ღვთის სახელი — მისი გამოყენება და მნიშვნელობა

როგორ არის ნათარგმნი შენს ბიბლიაში ფსალმუნის 83:18? „წმინდა წერილების ახალი ქვეყნიერების თარგმანში“ ეს მუხლი ასეა გადმოცემული: „იცოდეს ხალხმა, რომ შენ, რომლის სახელიც არის იეჰოვა, მხოლოდ შენა ხარ უზენაესი მთელ დედამიწაზე“. ამ მუხლში ღვთის სახელს ბიბლიის ბევრი სხვა თარგმანიც იყენებს. მაგრამ არის თარგმანები, სადაც სახელი „იეჰოვა“ შეცვლილია „უფლით“ ან სხვა წოდებებით. რა უნდა ეწეროს ამ მუხლში? ღვთის სახელი თუ რომელიმე წოდება?

ეს მუხლი სახელზე ამახვილებს ყურადღებას. ორიგინალში ებრაულ ენაზე, რომელზეც ბიბლიის უმეტესი ნაწილი დაიწერა, ამ ადგილას ღვთის სახელი ეწერა. ის გადმოცემულია ოთხი ებრაული ასოთი — יהוה (ჲჰვჰ). ქართულ ენაზე მისი გავრცელებული შესატყვისია „იეჰოვა“. ბიბლიის მხოლოდ ერთ მუხლში გვხვდება ეს სახელი? არა. ებრაული წერილების ძველ ხელნაწერებში ის დაახლოებით 7 000-ჯერ არის გამოყენებული!

რამდენად მნიშვნელოვანია ღვთის სახელი? ყურადღება მიაქციე ლოცვას, რომელიც იესო ქრისტემ თავის მოწაფეებს ასწავლა. ის შემდეგი სიტყვებით იწყება: „ჩვენო ზეციერო მამა, განიწმინდოს შენი სახელი“ (მათე 6:9). ერთხელ იესომ ღმერთს ლოცვისას სთხოვა: „მამა, განადიდე შენი სახელი“. პასუხად ზეციდან ღვთის ხმა გაისმა: „განვადიდე და კვლავაც განვადიდებ“ (იოანე 12:28). ნათელია, რომ ღვთის სახელს უდიდესი მნიშვნელობა ენიჭება. მაშ, რატომ შეცვალა ზოგმა მთარგმნელმა ის სხვადასხვა წოდებით?

როგორც ჩანს, ორი ძირითადი მიზეზის გამო. პირველი: ბევრი ამბობს, რომ ღვთის სახელი არ უნდა იქნეს გამოყენებული, რადგან დღეს ცნობილი არ არის, თუ როგორ წარმოითქმებოდა ის თავდაპირველად. ძველ ებრაულ ენაზე წერის დროს ხმოვნებს არ იყენებდნენ. ამიტომ დღეს ზუსტად ვერავინ იტყვის, ბიბლიურ დროში როგორ წარმოთქვამდა ხალხი ჲჰვჰ-ს. ნუთუ ამის გამო თავი უნდა შევიკავოთ ღვთის სახელის გამოყენებისგან? ბიბლიურ დროში იესოს სახელს შესაძლოა ასე წარმოთქვამდნენ: იეშუა ან იეჰოშუა — თუმცა ამას ზუსტად ვერავინ იტყვის. მაგრამ ხალხი დღეს მთელ მსოფლიოში იესოს სახელს სხვადასხვანაირად წარმოთქვამს — ისე, როგორც მათ ენაშია გავრცელებული. ისინი თავს არ იკავებენ მისი სახელის გამოყენებისგან მხოლოდ იმიტომ, რომ არ იციან, როგორ წარმოთქვამდნენ მას პირველ საუკუნეში. თუ უცხო ქვეყანაში წახვალ, შეიძლება აღმოაჩინო, რომ სხვა ენაზე შენი სახელიც სრულიად განსხვავებულად ჟღერს. ასე რომ, მართალია არ ვიცით, როგორ წარმოითქმებოდა ძველად ღვთის სახელი, მაგრამ ეს არ არის მიზეზი, რის გამოც ის არ უნდა გამოვიყენოთ.

ბიბლიიდან ღვთის სახელის ამოღების მეორე მიზეზად ხშირად იუდეველთა ტრადიციას ასახელებენ. ამ ტრადიციის თანახმად, ღვთის სახელი არასდროს უნდა წარმოითქვას. ასეთი შეხედულების გავრცელების მიზეზი, როგორც ჩანს, ბიბლიაში მოცემული შემდეგი კანონის არასწორი გამოყენება იყო: „არ ახსენო უღირსად შენი ღვთის, იეჰოვას სახელი, რადგან დაუსჯელს არ დატოვებს იეჰოვა მას, ვინც უღირსად ახსენებს მის სახელს.“ (გამოსვლა 20:7).

ეს კანონი ღვთის სახელის უმართებულოდ გამოყენებას კრძალავს. მაგრამ კრძალავს ის მისი სახელის სათანადოდ გამოყენებას? სრულიადაც არა. ყველა მამაკაცი, ვინც მონაწილეობა მიიღო ებრაული წერილების („ძველი აღთქმის“) დაწერაში, ღვთის ერთგული იყო და იცავდა კანონებს, რომლებიც ღმერთმა ძველ ისრაელს მისცა. ისინი ხშირად იყენებდნენ ღვთის სახელს. მაგალითად, მათ ის მოიხსენიეს მრავალ ფსალმუნში, რომლებსაც ღვთის თაყვანისმცემლები ხმამაღლა მღეროდნენ. იეჰოვა ღმერთი თავის ხალხს მოუწოდებდა კიდეც, რომ მისი სახელისთვის მოეხმოთ, რასაც ერთგული თაყვანისმცემლები ემორჩილებოდნენ (იოელი 2:32; საქმეები 2:21). აქედან გამომდინარე, დღეს ქრისტიანები არ ერიდებიან ღვთის სახელის სათანადოდ გამოყენებას, რასაც, უეჭველია, არც იესო ერიდებოდა (იოანე 17:26).

ბიბლიის მთარგმნელები სერიოზულ შეცდომას უშვებენ, როცა ღვთის სახელს წოდებებით ცვლიან. ამის შედეგად ხალხს ისეთი აზრი ექმნება, რომ ღმერთი უპიროვნო ძალაა და მათგან შორს არის. ბიბლია კი მოგვიწოდებს, რომ „იეჰოვასთან ახლო ურთიერთობა“ განვავითაროთ (ფსალმუნი 25:14). დაფიქრდი შენს ახლო მეგობართან ურთიერთობაზე. გექნებოდა მასთან ახლო ურთიერთობა, მისი სახელი რომ არასდროს გაგეგო? მსგავსად, როგორ შეძლებენ ადამიანები ღმერთთან დაახლოებას, თუ მათთვის დაფარული იქნება ღვთის სახელი — იეჰოვა? გარდა ამისა, როცა ადამიანები ღვთის სახელს არ იყენებენ, მათთვის მისი დიდებული მნიშვნელობაც დაფარული რჩება. რას ნიშნავს ღვთის სახელი?

თავისი სახელის მნიშვნელობა ღმერთმა თვითონვე აუხსნა მოსეს, რომელიც მისი ერთგული მსახური იყო. როცა მოსემ კითხვა დასვა ღვთის სახელთან დაკავშირებით, იეჰოვამ უპასუხა: „მე ვიქცევი იმად, რადაც ვიქცევი“ (გამოსვლა 3:14). როდერემის თარგმანში ეს სიტყვები შემდეგნაირადაა გადმოცემული: „რადაც ვისურვებ, იმად ვიქცევი“. ასე რომ, იეჰოვას შეუძლია იქცეს იმად, რაც საჭიროა თავისი ნების შესასრულებლად.

დავუშვათ, გაქვს უნარი, გახდე ის, რასაც ისურვებ. რას გააკეთებდი მეგობრებისთვის? რომელიმე მათგანი სერიოზულად რომ დაავადებულიყო, ალბათ, გახდებოდი გამოცდილი ექიმი და განკურნავდი მას. თუ სხვას ფინანსური პრობლემები შეექმნებოდა, მდიდარი ქველმოქმედი გახდებოდი და რთული მდგომარეობიდან გამოიყვანდი. მაგრამ ფაქტია, რომ შენ არ გაქვს ასეთი უნარი. ჩვენი შესაძლებლობები შეზღუდულია. ბიბლიის შესწავლისას გაგაოცებს იმის დანახვა, თუ როგორ იქცევა იეჰოვა იმად, რაც საჭიროა თავისი დაპირებების შესასრულებლად. მას სიამოვნებას ანიჭებს, როდესაც თავის ძალას მათ დასახმარებლად იყენებს, ვინც მისდამი ერთგულებას ავლენს (2 მატიანე 16:9). იეჰოვას პიროვნების ეს განუმეორებელი მხარე დაფარული რჩება მათთვის, ვინც არ იცის მისი სახელი.

როგორც ვხედავთ, სახელი „იეჰოვა“ ბიბლიიდან არ უნდა იყოს ამოღებული. ღვთის სახელის მნიშვნელობის ცოდნა და თაყვანისმცემლობაში მისი თავისუფლად გამოყენება ძალიან მნიშვნელოვანია ჩვენს ზეციერ მამასთან, იეჰოვასთან, დასაახლოებლად.a