სქოლიო

c მაკ-კლინტოკისა და სტრონგის ენციკლოპედიაში (ტომი X, გვერდი 519) ნათქვამია: „ქურუმებმა ხალხი ააბუნტეს, რადგან ხედავდნენ, როგორ სწრაფად ვრცელდებოდა ქრისტიანობა. ამან იმპერატორთა ყურადღება მიიპყრო. ტრაიანე [ახ. წ. 98—117 წწ.] იძულებული გახდა, გამოეცა ბრძანებები იმ ახალი სწავლების მოსაშთობად, რომელიც ხალხს ღვთაებებს აძულებდა. რომის აზიური პროვინციის ჩრდილოეთით მდებარე ბითინიის გამგებელ პლინიუს უმცროსის წარმატებულ მმართველობას ხელს უშლიდა ქრისტიანობის სწრაფი გავრცელებით გამოწვეული წარმართი მოსახლეობის უკმაყოფილება“.