Kẹnoma Kẹ “Eware Ifofe”
“Ọnọ o re kie lele eware ifofe o wo areghẹ hẹ.”—ITẸ 12:11.
1. Eware iwoma sa-sa vẹ ma wo, kọ edhere vẹ o mai woma nọ ma rẹ rọ rehọ ae ru iruo?
MAI Ileleikristi kpobi ma wo eware iwoma sa-sa. Ejọ rai họ omokpokpọ gbe ẹgba, obọdẹ ona jọ nọ ma jọ obọ uvumọ ohwo wuhrẹ hẹ, hayo ekwakwa efe. Fikinọ ma you Jihova, o ruọ omai re ma rehọ eware nana ru iruo evaọ egagọ riẹ, be rọ enẹ ru ohrẹ Ebaibol na gba inọ: “Rehọ eyero . . . ra kẹ ỌNOWO na adhẹẹ.”—Itẹ 3:9.
2. Didi unuovẹvẹ Ebaibol na e kẹ kpahe eware ifofe, kọ ẹvẹ onana o rọ rrọ uzẹme?
2 Evaọ abọdekọ riẹ, Ebaibol e tẹ jẹ ta kpahe eware ifofe jẹ vẹvẹ omai unu inọ ma raha oke gbe ẹgba mai kufiẹ ro le ai hi. Oyejabọ nọ Itẹ 12:11 o rọ ta nọ: “Ohwo no re kporo otọ riẹ o re wo emuore buobu, rekọ ọnọ o re kie lele eware ifofe o wo areghẹ hẹ.” Ẹme nana ginọ uzẹme. Ohwo ọ tẹ be rehọ oke gbe ẹgba riẹ ru iruo gaga re ọ ruẹse rẹrote uviuwou riẹ, uviuwou riẹ eware e rẹ mae lọhọ kẹ. (1 Tim. 5:8) Rekọ, otẹrọnọ ọ rẹ raha oke gbe eyero riẹ fihọ eware ifofe, yọ o bi ru oma riẹ fihọ ohwo nọ “o wo areghẹ hẹ,” ọnọ o wo iroro hayo ute nọ o bi le he. Ohwo otiọye na ọ rẹ sai fi oma riẹ họ ababọ.
3. Ẹvẹ unuovẹvẹ Ebaibol kpahe eware ifofe u ro kie kpahe oghẹrẹ nọ ma be rọ gọ Ọghẹnẹ?
3 Kọ ẹvẹ ẹme itẹ nana u ro kie kpahe oghẹrẹ nọ ma be rọ gọ Ọghẹnẹ? Oleleikristi ọ tẹ be roma kpotọ gọ Jihova ziezi o re wo eghale buobu. Ọ rẹ sai wo imuẹro inọ Ọghẹnẹ ọ te ghale iẹe enẹna, avọ ẹrọwọ ọgaga inọ eyaa Ọghẹnẹ kpobi i ti rugba evaọ obaro. (Mat. 6:33; 1 Tim. 4:10) Rekọ, Oleleikristi nọ o bi kie lele eware ifofe ọ rẹ sae raha usu riẹ kugbe Jihova jẹ sai ku ẹruore uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ riẹ fiẹ. Ẹvẹ ma sae rọ whaha enwoma nana? Ma rẹ daoma re ma vuhu eware nọ e rrọ “ifofe” ma vẹ jẹ gbaemu re ma whaha ae.—Se Taitọs 2:11, 12.
4. Eme họ eware ifofe?
4 Kọ eme họ eware ifofe? A rẹ sai dhesẹ eware ifofe wọhọ oware kpobi nọ o rẹ whae ze nọ ma gbẹ rọ rehọ eva mai kpobi gọ Jihova ha. Wọhọ oriruo, ejọ rai họ erozaha hayo omakugbe omawere. Eware nana i wo abọ owoma rai. Rekọ, ma tẹ be raha oke hrọ fihọ eware “omawere” je bi gbabọkẹ eware nọ i w’obọ kugbe egagọ mai, yọ erozaha hayo omakugbe omawere i zihe ruọ eware ifofe no, onana o sae raha usu mai kugbe Ọghẹnẹ. (Ọtausi. 2:24; 4:6) Re ma whaha enwoma nana, Oleleikristi ọ rẹ jọ owowa, o re muẹrohọ otọ ziezi kpahe oghẹrẹ nọ ọ be rehọ oke riẹ nọ o rẹ ghaghae ro ru iruo. (Se Ahwo Kọlọsi 4:5.) Rekọ, eware ifofe efa e riẹ nọ i yoma vi erozaha hayo omakugbe omawere. Ojọ rai họ emedhọ.
Kẹnoma kẹ Emedhọ
5. Eme Ebaibol na e ta kpahe edhọ?
5 Jihova ọ ta kẹ emọ Izrẹl nọ: “Wha kare edhọ evuevo kẹ oma rai hi hayo ọ nọ a ma gbe ure nọ a ro vi. Wha rehọ utho ovuovo ro vi evaọ otọ na ha, o nọ a rẹ gọ.” (Izerẹ 26:1) Devidi Ovie na o kere nọ: “ỌNOWO na ọ rẹ ruaro, jọ a he jiri ei gaga, ọye họ ọnọ o wo idudu vi edhọ kpobi. Keme edhọ ahwo na kpobi yọ emedhọ; rekọ ỌNOWO na ọye [ọ] ma ihru.”—1 Irv. 16:25, 26.
6. Fikieme emedhọ e rọ rrọ eware ifofe?
6 Wọhọ epanọ Devidi ọ ta, eware buobu e wariẹ omai họ nọ e kẹ imuẹro inọ Jihova ọ re ruaro. (Ol. 139:14; 148:1-10) Uvẹ-ọghọ ulogbo o jọ kẹ emọ Izrẹl nọ Jihova ọ rọ reọvọ kugbe ai. O jọ oware ugheghẹ gaga nọ a rọ nya siọ Jihova ba nyae gọ emema gbe ire nọ a ro vi. Okenọ uye o ze, edhọ rai na e ginẹ jọ eware ifofe, e sai siwi omobọ rai dede he kabikọ enọ e jẹ gọ ae.—Ibr. 10:14, 15; Aiz. 46:5-7.
7, 8. Ẹvẹ “efe” ọ sai ro zihe ruọ ọghẹnẹ?
7 Evaọ erẹwho buobu nẹnẹ, ahwo a gbẹ be gọ emema, rekọ emedhọ itieye na i fioka ha wọhọ epanọ e jọ evaọ oke anwae na. (1 Jọn 5:21) U te no emema no, Ebaibol na i dhesẹ eware efa nọ e rrọ emedhọ. Wọhọ oriruo, roro kpahe eme Jesu na: “Ohwo ọvo ọsai ru iruo kẹ ilori ivẹ hẹ; kiyọ o re you ọjọ o mukpahe ọjọ, hayo o re kru ọvo ọjẹ ọdekọ fiẹ. Wha sai ru iruo kẹ Ọghẹnẹ gbe efe he.”—Mat. 6:24.
8 Ẹvẹ “efe” ọ sai ro zihe ruọ ọghẹnẹ? Wọhọ oriruo, dai roro kpahe utho nọ o rrọ otọ gheghe evaọ Izrẹl oke anwae. A rẹ sae rehọ utho utioye na bọ uwou hayo ma ugbẹhẹ. Rekọ, a tẹ rehọ utho na ‘vi re a gọe,’ yọ u zihe ruọ utho ezoruẹ kẹ ahwo Jihova no. (Izerẹ 26:1) Epọvo na re, ugho u re wowoma. Ma rẹ rehọ iẹe yeri akpọ, yọ ma sae jẹ rehọ iẹe ru emamọ iruo evaọ egagọ Jihova. (Ọtausi. 7:12; Luk 16:9) Rekọ ma tẹ be rehọ oke egagọ mai ro le ugho, yọ ugho u zihe ruọ ọghẹnẹ kẹ omai no. (Se 1 Timoti 6:9, 10.) Evaọ akpọ nana nọ ahwo a bi jo le efe kiti kiti na, u fo re ma rehọ emamọ ẹro rri ugho.—1 Tim. 6:17-19.
9, 10. (a) Ẹvẹ u fo inọ Oleleikristi o re rri isukulu? (b) Enwoma vẹ ọ rrọ isukulu ikpehru?
9 Oriruo emamọ oware ofa jọ nọ o rẹ sai zihe ruọ oware ufofe họ isukulu. Ma gwọlọ nnọ emọ mai i kpohọ isukulu ziezi re a sae jọ uvi ahwo evaọ odẹnotha. Mai tube wuzou, Oleleikristi nọ ọ riobe ziezi ọ rẹ sai se Ebaibol na je wo otoriẹ oware nọ o bi se, roro epanọ o re ro ku ebẹbẹ họ, jẹ rehọ Ikereakere na wuhrẹ amọfa evaọ edhere ovevẹ nọ o re te ai udu. Re a kpohọ isukulu ziezi o rẹ rehọ oke, ghele na o rrọ oke nọ a raha kufiẹ hẹ.
10 Rekọ ẹvẹ kpahe isukulu ikpehru, onọ u kugbe yunivasiti? Ahwo buobu a rri onana wọhọ oware nọ o rẹ sae lẹliẹ akpọ ohwo woma. Rekọ ibuobu nọ i kpohọ isukulu itieye na no a wuhrẹ iwuhrẹ ethọthọ akpọ na da oma fia no. Ikpe nọ izoge na a hae rọ gọ Jihova ziezi, a vẹ raha ae kufiẹ fihọ isukulu ikpehru itieye na. (Ọtausi. 12:1) Agbẹta, evaọ erẹwho nọ ahwo buobu a jọ kpohọ isukulu ikpehru, umutho ahwo jọ ọvo a rọwo Ọghẹnẹ. Ukpenọ Oleleikristi o re roro nọ isukulu ikpehru akpọ na i ti ru akpọ riẹ woma, u fo re o fi eva họ Jihova.—Itẹ 3:5.
Whọ Jọ Isiuru Ugboma na I Zihe Ruọ Ọghẹnẹ Ra Ha
11, 12. Fikieme Pọl ọ rọ ta kpahe ahwo jọ nnọ: “Eva rai họ ọghẹnẹ rai”?
11 Pọl ukọ na ọ jọ ileta nọ o kere se ahwo Filipai fodẹ oware ofa jọ nọ o rẹ sai zihe ruọ ọghẹnẹ. Ọ ta kpahe ahwo jọ nọ e jọ ibe eg’Ọghẹnẹ riẹ inọ: ‘Keme ibuobu enọ mẹ jẹ ta ẹme rai kẹ owhai kẹse kẹse, mẹ be rehọ oviẹ ta ẹme rai kẹ owhai enẹna nnọ, ae họ ewegrẹ ure oja Kristi na, enọ urere rai orọ ẹraha, eva rai họ ọghẹnẹ rai, a be kezọ eware akpọ na.’ (Fil. 3:18, 19) Ẹvẹ eva ohwo ọ sae rọ jọ ọghẹnẹ riẹ?
12 Rọkẹ egbẹrioma Pọl yena, re a ru isiuru ugboma rai gba u wuzou kẹ ae vi Pọl nọ a re kuomagbe gọ Jihova. O sae jọnọ ejọ a be da idi jẹ re emu bu hrọ te epanọ a ro zihe ruọ egbaore gbe egbidi no. (Itẹ 23:20, 21; wawo Iziewariẹ 21:18-21.) Ẹsejọhọ efa a jẹ dhẹ lele uvẹ kpobi nọ u rovie fihọ evaọ oke yena te epanọ a rọ kpairoro vrẹ egagọ Jihova. Ajọ ma kuvẹ vievie he re isiuru eware akpọ na e lẹliẹ omai gbabọkẹ egagọ Jihova.—Kọl. 3:23, 24.
13. (a) Eme họ eware amọfa egwọlọ, kọ ẹvẹ Pọl o dhesẹ i rie? (b) Ẹvẹ ma sae rọ whaha eware amọfa egwọlọ?
13 Pọl ọ fodẹ oware ofa nọ ahwo a be gọ. O kere nọ: ‘Wha kpe abọ akpọ nọ e rrọ oma rai no: igberedia, egbegbe, urusio nọ o rẹ vrẹ ẹta, eware iyoma eguọlọ, gbe eware amọfa egwọlọ, onọ orọ edhọ egọ.’ (Kọl. 3:5) Eware amọfa egwọlọ yọ isiuru egaga nọ ma re wo kẹ oware nọ ma wo ho. O sae jọ isiuru kẹ ekwakwa eyero-akpọ. O sai tube kugbe isiuru ọfariẹ-ogbe. (Ọny. 20:17) Kọ o gbẹ rrọ okpẹme inọ isiuru itieye na yọ edhọgọ? Jesu ọ kẹ ohrẹ ogaga kpahe epanọ u wuzou te re ohwo ọ dawo ẹgba riẹ kpobi re ọ whaha isiuru ethọthọ itieye na.—Se Mak 9:47; 1 Jọn 2:16.
Yọroma kẹ Eme nọ I Fioka Ha
14, 15. (a) ‘Oware ufofe’ vẹ o lẹliẹ ibuobu zoruẹ evaọ edẹ Jerimaya? (b) Emejabọ eme Mosis e rọ jọ eme nọ i wuzou?
14 Oware ofa jọ nọ o rrọ usu eware ifofe họ eme nọ i fioka ha. Wọhọ oriruo, Jihova ọ ta kẹ Jerimaya nnọ: ‘Eruẹaro na e be rehọ odẹ mẹ ruẹaro erue; me vi rai hi, mẹ kẹ rae uzi gbe he hayo ẹme ọ ta kẹ hẹ. A be ruẹaro erue kẹ owhai, aroọruẹ ofofe, gbe eviẹhọ eva-obọ rai.’ (Jeri. 14:14) Eruẹaro erue yena a jẹ viẹ ahwo họ inọ Jihova o vi rai, rekọ iroro gbe ereghẹ obọrai a jẹ rọ ruẹaro fiki ewoma obọrai. Fikiere, eme rai e jọ ‘ifofe.’ Eme rai i fioka ha yọ e jọ ezoruẹ kẹ ahwo Ọghẹnẹ. Evaọ 607 B.C.E., egbaẹmo Babilọn a kpe ibuobu ahwo nọ e gaviezọ kẹ eme ifofe rai.
15 Wo ohẹriẹ, Mosis ọ ta kẹ emọ Izrẹl nọ: “Wha fi eme nana nọ mẹ ghrẹ owhai nẹnẹ na họ udu rai, . . . keme ọ rọ oware orivo kẹ owhai hi, keme oye họ uzuazọ rai, oyena u ve ru owhai ria otọ nọ wha be nya Jọdan vrẹ i wo na.” (Izie. 32:46, 47) Ẹhẹ, obọ Ọghẹnẹ eme nọ Mosis ọ ta na i no ze. Fikiere, e jọ eme nọ i wuzou, enọ e rẹ sae lẹliẹ orẹwho na yeri emamọ uzuazọ. Enọ i fi eme na họ iruo a rria tọ, eware i te je woma kẹ ae. Fikiere, joma si oma no eme nọ i fioka ha ẹsikpobi re ma dhẹgbalọ eme uzẹme nọ e rẹ kẹ erere.
16. Ẹvẹ ma re rri eme egbaeriariẹ nọ e wọso eme nọ e rrọ Ebaibol na?
16 Kọ ma be jọ unu ahwo yo eme ifofe nẹnẹ? Ee. Wọhọ oriruo, egbaeriariẹ jọ a ta nọ uwuhrẹ ohwo o hrerẹ no arao ze, gbe eware efa nọ a kiẹ via i dhesẹ inọ u gbe du gwọlọ inọ ma rọwo nọ Ọghẹnẹ ọ rrọ họ, inọ ma te wuhrẹ kpahe eware nọ i wo uzuazọ gbe enọ i wo uzuazọ họ ma rẹ sae riẹ oware kpobi nọ ma gwọlọ riẹ. Kọ u fo re ma rọwo ikpehre eme itieye na? Vievie! Areghẹ Ọghẹnẹ o wo ohẹriẹ no ọrọ ohwo-akpọ. (1 Kọr. 2:6, 7) Rekọ nọ iwuhrẹ ahwo-akpọ e tẹ wọso erọ Ọghẹnẹ, evaọ ẹsikpobi erọ ahwo-akpọ họ enọ e rẹ thọ. (Se Ahwo Rom 3:4.) Ghelọ ẹnyaharo nọ egbaeriariẹ akpọ a wo no evaọ eware sa-sa, ẹme nọ Ebaibol e ta na o gbẹ rọ uzẹme inọ: “Areghẹ akpọ ọnana ugheghẹ obọ Ọghẹnẹ.” A tẹ rehọ ereghẹ akpọ na wawo ereghẹ Ọghẹnẹ nọ i wo oba ha, ereghẹ akpọ na ginọ ifofe.—1 Kọr. 3:18-20.
17. Ẹvẹ ma re rri eme nọ isu egagọ Kristẹndọm gbe enọ i kie no egagọ uzẹme no a be ta?
17 Oriruo ọfa orọ eme ifofe họ, eme erọ isu egagọ Kristẹndọm. A rẹ robọ s’udu inọ Ọghẹnẹ o vi rai, rekọ eme buobu nọ a be ta i no Ebaibol ze he, e tẹ jẹ rrọ eme nọ i fioka ha. Enọ i kie no egagọ uzẹme no a be ta eme nọ i fioka ha re, bi dhesẹ inọ a wo areghẹ vi ‘ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ’ nọ Jesu o ro mu na. (Mat. 24:45-47) Ereghẹ obọ rai ikọ-erue nana a be rọ t’ẹme, yọ eme rai i fioka ha, i re ru ohwo kpobi nọ ọ gaviezọ kẹ ae zoruẹ. (Luk 17:1, 2) Eme ma re ru re a siọ omai ba esu thọ?
Epanọ Ma rẹ rọ Kẹnoma kẹ Eme nọ I Fioka Ha
18. Idhere vẹ ma sai ro fi ohrẹ nọ o rrọ 1 Jọn 4:1 na họ iruo?
18 Jọn ukọ nọ ọ kpako no na ọ kẹ emamọ ohrẹ jọ kpahe onana. (Se 1 Jọn 4:1.) Fiki ohrẹ Jọn na, kẹse kẹse ma rẹ tuduhọ enọ ma be ta usiuwoma kẹ awọ inọ a rehọ Ebaibol na kiẹ eware nọ a wuhrẹ i rai no riwi. Ma rẹ rehọ Ebaibol na kiẹ eware nọ ma yo riwi re. Otẹrọnọ ma yo ẹme oyoma jọ kpahe iwuhrẹ uzẹme nọ ma rọwo na, hayo kpahe ukoko na, ekpako ukoko na, hayo inievo mai, ma rẹ rọ okpakpa jẹ eme itieye na rehọ họ. Ukpoye, ma rẹ nọ enọ wọhọ: “Kọ ọnọ o bi gbiku nana o bi ru lele oware nọ Ebaibol e ta? Kọ iku hayo eme ọwọsuọ nana e rẹ wha ẹjiroro Jihova haro? Kọ e rẹ wha udhedhẹ ziọ ukoko na?” Ẹme kpobi nọ ma yo onọ o rẹ raha okugbe inievo na ukpenọ o bọe ga yọ ẹme nọ o fioka ha.—2 Kọr. 13:10, 11.
19. Ẹvẹ ekpako ukoko a rẹ rọ ruẹ nọ a si oma no eme nọ i fioka ha?
19 U fo nọ ekpako ukoko omarai a rẹ yọroma re a siọ eme nọ i fioka ha ba ẹta. Oke kpobi nọ a tẹ be kẹ ohrẹ, a re muẹrohọ ọnyaba rai, a rẹ rehọ eriariẹ obọrai ọvo rọ kẹ ohrẹ hẹ. U fo nọ a re si iroro ahwo kpohọ ẹme nọ Ebaibol e ta evaọ ẹsikpobi. Emamọ ọkpọvio jọ nọ a re lele họ, ẹme nọ Pọl ọ ta inọ: “Wha nya vrẹ umuo eware nọ a kere na ha.” (1 Kọr. 4:6, NW) Ekpako a rẹ nya vrẹ eme nọ a kere fihọ Ebaibol na ha. Onana o tẹ jẹ gwọlọ nọ a rẹ nya vrẹ ehrẹ nọ i no Ebaibol ze nọ e rrọ ebe ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na ha.
20. Eme o re fi obọ họ k’omai kẹnoma kẹ eware ifofe?
20 Eware ifofe, e tẹ make rrọ “emedhọ,” ẹme, hayo oware ofa jọ kpobi, e rẹ wha enwoma ze. Fiki ẹjiroro nana, ma rẹ lẹ se Jihova ẹsikpobi re o fi obọ họ k’omai vuhu eware nọ i fioka ha mu, ma ve je ru epanọ o dhesẹ kẹ omai inọ ma rẹ rọ kẹnoma kẹ ae. Ma te bi ru ere, yọ ma be raro kele ọso-ilezi na ta nọ: “Si aro mẹ no eware ifofe iriwo; re whọ kẹ omẹ uzuazọ evaọ idhere ra.” (Ol. 119:37) Ma te jọ uzoẹme nọ o rrọ aro na ta kpahe irere nọ i re te omai nọ ma tẹ be jẹ ọkpọvio Jihova rehọ.
Kọ Whọ Sae k’Iyo Enọ Nana Vevẹ?
• “Eware ifofe” vẹ ma rẹ kẹnoma kẹ?
• Eme ma re ru re ugho o siọ ọghẹnẹ mai ba e zihe ruọ?
• Idhere vẹ isiuru ugboma na e sai ro zihe ruọ ẹdhọgọ?
• Ẹvẹ ma sae rọ kẹnoma kẹ eme ifofe?
[Uwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 3]
A tuduhọ emọ Izrẹl awọ inọ a ‘kporo otọ na’ orọnikọ eware ifofe a re kie lele he
[Uwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 5]
Whọ jọ isiuru ekwakwa akpọ i si owhẹ kpemu evaọ egagọ Jihova ha
[Uwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 6]
Eme nọ ekpako ukoko a rẹ ta i re fi obọ họ gaga