rẹ wariẹ unu o te ginẹ kẹ ahwo nọ a jẹ gọ Ebale idhọvẹ gaga.—1 Ivie 17:1.

[Ọnọ o wo rie]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Uwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 12]

Elẹ Elaeja i dhesẹ inọ o wo isiuru egaga kpahe erugba oreva Ọghẹnẹ