Ovie na O bi Ru Ahwo Riẹ Kpahe Uvie Na

1, 2. Eme u dhesẹ nọ Jesu o wo areghẹ gaga evaọ oghẹrẹ nọ ọ be rọ kpọ ilele riẹ?

DAE rehọ iẹe nọ who kpohọ ugheriwo evaọ okpẹwho jọ nọ o woma gaga, ohwo nọ ọ riẹ ẹwho na ziezi ọ tẹ be rọ owhẹ nya wariẹ. Whẹ avọ ahwo nọ wha gbe kpohọ ugheriwo na wha ri te oria nana ẹdẹvo ho, fikiere whọ be gaviezọ kẹ ohwo na ziezi rọkẹ ẹme kpobi nọ o bi no unu riẹ ze. Nọ wha be nya na, wha be rọ ọwhọ rẹro eware jọ nọ wha yo kpahe no nọ wha re ruẹ hẹ. Nọ wha tẹ nọ ohwo na kpahe eware yena, ọ rẹ gwọlọ hẹrẹ bẹsenọ wha rẹ nyaku eware nọ wha nọ kpahe na, kẹsena ọ vẹ tẹ te ta kpahe ae. Nọ wha rrọ onya na, who te ti vuhumu nọ ohwo nọ ọ be rọ owhai nya wariẹ na o wo areghẹ gaga, keme ọ rẹ vuẹ owhai oware nọ u fo nọ wha rẹ riẹ evaọ oke nọ u fo.

² Mai Ileleikristi uzẹme ma wọhọ ahwo nọ a kpohọ ugheriwo na. Ma be rọ ọwhọ wuhrẹ kpahe okpẹwho nọ o mai woma kpaobọ, “okpẹwho nọ o wo uvi otọhotọ,” oyehọ Uvie Ọghẹnẹ. (Hib. 11:10) Jesu ọ wọhọ ọnọ ọ jẹ rọ ahwo nya okpẹwho owoma wariẹ na. Okenọ ọ jọ otọakpọ, o wuhrẹ ilele riẹ eware buobu kpahe Uvie na. Kọ ọ kuyo enọ rai kpobi jẹ vuẹ ae oware kpobi kpahe Uvie na evaọ oke yena? Ijo. Jesu ọ ta nọ: “Me gbe wo eware buobu nọ mẹ rẹ ta kẹ owhai, rekọ wha te sai wo otoriẹ rai obọnana ha.” (Jọn 16:12) Jesu nọ o wo areghẹ vi ohwo-akpọ kpobi na, o wuhrẹ ilele riẹ eware kpobi ẹsiẹvo ho.

3, 4. (a) Oghẹrẹ vẹ Jesu ọ be sai ro gbe wuhrẹ ilele riẹ kpahe Uvie Ọghẹnẹ? (b) Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana?

³ Aso urere nọ Jesu ọ jọ otọakpọ ọ rọ ta ẹme nọ ọ rrọ obe Jọn 16:12 na. Nọ o te whu no, ẹvẹ ọ te sai ro gbe wuhrẹ ilele riẹ kpahe Uvie Ọghẹnẹ? Ọ kẹ ikọ riẹ imuẹro, inọ: “Ẹzi uzẹme na, ọ te kpọ owhai re wha wo otoriẹ uzẹme na vọvọ.”a (Jọn 16:13) Ma sae rọ ẹzi ọfuafo na dhesẹ ohwo nọ o wo odiri nọ ọ be wha ahwo kpohọ ugheriwo. Jesu ọ be rọ ẹkwoma ẹzi ọfuafo na wuhrẹ ilele riẹ oware kpobi nọ o gwọlọ nọ a rẹ riẹ kpahe Uvie na evaọ oke nọ u fo.

⁴ Joma ta kpahe epanọ ẹzi ọfuafo Jihova o bi ro fiobọhọ kẹ Ileleikristi wo otoriẹ eware buobu kpahe Uvie na. Ma te kake ta kpahe otoriẹ nọ ma wo kpahe okenọ Uvie Ọghẹnẹ u ro muhọ esuo. Kẹsena ma vẹ ta kpahe ahwo nọ a ti su evaọ Uvie na gbe enọ e te jọ otọ esuo na, gbe ẹruore nọ itu ivẹ nana a wo. Ukuhọ riẹ, ma vẹ ta kpahe epanọ ilele Jesu a ro wo otoriẹ epanọ ohwo o re ro dhesẹ nọ o bi yoẹme kẹ Ovie na.

5, 6. (a) Iroro ethọthọ vẹ Emọ-Uwuhrẹ Ebaibol na a wo kpahe eromuo Uvie na gbe iruo ivuẹvu na? (b) Kọ iroro ethọthọ yena i dhesẹ nọ Jesu ọ be kpọ ilele riẹ hẹ? Ru ei vẹ.

⁵ Wọhọ epanọ ma wuhrẹ evaọ Uzou avọ 2 obe nana, ikpe buobu taure 1914 u te ti te, Emọ-Uwuhrẹ Ebaibol a ta nọ ukpe yena o te jọ ukpe obọdẹ nọ eruẹaruẹ Ebaibol i ti ro rugba. Rekọ evaọ oke yena, a je roro nọ ukpe 1874 oke ọzino Kristi u ro muhọ, inọ ukpe 1878 Jesu o ro muhọ esuo evaọ obọ odhiwu, gbe nọ umuo amara Akpe ọrọ ukpe 1914 vrẹ Uvie na u ti ro dikihẹ ziezi. A je roro re nọ ukpe 1874 rite 1914 họ oke ivuẹvu na, yọ ivuẹvu na i ti kuhọ nọ enọ a wholo na kpobi a te kpobọ odhiwu no. Kọ ororothọ nana u dhesẹ nọ Jesu ọ gbẹ jẹ rọ ẹzi ọfuafo na kpọ ae he?

⁶ Vievie. Wariẹ roro kpahe oriruo nọ ma ro muọ uzoẹme nana họ na. Kọ enọ nọ ahwo nọ a rrọ ugheriwo na a jẹ nọ kpahe eware nọ a re ruẹ hẹ na u dhesẹ nọ ọnọ ọ be rehọ ae nya wariẹ na o te he? Ijo. Epọvo na re, dede nọ ẹsejọ idibo Ọghẹnẹ a rẹ gwọlọ wo otoriẹ eware jọ kpahe ẹjiroro Jihova taure oke nọ ẹzi ọfuafo na o re ro fiobọhọ kẹ ai wo otoriẹ rai u te ti te, o rrọ vevẹ nọ Jesu họ ọnọ ọ be kpọ ae. Fikiere, idibo Ọghẹnẹ nọ i wo omaurokpotọ a rẹ kpọ iroro rai vi nọ a te vuhu uzẹme na mu no.—Jem. 4:6.

 7. Otoriẹ vẹ Ọghẹnẹ o fiobọhọ kẹ idibo riẹ wo?

⁷ Nọ ukpe 1919 o vrẹ no, otoriẹ uzẹme na nọ Jihova o bi fiobọhọ kẹ idibo riẹ wo u te je dhe evevẹ. (Se Olezi 97:11.) Evaọ ukpe 1925, uzoẹme na, “Birth of the Nation” (Eyẹ Orẹwho Na) o romavia evaọ Uwou-Eroro Na. A jọ uzoẹme na ta kpahe eria Ebaibol nọ i dhesẹ vevẹ inọ a rọ Uvie Mesaya na mu evaọ 1914, onọ u ru eruẹaruẹ nọ e rrọ Eviavia uzou avọ 12 na gba, nọ o ta kpahe aye obọ odhiwu Ọghẹnẹ nọ o je yẹ.b Uzoẹme na u te je dhesẹ nọ ukpokpoma gbe ebẹbẹ nọ i te idibo Jihova evaọ etoke nọ a je ro fi ẹmo na u dhesẹ vevẹ nọ a gele Setan no obọ odhiwu ze no, yọ o wo “ofu ọgaga keme ọ riẹ nọ omoke kakao o wo.”—Evia. 12:12.

8, 9. (a) Ẹvẹ idibo Ọghẹnẹ a rọ riẹ epanọ Uvie na u wuzou te? (b) Enọ vẹ ma te ta ẹme kpahe?

⁸ Ẹvẹ Uvie na u wuzou te? Anwọ ukpe 1928 ze Uwou-Eroro Na u bi ro dhesẹ vevẹ nọ Uvie na u wuzou vi esiwo nọ ma ti wo fiki idhe ẹtanigbo na. Evaọ uzẹme, ẹkwoma Uvie Mesaya na Jihova o ti ro ru odẹ riẹ fo, ru emama kpobi riẹ nọ esuo riẹ ọ mai woma, je ru ẹjiroro kpobi nọ o wo kẹ ahwo-akpọ gba.

⁹ Amono a ti lele Jesu su evaọ Uvie yena? Amono a te jọ otọ esuo Uvie na evaọ otọakpọ? Kọ iruo vẹ u fo nọ ilele Jesu a re ru ẹsikpobi?

10. Eme idibo Ọghẹnẹ a vuhumu anwẹdẹ kpahe ahwo 144,000 na?

¹⁰ Ikpe buobu taure 1914 u te ti te, Ileleikristi uzẹme a vuhumu nọ ahwo idu udhuhrẹ gbe ene (144,000) a ti lele Jesu su evaọ obọ odhiwu.c Emọ-Uwuhrẹ Ebaibol na a vuhumu nọ unu nana yọ uzedhe unu ahwo na dẹẹ, yọ anwọ ikpe-udhusoi ọsosuọ ze a ro mu ahwo nana họ ẹsalọ.

11. Otoriẹ vẹ ahwo nọ i ti lele Jesu su na a wo kpahe iruo rai evaọ otọakpọ obonẹ?

¹¹ Kọ didi iruo a kẹ ahwo nana nọ a ti lele Jesu su evaọ obọ odhiwu na nọ a gbẹ rrọ otọakpọ na? A riẹ vevẹ nọ Jesu ọ fodẹ epanọ iruo usiuwoma ota na i wuzou te, yọ ọ rehọ e riẹ dhesẹ etoke ivuẹvu. (Mat. 9:37; Jọn 4:35) Wọhọ epanọ ma wuhrẹ evaọ Uzou avọ 2 na, a roro nọ etoke ivuẹvu nana u ti kri te ikpe 40, yọ u ti kuhọ nọ a tẹ rehọ enọ a rọ ẹzi wholo na kpobi kpohọ odhiwu no. Rekọ, fikinọ iruo ivuẹvu na e gbẹ jẹ nyaharo nọ ikpe 40 e make ruemu no, a tẹ ruẹ nọ u wo eware jọ nọ a ri wo otoriẹ rai hi. Enẹna ma riẹ nọ etoke ivuẹvu na, koyehọ etoke nọ a rẹ rọ hẹriẹ eka nọ i dikihẹ kẹ Ileleikristi nọ a wholo na rono ikpoko nọ i dikihẹ kẹ Ileleikristi erue, u muhọ evaọ ukpe 1914. Oke oyena a rọ tẹrovi ekokohọ enọ i ti lele Jesu su evaọ obọ odhiwu nọ e gbẹ rrọ otọakpọ.

12, 13. Ẹvẹ etadhesẹ Jesu kpahe emetẹ-kọkọ ikpe na gbe etalẹnte na i ro rugba no evaọ edẹ urere na?

¹² No umuọ ukpe 1919 vrẹ, Jesu ọ gbẹ jẹ kpọ ọrigbo nọ a re fievahọ nọ o wo areghẹ na re o dhesẹ epanọ iruo usiuwoma ota na i wuzou te. Jesu ọ kẹ rai iruo yena evaọ etoke ikpe-udhusoi ọsosuọ. (Mat. 28:19, 20) O te je dhesẹ oghẹrẹ uruemu nọ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na a re dhesẹ re a sai ru iruo usiuwoma ota na gba. Ẹvẹ o ro dhesẹ iẹe? Evaọ ọtadhesẹ riẹ kpahe emetẹ-kọkọ ikpe na, ọ ta nọ omomọvo enọ a rọ ẹzi wholo na ọ rẹ jaja aro vi je muẹrohọ otọ otẹrọnọ ọ rẹ jariẹ evaọ etoke nọ Jesu o ti ro kuomagbe “ọmọtibobo” na, koyehọ ahwo idu udhuhrẹ gbe ene (144,000) na evaọ obọ odhiwu. (Evia. 21:2) Ofariẹ, evaọ ọtadhesẹ Jesu ọrọ etalẹnte na, ẹme nọ ọ ta u dhesẹ nọ enọ a rọ ẹzi wholo na a te romatotọ ru iruo usiuwoma ota nọ ọ kẹ rai na.—Mat. 25:1-30.

¹³ Enọ a rọ ẹzi wholo na a ginẹ jaja aro vi jẹ be romatotọ ru iruo na anwọ ikpe udhusoi nọ i kpemu na. Irere buobu i ti te ai fiki onana. Kọ ekokohọ otu nọ i ti lele Jesu su nọ e gbẹ rrọ otọakpọ na ọvo iruo ivuẹvu na e tẹrovi?

14, 15. Itu ene vẹ a ta ẹme kpahe evaọ obe ọ The Finished Mystery na?

¹⁴ U kri no nọ idibo Ọghẹnẹ te ezae te eyae a be rọ gwọlọ riẹ kpahe “ogbotu obuobu” nọ a fodẹ evaọ obe Eviavia 7:9-14 na. Taure Jesu o te ti fiobọhọ kẹ ilele riẹ vuhu ahwo nọ ogbotu obuobu na a rrọ, eware buobu nọ ma ta kpahe otu nana no vẹre u wo ohẹriẹ gaga no otoriẹ ogbagba nọ ma wo kpahe ae nẹnẹ.

¹⁵ Evaọ ukpe 1917, obe na, The Finished Mystery o ta nọ “ẹko ahwo ivẹ i ti kpohọ odhiwu, yọ ẹko ahwo ivẹ e te jọ otọakpọ” na bẹdẹ bẹdẹ. Amono họ itu ene yena nọ i wo ọvuọ ẹruore riẹ na? A ta nọ utu ọsosuọ na họ ahwo idu udhuhrẹ gbe ene (144,000) nọ i ti lele Jesu su na. Utu avọ ivẹ na kọ ogbotu obuobu na. Evaọ oke yena ma ta nọ utu avọ ivẹ nana yọ otu nọ o ri kurẹriẹ ziọ ukoko na ha, nọ e gbẹ roma da ichọche Kristẹndọm. A wo ẹrọwọ rekọ a re sai dikihẹ kẹ uzẹme na ha. Fikiere, a te kẹ ae ọkwa nọ o kpotọ evaọ obọ odhiwu. Utu avọ esa na kọ “erezi oke anwae,” wọhọ Abraham, Mosis gbe amọfa nọ i wo ẹrọwọ nọ e te jọ otọakpọ, yọ utu nana u ti wo ọkwa nọ o vi ọrọ utu avọ ene na, koyehọ ahwo nọ i kiọkọ kpobi nọ e te jọ otọakpọ na re.

16. Otoriẹ vẹ idibo Ọghẹnẹ a wo evaọ ukpe 1923 gbe 1932?

¹⁶ Ẹvẹ ẹzi ọfuafo na o ro fiobọhọ kẹ ilele Jesu wo otoriẹ uvevẹ nọ ma wo enẹna? Ẹmẹrera u ro muhọ bẹsenọ elo uzẹme na o ro lo via ziezi. Evaọ ukpe 1923 Uwou-Eroro Na o rọ kake ta kpahe utu ahwo jọ nọ i wo ẹruore obọ odhiwu hu nọ e te rria otọakpọ na evaọ otọ esuo Kristi. Ukpe 1932, Uwou-Eroro Na o ta kpahe Jonadab (hayo Jehonadab), ọnọ ọ jọ kugbe Jehu, ovie Izrẹl nọ Ọghẹnẹ o ro mu, re o lele iei si egagọ erue no otọ. (2 Iv. 10:15-17) Uwou-Eroro Na o ta nọ utu ahwo jọ o rrọ evaọ oke mai na nọ o wọhọ Jonadab, u te je fibae nọ Jihova o ti siwi utu nana “evaọ ẹmo Amagẹdọn” re a rria otọakpọ na.

17. (a) Ẹvẹ elo uzẹme na o ro lo ga evaọ ukpe 1935? (b) Ẹvẹ otoriẹ okpokpọ nọ ilele Jesu a wo kpahe ogbotu obuobu na o jarae oma? (Rri ẹkpẹti na, “Udu U Kie Rai Vi.”)

¹⁷ Kẹsena evaọ ukpe 1935, ẹme nana o te vẹ ziezi. Evaọ okokohọ ubrotọ nọ a ru evaọ obọ Washington, D.C., a ta nọ ogbotu obuobu na yọ utu ahwo nọ e te jọ otọakpọ na, inọ ae họ igodẹ nọ Jesu ọ ta ẹme kpahe evaọ ọtadhesẹ riẹ kpahe igodẹ avọ ewe na. (Mat. 25:33-40) Ogbotu ahwo nana yọ abọjọ “igodẹ efa” na, enọ Jesu ọ ta nọ: “Mẹ te rehọ eyena ze hrọ.” (Jọn 10:16) Brọda J. F. Rutherford, ọnọ o je ru ẹme na ọ ta nọ: “Jọ enọ i wo ẹruore nọ a te rria bẹdẹ bẹdẹ evaọ otọakpọ a kpama.” Ahwo nọ a bu vi abọ ọvo ogbotu na a tẹ kpama. Ọ tẹ ta nọ: “Rri, ogbotu obuobu na ọna!” Eva e were ahwo buobu keme obọnana a wo otoriẹ ẹruore nọ a wo.

18. Oghẹrẹ vẹ ilele Jesu a rọ tẹrovi usiuwoma ota, kọ eme o no rie ze?

¹⁸ Anwọ oke yena ze, Jesu o bi fiobọhọ kẹ ilele riẹ re a tẹrovi ekokohọ otu obuobu nana nọ e te zọ evaọ uye ulogbo na. Evaọ oke ọsosuọ, ekokohọ otu obuobu na o jẹ nyaharo tere he. Brọda Rutherford ọ tubẹ ta nọ: “O wọhọ nọ ‘ogbotu obuobu’ na ọ te nwani bu te epanọ ma roro ho.” Rekọ anwọ oke yena ze, Jihova ọ ghale iruo ivuẹvu na gaga no. Jesu gbe ẹzi ọfuafo Ọghẹnẹ a be kpọ enọ a rọ ẹzi wholo na avọ “igodẹ efa” na re a jọ “uthuru ọvo” evaọ otọ “othuru-igodẹ ọvo” wọhọ epanọ Jesu ọ ta.

19. Ẹvẹ ma sai ro ru re ogbotu obuobu na o dhe ebuebu?

¹⁹ Kristi avọ ahwo idu udhuhrẹ gbe ene (144,000) na a ti su ogbotu ahwo nọ a te rria bẹdẹ bẹdẹ evaọ aparadase otọakpọ. Kọ o gbẹ rrọ oware evawere nọ ma te roro kpahe oghẹrẹ nọ Kristi o ro fiobọhọ kẹ idibo Ọghẹnẹ wo otoriẹ obọdẹ ẹruore nana vevẹ? Uvẹ-ọghọ riẹ o rro kẹhẹ, onọ ma be rọ ta kpahe ẹruore nana kẹ amọfa. Joma dawo oma mai kpobi re ma ta usiuwoma na, re ogbotu obuobu na o dhe ebuebu, re a kuomagbe omai jiri odẹ Jihova.—Se Luk 10:2.

20. Abọ sa-sa vẹ ukoko Setan u wo, kọ eme u fo nọ idibo Ọghẹnẹ a re ru?

²⁰ Nọ idibo Ọghẹnẹ a bi wuhrẹ kpahe Uvie na, o gwọlọ nọ a re wo otoriẹ oware nọ a re ru nọ u re dhesẹ nọ a bi yoẹme kẹ egọmeti obọ odhiwu nana. Evaọ ukpe 1922, Uwou-Eroro Na o ta nọ ikoko ivẹ e riẹ, orọ Jihova gbe orọ Setan, yọ orọ Setan u wo abọ asa, eyehọ ekiọthuọ, egagọ, gbe isuẹsu. Ahwo nọ a bi yoẹme kẹ Uvie Ọghẹnẹ nọ Jesu Kristi o bi su na, a re wo obọ ovuovo kugbe ukoko Setan he. (2 Kọr. 6:17) Eme onana u dhesẹ?

21. (a) Ẹvẹ ọrigbo nọ a re fievahọ na ọ rọ vẹvẹ idibo Ọghẹnẹ unu no kpahe ilale efe akpọ na? (b) Evaọ ukpe 1963, eme Uwou-Eroro Na u dhesẹ via kpahe “Babilọn Ologbo na”?

²¹ Kẹse kẹse ọrigbo nọ a re fievahọ na ọ be fere ewhariọ nọ e rrọ ekiọthuọ akpọ na via, yọ ọ be vẹvẹ omai idibo Ọghẹnẹ unu inọ ma siomano ilale efe akpọ na. (Mat. 6:24) Epọvo na re, ebe mai e be hae fere ogbekuo nọ ọ vọ egagọ erue via, onọ o rrọ abọjọ ukoko Setan. Evaọ ukpe 1963, Uwou-Eroro Na u dhesẹ vevẹ nọ “Babilọn Ologbo na” o dikihẹ kẹ egagọ erue kpobi nọ e rrọ akpọ na, orọnikọ Kristẹndọm ọvo ho. Fikiere, wọhọ epanọ ma ti wuhrẹ evaọ Uzou avọ 10 obe nana, a fiobọhọ kẹ idibo Ọghẹnẹ nọ e rrọ orẹwho kpobi no re a “no eva riẹ no,” koyehọ re a siomano egagọ erue riẹriẹriẹ.—Evia. 18:2, 4.

22. Evaọ etoke Ẹmo Akpọ Ọsosuọ, otoriẹ vẹ idibo Ọghẹnẹ buobu a wo kpahe ẹme nọ ọ rrọ obe Rom 13:1 na?

²² Kọ ẹvẹ kpahe abọ avọ esa ukoko Setan, koyehọ isuẹsu? Kọ u fo nọ Ileleikristi uzẹme a re fi ẹmo hayo dhomahọ ohọre? Evaọ etoke Ẹmo Akpọ Ọsosuọ, Emọ-Uwuhrẹ Ebaibol na a riẹ vevẹ nọ ilele Jesu a re kpe ohwo ho. (Mat. 26:52) Rekọ, inievo buobu a roro nọ ẹme nọ ọ rrọ obe Ahwo Rom 13:1 nọ o ta nọ a re yoẹme kẹ “enọ i wo udu-esuo okpehru” na u dhesẹ nọ a re kuomagbe egbaẹmo, ku iwu ẹmo họ, je tube kru ekwakwa-ẹmo dede; rekọ nọ a jẹ ta kẹ ae nọ a sa ohwo kpe, a vẹ sa ugbeke na rri ehru.

23, 24. Otoriẹ vẹ ma wo kpahe obe Rom 13:1 na evaọ etoke Ẹmo Akpọ Avivẹ, kọ otoriẹ ogbagba vẹ Jesu o fiobọhọ kẹ ilele riẹ wo uwhremu na?

²³ Nọ Ẹmo Akpọ Avivẹ o muhọ evaọ ukpe 1939, uzoẹme jọ evaọ Uwou-Eroro Na o ta kpahe epanọ u wuzou te re a siomano ẹmo-ofio. A jọ uzoẹme na ta vevẹ nọ Ileleikristi a re wo obọ vievie he evaọ ẹmo-ofio gbe ohọre nọ o rrọ akpọ Setan na. Ọkpọvio nọ a gwọlọ evaọ oke yena oye. Onana u fiobọhọ kẹ ilele Jesu nọ a gbe ro w’obọ evaọ azẹ-okpe nọ o jọ otọ evaọ etoke ẹmo yena ha. Muhọ evaọ ukpe 1929, ma jẹ jọ ebe mai ta nọ “enọ i wo udu-esuo okpehru” nọ a fodẹ evaọ obe Ahwo Rom 13:1 na họ Jihova avọ Jesu, orọnikọ isu akpọ na ha. Rekọ o gwọlọ nọ a re gbe wo otoriẹ oria Ebaibol yena ziezi.

²⁴ Ẹzi ọfuafo na o fiobọhọ kẹ ilele Jesu wo otoriẹ oria Ebaibol nana evaọ ukpe 1962. Evaọ ukpe yena, obọdẹ izoẹme jọ e romavia evaọ Uwou-Eroro ọ Akpegbọvo 15 gbe orọ Akpegbivẹ 1 nọ e ta kpahe obe Ahwo Rom 13:1-7 na. Kẹsena idibo Ọghẹnẹ a te ti wo otoriẹ ẹme nọ Jesu ọ ta kpahe oma nọ a re ro kpotọ kẹ udu-esuo inọ: “Wha hwa eware Siza zihe kẹ Siza, rekọ eware Ọghẹnẹ kẹ Ọghẹnẹ.” (Luk 20:25) Onana o tẹ lẹliẹ Ileleikristi uzẹme vuhumu nọ enọ i wo udu-esuo na yọ isu egọmeti akpọ na, yọ o gwọlọ nọ Ileleikristi a re yoẹme kẹ ae. Ghele na, ẹmeoyo nana o wo umuo. Nọ isu akpọ na a tẹ ta nọ ma ru oware nọ o wọso uzi Jihova, ma rẹ rọ aro kele ilele Jesu oke anwae nọ e ta nọ: “Ọghẹnẹ họ osu nọ ma re yoẹme kẹ orọnikọ ahwo ho.” (Iruẹru 5:29) Evaọ Uzou avọ 13 gbe 14 ọrọ obe nana, ma ti wuhrẹ kpahe epanọ idibo Ọghẹnẹ a ro siomano ẹmo-ofio gbe iruẹru akpọ na efa riẹriẹriẹ.

25. Fikieme o rọ were owhẹ nọ ẹzi ọfuafo na o bi fiobọhọ kẹ omai wo otoriẹ Uvie Ọghẹnẹ?

²⁵ Anwọ ikpe udhusoi ze na, ilele Jesu a wuhrẹ eware buobu kpahe Uvie na no. Ma wuhrẹ kpahe okenọ a rọ rehọ Uvie Ọghẹnẹ mu evaọ obọ odhiwu gbe epanọ Uvie na u wuzou te. Ma wo otoriẹ ẹruore ivẹ nọ e rrọ kẹ idibo Ọghẹnẹ, ẹruore obọ odhiwu gbe orọ otọakpọ. Ma te je wuhrẹ nọ dede nọ ma re yoẹme kẹ isu akpọ na, ẹmeoyo kẹ Ọghẹnẹ họ onọ o mae rro. Nọ omara nọ: ‘Kọ mẹ hae te riẹ uzẹme yena kpobi ogbẹrọnọ Jesu ọ kpọ ọrigbo riẹ nọ a re fievahọ na re o wo otoriẹ eware nana je wuhrẹ omai hi?’ Oghale ulogbo o ginẹ rrọ nọ Jihova ọ be rọ Jesu gbe ẹzi ọfuafo na kpọ omai.