შობა — არის თუ არა ნამდვილად ქრისტიანული დღესასწაული?

„მსოფლიო ენციკლოპედიის“ (The World Book Encyclopedia) თანახმად, „შობის დღესასწაულზე ქრისტიანები აღნიშნავენ ქრისტეს დაბადების დღეს“. მაგრამ, ენციკლოპედია, აგრეთვე, გვატყობინებს: „ადრეული ქრისტიანები არ ზეიმობდნენ ქრისტეს დაბადებას, ისინი დაბადების დღის აღნიშვნას წარმართულ წეს-ჩვეულებად თვლიდნენ“.

გოლბი და პერდიუ, თავიანთ ნაშრომში „თანამედროვე შობის დღესასწაულის წარმოშობა“ (The Making of the Modern Christmas) ეთანხმებიან აზრს: „ადრინდელი ქრისტიანები არ აღნიშნავდნენ ქრისტეს დაბადებას. დაბადების დღეები, როგორც ასეთი, დაკავშირებული იყო წარმართულ ჩვევებთან; სახარება არაფერს ამბობს ქრისტეს დაბადების კონკრეტულ დღეზე“.

თუ დაბადების დღის აღნიშვნა არაა ქრისტიანული წარმოშობის, როგორღა იქცა ქრისტეს დაბადების დღე ასეთ მნიშვნელოვან „შობის“ დღესასწაულად?

„შობის“ წარმართული საწყისი

„ხალხი. . . წყვეტდა ყოველგვარ სამუშაოს, თამაშობდა. . . მღეროდნენ, შეექცეოდნენ, გასცემდნენ [ასაჩუქრებდნენ ერთმანეთს], უმასპინძლდებოდნენ. . . სუფევდა საყოველთაო მხიარულება, ძმობა, თანასწორობა“ (აკაკი გელოვანი — „მითოლოგიური ლექსიკონი“).

შეესაბამება თუ არა ასეთი აღწერილობა იმ ქრისტიანულ დღესასწაულებს, რომლებიც შენთვის არის ცნობილი? საოცარია, მაგრამ ეს არ არის შობა! პირიქით, ეს არის სატურნის დღესასწაულების (სატურნალიების) აღწერილობა — ერთი კვირის ხანგრძლივობის წარმართული რომაული დღესასწაულისა, რომელიც დაკავშირებული იყო ზამთრის ნაბუნიობასთან (როგორც ეს ნაჩვენებია სურათზე). რომაელთა მითრაიზმის ყველაზე მნიშვნელოვან დღესასწაულად ითვლებოდა უძლეველი მზის დაბადების დღე, რომელსაც აღნიშნავდნენ 25 დეკემბერს.

ა. გელოვანის „მითოლოგიური ლექსიკონის“ თანახმად, ‘მითრა — ძველ სპარსელთა (ირანელთა) მზის, შუქის ღმერთი. . . დაიბადა „მზის აღორძინების“ დღეს — 25 დეკემბერს’. ასევე, ნოდარ გაფრინდაშვილის „მითოლოგიურ ლექსიკონში“ ნათქვამია: „მითრას დაბადების დღედ ითვლებოდა 25 დეკემბერი (როცა იწყება დღის მატება) ქრისტიანობამაც ქრისტეს დაბადების დღედ 25 დეკემბერი გამოაცხადა“. ამრიგად, წარმართული დაბადების დღის აღნიშვნა გაგრძელდა უბრალოდ სახელების შეცვლით, მითრა შეიცვალა ქრისტეთი.

მაგრამ, შესაძლოა შენ ფიქრობ, რომ ღმერთის ძის, იესოს, დაბადება არის რაღაცა განსაკუთრებული მოვლენა, რომელიც ყურადღების ღირსია. იმის განხილვა, თუ რას მოგვითხრობს ბიბლია ამასთან დაკავშირებით, უფრო ნათელყოფს ჩვენს წარმოდგენას ამ საკითხზე.

სასიხარულო ამბავი

ლუკას სახარების მეორე თავი გვთავაზობს საწყის ინფორმაციას. ლუკა მოგვითხრობს, თუ როგორ რეაგირებდნენ ამ ღირსშესანიშნავ მოვლენაზე ზეციერი ანგელოზები, თავმდაბალი მწყემსები, ღვთისმოშიში მსახურები და თვით მარიამიც.

უპირველესად, მხედველობაში მივიღოთ ის ფაქტი, რომ ‘მწყემსები მინდვრად იყვნენ’ და ღამით „სდარაჯობდნენ თავიანთ სამწყსოს“, რასაც ისინი არ გააკეთებდნენ შუა ზამთარში. როდესაც „უფლის ანგელოზი“ გამოჩნდა და მათ ირგვლივ გამობრწყინდა უფლის დიდება, მწყემსები შეშინდნენ. ისინი დამშვიდდნენ მხოლოდ მაშინ, როდესაც ანგელოზმა უთხრა: „აი, გახარებთ დიდ სიხარულს, რომელიც მთელი ხალხისა იქნება: ვინაიდან დღეს დავითის ქალაქში თქვენ დაგებადათ მაცხოვარი, რომელიც არის ქრისტე უფალი“. როცა უცებ „გაჩნდა ანგელოზთა დიდძალი ჯარი“, მწყემსები მიხვდნენ, რომ ეს დაბადება განსხვავდებოდა ყველა სხვა დანარჩენისგან. საინტერესო ისაა, რომ ანგელოზებს ახალშობილი ჩვილისთვის საჩუქრები არ მიუტანიათ. უფრო მეტიც, ისინი განადიდებდნენ იეჰოვა ღმერთს და ამბობდნენ: „დიდება მაღალთა შინა ღმერთს, და ქვეყანაზე მშვიდობა, და კაცთა შორის სათნოება“ (ლუკა 2:8–14).

ბუნებრივია, მწყემსებს უდიდესი სურვილი ექნებოდათ თავისი თვალით ენახათ ჩვილი, იმიტომ, რომ ზუსტად იეჰოვა იყო ის, ვინც შეატყობინა მათ ეს სასიხარულო ამბავი. როდესაც მათ იპოვეს ბაგაში მწოლიარე ჩვილი, მათ გადასცეს მშობლებს ანგელოზების სიტყვები. შემდეგ მწყემსები წავიდნენ, „ადიდებდნენ და აქებდნენ ღმერთს“ და არა ჩვილს (ლუკა 2:15–18, 20).

უეჭველია, მარიამი, იესოს დედა, სიხარულს განიცდიდა იმის გამო, რომ მისი პირველშობილის დაბადებამ ბედნიერად ჩაიარა. მაგრამ მან, აგრეთვე, მოსმენილი სიტყვები ‘ჩაიდო თავის გულში’. შემდეგ, მოსეს რჯულის თანახმად, მარიამი თავისი მეუღლის, იოსების, თანხლებით გაემგზავრა იერუსალიმში. მაგრამ არა დაბადების დღის აღსანიშნავად. პირიქით, მოვიდა დრო, როცა მას ჩვილი ღმერთისთვის უნდა წარედგინა, ვინაიდან „როგორც უფლის სჯულში სწერია, ყოველ მამრობითს, რომელმაც განაპოს საშო, წმიდა უფლისა ეწოდოს“ (ლუკა 2:19; 22–24).

როგორც ლუკა აღწერს, მარიამი და იოსები იერუსალიმის ტაძარში შეხვდნენ სიმონს, ‘კაცს მართალსა და ღვთისმოშიშს, რომელიც მოელოდა ისრაელის ნუგეშისცემას’. სულიწმიდის მიერ ჰქონდა ნაუწყები, რომ არ მოკვდებოდა, ვიდრე არ იხილავდა „უფლის ცხებულს“. რაც შემდეგ მოხდა, აგრეთვე, „[ღმერთის] სულის შთაგონებით“ იყო. სიმონმა ხელში აიყვანა ყრმა არა იმისათვის, რომ საჩუქარი მიეცა, არამედ აკურთხა ღმერთი და თქვა: „აწ უშვებ, მეუფეო, შენს მონას, შენი სიტყვისამებრ, მშვიდობით; ვინაიდან იხილა ჩემმა თვალმა შენი ხსნა, რომელიც შენ განამზადე ყოველი ხალხის სახის წინაშე“ (ლუკა 2:25–32).

შემდეგ მათ მიუახლოვდა ღრმად მოხუცებული წინასწარმეტყველი, ანა. ის, აგრეთვე, „ადიდებდა ღმერთს და ელაპარაკებოდა მის შესახებ ყველას, ვინც კი გამოსყიდვას მოელოდა იერუსალიმში“ (ლუკა 2:36–38).

მარიამი, სიმონი, ანა, მწყემსები, ისევე, როგორც ზეციერი ანგელოზები, ყველა ხარობდა იესოს დაბადების გამო. მაგრამ დაუკვირდი, რომ არავის გაუმართავს ზეიმი დაბადების დღესთან დაკავშირებით და არც საჩუქრები მიუტანიათ. უფრო მეტიც, ისინი განადიდებდნენ იეჰოვას, მათი გადარჩენის ზეციერ უზრუნველმყოფელს.

თუმცა ზოგმა შეიძლება მოძებნოს გამართლება: «მართალია, შობისას საჩუქრების მიტანა არ არის მცდარი, რადგან განა „სამმა ბრძენმა კაცმა“ არ მიაგო იესოს პატივი საჩუქრებით?»

შობასთან დაკავშირებული საჩუქრები

მოდით, კვლავ განვიხილოთ ბიბლიური ცნობა. ამ საკითხთან დაკავშირებით პასუხს მოვძებნით მათეს სახარების მეორე თავში. იქ არსად არის ნახსენები დაბადების დღის აღნიშვნა, არც ზუსტი დრო არის მოცემული, თუმცა, ცხადია, რომ ეს იყო დრო იესოს დაბადებიდან ცოტა ხნის შემდეგ. სახარების პირველ თავში, მათე მომნახველებს უწოდებს ‘ვარსკვლავთმრიცხველებს (ბერძნულად მაʹგოი) აღმოსავლეთიდან’, აქედან გამომდინარე, ისინი იყვნენ წარმართები, რომლებსაც წარმოდგენაც კი არ ჰქონდათ იეჰოვა ღმერთზე. ვარსკვლავი, რომელსაც ეს მამაკაცები მიჰყვებოდნენ, მიუძღოდა მათ და მიიყვანა არა ზუსტად ქრისტეს დაბადების ადგილზე, ბეთლემში, არამედ იერუსალიმში, სადაც მეფობდა ჰეროდე.

მათი გამოკითხვის შემდეგ, როდესაც ამ ბოროტმა მმართველმა გაიგო, რომ ‘იუდეველთა მეფე დაიბადა’, მან დაავალა მღვდელმთავრებს, ზუსტად დაედგინათ ‘სად უნდა იშვას ქრისტე’, რომ შემდეგ მოეკლა ბავშვი. მიქას წინასწარმეტყველების ციტირებით მღვდელმთავრებმა უპასუხეს, რომ მესიის დაბადების ადგილი იყო ბეთლემი (მიქა 5:1). ჰეროდემ თვალთმაქცური მითითება მისცა მომნახველებს: „წადით, გულმოდგინედ გამოიკითხეთ იმ ყრმის ამბავი და როცა იპოვოთ, შემატყობინეთ, რომ მეც მივიდე და თაყვანი ვცე მას“. ვარსკვლავთმრიცხველები წავიდნენ და ვარსკვლავი „წინ უძღოდა მათ, ვიდრე მივიდოდა და გაჩერდებოდა იმ ადგილზე, სადაც ყრმა იყო“. ყურადღება მიაქციე, რომ ის აღწერილია, როგორც „ყრმა“ და არა როგორც ახალშობილი ჩვილი (მათე 2:1–10).

როგორც შეშვენის აღმოსავლეთში მცხოვრებ დიდებულს, რომელსაც მსხვილი მემამულეები ესტუმრებიან, წარმართი ვარსკვლავთმრიცხველები დაემხნენ და „მიართვეს მას ძღვენი: ოქრო, გუნდრუკი და სმირნა“. მათე ამატებს: „სიზმრად მიიღეს რა გაფრთხილება — არ დაბრუნებულიყვნენ ჰეროდესთან სხვა გზით წავიდნენ თავიანთ ქვეყანაში“ (მათე 2:11, 12).

ამ მოკლე ბიბლიური ცნობიდან გამომდინარე შესაძლებელია, ზოგიერთი ცდილობს, მოუძებნოს გამართლება შობის დღესასწაულთან დაკავშირებით საჩუქრების მიტანას. მაგრამ „ქრისტიანული ტრადიციებისა და ფოლკლორის გამორკვევა“-ში (Discovering Christmas Customs and Folklore) იხსნება, რომ ამჟამად საჩუქრების მირთმევის გავრცელებული წესი თავის საწყისს იღებს სატურნის დღესასწაულებიდან, როდესაც რომაელებს საჩუქრები მიჰქონდათ ღატაკი მეზობლებისთვის. „ადრინდელმა ეკლესიამ. . . მოხერხებულად გადმოიტანა მათი მნიშვნელობა გრძნეულთა საჩუქრების რიტუალურ გახსენებად“. როგორ განსხვავდება ყოველივე ეს იმისგან, რასაც აკეთებდნენ ჭეშმარიტი თაყვანისმცემლები — ისეთები, როგორებიც იყვნენ მწყემსები — რომლებმაც მხოლოდ განადიდეს ღმერთი ქრისტეს დაბადებისას!

განადიდეთ ქრისტე, როგორც მეფე!

იესო კარგა ხანია, რაც ბავშვი აღარ არის. ის ძლევამოსილი მბრძანებელია, ღმერთის ზეციერი სამეფოს მეფე, და ის განდიდებული უნდა იყოს, როგორც მეფე (1 ტიმოთე 6:15, 16).

თუ შენ ახლა მოზრდილი ხარ, გიგრძვნია თუ არა უხერხულად თავი, როდესაც შენი თანდასწრებით ადამიანებისთვის უჩვენებიათ შენი ბავშვობის სურათი? ნამდვილად, ასეთი სურათები შენს მშობლებს შენს დაბადებასთან დაკავშირებულ დიდ სიხარულს ახსენებენ. მაგრამ, ახლა, როდესაც შენ ინდივიდუალური პიროვნება ხარ, ნუთუ არ ამჯობინებდი, რომ ადამიანებმა მიგიღონ ისეთი, როგორიც ახლა ხარ? ამის მსგავსად, გაიფიქრე, როგორი უპატივცემლობის გამოხატვაა იესო ქრისტესადმი, როდესაც ისინი, რომლებიც საკუთარ თავს ქრისტეს მიმდევრებად აცხადებენ, ყოველ წელიწადს ისე არიან დაკავებული შობის წარმართული ტრადიციის აღნიშვნით და ჩვილის განდიდებით, რომ ამ დროს მხედველობიდან რჩებათ ფაქტი, პატივი მიაგონ ქრისტეს, როგორც მეფეს. აი, რატომ გვარწმუნებდა, ჯერ კიდევ პირველ საუკუნეში, ქრისტიანი მოციქული პავლე, რომ სწორი თვალსაზრისი გვქონოდა ქრისტეზე, როგორიც ახლა არის ის — მეფე ზეცაში. პავლე წერდა: „თუ ხორციელად ვიცნობდით კიდეც ქრისტეს, ახლა აღარ ვიცნობთ“ (2 კორინთელთა 5:16).

ქრისტე, როგორც ღმერთის სასუფევლის მეფე, მალე აღასრულებს ჭეშმარიტ წინასწარმეტყველურ სიტყვას, მოსპოს ტკივილი, ტანჯვა, ავადმყოფობა და სიკვდილი. ის არის ერთადერთი, ვინც უზრუნველყოფს ყველა ადამიანს საკმარისი საცხოვრებლით, დასაფასებელი შრომით სამოთხის პირობებში, აქ დედამიწაზე (ესაია 65:21–23; ლუკა 23:43; 2 კორინთელთა 1:20; გამოცხადება 21:3, 4). ნამდვილად, ყოველივე ეს საკმარისია, რომ არ შეურაცხვყოთ ქრისტე!

ქრისტეს პირადი მაგალითის მიყოლით, ჭეშმარიტი ქრისტიანები ისწრაფიან, გადასცენ თავიანთ ახლობლებს ყველაზე უდიდესი საჩუქარი, რომელიც შეიძლება შესთავაზო — გაგება ღმერთის განზრახვების შესახებ, რომელიც ადამიანებს მარადიულ სიცოცხლემდე მიიყვანს (იოანე 17:3). ასეთი საჩუქარი მათ უდიდეს სიხარულს მოუტანს, როგორც ქრისტემ თქვა: „უფრო ნეტარია აძლევდე, ვიდრე იღებდე“ (საქმე 20:35; ლუკა 11:27, 28).

ქრისტიანები, რომლებსაც აქვთ ერთმანეთის მიმართ ჭეშმარიტი სიყვარული, არ ფიქრობენ, რომ ძნელია უშუალო სიყვარულის გამომჟღავნება წელიწადის ნებისმიერ დროს (ფილიპელთა 2:3, 4). ავიღოთ უბრალო მაგალითი, რამდენად სასიხარულო იქნებოდა, ბიბლიურ თემაზე მოხსენების შემდეგ, ახალგაზრდა ქრისტიანისგან მიგეღო მადლიერების გამომხატველი ნახატი. რაოდენ გამამხნევებელია მოულოდნელი საჩუქარი ნათესავებისგან, როგორც სიყვარულის გამომხატველი ნიშანი. ამგვარად, როდესაც ქრისტიანი მშობლები ისარგებლებენ წელიწადის განმავლობაში შესაფერისი შემთხვევით, საჩუქრები მიართვან თავიანთ ბავშვებს, უფრო დიდ სიხარულს მოუტანენ მათ. ასეთი ქრისტიანული ხელგაშლილობა არ არის შებღალული არც მშობლების ხელოვნური მოვალეობით და არც წარმართული ტრადიციებით.

მაშასადამე, დღეს ოთხ მილიონზე მეტი ქრისტიანი ყველა ერიდან არ აღნიშნავს შობას. ესენი იეჰოვას მოწმეები არიან, რომლებიც მუდმივად არიან დაკავებული იმით, რომ აუწყებენ ახლობლებს კეთილ ცნობას ღმერთის სასუფეველზე (მათე 24:14). შენ, ალბათ, შეხვდები მათ, როდესაც ისინი გესტუმრებიან სახლში, შესაძლოა, ძალიან მალე. შეიძლება შენმა დადებითმა განწყობილებამ იმისადმი რასაც გამცნობენ ისინი, შენს ოჯახს უდიდესი სიხარული მოჰგვაროს, რადგან შენ ისწავლი, როგორ განადიდო იეჰოვა ღმერთი წელიწადის ყოველ დღეს (ფსალმუნი 144:1, 2).

[საავტორო უფლება მე-3 გვერდზე]

Culver Pictures