ნათლობა, მონათვლა
ბერძნული სიტყვა ბაპტისმა ნიშნავს ჩაშვებას და გულისხმობს, როგორც სითხეში ჩაშვებას, ისე იქიდან ამოსვლას. ის წარმოდგება ზმნიდან ბაპტო, რაც ნიშნავს ჩაწობას (ინ. 13:26). ბიბლიაში ნათლობასა და ჩაშვებას ერთი და იგივე მნიშვნელობა აქვს. ბერძნულ სეპტუაგინტაში გამოსვლის 12:22-სა და ლევიანების 4:6-ში „ჩაწობის“ აღსანიშნავად იგივე სიტყვაა გამოყენებული. წყალში ჩაშვებისას ადამიანი დროებით თვალს ეფარება, თითქოსდა იმარხება, შემდეგ კი წყლიდან ამოდის (რმ. 6:3, 4).
ამ სტატიაში განხილული იქნება ოთხი სახის ნათლობა და მასთან დაკავშირებული კითხვები: 1) იოანეს ნათლობა, 2) იესოსა და მისი მიმდევრების წყალში ნათლობა, 3) ქრისტე იესოსა და მის სიკვდილში ნათლობა, 4) ცეცხლით ნათლობა.
იოანეს ნათლობა. პირველი ადამიანი, რომელიც ღვთის უფლებამოსილებით წყალში ნათლავდა, ზაქარიასა და ელისაბედის ვაჟი, იოანე, იყო (ლკ. 1:5—7, 57). ის ფაქტი, რომ მას იოანე ნათლისმცემლად იცნობდნენ (მთ. 3:1; მრ. 1:4), იმაზე მოწმობს, რომ წყალში ნათლობა მისი მეშვეობით გახდა ხალხისთვის ცნობილი. წმინდა წერილებიც გვიდასტურებს, რომ ის ღვთის ნებით მსახურობდა და ნათლავდა. ანგელოზმა გაბრიელმა იწინასწარმეტყველა, რომ იოანე ღვთის საქმეს შეასრულებდა (ლკ. 1:13—17), ხოლო ზაქარიამ წმინდა სულის ძალით იწინასწარმეტყველა, რომ იოანე უზენაესის წინასწარმეტყველი იქნებოდა და იეჰოვას გზებს მოამზადებდა (ლკ. 1:68—79). იესომ დაადასტურა, რომ იოანეს მსახურება და ნათლობა ღვთისგან იყო (ლკ. 7:26—28). მოწაფე ლუკამ დაწერა, რომ „უდაბნოში ღვთის სიტყვა გამოეცხადა ზაქარიას ძეს, იოანეს. ის ... უქადაგებდა ხალხს, რომ მონათლულიყვნენ“ (ლკ. 3:2, 3). იოანე მოციქული მასზე ამბობს: „მოვიდა ღვთისგან გამოგზავნილი კაცი, სახელად იოანე“ (ინ. 1:6).
იოანეს ნათლობის მნიშვნელობის გაგებაში ლუკას 3:3 გვეხმარება: „ის ... უქადაგებდა ხალხს, რომ მონათლულიყვნენ მონანიების ნიშნად, ცოდვების მისატევებლად“. როგორც ამ მუხლიდან ჩანს, ნათლობა მონანიებისა და ცხოვრების შეცვლის სიმბოლო იყო და არა ცოდვების ჩამორეცხვისა.
ამგვარად, იოანეს ნათლობა არ ყოფილა ღვთისგან დავალებული განწმენდის რიტუალი. ეს იყო ქრისტემდე მიმყვანი კანონის წინააღმდეგ ჩადენილი ცოდვების საჯაროდ დადასტურებისა და მონანიების სიმბოლო (გლ. 3:24). იოანემ ხალხი მოამზადა, რომ ეხილათ გადარჩენა ღვთისგან (ლკ. 3:6). მომზადებული ხალხი მას იეჰოვასთვის უნდა წარედგინა (ლკ. 1:16, 17). ამის შესახებ ესაიასა და მალაქიას ჰქონდათ ნაწინასწარმეტყველები (ეს. 40:3—5; მლ. 4:5, 6).
ზოგიერთი მეცნიერი ცდილობს იოანეს ნათლობა და ქრისტიანული ნათლობა გააიგივოს კანონით გათვალისწინებულ განწმენდის ძველ რიტუალებსა (გმ. 29:4; ლვ. 8:6; 14:8, 31, 32; ებ. 9:10) თუ განწმენდის ცალკეულ შემთხვევებთან (დბ. 35:2; გმ. 19:10). მაგრამ ამ რიტუალებსა თუ ცალკეულ შემთხვევებს ნათლობასა და მის ნამდვილ მნიშვნელობასთან საერთო არაფერი აქვს. განწმენდა რიტუალური სიწმინდისთვის იყო გათვალისწინებული. წყლით დაფარვის პროცესი, რომელიც გარეგნული ფორმით ნათლობას წააგავდა, მხოლოდ ერთგანაა ნახსენები და უკავშირდება კეთროვან ნაამანს, რომელმაც წყალში შვიდჯერ ჩაყვინთა (2მფ. 5:14). მაგრამ ამის შედეგად ნაამანს ღმერთთან განსაკუთრებული ურთიერთობა არ დაუმყარებია; ის უბრალოდ კეთრისგან განიკურნა. გარდა ამისა, ბიბლიიდან ცნობილია, რომ პროზელიტებს წინადაცვეთა მოეთხოვებოდათ და არა ნათლობა. პასექის აღნიშვნა ან საწმინდარში ღვთის თაყვანისცემა მხოლოდ წინადაცვეთილებს შეეძლოთ (გმ. 12:43—49).
საფუძველს მოკლებულია ის მოსაზრებაც, თითქოს იოანემ ნათლობა ესეების ან ფარისევლების იუდაური სექტისგან გადმოიღო. ორივე სექტის წევრებს განწმენდის მრავალი რიტუალის შესრულება მოეთხოვებოდათ. იესომ ცხადყო, რომ ეს მხოლოდ და მხოლოდ იმ ადამიანთა კანონები იყო, რომლებმაც თავიანთი ადათ-წესებით ღვთის კანონები შებღალეს (მრ. 7:1—9; ლკ. 11:38—42). იოანე წყალში იმიტომ ნათლავდა, რომ როგორც თავად ახსნა, ხალხის წყალში მოსანათლავად იყო ღვთისგან გამოგზავნილი (ინ. 1:33). ის არ იყო ესეებისგან და ფარისევლებისგან წარგზავნილი და მისი მისია ხალხის იუდაიზმზე მოქცევა კი არა, მათი მონათვლა იყო, ვინც უკვე ეკუთვნოდა ისრაელის კრებულს (ლკ. 1:16).
იოანემ იცოდა, რომ ღვთის ძისთვის, მესიისთვის, უნდა მოემზადებინა გზა და ასპარეზი დაეთმო მისთვის, როგორც უფრო დიდებული მსახურების შემსრულებლისათვის. იოანე იმიტომ ნათლავდა, რომ ისრაელს მესია გამოსცხადებოდა (ინ. 1:31). იოანეს 3:26—30-ის თანახმად, მესიის როლი უნდა გაზრდილიყო, იოანეს როლი კი დაქვეითებულიყო. ისინი, ვინც იესოს დედამიწაზე მსახურების დროს მოწაფეებმა მონათლეს და შემდეგ თავადაც იესოს მოწაფეები გახდნენ, მონანიების ნიშნად იოანეს ნათლობით იყვნენ მონათლულნი (ინ. 3:25, 26; 4:1, 2).
იესოს წყალში ნათლობა. იოანეს მიერ იესოს ნათლობა თავისი მნიშვნელობითა და დანიშნულებით განსხვავდებოდა იმ ნათლობისგან, რომელსაც იოანე ჩვეულებრივ ატარებდა, რადგან იესოს „არც ცოდვა ჩაუდენია და არც მზაკვრობა იყო მის ბაგეზე“ (1პტ. 2:22). ასე რომ, ის ვერ დაექვემდებარებოდა იმ რიტუალს, რომელიც ცოდვების მონანიების სიმბოლო იყო. თავიდან სწორედ ამ მიზეზით უთხრა იოანემ იესოს უარი ნათლობაზე, რაზეც იესომ თქვა: „ამჯერად ასე იყოს, რადგან ასე გვმართებს მთელი სიმართლის შესრულება“ (მთ. 3:13—15).
ლუკა გვამცნობს, რომ იესო ნათლობის დროს ლოცულობდა (ლკ. 3:21). მოგვიანებით ებრაელებისთვის მიწერილი წერილის ავტორი წერდა, რომ იესო ქრისტე „ქვეყნიერებაში მოსვლისას“ (იგულისხმება დრო, როცა ის წარდგა მოსანათლად და დაიწყო მსახურება, და არა მისი დაბადება, რადგან მაშინ მას არც კითხვა შეეძლო და არც ლაპარაკი) იმეორებდა ფსალმუნის 40:6—8-ში (LXX) ჩაწერილ სიტყვებს: „მსხვერპლი და შესაწირავი არ ისურვე, მაგრამ სხეული განმიმზადე მე ... აი, მოვედი (როგორც გრაგნილზე წერია ჩემ შესახებ) შენი ნების შესასრულებლად, ღმერთო“ (ებ. 10:5—9). იესო დაიბადა იმ ერში, რომელიც კანონის შეთანხმებით იყო შეკრული ღმერთთან (გმ. 19:5—8; გლ. 4:4). აქედან გამომდინარე, იესო უკვე იყო შეთანხმებით შეკრული იეჰოვა ღმერთთან, როდესაც იოანესთან მივიდა მოსანათლად. ამ შემთხვევაში იესომ უფრო მეტი გააკეთა, ვიდრე კანონით მოეთხოვებოდა. ის წარდგა თავისი მამის, იეჰოვას, წინაშე მისი ნების შესასრულებლად, რაც იმას ნიშნავდა, რომ მას თავისი „გამზადებული“ სხეული უნდა შეეწირა და გაეუქმებინა კანონით გათვალისწინებული ცხოველური შესაწირავი. მოციქული პავლე ამბობს: „ამ ნებით ვართ განწმენდილნი იესო ქრისტეს სხეულის მხოლოდ ერთხელ შეწირვით“ (ებ. 10:10). მამის ნება იყო ისიც, რომ იესო ჩაბმულიყო სამეფოსთან დაკავშირებულ საქმეში, ამიტომ მან თავი ამ საქმისთვისაც წარადგინა (ლკ. 4:43; 17:20, 21). იეჰოვამ მიიღო და აღიარა თავისი ძის მზადყოფნა, წმინდა სულით სცხო ის და თქვა: „შენა ხარ ჩემი საყვარელი ძე. მე მოგიწონე“ (მრ. 1:9—11; ლკ. 3:21—23; მთ. 3:13—17).
იესოს მიმდევრების წყალში ნათლობა. იოანეს ნათლობა უნდა შეცვლილიყო ნათლობით, რომლის შესახებაც იესოს შემდეგი მითითებიდან ვიგებთ: „მოწაფეებად მოამზადეთ ხალხი ყველა ერიდან, მონათლეთ ისინი მამის, ძისა და წმინდა სულის სახელით“ (მთ. 28:19). ახ. წ. 33 წლის ორმოცდამეათე დღის დღესასწაულიდან მოყოლებული ასეთი ნათლობა ერთადერთ ღვთისმოსაწონ ნათლობად ითვლება. წლების შემდეგ ერთ-ერთი გულმოდგინე მქადაგებელი, აპოლოსი, სწორად ასწავლიდა იესოს შესახებ, მაგრამ მხოლოდ იოანეს ნათლობა იცოდა. ამ საკითხის უკეთ გაგებაში მას დახმარება სჭირდებოდა, ისევე როგორც მოწაფეებს, რომლებსაც პავლე ეფესოში შეხვდა. ეს ეფესოელი მოწაფეები იოანეს ნათლობით იყვნენ მონათლულნი. ისინი, როგორც ჩანს, მას შემდეგ მოინათლნენ, რაც ამ ნათლობამ ძალა დაკარგა, ვინაიდან პავლე კანონის შეთანხმების გაუქმებიდან დაახლოებით 20 წლის შემდეგ ჩავიდა ეფესოში. ისინი ხელახლა მოინათლნენ იესოს სახელით და მიიღეს წმინდა სული (სქ. 18:24—26; 19:1—7).
ქრისტიანული ნათლობის მისაღებად საჭირო იყო ღვთის სიტყვის ცოდნა და გააზრებული გადაწყვეტილება, რომლის თანახმად ადამიანს თავი უნდა წარედგინა ღმერთისთვის მისი ნების შესასრულებლად. ეს კარგად გამოჩნდა ახ. წ. 33 წლის ორმოცდამეათე დღის დღესასწაულზე შეკრებილი ებრაელებისა და პროზელიტების მაგალითიდან. მათ იცოდნენ ებრაული წერილები და როცა მოისმინეს პეტრეს ქადაგება იესოზე, მესიაზე, მათგან 3 000, „ვინც მთელი გულით მიიღო მისი სიტყვა, მოინათლა“ (სქ. 2:41; 3:19—4:4; 10:34—38). სამარიელებმა ჯერ ფილიპესგან მოსმენილი სასიხარულო ცნობა ირწმუნეს და შემდეგ მოინათლნენ (სქ. 8:12). ეთიოპი საჭურისი იუდეველი პროზელიტი იყო და მას ჰქონდა ცოდნა იეჰოვასა და ებრაული წერილების შესახებ, მაგრამ ნათლობა მას შემდეგ გადაწყვიტა, რაც ახსნილიდან გამომდინარე დარწმუნდა, რომ ამ წერილებში ჩაწერილი წინასწარმეტყველება ქრისტეზე შესრულდა (სქ. 8:34—36). პეტრემ კორნელიუსს უთხრა, რომ ღვთისთვის მოსაწონია ყველა „მისი მოშიში და სიმართლის მქმნელი“ (სქ. 10:35) და რომ იესო ქრისტეს სახელის მეშვეობით ყოველ მის მორწმუნეს მიეტევება ცოდვები (სქ. 10:43; 11:18). ეს კი შეესაბამება იესოს მითითებას: „მოწაფეებად მოამზადეთ ხალხი ... ასწავლეთ მათ ყველაფრის დაცვა, რაც მცნებად დაგიდეთ“ (მთ. 28:19, 20; სქ. 1:8).
ორმოცდამეათე დღის დღესასწაულზე შეკრებილი იუდეველები, რომელთაც იესოს სიკვდილში ერთობლივად ედებოდათ ბრალი და რომლებმაც იცოდნენ იოანეს ნათლობის შესახებ, პეტრეს სიტყვების მოსმენაზე „გულის სიღრმემდე შეიძრნენ“ და იკითხეს: „ძმებო, როგორ მოვიქცეთ?“. პეტრემ უპასუხა: „მოინანიეთ და მოინათლეთ იესო ქრისტეს სახელით, რათა ცოდვები მოგეტევოთ, და მიიღებთ უსასყიდლო ძღვენს — წმინდა სულს“ (სქ. 2:37, 38). აღსანიშნავია, რომ პეტრემ მსმენელებს სიახლე ამცნო — ცოდვების მისატევებლად მონანიება და იოანეს ნათლობა არ იყო საკმარისი, მათ უნდა მოენანიებინათ ცოდვები და მონათლულიყვნენ იესო ქრისტეს სახელით. მას არ უთქვამს, რომ ნათლობა წმენდდა ცოდვებისგან. პეტრემ იცოდა, რომ „მისი [ღვთის] ძის, იესოს სისხლი გვწმენდს ყოველგვარი ცოდვისგან“ (1ინ. 1:7). მას შემდეგ, რაც იესოს „სიცოცხლის მეთაური“ უწოდა, პეტრემ ტაძარში მყოფ ებრაელებს უთხრა: „ამიტომ მოინანიეთ და მობრუნდით, რათა წაიშალოს თქვენი ცოდვები, მოვიდეს იეჰოვასგან გამოცოცხლების დრო“ (სქ. 3:15, 19). მისი ნათქვამიდან გამოჩნდა, რომ ცოდვები იმ შემთხვევაში ეპატიებოდათ, თუ მოინანიებდნენ ქრისტეს წინააღმდეგ ჩადენილ ცოდვებს და „მობრუნდებოდნენ“ ანუ აღიარებდნენ ღვთის ძეს. ამ შემთხვევაში პეტრეს ნათლობა არ უხსენებია.
იუდეველებისთვის კანონის შეთანხმება იესოს წამების ბოძზე სიკვდილის შედეგად გაუქმდა (კლ. 2:14) და ახ. წ. 33 წლის ორმოცდამეათე დღის დღესასწაულზე ახალი შეთანხმება შევიდა ძალაში (შდრ. სქ. 2:4; ებ. 2:3, 4). მიუხედავად ამისა, ღმერთი სამწელიწად-ნახევარი კვლავ სწყალობდა ებრაელებს, რადგან ამ პერიოდში იესოს მოწაფეები მხოლოდ ებრაელებს, იუდეველ პროზელიტებსა და სამარიელებს უქადაგებდნენ. ახ. წ. 36 წელს ღმერთმა პეტრე მიავლინა უცხოტომელ რომაელ ასისთავ კორნელიუსთან. როცა კორნელიუსსა და მის სახლეულობაზე წმინდა სული გადმოვიდა, პეტრე მიხვდა, რომ ახლა უკვე შეიძლებოდა უცხოტომელთა წყალში მონათვლა (სქ. 10:34, 35, 44—48). თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ ღმერთმა გააუქმა წინადაცვეთილ იუდეველებთან დადებული კანონის შეთანხმება და აღიარა ახალი შეთანხმება, რომელიც იესო ქრისტეს მეშვეობით შევიდა ძალაში, წინადაცვეთილ თუ წინადაუცვეთელ ებრაელებს ღმერთი აღარ მიიჩნევდა განსაკუთრებულ ხალხად. ისინი ვერც გაუქმებული კანონის დაცვითა და ვერც ამ კანონთან დაკავშირებული იოანეს ნათლობით შეინარჩუნებდნენ უწინდელ ურთიერთობას ღმერთთან. იეჰოვას აღიარებისა და კეთილგანწყობის მოსაპოვებლად მათ უნდა ეწამათ ღვთის ძე და მისი სახელით მონათლულიყვნენ (იხ. სამოცდაათი კვირა [„ერთი კვირით“ ძალაში დატოვებული შეთანხმება]).
ახ. წ. 36 წლიდან ებრაელებიცა და არაებრაელებიც ღვთის თვალში გათანასწორდნენ (რმ. 11:30—32; 14:12). უცხოტომელები, თუ არ ჩავთვლით წინადაცვეთილ იუდეველ პროზელიტებს, არ ყოფილან კანონის შეთანხმების დამცველები და მათ არ ჰქონიათ განსაკუთრებული ურთიერთობა მამაზეციერთან. მაგრამ ახლა უკვე მათაც მიეცათ ღვთის ხალხად გახდომის შესაძლებლობა. თუმცა, წყალში მონათვლამდე იესო ქრისტეს რწმენით უნდა მიახლოებოდნენ ღმერთს, და მხოლოდ ამის შემდეგ უნდა მონათლულიყვნენ წყალში ქრისტეს მაგალითისა და მითითებისამებრ (მთ. 3:13—15; 28:18—20).
ქრისტიანული ნათლობა დიდ როლს თამაშობს იმაში, თუ როგორ წარდგება ადამიანი ღვთის წინაშე. პეტრე მოციქულმა ჯერ ნოეს მიერ კიდობნის აგება მოიხსენია, რისი წყალობითაც ის და მისი ოჯახი გადაურჩნენ წარღვნას, შემდეგ კი დასძინა: „მსგავსადვეა მონათვლაც (არა ხორციდან ჭუჭყის ჩამოშორება, არამედ ღვთისთვის სუფთა სინდისის თხოვნა), რომელიც უკვე ემსახურება თქვენს ხსნას იესო ქრისტეს აღდგომის მეშვეობით“ (1პტ. 3:20, 21). კიდობანი თვალსაჩინო მოწმობა იყო იმისა, რომ ნოემ ღვთის ნების შესრულებას მიუძღვნა თავი და ერთგულად შეასრულა ღვთის დავალება, რამაც ის წარღვნას გადაარჩინა. მსგავსადვე, ის, ვინც თავს უძღვნის იეჰოვას მკვდრეთით აღმდგარი ქრისტეს რწმენის საფუძველზე, ამის ნიშნად ინათლება და ღვთის ნებას ასრულებს, გადაურჩება ამ ბოროტი ქვეყნიერების აღსასრულს (გლ. 1:3, 4). ის აღარ განადგურდება ამ ქვეყნიერებასთან ერთად. მას აქვს გადარჩენისა და ღვთისგან განწმენდილი სინდისის მიღების შესაძლებლობა.
ჩვილთა ნათლობა გაუმართლებელია. თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ წყალში ნათლობამდე ადამიანმა უნდა მოისმინოს სიტყვა, გულით ირწმუნოს, მოინანიოს (სქ. 2:14, 22, 38, 41) და მიიღოს შეგნებული გადაწყვეტილება, ცხადია, ის იმ ასაკის უნდა იყოს, რომ შეეძლოს მოსმენა, რაღაცის დაჯერება და გადაწყვეტილების მიღება. ჩვილთა ნათლობის მომხრეებს არგუმენტად მოჰყავთ ის ბიბლიური ეპიზოდები, რომლებშიც მთელი ოჯახების ნათლობაა აღწერილი, კერძოდ, კორნელიუსის, ლიდიას, ფილიპელი ციხის ზედამხედველის, კრისპუსისა და სტეფანასის შინაურების ნათლობა (სქ. 10:48; 11:14; 16:15, 32—34; 18:8; 1კრ. 1:16). მათი აზრით, შინაურებში პატარა ბავშვებიც იგულისხმებოდნენ. მაგრამ კორნელიუსის ოჯახში მოინათლნენ ისინი, ვინც მოისმინეს სიტყვა, მიიღეს წმინდა სული, ამეტყველდნენ უცხო ენებზე და განადიდებდნენ ღმერთს, რასაც ჩვილები ვერ გააკეთებდნენ (სქ. 10:44—46). ლიდია „ღვთის თაყვანისმცემელი“ იყო და „იეჰოვამ მას გული გაუხსნა, რომ ყურადღებით მოესმინა პავლეს ნათქვამი“ (სქ. 16:14). ფილიპელ ციხის ზედამხედველს უნდა ერწმუნა „უფალი იესო“, რაც იმას გულისხმობს, რომ ნათლობამდე მისი ოჯახის წევრებიც ასე უნდა მოქცეულიყვნენ (სქ. 16:31—34). „სინაგოგის წინამძღვარმა კრისპუსმა და ყველა მისმა შინაურმა ირწმუნა უფალი“ (სქ. 18:8). ზემოთქმულიდან გამომდინარე, ნათლობა ემყარება მოსმენას, რწმენასა და ღვთის განდიდებას, რაც ჩვილებს არ შეუძლიათ. მას შემდეგ, რაც სამარიელებმა მოისმინეს და დაიჯერეს „სასიხარულო ცნობა, რომელსაც ფილიპე ღვთის სამეფოსა და იესო ქრისტეს სახელის შესახებ აუწყებდა, მოინათლნენ“. ეს მუხლი კონკრეტულად ამბობს, რომ მოინათლნენ „კაცები და ქალები“ და არა ბავშვები (სქ. 8:12).
მოციქულ პავლეს მიერ კორინთელებისთვის მიწერილი სიტყვები, რომ მორწმუნე მშობლების წყალობით შვილები „წმინდები“ იყვნენ, არათუ მხარს უჭერს ჩვილების ნათლობის იდეას, არამედ ეწინააღმდეგება კიდეც. ბავშვები, რომლებიც საკმაოდ პატარები არიან იმისთვის, რომ თავად მიიღონ ნათლობის გადაწყვეტილება, მორწმუნე მშობლების დამსახურებით ითვლებიან „წმინდად“ და არა ე. წ. რიტუალური ნათლობის დამსახურებით. ჩვილთა ნათლობა გამართლებული რომ ყოფილიყო, მათი განწმენდა მორწმუნე მშობელზე აღარ იქნებოდა დამოკიდებული (1კრ. 7:14).
ერთხელ იესომ თქვა: „ნუ უშლით [პატარა ბავშვებს] ჩემთან მოსვლას, რადგან მაგათნაირებისაა ზეციერი სამეფო“ (მთ. 19:13—15; მრ. 10:13—16). უნდა აღინიშნოს, რომ ეს ბავშვები არ ყოფილან მონათლულნი. იესომ უბრალოდ აკურთხა ისინი; არაფერი მიუთითებს იმაზე, რომ ხელების დადებით იესომ რელიგიური რიტუალი შეასრულა. როცა იესომ ბავშვებზე თქვა, ღვთის სამეფო მაგათნაირებისააო, ის კი არ იგულისხმა, რომ მონათლულები იყვნენ, არამედ ის, რომ სწავლას მოწადინებულნი და მიმნდობნი იყვნენ. ქრისტიანები ბოროტებისთვის უნდა ყოფილიყვნენ ჩვილები, „აზროვნებით კი — ზრდადასრულებულები“ (მთ. 18:4; ლკ. 18:16, 17; 1კრ. 14:20).
ისტორიკოსმა და ღვთისმეტყველმა ავგუსტ ნეანდერმა პირველი საუკუნის ქრისტიანებზე დაწერა: „ჩვილთა ნათლობა უცხო იყო იმ პერიოდისთვის ... ჩვილთა ნათლობის ჩვეულების პირველ ნიშნებს ირინეოსის პერიოდში ვხვდებით (უეჭველია, რომ ამაზე ადრე არა) [დაახლ. ახ. წ. 120/140 — დაახლ. 200/203] და ის პირველად მხოლოდ მესამე საუკუნეში იქნა მიჩნეული მოციქულთაგან გადმოცემულ ტრადიციად. ეს ფაქტი არათუ მხარს უჭერს იმ აზრს, რომ ეს ჩვეულება დასაბამს მოციქულებისგან იღებს, არამედ ეწინააღმდეგება კიდეც მას“ (History of the Planting and Training of the Christian Church by the Apostles, 1864, გვ. 162).
წყლით დაფარვა. ზემოხსენებული განმარტებიდან კარგად გამოჩნდა, რომ ნათლობა გულისხმობს მთლიანად წყალში ჩამალვას და არა წყლის დასხმას ან მისხურებას. ამ ფაქტს ბიბლიაში აღწერილი ნათლობის შემთხვევები ადასტურებს. მაგალითად, იესო მოინათლა დიდ მდინარე იორდანეში და ნათლობის შემდეგ „წყლიდან ამოვიდა“ (მრ. 1:10; მთ. 3:13, 16). იოანემ მოსანათლად იორდანეს ველზე, სალიმის მახლობლად, შეარჩია ადგილი, „რადგან იქ ბევრი წყალი იყო“ (ინ. 3:23). ეთიოპმა საჭურისმა ნათლობა მაშინ ითხოვა, როცა ის და ფილიპე „წყალს მიადგნენ“. „ორივენი წყალში ჩავიდნენ“ და შემდეგ „წყლიდან ამოვიდნენ“ (სქ. 8:36—40). ზემოაღნიშნულ შემთხვევებში საუბარია არა კოჭებამდე სიღრმის წყალზე, არამედ ღრმა წყალზე, რომელშიც ისინი ჩავიდნენ და ამოვიდნენ. ნათლობა წყლით დაფარვას რომ გულისხმობს, ამაზე ის ფაქტიც მეტყველებს, რომ იგი დამარხვასთან არის შედარებული (რმ. 6:4—6; კლ. 2:12).
ისტორიული წყაროებიდან ვიგებთ, რომ ადრინდელი ქრისტიანები ხალხს ნათლავდნენ წყალში სრული ჩაშვებით. ამ საკითხზე „ახალ კათოლიკურ ენციკლოპედიაში“ ნათქვამია: „ფაქტია, რომ პირველი ეკლესიის წევრები ნათლობისას ადამიანს მთლიანად წყლით ფარავდნენ“ (1967, ტ. II, გვ. 56). სხვა ნაშრომში ვკითხულობთ: „პირველი ქრისტიანები ინათლებოდნენ წყალში სრული ჩაშვებით იქ, სადაც წყალს ნახავდნენ“ (Larousse du XXe Siècle, პარიზი, 1928).
ნათლობა ქრისტე იესოსა და მის სიკვდილში. მდინარე იორდანეში ნათლობის დროს იესომ იცოდა, რომ იმ გზას დაადგებოდა, რომელიც მსხვერპლის გაღებას მოითხოვდა. მან იცოდა, რომ თავისი გამზადებული სხეული უნდა გაეწირა, მომკვდარიყო როგორც უდანაშაულო, სრულყოფილი ადამიანი და ამგვარად გამოესყიდა კაცობრიობა (მთ. 20:28). იესოს გაცნობიერებული ჰქონდა, რომ უნდა მომკვდარიყო ანუ სიკვდილში „ჩაშვებულიყო“ და მესამე დღეს აღმდგარიყო ანუ „ამოსულიყო“ (მთ. 16:21). აქედან გამომდინარე, მან ეს მოვლენა სიკვდილში ნათლობას შეადარა (ლკ. 12:50). იესომ მოწაფეებს აუხსნა, რომ მისი ნათლობა გრძელდებოდა მსახურების განმავლობაში (მრ. 10:38, 39). ის სიკვდილში ბოლომდე მოინათლა, როცა ახ. წ. 33 წლის 14 ნისანს ბოძზე გაკრული მოკვდა ანუ „სიკვდილში ჩაეშვა“. ეს ნათლობა მაშინ დასრულდა, როცა მამამისმა, იეჰოვა ღმერთმა, ის მესამე დღეს აღადგინა ანუ როცა სიკვდილიდან „ამოვიდა“. იესოს სიკვდილში ნათლობა აშკარად განსხვავდება მისი წყალში ნათლობისგან, რადგან წყალში ნათლობა მან დაასრულა მსახურების დაწყებამდე, რის შემდეგაც მისი სიკვდილში ნათლობა დაიწყო.
იესო ქრისტეს ერთგული მოწაფეები იოანეს ნათლობით მოინათლნენ (ინ. 1:35—37; 4:1). მაგრამ მოწაფეები ჯერ კიდევ არ იყვნენ წმინდა სულით მონათლულნი, როცა იესომ უთხრა, რომ ისინიც მის მსგავსად სიმბოლური ნათლობით, სიკვდილში ნათლობით, უნდა მონათლულიყვნენ (მრ. 10:39). ასე რომ, სიკვდილში ნათლობა განსხვავდება წყალში ნათლობისგან. პავლე რომაელ ქრისტიანებს სწერდა: „ნუთუ არ იცით, რომ ყველა, ვინც ქრისტე იესოში მოვინათლეთ, მის სიკვდილში მოვინათლეთ?“ (რმ. 6:3).
ნათლობა ქრისტე იესოსა და მის სიკვდილში იეჰოვა ღმერთის წყალობით გახდა შესაძლებელი. მან იესო წმინდა სულით სცხო და იგი გახდა ქრისტე ანუ ცხებული (სქ. 10:38). ამრიგად, ღმერთმა წმინდა სულით მონათლა იესო, რათა მისი მეშვეობით მისი მიმდევრებიც წმინდა სულით მონათლულიყვნენ. ამიტომ, ზეციური ცხოვრების მოიმედენი, რომლებიც მისი თანამემკვიდრეები ხდებიან, უნდა მოინათლონ ქრისტე იესოში ანუ ცხებულ იესოში, რომელიც წმინდა სულით ცხებისას ღვთის სულიერ ძედ იშვა. ამგვარად, ისინი უერთდებიან თავიანთ „თავს“ და ხდებიან კრების წევრები, სხვა სიტყვებით, ქრისტეს სხეული (1კრ. 12:12, 13, 27; კლ. 1:18).
იესოს მიმდევრები ქრისტე იესოში მონათვლის წუთიდან ადგებიან ცხოვრების ისეთ გზას, რომელიც მოითხოვს განსაცდელებისას ერთგულების შენარჩუნებას სიკვდილამდე, რომლის საფრთხის წინაშეც ისინი ყოველდღიურად დგანან. პავლე მოციქულმა ეს საკითხი ასე განუმარტა რომაელ ქრისტიანებს: „როცა მის სიკვდილში მოვინათლეთ, მასთან ერთად დავიმარხეთ, რათა, როგორც ქრისტე აღდგა მკვდრეთით თავისი მამის დიდების წყალობით, ჩვენც ასევე ვიცხოვროთ ახალი ცხოვრებით. თუკი მასთან სიკვდილის მსგავსებით გავერთიანდით, მისი აღდგომის მსგავსებითაც გავერთიანდებით“ (რმ. 6:4, 5; 1კრ. 15:31—49).
ფილიპეს კრებისთვის მიწერილ წერილში პავლე მოციქული ამ საკითხს მეტ ნათელს ჰფენს და თავის არჩეულ ცხოვრების გზაზე ამბობს: „რათა ... მოზიარეობა მქონდეს მის [ქრისტეს] ტანჯვებში და მისი სიკვდილის მსგავსი სიკვდილით მოვკვდე, როგორმე მათ შორის რომ აღმოვჩნდე, ვინც პირველები აღდგებიან მკვდრეთით“ (ფლ. 3:10, 11). მხოლოდ ყოვლისშემძლე ღმერთს, ზეციერ მამას, შეუძლია დაასრულოს მათი ნათლობა, ვისაც თავად ნათლავს ქრისტე იესოსა და მის სიკვდილში. ამას ღმერთი ქრისტეს მეშვეობით ახორციელებს — მკვდრეთით აღადგენს მათ, რათა იესო ქრისტესთან იყვნენ გაერთიანებულნი მისი აღდგომის მსგავსებით ანუ ეზიარონ უკვდავებას ზეცაში (1კრ. 15:53, 54).
მოციქულმა პავლემ თქვა, რომ ისრაელის კრებული „მოინათლა მოსეში ღრუბლითა და ზღვით“, რითაც დაგვანახვა, რომ ადამიანთა კრებული სიმბოლური გაგებით შეიძლება მოინათლოს თავის განმათავისუფლებელსა და წინამძღოლში. ისინი სიმბოლურად მოინათლნენ, რადგან დამცავი ღრუბლითა და აქეთ-იქიდან კედლად აღმართული წყლით დაიფარნენ. მოსემ იწინასწარმეტყველა, რომ ღმერთი მოავლენდა მისნაირ წინასწარმეტყველს. პეტრემ ეს წინასწარმეტყველება იესო ქრისტეს დაუკავშირა (1კრ. 10:1, 2; კნ. 18:15—19; სქ. 3:19—23).
რას ნიშნავს ნათლობა „იმისთვის, რომ მკვდრები იყვნენ“?
1 კორინთელების 15:29 სხვადასხვანაირად არის ნათარგმნი: „რისთვისღა იღებენ ნათელს მკვდართათვის?“ (სსგ), „რატომ ინათლებიან მკვდართათვის?“ (ბსგ), „რატომ ინათლებიან ისინი იმისთვის, რომ მკვდრები იყვნენ?“ (აქ).
ამ მუხლს სხვადასხვანაირად ხსნიან. ყველაზე გავრცელებული ვერსიის თანახმად მიჩნეულია, რომ პავლე აქ გულისხმობდა ცოცხალი ადამიანის წყალში ნათლობას მკვდრის სანაცვლოდ და სასარგებლოდ. მაგრამ არ არსებობს იმის დამადასტურებელი ფაქტი, რომ პავლეს დროს ასეთი ჩვეულება არსებობდა. გარდა ამისა, ეს შეხედულება ეწინააღმდეგება იმ მუხლებს, რომლებშიც გასაგებად არის ნათქვამი, რომ მოინათლნენ ისინი, ვინც თავად მიიღო სიტყვა გულით და ირწმუნა (მთ. 28:19; სქ. 2:41; 8:12).
1 კორინთელების 15:29-ში ნათესაობით ბრუნვაში მდგარ ბერძნულ წინდებულ ჰიპერს ლიდელისა და სკოტის ბერძნულ-ინგლისური ლექსიკონის თანახმად ასეთი მნიშვნელობებიც აქვს: „-ზე“, „-თვის“, „გამო“ (Greek-English Lexicon, გადამუშავებულია ჰ. ჯოუნზის მიერ, ოქსფორდი, 1968, გვ. 1857). ზოგ ადგილას თანდებული „-თვის“ ეკვივალენტია კავშირისა „იმისათვის, რომ“. ჯერ კიდევ 1728 წელს იაკობ ელსნერმა მოიხსენია სხვადასხვა ბერძენ ავტორთა ნაშრომები, რომლებშიც ჰიპერ ნათესაობით ბრუნვაში მიზნის გამომხატველი მნიშვნელობით გამოიყენება და აღნიშნა, რომ 1 კორინთელების 15:29-ის კონსტრუქციიდან გამომდინარე, ეს სიტყვა ამ მნიშვნელობით არის გამოყენებული (Observationes Sacræ in Novi Foederis Libros, უტრეხტი, ტ. II, გვ. 127—131). აქედან გამომდინარე, „ახალი ქვეყნიერების თარგმანში“ ჰიპერის თარგმანია „იმისათვის, რომ“.
როცა წინადადება მისი გრამატიკული წყობიდან გამომდინარე შეიძლება სხვადასხვანაირად ითარგმნოს, სწორი თარგმანის გასაკეთებლად გასათვალისწინებელია კონტექსტი. კონტექსტიდან, კერძოდ, 1 კორინთელების 15:3, 4-დან ჩანს, რომ აქ მსჯელობა მიდის იესო ქრისტეს სიკვდილისა და აღდგომის შესახებ რწმენაზე. მომდევნო მუხლებში (მუხლ. 5—11) მოყვანილია არგუმენტები ქრისტეს აღდგომის სასარგებლოდ; ახსნილია, რამდენად დიდი შეცდომაა აღდგომის უარყოფა (მუხლ. 12—19); ნაჩვენებია, რომ ქრისტეს აღდგომა მკვდრების აღდგომის გარანტიას იძლევა (მუხლ. 20—23) და ეს ყველაფერი როგორ ემსახურება ყველა გონიერი ქმნილების ღმერთთან გაერთიანებას (მუხლ. 24—28). ფაქტია, რომ 29-ე მუხლი ამ განხილვის ნაწილია. მაგრამ ვის აღდგომას ეხება ეს მუხლი? მათ აღდგომას, ვის ნათლობაზეც ამ მუხლში მიდის საუბარი თუ მათ აღდგომას, ვინც ამ ნათლობამდე დაიღუპა? რას გვეუბნება მომდევნო მუხლები? 30—34 მუხლებში გასაგებადაა ახსნილი, რომ აქ საუბარია ცოცხალი ქრისტიანების მომავალზე, ხოლო 35—58 მუხლებიდან ვიგებთ, რომ ესენი არიან ის ერთგული ქრისტიანები, რომლებსაც ზეციერი ცხოვრების იმედი აქვთ.
ეს აზრი ემთხვევა რომაელების 6:3-ს, რომელშიც ნათქვამია: „ნუთუ არ იცით, რომ ყველა, ვინც ქრისტე იესოში მოვინათლეთ, მის სიკვდილში მოვინათლეთ?“. როგორც ამ მუხლიდან ჩანს, ნათლობა თავად მონათლული ქრისტიანის მომავალზე ახდენს გავლენას და არ ეხება მიცვალებულს.
მაშ, რა გაგებით მოინათლნენ ქრისტიანები „იმისთვის ... რომ მკვდრები იყვნენ“, ანუ რა გაგებით მოინათლნენ „მის [ქრისტეს] სიკვდილში“? ისინი დაადგნენ ცხოვრების გზას, რომელიც ერთგულების შენარჩუნების შემთხვევაში ქრისტეს მსგავსად მათი სიკვდილით დამთავრდება და რომელიც იმედს აძლევს მათ, რომ ქრისტეს მსგავსად აღდგებიან ზეციური უკვდავების მისაღებად (რმ. 6:4, 5; ფლ. 3:10, 11). ეს ნათლობა წყალში ნათლობის მსგავსად სწრაფად არ სრულდება. წყალში ნათლობიდან სამ წელიწადზე მეტი ხნის გასვლის შემდეგ იესომ თქვა, რომ მისი ნათლობა ჯერ კიდევ არ იყო დასრულებული და მომავალში მისი მოწაფეებიც იმავე ნათლობით მოინათლებოდნენ (მრ. 10:35—40). ვინაიდან ეს ნათლობა ზეციერი ცხოვრებისთვის აღდგომას ემსახურება, ის იწყება მაშინ, როცა ღვთის სული იწყებს ადამიანზე მოქმედებას, რის შედეგადაც მას ზეციერი ცხოვრების იმედი ესახება. ეს ნათლობა მთავრდება არა ამ ადამიანის სიკვდილისას, არამედ აღდგომის შემდეგ ზეციერი უკვდავების მიღების დროს (2კრ. 1:21, 22; 1კრ. 6:14).
ადამიანის ადგილი ღვთის განზრახვაში. უნდა აღინიშნოს, რომ წყალში მონათლული განსაკუთრებულ ურთიერთობას ამყარებს იეჰოვასთან როგორც მისი მსახური და მისი ნების შემსრულებელი. ღვთის განზრახვაში ადამიანის ადგილს ღმერთი განსაზღვრავს და არა ადამიანი. მაგალითად, წარსულში მთელ ისრაელ ერს განსაკუთრებული ურთიერთობა ჰქონდა ღმერთთან. ისინი იეჰოვას საკუთრებად ითვლებოდნენ (გმ. 19:5). მაგრამ საწმინდარში მსახურების შესასრულებლად მხოლოდ ლევის ტომი იყო არჩეული, ამ ტომიდან კი მღვდლებად მხოლოდ აარონის საგვარეულოს წარმომადგენლები მსახურობდნენ (რც. 1:48—51; გმ. 28:1; 40:13—15). რაც შეეხება მეფეებს, თავად იეჰოვა ღმერთმა აირჩია დავითის საგვარეულო (2სმ. 7:15, 16).
მსგავსად ამისა, ქრისტიანული წესით მონათლულები ხდებიან ღვთის საკუთრება, მისი მონები, რომლებსაც ღმერთი თავისი ნებისამებრ გამოიყენებს (1კრ. 6:20). ამას ცხადყოფს წიგნი „გამოცხადება“, რომელშიც მოხსენიებულია საბოლოოდ ბეჭედდასმულთა განსაზღვრული რიცხვი, 144 000 (გმც. 7:4—8). ვიდრე ღმერთი საბოლოოდ აღიარებს მართლებად, მათ წმინდა სულით ედებათ ბეჭედი, რაც იმის საწინდარია, რომ ზეცაში მემკვიდრეობას მიიღებენ (ეფ. 1:13, 14; 2კრ. 5:1—5). ზეციერი ცხოვრების იმედის მქონეთ ეხებათ შემდეგი სიტყვები: „ღმერთმა [ქრისტეს] სხეულის თითოეული ნაწილი თავისი ნებისამებრ განალაგა“ (1კრ. 12:18, 27).
იესომ ყურადღება გაამახვილა კიდევ ერთ ჯგუფზე: „მე სხვა ცხვარიც მყავს, არა ამ ფარეხისა, ისინიც უნდა მოვიყვანო. ისინი მოისმენენ ჩემს ხმას და იქნება ერთი სამწყსო და ერთი მწყემსი“ (ინ. 10:16). ეს ხალხი არ მიეკუთვნება „მცირე სამწყსოს“ (ლკ. 12:32), მაგრამ იესო ქრისტეს მეშვეობით ისინიც უნდა დაუახლოვდნენ იეჰოვას და მოინათლონ წყალში.
ზემოთქმულ აზრს ეთანხმება „გამოცხადებაში“ ჩაწერილი მოციქულ იოანეს ხილვა. იოანემ 144 000 ბეჭედდასმულის ხილვის შემდეგ დაინახა „უამრავი ხალხი, რომლის დათვლა არავის შეეძლო“. მათ „გაირეცხეს თავიანთი გრძელი სამოსელი და გაათეთრეს კრავის სისხლით“, რაც იმას ნიშნავს, რომ იწამეს იესო ქრისტე ანუ ღვთის კრავი, როგორც თავიანთი გამომსყიდველი (გმც. 7:9, 14). უამრავი ხალხი დგას „[ღვთის] ტახტის წინ“, რადგან ღმერთმა მოიწონა და აღიარა ისინი, მაგრამ ეს ხალხი არ არის ღვთის მიერ არჩეულ 144 000 ბეჭედდასმულს შორის. ხილვიდან ჩანს, რომ ეს „უამრავი ხალხი“ დღე და ღამე ემსახურება ღმერთს, რომელიც თავის მხრივ დაიცავს და მზრუნველობას არ მოაკლებს მათ (გმც. 7:15—17).
ცეცხლით ნათლობა. იოანე ნათლისმცემელმა მასთან მისულ ფარისევლებსა და სადუკევლებს „გველგესლათა ნაშიერნი“ უწოდა, თავის შემდეგ მომავალზე კი თქვა: „ის წმინდა სულითა და ცეცხლით მოგნათლავთ“ (მთ. 3:7, 11; ლკ. 3:16). ცეცხლით ნათლობა განსხვავდება წმინდა სულით ნათლობისგან. ცეცხლით ნათლობაში არ იგულისხმება ორმოცდამეათე დღის დღესასწაულზე ცეცხლის ენების გამოჩენა, როგორც ზოგიერთს ჰგონია, რადგან მოწაფეები არ „ჩაშვებულან“ ცეცხლში (სქ. 2:3). იოანემ მსმენელებს უთხრა, რომ ხორბლის შეგროვების შემდეგ ბზეს ჩაუქრობელი ცეცხლით დაწვავდნენ (მთ. 3:12). ცეცხლი კურთხევა ან ჯილდო ვერ იქნებოდა, რადგან, იოანეს თქმით, „ხეს, რომელიც კარგ ნაყოფს არ გამოიღებს“, ცეცხლში წვავენ (მთ. 3:10; ლკ. 3:9).
იესომ ცეცხლი განადგურების სიმბოლოდ გამოიყენა, როცა თავისი მოსვლის დროს ბოროტთა განადგურება იწინასწარმეტყველა: „იმ დღეს, როცა ლოტი სოდომიდან გამოვიდა, ცეცხლისა და გოგირდის წვიმა წამოვიდა ციდან და ყველა მოსპო. ასევე იქნება იმ დღეს, როცა კაცის ძე გამოცხადდება“ (ლკ. 17:29, 30; მთ. 13:49, 50). 2 თესალონიკელების 1:8-ში, იუდას 7-სა და 2 პეტრეს 3:7, 10-შიც ცეცხლი გადარჩენის კი არა, განადგურების სიმბოლოდ არის გამოყენებული.