Injil Matius

13 Dina kuwi, sakwisé lunga saka omah mau, Yésus lungguh ing pinggir laut. 2 Ana kumpulan wong sing teka nemoni Yésus. Mula, Yésus munggah ing prau lan lungguh ing kono, tapi kumpulan wong kuwi ngadeg ing pantai.+ 3 Terus, Yésus mulangké apa sing bener marang wong-wong kuwi nggunakké perumpamaan.+ Yésus kandha, ”Ana petani sing nyebar benih.+ 4 Wektu benih kuwi disebar, ana sing tiba ing pinggir dalan, terus manuk-manuk teka lan notholi nganti entèk.+ 5 Benih liyané tiba ing panggonan sing lemahé sithik lan akèh watuné. Benih kuwi langsung thukul merga lemahé ora jero.+ 6 Ning, pas kena panasé matahari, benih sing thukul kuwi dadi garing lan layu merga akaré ora jero. 7 Ana manèh benih sing tiba ing antarané suket eri. Suket kuwi saya gedhé lan njiret benih kuwi.+ 8 Terus, ana benih sing tiba ing lemah sing subur, lan benih kuwi ngasilké buah. Buahé luwih akèh timbang sing ditandur, ana sing ping 100, ping 60, lan ping 30.+ 9 Sapa waé sing nduwé kuping, rungokna tenanan.”+

10 Terus, murid-murid nyedhaki Yésus lan takon, ”Ngapa kok njenengan mulang wong-wong kuwi nggunakké perumpamaan?”+ 11 Yésus njawab, ”Kowé wis diwènèhi pemahaman soal rahasia suci+ Kerajaan swarga, ning wong-wong kuwi ora. 12 Wong sing nduwé pemahaman bakal nampa luwih akèh pemahaman, malah nganti akèh banget. Ning, wong sing ora nduwé pemahaman bakal kélangan pemahamané, termasuk pemahamané sing mung sithik.+ 13 Wong-wong kuwi ndelok, ning ora kétok apa-apa. Wong-wong kuwi ngrungokké, ning ora ngerti lan ora paham kuwi apa.+ Kuwi sebabé aku mulang wong-wong kuwi nggunakké perumpamaan. 14 Wong-wong kuwi kaya sing ditulis ing ramalané Nabi Yésaya, yaiku, ’Kowé bakal krungu ning babar blas ora paham artiné, lan kowé bakal ndelok ning babar blas ora ngerti.+ 15 Bangsa iki ndableg. Wong-wong kuwi wis ngrungokké, ning ora nanggepi. Wong-wong kuwi nutup mripaté lan kupingé, mula ora isa ndelok lan ora isa ngrungokké apa-apa. Kuwi sebabé atiné ora paham, lan wong-wong kuwi ora gelem bali marang Aku bèn isa Tak marèkké.’+

16 ”Ning kowé bahagia, merga kowé isa ndelok lan krungu soal iki.+ 17 Percayaa, akèh nabi lan wong sing bener péngin banget ndelok apa sing mbok delok iki, ning ora isa.+ Wong-wong kuwi ya péngin banget ngrungokké apa sing mbok rungokké, ning ora isa.

18 ”Saiki, rungokna artiné perumpamaan soal petani mau.+ 19 Benih sing tiba ing pinggir dalan+ kuwi maksudé wong sing ngrungokké berita soal Kerajaan, ning ora ngerti artiné. Terus, Iblis*+ teka lan ngrampas benih sing wis disebar kuwi. 20 Benih sing tiba ing panggonan sing akèh watuné kuwi maksudé wong sing ngrasa seneng pas krungu berita kuwi lan langsung nampa,+ 21 ning berita kuwi ora mlebu ing atiné. Dhèwèké nampa berita kuwi, ning mung sedhéla thok. Sakwisé ngalami kesengsaraan utawa dianiaya merga berita kuwi, dhèwèké dadi ora percaya manèh karo berita kuwi.* 22 Benih sing tiba ing antarané suket eri kuwi maksudé wong sing ngrungokké berita kuwi, ning berita kuwi ora ngasilké buah+ merga kejiret karo rasa kuwatir ing urip*+ lan kekayaan sing nggawé wong-wong kapusan. 23 Terus, benih sing tiba ing lemah sing subur kuwi maksudé wong sing ngrungokké berita kuwi, ngerti artiné, lan bener-bener ngasilké buah. Buahé luwih akèh timbang sing ditandur, ana sing ping 100, ping 60, lan ping 30.”+

24 Yésus nyritakké perumpamaan liyané marang wong-wong kuwi, ”Kerajaan swarga kuwi kaya petani sing nyebar benih gandum* ing ladhangé. 25 Wektu wong-wong isih padha turu, mungsuhé teka lan nyebar benih alang-alang* ing antarané gandum, terus lunga. 26 Wektu gandumé thukul lan ngetokké buah, alang-alangé ya thukul. 27 Mula, budhak-budhaké petani mau teka lan kandha, ’Ndara, sing mbok sebar kuwi kan benih gandum, ta? Kok saiki ana alang-alang?’ 28 Petani kuwi njawab, ’Mungsuhku sing nyebar kuwi.’+ Budhaké kandha, ’Apa alang-alangé perlu tak cabuti?’ 29 Petani kuwi kandha, ’Aja. Nèk alang-alangé mbok cabuti, mengko gandumé isa mèlu kecabut. 30 Bèn waé loro-loroné thukul bareng nganti musim panèn. Pas musim panèn, aku bakal ngongkon wong-wong sing manèn: Klumpukna dhisik alang-alangé lan talènana, terus obongen. Sakwisé kuwi, klumpukna gandumé lan gawanen ing gudhang.’”+

31 Yésus nyritakké perumpamaan liyané marang wong-wong kuwi, ”Kerajaan swarga kuwi kaya biji sing cilik banget* sing ditandur wong ing ladhangé.+ 32 Biji kuwi sakjané sing paling cilik ing antarané kabèh biji. Ning nèk wis thukul, biji kuwi bakal dadi wit lan dadi tanduran sayur sing paling gedhé ing antarané tanduran sayur liyané. Manuk-manuk ing langit padha teka lan nggawé susuh ing cabang-cabangé.”

33 Yésus nyritakké perumpamaan liyané, ”Kerajaan swarga kuwi kaya ragi sing dijupuk wong wédok lan dicampur karo tepung sing akèhé telung takeran gedhé* nganti kabèh adonan kuwi ngembang.”+

34 Kabèh kuwi diwulangké Yésus nganggo perumpamaan. Malah, Yésus mesthi mulang nganggo perumpamaan,+ 35 supaya ramalan iki kelakon, yaiku, ”Aku bakal mulang nggunakké perumpamaan. Aku bakal nduduhké apa waé sing kèt mbiyèn* durung dingertèni.”+

36 Sakwisé mbubarké wong-wong kuwi, Yésus mlebu omah. Murid-muridé marani Yésus lan kandha, ”Terangna artiné perumpamaan soal alang-alang ing ladhang.” 37 Yésus kandha, ”Petani sing nyebar benih gandum* kuwi Anaké manungsa, 38 ladhang kuwi donya,+ benih gandum kuwi wong-wong sing bakal mlebu ing Kerajaan swarga,* alang-alang kuwi anak-anaké Iblis,*+ 39 mungsuh sing nyebar benih alang-alang kuwi Iblis, musim panèn kuwi akhir jaman,* lan sing manèn kuwi para malaékat. 40 Mula, kaya alang-alang sing diklumpukké lan diobong, ya kuwi sing bakal kelakon ing akhir jaman.*+ 41 Anaké manungsa bakal ngutus para malaékaté kanggo nglumpukké wong-wong sing nglanggar hukum lan sing nyebabké wong liya dosa. Wong-wong kuwi bakal ditokké saka Kerajaané 42 lan diuncalké ing tungku geni sing murub.+ Ing kono, wong-wong kuwi bakal nangis lan putus asa.* 43 Wektu kuwi, wong-wong sing bener bakal bersinar kaya matahari+ ing Kerajaané Bapaké. Sapa waé sing nduwé kuping, rungokna tenanan.

44 ”Kerajaan swarga kuwi kaya harta karun sing dipendhem ing ladhang, ditemu wong, terus dipendhem manèh. Saking senengé, wong kuwi lunga lan ngedol kabèh barang sing diduwèni, terus ladhang mau dituku.+

45 ”Kerajaan swarga kuwi ya kaya pedagang sing lunga ing endi-endi kanggo nggolèk mutiara sing berharga. 46 Bar nemu mutiara sing berharga, pedagang kuwi langsung lunga lan ngedol kabèh sing diduwèni, terus mutiara mau dituku.+

47 ”Kerajaan swarga kuwi kaya jala sing diuncalké ing laut lan njala kabèh jenis iwak. 48 Nèk wis kebak, para nelayan bakal narik jala kuwi ing pantai. Terus, para nelayan kuwi lungguh karo nglumpukké iwak sing apik+ ing wadhah lan mbuwang sing èlèk.+ 49 Ya kaya ngono kuwi sing bakal kelakon ing akhir jaman.* Para malaékat bakal teka kanggo misahké wong sing jahat saka wong sing bener. 50 Wong sing jahat bakal diuncalké ing tungku geni sing murub. Ing kono, wong-wong kuwi bakal nangis lan putus asa.*

51 ”Apa kowé ngerti artiné kabèh iki?” Murid-murid njawab, ”Ya.” 52 Terus Yésus kandha, ”Nèk ngono, saben guru sing wis diwulang soal Kerajaan swarga kuwi kaya wong sing nduwé omah, sing ngetokké barang anyar lan barang lawas saka panggonané nyimpen harta.”

53 Sakwisé rampung nyritakké kabèh perumpamaan kuwi, Yésus lunga saka kono. 54 Sakwisé tekan ing dhaérah asalé,+ Yésus mulai mulang ing sinagogé.* Wong-wong nggumun lan kandha, ”Kok isa ya wong iki nduwé kawicaksanan* lan isa nggawé mukjijat?+ 55 Dhèwèké kan anaké tukang kayu, ta?+ Ibuné jenengé Maria, lan adhi-adhiné lanang jenengé Yakobus, Yusuf, Simon, lan Yudas, ta?+ 56 Adhi-adhiné wédok ya manggon ing kutha iki, ta? Dadi, kok isa dhèwèké ngomong kaya ngono lan nindakké kuwi kabèh?”+ 57 Wong-wong kuwi ora gelem percaya karo Yésus.*+ Yésus ngomong karo wong-wong kuwi, ”Nabi mesthi diajèni, kecuali ing dhaérah asalé lan ing keluargané dhéwé.”+ 58 Merga wong-wong kuwi ora nduwé iman, Yésus ora nggawé akèh mukjijat ing kono.