Ezae—wha Raro Kele Oriruo Nọ Kristi O Fihotọ Wọhọ Ọnọ O Wo Uzou
‘Kristi họ ọnọ o wo uzou ọzae kpobi.’—1 AHWO KỌRINT 11:3.
1, 2. (a) Eme ọ rẹ sai dhesẹ nọ ọzae uwou-orọo o wo obokparọ? (b) Fikieme u ro wuzou re ma vuhumu inọ ọruẹrẹfihotọ orọo obọ Ọghẹnẹ u noze?
EME o re dhesẹ nọ ohwo ginọ uvi ọzae uwou-orọo? Nọ o te wo eriariẹ hayo ogaga ugbobọ? Epanọ ọ be kọ ugho te? Manikọ oghẹrẹ nọ ọ be rehọ uyoyou hayo ẹwo rẹrote aye gbe emọ riẹ te? Eva orọ uwhremu nọ ma fodẹ na, ezae uwou-orọo buobu a bi ru te he keme ẹzi akpọ na gbe itee riẹ e be kpọ ai. Fikieme? O mae rrọ ere fikinọ a bi gbabọkẹ ohrẹ Ọnọ ọ tuọ orọo họ—Ọnọ o ‘si ubiofẹ no ọzae, o te zihe iei ruọ aye ọ tẹ rehọ iẹe se ọzae na.’—Emuhọ 2:21-24.
2 Jesu Kristi ọ kẹ imuẹro okerefihotọ Ebaibol nana ọrọ epanọ orọo o rọ tohọ eva okenọ ọ ta kẹ egba-avro erọ oke riẹ inọ: “Wha ri se nọ, ọnọ ọ ma rae eva emuhọ ọ mae ọzae gbe aye, ọ tẹ ta nọ, ‘Fiki onana ọzae ọ jẹ se ọsẹ gbe oni riẹ ba o ve kuomagbe aye riẹ, ai ivẹ na a vẹ te jọ uwo ovo’? Fikiere a gbẹrọ ivẹ hẹ rekọ ọvo. Fikiere onọ Ọghẹnẹ o kugbe no [evaọ orọo], a jọ ohwo ọvo ọ hẹriẹ e he.” (Matiu 19:4-6) Uzẹme riẹ họ, ugogo oware nọ o rẹ lẹliẹ orọo wo obokparọ họ, ovuhumuo nọ imava na a re wo inọ orọo yọ ọruẹrẹfihotọ Ọghẹnẹ gbe ehri-izi Ebaibol na nọ a re fihọ iruo.
Ugogo Oware nọ O rẹ Kẹ Ọzae Obokparọ
3, 4. (a) Eme ọ lẹliẹ Jesu riẹ kpahe orọo ziezi? (b) Ono họ aye ẹwoho Jesu, kọ ẹvẹ u fo nọ ezae a re yeri kugbe eyae rai?
3 Oware nọ u re fi obọ họ kẹ ọzae uwou-orọo wo obokparọ họ, ewuhrẹ kpahe eware nọ Jesu ọ ta gbe aruorokele uruemu Riẹ. Jesu o wo otoriẹ gaga kpahe orọo keme ọ jariẹ eva okenọ a ma ọzae gbe aye ọsosuọ, gbe okenọ a ku ai kugbe eva orọo. Jihova Ọghẹnẹ ọ ta kẹ Jesu nọ: ‘Ma ma ohwo rọ uwoho mai, re o tho omai.’ (Emuhọ 1:26) Ẹhẹ, Ọghẹnẹ Ọ jẹ ta ẹme kẹ ohwo ọsosuọ nọ Ọ ma hayo omama ọsosuọ riẹ, ọnọ ọ jọ “abotọ riẹ, wọhọ osu iruo.” (Itẹ 8:22-30) Ọnana họ “ọtuyẹ evaọ emama kpobi.” Ọye họ “emuhọ emama Ọghẹnẹ,” ọnọ ọ jọ uzuazọ taure a tẹ te tubẹ ma ehrugbakpọ na.—Ahwo Kọlọsi 1:15; Eviavia 3:14.
4 A se Jesu “Omogodẹ Ọghẹnẹ,” a te je dhesẹ iẹe evaọ edhere ẹwoho wọhọ ọzae uwou-orọo. Ẹnjẹle ọ ta okejọ nọ: “Bize obonẹ, me re ti dhesẹ ọmọtẹ-ibobo na kẹ owhẹ, ọnọ ọ rọ aye Omogodẹ na.” (Jọn 1:29; Eviavia 21:9) Kọ ono họ ọmọtẹ-ibobo, hayo aye ọyena? Ilele Jesu nọ i wo ẹrọwọ nọ a rọ ẹzi wholo na, nọ a ti lele iei su evaọ obọ odhiwu na họ “aye Omogodẹ na.” (Eviavia 14:1, 3) Fikiere, oghẹrẹ nọ Jesu o yeri kugbe ilele riẹ okenọ ọ jọ kugbe ai evaọ otọakpọ yọ emamọ oriruo nọ ezae a rẹ raro kele eva oghẹrẹ nọ a re yeri kugbe eyae rai.
5. Amono o mae roja nọ a rẹ raro kele oriruo Jesu?
5 Uzẹme, a jọ Ebaibol dhesẹ Jesu wọhọ ọnọ ilele riẹ kpobi a rẹ raro kele, keme ma se nọ: “Kristi ọ ruẹ uye kẹ owhai no re, o te fi oriruo họ-otọ kẹ owhai re wha rọ kpahe ithihi riẹ.” (1 Pita 2:21) Dede na, ezae na ọ tubẹ mae rrọ oriruo kẹ. Ebaibol na e ta nọ: ‘Kristi họ ọnọ o wo uzou ọzae kpobi, ọzae ọye o wo uzou aye riẹ, Ọghẹnẹ kọ ọye o wo uzou Kristi.’ (1 Ahwo Kọrint 11:3) Nọ Kristi o wuzou ọzae na, u fo nọ ezae kpobi a rẹ raro kele oriruo riẹ. Fikiere, u fo nọ ezae a re ru lele ọruẹrẹfihotọ uzou-uwo na re uviuwou rai o sai wo evawere gbe obokparọ. Re onana o sae lọhọ, o gwọlọ nọ ezae a rẹ rehọ edhere uyoyou lele eyae rai yeri wọhọ epanọ Jesu ọ be rehọ uyoyou lele aye ẹwoho riẹ, ilele riẹ nọ a wholo yeri na.
Epanọ A rẹ rọ Rẹriẹ Ovao Dhe Ebẹbẹ Orọo
6. Ẹvẹ u fo nọ ezae a re ro lele eyae rai yeri?
6 Evaọ akpọ nana nọ ebẹbẹ e vọ na, u gine fo nọ ezae uwou-orọo a rẹ raro kele oriruo Jesu ọrọ odiri, uyoyou, gbe oghẹrẹ nọ ọ yọrọ itee ikiẹrẹe whawha. (2 Timoti 3:1-5) Rọ kpahe oriruo nọ Jesu o fihotọ, ma jọ Ebaibol na se nọ: “Whai ezae na . . . , wha rọ iroro lele eyae rai yeri.” (1 Pita 3:7) Ẹhẹ, u fo nọ ezae a rẹ rehọ iroro hayo otoriẹ rẹriẹ ovao dhe ebẹbẹ uwou-orọo, wọhọ epanọ Jesu o ru kpahe ebẹbẹ na. Ọ ruẹ uye edawọ ilogbo vi ohwo-akpọ ọfa kpobi, rekọ ọ riẹ nọ Setan avọ idhivẹri riẹ, gbe akpọ omuomu ọnana họ oware nọ o wha edawọ na ze. (Jọn 14:30; Ahwo Ẹfẹsọs 6:12) Edawọ e jọ oware igbunu kẹ Jesu vievie he, fikiere u fo nọ u re gbe imava-orọo unu hu nọ a tẹ be ruẹ “ukpokpoma.” Ebaibol e vẹvẹ unu nọ ahwo nọ a rọo a sai rẹro ukpokpoma utioye.—1 Ahwo Kọrint 7:28.
7, 8. (a) Re ọzae rehọ iroro lele aye riẹ yeri eme o gwọlọ? (b) Fikieme o jẹ gwọlọ nọ a tete eyae?
7 Ebaibol e ta nọ ezae a “rọ iroro lele eyae rai yeri, he tete aye na wọhọ oware ohẹhẹ.” (1 Pita 3:7) Ukpenọ ọ rẹ rehọ obọ ogaga su aye riẹ wọhọ epanọ Ebaibol e ta nọ ezae buobu a ti ru, ọzae nọ ọ gwọlọ ọjẹrehọ Ọghẹnẹ o re tete aye riẹ. (Emuhọ 3:16) Ọ rẹ rẹrote aye na wọhọ okwakwa oghaghae, ọ rẹ kpare obọ ogaga kẹe vievie he. Ukpoye, o re roro kpahe ọdawẹ aye na, rẹrote iei avọ ọghọ.
8 Fikieme u je fo re ezae a tete eyae rai ziezi? Ebaibol e kuyo nọ: “Keme ae omarai avọ owhai a gbẹrọ ereuku aruoriwo uzuazọ na, re elẹ nọ wha rẹ lẹ, oware ovo o se ai ba ebrudhe.” (1 Pita 3:7) U fo re ezae a riẹ nọ Jihova ọ rehọ oghẹrẹ ovo rri odibo riẹ nọ ọ rrọ ọzae kpehru vi ọnọ ọ rrọ aye he. Eyae nọ i ti wo ọjẹrehọ Ọghẹnẹ avọ ezae na a ti wo osa uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ ovona—ibuobu rai a ti tubẹ reawere uzuazọ obọ odhiwu, oria nọ ohẹriẹ o jọ rrọ “ọzae gbe aye he.” (Ahwo Galesha 3:28) Fikiere u fo nọ ezae a rẹ kareghẹhọ inọ ẹgbakiete ohwo họ oware nọ u re ru ei jọ ghaghae evaọ aro Ọghẹnẹ. Orọnikọ fikinọ ọ rrọ ọzae hayo aye hayo ọmọ họ.—1 Ahwo Kọrint 4:2.
9. (a) Wọhọ epanọ Pita ọ ta, fikieme u ro fo re ezae a tete eyae rai? (b) Oghẹrẹ vẹ Jesu o ro yerikugbe eyae na avọ ọghọ?
9 Ẹme urere nọ Pita ukọ na ọ ta eva owọ ikere yena u fi ẹgba họ oware nọ u je wuzou re ọzae o tete aye riẹ, inọ “re elẹ nọ wha rẹ lẹ, oware ovo o se ai ba ebrudhe.” Oware utioye na u yoma kẹhẹ! U re ru nọ elẹ ọzae i gbe ro te Ọghẹnẹ oma ha, nwane wọhọ epanọ o via kẹ idibo Ọghẹnẹ oke anwae jọ nọ a gbabọkẹ izi riẹ na. (Enuobro 3:43, 44) O rrọ oware areghẹ re ezae Ileleikristi—te enọ e rọo no gbe enọ e be te rọo—a wuhrẹ kpahe oghẹrẹ nọ Jesu ọ rẹrote eyae avọ adhẹẹ. O dede i rai rehọ kugbe utu ahwo nọ a jẹ hai lele iei evaọ odibọgba na, yọ ọ rẹrote ai avọ ẹwo gbe adhẹẹ. Eva ẹdẹjọ, eyae na họ ahwo nọ Jesu ọ tubẹ kake ta ẹme jọ nọ o mu urirẹ kẹ, kẹsena ọ tẹ vuẹ ai nọ a nyae ta kẹ ezae na!—Matiu 28:1, 8-10; Luk 8:1-3.
Oriruo—Maero Rọkẹ Ezae Na
10, 11. (a) Fikieme o jẹ mai fo re ezae a raro kele oriruo Jesu? (b) Ẹvẹ u fo nọ ezae a re ro you eyae rai?
10 Wọhọ epanọ ma ta no vẹre na, Ebaibol na ọ rehọ usu nọ o rrọ udevie ọzae avọ aye riẹ dhesẹ usu nọ Kristi o wo kugbe “ọmọtẹ-ibobo” riẹ, nọ u dikihẹ kẹ ukoko riẹ orọ Ileleikristi nọ ẹzi o wholo na. Ebaibol e ta nọ: ‘Ọzae họ ọnọ o wo uzou aye riẹ wọhọ epanọ Kristi o wo uzou ukoko na.’ (Ahwo Ẹfẹsọs 5:23) U fo re eme enana e ta udu họ ezae awọ re a roro kpahe oriruo uzou-uwo Jesu hayo obọ nọ o ro su ilele riẹ. Ẹkwoma ere oruo ọvo ezae a te sae rọ raro kele oriruo Jesu ziezi, nọ a ti ro you eyae rai jẹ kẹ ai ọkpọvio gbe ẹruọsa nọ o gwọlọ wọhọ epanọ Jesu o ru kẹ ukoko riẹ.
11 Ebaibol e tuduhọ Ileleikristi awọ nọ: “Whai ezae na, wha you eyae rai, wọhọ epanọ Kristi o you ukoko riẹ, ọ jẹ rehọ oma obọriẹ kẹe.” (Ahwo Ẹfẹsọs 5:25) A se ‘ukoko na’ evaọ uzou avọ ene orọ obe Ahwo Ẹfẹsọs “oma Kristi.” Ugboma ẹwoho nana u wo ekwakwa buobu, koyehọ te ezae te eyae nọ omarai kpobi a be zọhọ ẹkẹ-abọ rai fihọ ugboma na nọ u bi ro ru iruo ziezi. Uzẹme, Jesu họ ọnọ “o wo uzou oma na, ọyena họ [ukoko] na.”—Ahwo Ẹfẹsọs 4:12; Ahwo Kọlọsi 1:18; 1 Ahwo Kọrint 12:12, 13, 27.
12. Ẹvẹ Jesu o ro you enọ e rrọ ugboma ẹwoho riẹ?
12 Jesu o you ugboma ẹwoho riẹ, “ukoko na,” maero eva edhere ẹruọsa nọ ọ rọ gbodibo kẹ ahwo nọ a re ti ru ugboma na via. Wọhọ oriruo, okenọ oma o rrọ ilele riẹ no, ọ ta kẹ ai nọ: “Wha nyaze ma kpo oria nọ ohwo ọ rọ họ ma je serihọ omojọ.” (Mak 6:31) Nọ ọ jẹ ta kpahe eware nọ Jesu o ru omoke jọ taure o te ti whu, omọvo ikọ Jesu jọ o kere nọ: “[Jesu] o you erọ obọ riẹ [koyehọ, ahwo ugboma ẹwoho riẹ na] . . . , o te you ai te [oka].” (Jọn 13:1) Oriruo nana nọ Jesu o fihotọ kẹ ezae evaọ oghẹrẹ nọ a rẹ rọ rẹrote eyae rai na u woma kẹhẹ!
13. Ẹvẹ a hrẹ ezae inọ a re ro you eyae rai?
13 Nọ ọ gbẹ jẹ ta kpahe oriruo nọ Jesu o fihotọ kẹ ezae uwou-orọo, Pọl ukọ na ọ kẹ rai ohrẹ nọ: “U fo nọ ezae na i re you eyae rai wọhọ oma obọrai. Ọnọ o you aye riẹ o you oma obọriẹ. Keme ohwo ọvo o re mukpahe oma obọriẹ hẹ, rekọ ọ rẹ hẹ kuọ oma riẹ jẹ sẹro riẹ, wọhọ epanọ Kristi o ru [ukoko] na.” Pọl o fibae nọ: “Je owhai kohwo kohwo o you aye riẹ wọhọ oma obọriẹ.”—Ahwo Ẹfẹsọs 5:28, 29, 33.
14. Ẹvẹ ọzae o re ru ugboma obọriẹ, kọ eme onana u dhesẹ kpahe oghẹrẹ nọ u fo nọ o re ru aye riẹ?
14 Roro kpahe eme Pọl na. Kọ ohwo nọ uzou riẹ o gba ọ rẹ nwa omobọ riẹ oma gheghe gheghe? Nọ ọzae o te kpowọ hotọ, kọ ọ rẹ tehe owọ riẹ fikinọ u ru rie zoruẹ? Vievie! Kọ ọzae o re si ọghọ no oma riẹ evaọ udevie egbẹnyusu riẹ hayo jọ otafe ta ethobọ obọriẹ? Ijo! Kọ fikieme ọ jẹ rehọ unu fọrọ aye riẹ, hayo tube ru ei oware nọ u yoma viere nọ oware o tẹ thọ aye na obọ? U fo nọ ezae na a re roro kpahe ọdawẹ eyae rai orọnikọ ọrọ omobọ rai ọvo ho.—1 Ahwo Kọrint 10:24; 13:5.
15. (a) Eme Jesu o ru okenọ ilele riẹ a mọ oyẹlẹ? (b) Eme ma rẹ sai wuhrẹ no oriruo riẹ ze?
15 Roro kpahe epanọ Jesu o ro dhesẹ ọdawẹ kẹ ilele riẹ okenọ a mọ oyẹlẹ ugboma eva aso urere taure o te ti whu. Dede nọ ọ ta kẹ ai unuẹse buobu nọ a hẹ lẹ, isiasa okpokpahọ a wezẹ siọ olẹ ba eva ọgbọ Getsemane. Isoja Elakpa e tẹ wariẹ ai họ idudhe. Jesu ọ tẹ nọ ai nọ: “Ono wha re duo?” Nọ a kuyo nọ: “Jesu Nazarẹt” na, Jesu ọ tẹ ta kẹ ai nọ: “Mẹ họ ọye.” Nọ ọ riẹ nọ “auwa o te no” nọ o ti ro whu, ọ tẹ ta nọ: “Otẹrọnọ wha be guọlọ omẹ, [ru] re ahwo nana a nyavrẹ.” Jesu o gbabọkẹ ọdawẹ ilele riẹ ẹdẹvo ho—enọ e rrọ abọjọ ọmọtẹ-ibobo ẹwoho riẹ, ọ gbẹ edhere nọ obọ u gbe ro te ai hi. Nọ ezae a tẹ be hai roro kpahe oghẹrẹ nọ Jesu o ru ilele riẹ, a ti duku obọdẹ ehri-izi nọ a re fihọ iruo eva oghẹrẹ nọ u fo nọ a rẹ rọ rẹrote eyae rai.—Jọn 18:1-9; Mak 14:34-37, 41.
Uyoyou Jesu O Jọ Owowa
16. Ẹvẹ Jesu ọ rehọ Mata, ghele na, ẹvẹ ọ rọ kpọ Mata vi?
16 Ebaibol e ta nọ: “Jesu o you Mata gbe oniọvo ọmọtẹ riẹ gbe Lazarọs,” nọ a jẹ hae rẹrote iei ẹsikpobi nọ ọ tẹ kpahe uwou rai. (Jọn 11:5) Ghele na, onana o whaha e riẹ ohrẹ nọ ọ kẹ Mata ha eva okenọ ọ jẹ raha oke vrẹta kẹ emu othere, onọ u ru nọ o gbe ro wo oke gaviezọ kẹ uwuhrẹ Jesu hu. Jesu ọ ta kẹe nọ: “Mata, Mata, whọ be ruawa, lahiẹ oma eware buobu; oware ovo u fo ewo.” (Luk 10:41, 42) Avro ọ riẹ hẹ, uyoyou nọ o wo kẹ Mata u ru rie lọhọ nọ Mata ọ sae rọ jẹ uthubro riẹ rehọ. Epọvo na re, u fo nọ ezae a rẹ rọ ẹwo gbe uyoyou lele eyae rai yeri, jẹ riẹ ẹme su kẹ eyae rai. Ghele na, u fo nọ a rẹ kẹ ọkpọvio nọ o tẹ gwọlọ ere, wọhọ epanọ Jesu o ru na.
17, 18. (a) Ẹvẹ Pita ọ rọ whọku Jesu, kọ fikieme u je fo nọ a rẹ kpọ eriwo Pita vi? (b) Owha-iruo vẹ ọzae uwou-orọo o wo?
17 Eva oke ofa jọ, Jesu ọ ta kẹ ikọ riẹ inọ o re ti kpohọ Jerusalẹm, oria nọ ọ te jọ ruẹ uye eva “obọ ekpako na gbe ilori izerẹ gbe otu ikere-obe, a ve ti kpe ei, rekọ ẹdẹ nọ ọ gba edesa a rẹ te kpare iẹe.” Nọ Pita o yo onana, o te se Jesu họ akotọ jẹ whọku ei inọ: “Ọghẹnẹ ọ rẹ ghọ, Olori! Onana o rẹ sae via kẹ owhẹ hẹ.” O jọ vevẹ inọ ẹgwọlọ nọ Pita o wo kpahe omofọwẹ Jesu ọvo u di-ude riẹ. U fo nọ a rẹ kpọ eriwo riẹ vi. Fikiere Jesu ọ tẹ ta kẹe nọ: “Setan, nya ruọ emu mẹ! Whẹ ezoruẹ rọ kẹ omẹ; keme who bi roro epanọ Ọghẹnẹ o re roro ho rekọ epanọ ahwo a re roro.”—Matiu 16:21-23.
18 Jesu ọ nwane be ta kpahe oware nọ o rrọ oreva Ọghẹnẹ kẹ ọyomariẹ—inọ ọ rẹ te ruẹ uye eware buobu kẹsena a ve ti kpei. (Olezi 16:10; Aizaya 53:12) Fikiere, re Pita ọ whọku Jesu fiki onana o thọ. Ẹhẹ, Pita ọ gwọlọ ọwhọkuo ọgaga wọhọ epanọ o rẹ jọ kẹ omai kpobi ẹsejọ na. Wọhọ ọnọ o wuzou uviuwou, ọzae o wo udu gbe owha-iruo nọ ọ rẹ rọ kpọ ahwo uviuwou riẹ họ, te aye riẹ re. Dede nọ o rẹ sae gwọlọ obọ-ukeke, u fo nọ a rẹ kẹ ọkpọvio otiọye eva edhere ẹwo gbe uyoyou. Fikiere, wọhọ epanọ Jesu ọ kpọ eriwo Pita vi na, ere u fo nọ ezae a re ru eyae rai ẹsejọ. Wọhọ oriruo, u fo nọ ọzae ọ rẹ rehọ edhere ẹwo dhesẹ kẹ aye riẹ oware nọ o jẹ gwọlọ inwene jọ evaọ osẹ riẹ otẹrọnọ ewu, ifiare, hayo ekwakwa osẹ efa nọ o bi fihọ, e be rehọ oghẹrẹ jọ wo ohẹriẹ no ute orọ osẹ owowa nọ a jiri evaọ Ikereakere na.—1 Pita 3:3-5.
U Fo nọ Ezae A re Wo Odiri
19, 20. (a) Ẹbẹbẹ vẹ ọ roma via evaọ udevie ikọ Jesu, kọ eme Jesu o ru kpahe iẹe? (b) Eme o no omodawọ Jesu ze?
19 Otẹrọnọ ethobọ jọ e riẹ nọ o gwọlọ ẹkpọvi, ezae a nwani roro ho inọ a tẹ dawo utho ẹgba rai ẹbẹbẹ na ọ rẹ nwani notọ ẹsiẹsiẹ. Jesu ọ dawo oma unuẹse buobu taure ọ tẹ te sae kpọ uruemu ikọ riẹ vi. Wọhọ oriruo, avro jọ ọ jọ udevie rai nọ ọ wariẹ roma lahwe evaọ ubrobọ ekuhọ odibọgba Jesu. A jẹ vravro kpahe ohwo nọ o wọhọ nọ ọ mae rro evaọ usu rai. (Mak 9:33-37; 10:35-45) Nọ avro ọyena ọ roma via orọ avivẹ na no, u kri hi, Jesu o te ru ọruẹrẹfihotọ re o ru ehaa Ọnyavrẹ na evaọ orọ urere kugbe ilele riẹ ọvo. Nọ a te etẹe no, u fo nọ ohwo jọ ọ rẹ wozẹ awọ enọ i kiọkọ wọhọ epaọ uruemu oke yena, rekọ uvumọ ohwo ọ jọ usu rai rọ iroro obọriẹ ru ere he. Jesu ọye ọ wozẹ awọ rai. Kẹsena ọ tẹ ta nọ: “Mẹ kẹ owhai oriruo no.”—Jọn 13:2-15.
20 O rẹ lọhọ kẹ ezae nọ i wo otiọ uruemu omurokpotọ Jesu na re a wo ọrọwokugbe gbe uketha eyae rai. Rekọ o gwọlọ odiri. Omoke jọ o vrẹ no evaọ ẹdẹ ehaa Ọnyavrẹ ọvo yena, ikọ na a tẹ wariẹ mu avro họ evaọ udevie rai kpahe ọnọ a roro nọ ọ mae rro. (Luk 22:24) Ẹmẹrera ohwo o re ro nwene, yọ o rẹ jẹ rehọ oke. Rekọ u re woma gaga nọ enwene nọ a gwọlọ na ọ tẹ roma via, wọhọ epanọ o jọ kẹ ikọ Jesu na!
21. Nọ a tẹ be rẹriẹ ovao dhe ebẹbẹ nẹnẹ, eme a ta udu họ ezae awọ nọ a kareghẹhọ je ru?
21 Erọo i bi wo ebẹbẹ buobu nẹnẹ vi epaọ anwẹdẹ kpobi. Ahwo buobu a gbe bi se eyaa orọo rai gboja ha. Fikiere, wha ezae, wha roro kpahe epanọ orọo o rọ tohọ. Wha kareghẹhọ nọ obọ Jihova, Ọghẹnẹ oyoyou mai na orọo o tohọ noze, ọye ọ ma omaa riẹ no emuhọ ze. O si obọ no Ọmọ riẹ Jesu, orọnikọ wọhọ Osiwi nọ ọ ta omai no igbo ọvo ho, rekọ jẹ wọhọ oriruo nọ ezae uwou-orọo a rẹ raro kele.—Matiu 20:28; Jọn 3:29; 1 Pita 2:21.
Ẹvẹ Whọ te k’Uyo?
• Fikieme u je wuzou re ma wo ovuhumuo epanọ orọo o rọ tohọ?
• Oghẹrẹ vẹ a ta udu họ ezae awọ nọ a re ro you eyae rai?
• Oriruo vẹ ọrọ oghẹrẹ nọ Jesu o ru ilele riẹ u dhesẹ oghẹrẹ nọ u fo nọ ezae a rẹ rọ raro kele Kristi evaọ ẹme uzou-uwo?
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 8]
Eme u je fo re ezae uwou-orọo a roro kpahe epanọ Jesu o yerikugbe eyae na avọ ọghọ?
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 9]
Okenọ oma o rrọ ilele riẹ, Jesu o dhesẹ ororokẹ
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 10]
U fo nọ ezae a rẹ kẹ eyae rai uthubro evaọ edhere ẹwo, avọ emamọ ẹme nọ a rẹ riẹ salọ