კუთხის ქვა, ქვაკუთხედი

ორი კედლის შეერთების ადგილას დადებული ქვები, რომელთა გარეშეც კედლები ვერ შეიკვრება. ეს ქვები, რომლებიც, როგორც წესი, მართკუთხა ფორმისაა, საძირკვლიდან კედლის ბოლომდე მართი კუთხით იდება ერთმანეთზე.

კუთხის ქვებს შორის ყველაზე მნიშვნელოვან როლს ქვაკუთხედი ანუ შენობის საძირკველში ჩატანებული კუთხის ქვა ასრულებდა. საზოგადოებრივი შენობა-ნაგებობებისა და ქალაქის გალავნისთვის განსაკუთრებით მტკიცე ქვაკუთხედს იყენებდნენ. ქვაკუთხედის დადების შემდეგ შვეულს ჩამოუშვებდნენ, რაც ქვების სწორად დალაგების წინაპირობას ქმნიდა. ყოველი მომდევნო ქვის მდებარეობას ქვაკუთხედი განსაზღვრავდა და ეს მთლიანი შენობის სწორად აგებას განაპირობებდა. ზოგი შენობის ქვაკუთხედები ძალიან დიდი ზომის იყო. ქვაკუთხედი კედლებს შორის მყარ კავშირსაც ქმნიდა.

არანაკლებ მნიშვნელოვან როლს ასრულებდა „კუთხის თავში დასადები ქვა“ (ფს. 118:22). ეს ბოლო კუთხის ქვა იყო, რომელიც ორ კედელს ბოლოში ერთმანეთთან აერთებდა და ჩამონგრევისგან იცავდა კედლებსაც და მთელ შენობასაც.

როცა ზერუბაბელის დროს მშენებლებმა ტაძარს საძირკველი ჩაუყარეს, ხალხმა გაიხარა და იეჰოვა განადიდა (ეზრ. 3:10, 11). როგორც ნაწინასწარმეტყველები იყო, ხალხი მაშინაც გაიხარებდა, როცა ზერუბაბელი „კუთხის თავში დასადებ ქვას“ გამოიტანდა. ხალხი შესძახებდა: „რა მშვენიერია, რა მშვენიერია!“ (ზქ. 4:6, 7). თუმცა სულ სხვა რამე იყო ნაწინასწარმეტყველები ბაბილონზე, რომელიც იეჰოვას სიტყვისამებრ, გაპარტახდებოდა: „ქვასაც კი ვერ აიღებს შენგან ხალხი კუთხის ქვად თუ ქვაკუთხედად, რადგან სამარადისოდ გაპარტახდები“ (იერ. 51:26).

სიმბოლური მნიშვნელობა. ღმერთმა იობს ჰკითხა: „ვინ დაუდო ქვაკუთხედი [დედამიწას]?“. ამგვარად ღმერთმა დედამიწა, რომელზეც ადამიანები სახლობენ და არაერთი შენობა აქვთ აგებული, წარმოსახა გიგანტურ ნაგებობად, რომელსაც ქვაკუთხედი აქვს დადებული. ამ ქვაკუთხედის დადებამ, რასაც ვერც ერთ ადამიანს ვერ მივაწერთ, რადგან იმ დროისთვის არც ერთი ადამიანი არ იყო შექმნილი, დიდად გაახარა „ღვთის ძეები“ (იობ. 38:4—7).

ბიბლიის ზოგ თარგმანში ებრაული სიტყვა ფინნაჰ, რომელიც კუთხის მნიშვნელობას ატარებს, მაგრამ გადატანითი მნიშვნელობით გამოიყენება თავკაცის, როგორც საზოგადოების ბურჯის, მისი დამცველის აღსანიშნავად, ნათარგმნია როგორც ქვაკუთხედი. ესაიას 19:13-ში სიტყვა ფინნაჰ ზოგან ნათარგმნია ქვაკუთხედად (RS; AT; AS), ზოგან კი — წინამძღოლად (სსგ). „ახალი ქვეყნიერების თარგმანში“ ეს სიტყვა თავკაცადაა ნათარგმნი (იხ. აგრეთვე მსჯ. 20:2; 1სმ. 14:38; ზქ. 10:4, სადაც ფინნაჰ სიტყვასიტყვით „კუთხის კოშკს“ ნიშნავს და თავკაცის ანუ იმ მამაკაცის აღსანიშნავად გამოიყენება, რომელსაც მნიშვნელოვანი როლი აკისრია). თავკაცის აღსანიშნავად სიტყვა კუთხის გამოყენება განსაკუთრებით საინტერესოა იმ მხრივ, რომ მესიის შესახებ წარმოთქმულ წინასწარმეტყველებაშიც გადატანითი მნიშვნელობით სიტყვა „ქვაკუთხედი“ იხმარება.

ბიბლიაში ნათქვამია, რომ იესო ქრისტე სულიერ სახლთან შედარებული ქრისტიანული კრების ქვაკუთხედია. ესაიას პირით იეჰოვამ იწინასწარმეტყველა, რომ სიონის საძირკვლად დადებდა „ქვას, ნაცად ქვას, ძვირფას ქვაკუთხედს საძირკვლისათვის“ (ეს. 28:16). პეტრემ ამ წინასწარმეტყველების ციტირება გააკეთა და იესოს დაუკავშირა, რომელზეც, როგორც ქვაკუთხედზე, ცხებული ქრისტიანები, როგორც „ცოცხალი ქვები“, სულიერ სახლად ანუ იეჰოვას ტაძრად შენდებიან (1პტ. 2:4—6). პავლე მოციქულმაც აღნიშნა, რომ ქრისტიანული კრების წევრები არიან „მოციქულთა და წინასწარმეტყველთა საძირკველზე დაშენებულნი, თვითონ ქრისტე იესო კი ამ საძირკვლის ქვაკუთხედია“, რომელთან ერთობაშიც „მთელი შენობა, თანაზომიერად [არის] შეერთებული“ და „წმინდა ტაძრად შენდება იეჰოვასთვის“, სადაც ღმერთი დამკვიდრდება სულით (ეფ. 2:19—22).

ფსალმუნის 118:22-დან ვიგებთ, რომ მშენებლების მიერ დაწუნებული ქვა „კუთხის თავში დასადები ქვა“ გახდებოდა (ებრ. როʼშ ფინნაჰ). იესომ ეს სიტყვები საკუთარ თავს, „მთავარ ქვაკუთხედს“ დაუკავშირა (ბერძ. კეფალეგონიას, კუთხის თავი; მთ. 21:42; მრ. 12:10, 11; ლკ. 20:17). იესო ქრისტე შედარებულია კუთხის თავში დასადებ ქვასთან, რადგან ის სულიერი ტაძრის — ცხებულთა ქრისტიანული კრების დამაგვირგვინებელი ქვაა. ფსალმუნის 118:22 პეტრემაც დაუკავშირა ქრისტეს და აღნიშნა, რომ იგი იყო ქვა, რომელიც ღმერთმა „კუთხის თავად“ აქცია (სქ. 4:8—12; იხ. აგრეთვე 1პტ. 2:4—7).